حسین عابددوست
مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۱ مورد.
تداوم حیات اسفنکس ها و هارپی های باستانی در هنر دوره اسلامی
حوزه‌های تخصصی:
سیر تغییر و تحول تقویم در ایران و تحلیل نمادهای کهن گاه شماری ایرانی در تقویم های رقومی دوره اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
تداوم حیات نمادکوه و درخت در هنر تصویری کهن ایران و نمود آن بر فرش های معاصرایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
تحلیل ریشه ها و مفاهیم نقوش هندسی معماری دوره اسلامی در هنر کهن ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نگارینه هنر اسلامی سال سوم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۰
41 - 58
حوزه‌های تخصصی:
یکی از رازآمیزترین و گسترده ترین تزیینات آثار معماری دوره اسلامی به ویژه مساجد، نقوش هندسی است. مطالعه پیشینه پیدایش نقوش هندسی در هنر ایران سابقه شش هزار ساله را نشان می دهد. تحقیق حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که ریشه های تاریخی پیدایش نقوش هندسی در آثار دوره اسلامی چیست و این نقوش می تواند حاوی چه مفاهیمی رمزی و سری باشد. هدف از تحقیق، بیان پیشینه تاریخی نقوش هندسی در هنر ایران و بررسی مفاهیم احتمالی آن است. فرضیه اصلی تحقیق تداوم حیات نقوش هندسی باستانی، بویژه آثار ایلامی بر معماری مساجد ایرانی است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است و روش گردآوری مطالب کتابخانه ای از طریق فیش برداری و تصویرخوانی است، روش تجزیه و تحلیل داده ها کیفی است. متفکران ریشه پیدایش نقوش هندسی را تمدن های بین النهرین، مصر و ایران نسبت داده اند. بنابراین پژوهش، نقوش بنیادین هندسی، تزیین کننده بناهای دوره اسلامی در ایران مرتبط با مفهوم باروری و فراوانی است و سابقه پیدایش آن در هنر ایران را به هنرهای بازمانده از دوره ایلام و آثار کشف شده از محوطه باستانی هلیل رود می توان نسبت داد. در آثار کهن ایرانی نقوش هندسی به صورت ساده با تکرار عناصر منفرد و تک شکل ظاهر شده اند، ترکیب چندین شکل هندسی در کنار هم به ندرت دیده می شود، تفاوت میان این نقوش و آنچه در معماری اسلامی به کار رفته است ظهور شکل های هندسی متنوع، ترکیبی و گسترده، آمیخته با فلسفه اسلامی وحدت درکثرت است.
تحلیل هویت ایرانی اسلامی در نوشته نگاری انتخابات ریاست جمهوری 1400(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات ملی سال ۲۳ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۸۹)
101 - 122
حوزه‌های تخصصی:
در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری 1400 نوشته نگاری به عنوان یکی از اصلی ترین ابزارهای انتقال معنا به کار رفته است. تحلیل حاضر به چیستی روابط نشانه های تصویری و نوشتاری در نوشته نگاری انتخابات می پردازد و چگونگی انتقال هویت ایرانی اسلامی را از طریق کاربست نشانه های تصویری و نوشتاری در این آثار مورد بررسی قرار می دهد. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای از طریق فیش برداری و تصویرخوانی است. نتایج تحقیق نشان می دهد هویت ملی به واسطه کاربرد نشانه تصویری پرچم ایران یا رنگ های به کاررفته در آن، در نوشتار نمود می یابد که روابط درزمانی (هم نشینی) و متداعی (همزمانی، جانشینی) میان نشانه تصویری و زبانی در آن ها دیده می شود. هویت اسلامی نیز از رابطه درزمانی نشانه های نوشتاری طراحی شده بر اساس خطوط اسلامی و نمادهای تزیینی هنر اسلامی در طراحی نوشتار انتخاباتی نمود یافته است. تعامل نشانه های زبانی و طراحی حروف نوشتار در تبلیغات انتخاباتی 1400 هویت ملی، هویت اسلامی، هویت فردی و آرمانی را نشان می دهد.
تطبیق ساختار نشانه های خطی ایران قبل از اسلام بر نمادهای طلسمین دوره اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰
231 - 249
حوزه‌های تخصصی:
خطوط کهن به صورت رمز و نشانه هایی هستند که سیر تکاملی را از نشانه های تصویری تا نشانه های الفبایی پیموده اند. خط در ایران نیز از دوره باستان از نشانه های مهم تمدنی بوده است. برخی از این علایم خطی در دوره اسلامی نیز تداوم یافته است. مسئله اصلی تحقیق چگونگی تداوم حیات برخی نشانه های خطی کهن ایران بر طلسم های دوره اسلامی به عنوان بخشی از گرافیک سنتی ایران است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای، از طریق شناسه برداری و تصویر خوانی است. یافته های تحقیق حاکی از این است برخی نمادهای خیر ظهور یافته در طلسم های ایرانی به لحاظ شکلی در کهن ترین خطوط معنادار، خط پیشا ایلامی و مخطط ایلامی ریشه دارد. ساختار بصری برخی نشانه های خطی ایلامی کهن (پیشا ایلامی و مخطط ایلامی) بر طلسم های دوره اسلامی قابل شناسایی است. در مواردی نشانه های جدید طلسمین در ترکیب با سایر نقوش و نشانه های هندسی، ظاهری متمایز یافته اند و رابطه ای تفصیلی با نشانه های خطی کهن دارند. این نمادها اشکال شرابه دار، مربع، دایره، مثلث، چلیپا و خطوط زیگزاگ و نماد گیاه است که مرتبط با عناصر تاثیرگذار زندگی اند. ترکیب تصویر و نوشتار در طلسم ها بر اساس نظام زیبایی شناسی معنی داری شکل گرفته است. نمادهای هندسی برگرفته از خطوط کهن، ساختارهای شکل یافته ای هستند که بنیان نوشتار برخی طلسم ها را تشکیل داده اند .این نکته را می توان یکی از اصول صفحه آرایی طلسم های دوره اسلامی دانست. اهداف پژوهش: 1.شناسایی وجوه تشابه و تفاوت در ساختار نشانه های خطی ایلامی کهن با نمادهای طلسم های دوره اسلامی. 2.تفسیر معنای نمادین نشانه های مشترک خطوط قبل از اسلام و نقوش طلسم های دوره اسلامی. سؤالات پژوهش: 1.چه شباهت ها و تفاوت هایی میان ساختار بصری نشانه های خطی کهن ایران با نقوش نمادین طلسم های دوره اسلامی دیده می شود؟ 2.مفاهیم نمادین برخی نشانه های مشابه در خطوط کهن و طلسم های دوره اسلامی چیست؟
تحلیل مفاهیم و پیشینه تصویری نمادهای حیوانی در چادرشب گیلان با توجه به اسطوره ها و باورهای محلی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات هنر اسلامی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۴
171 - 186
حوزه‌های تخصصی:
چادرشب، پارچه ای است که به شکل سنتی در گیلان بافته می شود. این بافته مزین به نقوشی است که تداوم نمادگرایی کهن سرزمین گیلان را تا عصر حاضر به تصویر می کشد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که مفاهیم نمادین و ریشه های تصویری نقوش حیوانی چادرشب گیلان چیست. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای از طریق فیش برداری و تصویرخوانی است. تجزیه تحلیل داده ها به صورت کیفی صورت گرفته است. بر اساس یافته های تحقیق می توان پیشینه حضور نقوش حیوانی را در فرهنگ فولکلور و هنر باستانی گیلان نشان داد. بزسانان نماد باروری هستند و نماد برج حمل و فرا رسیدن بهار است، گوزن دورکننده شر و نگهبان عناصر خیر است، پرنده نماد آسمانی که عموما نگهبان نماد گیاهی مقدس است، پروانه نماد تغییر و تبدیل از مرحله ای به مرحله دیگر است. غالب نقوش حیوانی با مفاهیم خیر همچون برکت، باروری و فزونی همراهند. مطالعه درون متنی در باورهای مردمی و نیز آثار باستانی منطقه، تداوم حیات تفکر نمادین را در هنر سرزمین گیلان نشان می دهد.
بررسی مفاهیم نمادین جرعه افشانی، تقدیم جرعه و گل در ایران باستان و تداوم آن در هنر دوره اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مفهوم حیات و زندگی یکی از مفاهیم کلیدی در بسیاری از هنرهای تمدن های کهن و به ویژه در هنر و تمدن ایران است. این مقاله در پی بررسی مفاهیم نمادین و صورت های تصویری صحنه های جرعه فشانی، تقدیم جرعه و گل در هنرهای ایران کهن و تداوم آن در نقاشی های دوره اسلامی است. هدف از این پژوهش تحلیل محتوا و ریشه های تصویری یکی از صحنه های رایج نقش پردازی شده در هنر دوره اسلامی است. صحنه هایی که تقدیم هدیه ای شراب مانند یا گل هایی زیبا را به تصویر کشیده اند. در نگاه اول این نقش ها را می توان صحنه هایی عادی از زندگی روزمره پنداشت، اما با بررسی تطور تصویری و محتوای اسطوره ای – دینی این مضمون در هنر و فرهنگ ایران باستان را می توان تداوم یک کهن الگوی نمادین و تصویری در هنر دوره اسلامی نشان داد. این مقاله سعی دارد با تکیه بر داده های اسطوره ای و فرهنگی مفاهیم جرعه فشانی و جرعه نوشی و به دست گرفتن گل در ایران باستان را بیان نماید و صورت هایی تصویری از این صحنه ها را نشان دهد و براساس قاعده انتقال نمادها و کهن الگوها در یک فرهنگ به تحلیل صورت هایی تصویری از این مضمون در هنر دوره اسلامی ایران بپردازد. براساس اسطوره شناسی تطبیقی می توان این نکته را مطرح کرد که جرعه فشانی، جرعه نوشی و تقدیم آیینی گل، الگوی آیینی مشترک میان اقوام هندواروپایی است. این نکته توسط بسیاری از صاحبان نظر مورد تأیید قرار گرفته است، اما نکته جالب توجه که نتیجه کلیدی این مقاله را دربرمی گیرد تداوم معنا و تصویر این الگوی نمادین در هنر و فرهنگ دوره اسلامی است.
تجزیه و تحلیل فرم و رنگ آرم های مربوط به کودکان با تاکید بر نشانه های ارجاعی و شکل گردانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
تحلیل حاضر به بررسی نشانه های تصویری و نوشتاری در آرم های مربوط به کودکان در فرایند ارتباطی آرم با مخاطب به لحاظ بصری می پردازد. پرسش اصلی تحقیق چگونگی ویژگی های فرم و رنگ در آرم های مربوط به کودکان و چیستی کارکرد نشانه های ارجاعی و شکل گردانی شده در فرآیند طراحی و ارتباطی آرم است. چگونگی مواجه کودک با آرم های مذکور از موارد مورد توجه پژوهش حاضر است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب ترکیبی از روش کتابخانه ای از طریق فیش برداری و تصویرخوانی و مشاهدات میدانی از طریق ارائه پرسش نامه باز و مصاحبه با کودکان است. تجزیه تحلیل یافته ها کیفی است. بر اساس نتایج تحقیق، نشانه های به کار رفته در آرم های مربوط به کودکان، بیشتر وجه شمایلی دارند و نشانه هایی شکل گردانی شده هستند. این نشانه ها در عین حال که ذهن مخاطب را به جهان بیرونی ارجاع می دهند، فرم های خلاقانه و جدیدی را به مخاطب معرفی می کنند و نسبت به نشانه های صددرصد ارجاعی در ذهن مخاطب ماندگارترند. تعامل نشانه های شکل گردان و ارجاعی وجه کلی آرم ها را می سازد. رنگ های شاد و تضاد رنگ ها، جذابیت بصری آرم را می افزاید. ایجاز و چکیده نگاری مشخصه ویژه این آرم هاست که مورد توجه کودکان است.
مطالعه تطبیقی نقوش سفالینه های نیشابور و اندلس (اسپانیا)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات هنر اسلامی سال هفدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۳
360 - 372
حوزه‌های تخصصی:
نیشابور در سده های نخستین اسلامی از مهم ترین مراکز سفالگری خراسان بود. در تحقیقات انجام شده پیشین، از تلاش هنرمندان خراسان برای حفظ میراث دوران گذشته و تأثیرگذاری بر مناطق اسلامی یاد شده است. از طرفی نیشابور به دلیل قرار گرفتن در شاهراه تجاری دارای قرن ها ارتباط فرهنگی با اسپانیا بوده است. پرسش اصلی تحقیق این است که آیا نقوش سفالینه های نیشابور به هنر اسپانیا در دوره اسلامی انتقال یافته است؟ روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی و تحلیلی است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای، از طریق فیش برداری و تصویرخوانی است. روش تجزیه و تحلیل داده ها کیفی است. با توجه به اینکه آثار سفالین نیشابور از مهم ترین آثار دوران خود است و تأثیرات این هنر بر شکل گیری آثار سفالین اسپانیا کمتر مورد توجه قرار گرفته است، تحقیق هایی از این نوع ضروری است. برای نیل به این هدف شباهت ها و تفاوت های نقوش سفالینه های نیشابور با آثار سفالین اندلس (اسپانیا) بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، نقوش و سبک تصویرگری سفالینه های نیشابور به آثار هنری اسپانیا در دوره اسلامی تأثیرگذار بوده است، این تأثیرات در نقوش حیوانی، پرندگان، پیکره ها، ترکیب بندی ها و... قابل مشاهده است. اهداف پژوهش مطالعه زمینه های مؤثر در انتقال سبک هنری نیشابور به اسپانیا. تحلیل شباهت ها و تفاوت های نقوش سفالینه های نیشابور و اسپانیا. سؤالات پژوهش نقوش سفالینه های نیشابور به هنر اندلس(اسپانیا) در دوره اسلامی چگونه انتقال یافته است؟ شباهت ها و تفاوت های نقوش سفالینه های نیشابور با آثار سفالین اندلس (اسپانیا) چیست؟
مقایسه نقاشی بقاع متبرکه گیلان و نقاشی پشت شیشه(زند و قاجار)بر مبنای نظریه ژنت با تاکید بر همانگونگی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
بقاع متبرکه گیلان دارای نقاشی های مذهبی بسیاری است که خاستگاه و مبدأ آن به روشنی معلوم نیست. باورهای تشیع به ویژه واقعه کربلا از جمله مضامین این نقاشی ها است. وجه تشابه موضوعات و شیوه تصویرسازی این نقاشی ها با نقاشی های قهوه خانه ای از چشم پژوهشگران دور نمانده است، اما نقاشی پشت شیشه یکی از هنرهای سنتی ایران است که امروزه کمتر به آن توجه می شود. شایان ذکر است که نقاشی پشت شیشه مذهبی نیز دارای موضوعات و تصاویری است که با نقاشی قهوه خانه ای و نقاشی بقاع متبرکه گیلان قابل قیاس است. متن مشترک میان این نقاشی ها نه تنها موضوعات مشترک بلکه شباهت های فرمی و تصویری است. برای پاسخ به این سوال که چه تفاوت ها و شباهت هایی میان نقوش بقاع متبرکه و نقاشی پشت شیشه وجود دارد، در پژوهش پیش رو از نظریه ترامتنیت ژرار ژنت استفاده شده است و تاکیدبرچگونگی رابطه همانگونگی میان آثاراست. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای از طریق فیش برداری و تصویر خوانی است. تجزیه تحلیل داده ها کیفی است. نتایج تحقیق نشان می دهد، روابط بینامتنی، پیش متنی و ترامتنی میان نقاشی بقاع متبرکه شرق گیلان و نقاشی پشت شیشه برقرار است و میان نقاشی های بقاع متبرکه گیلان و نقاشی پشت شیشه رابطه همانگونگی حاکم است.
نقش گرافیک شهری در گسترش فرهنگ رضوی با رویکرد نوستالژی و آیکون پدیده (نمونه موردی اِلمان های رضوی در ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
اِلمان های شهری به عنوان بخشی از گرافیک شهری مجموعه ای از نشانه های شمایلی را به تنهایی یا در ترکیب با نشانه های نوشتاری سازمان دهی شده به شیوه تایپوگرافی دربر می گیرد. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که نقش گرافیک شهری در گسترش فرهنگ رضوی چیست و تأثیر المان های رضوی در انتقال معنا را با رویکرد نوستالژی و آیکون پدیده، چگونه می توان تحلیل کرد. هدف تحقیق شناسایی نقش گرافیک شهری در توسعه فرهنگ رضوی در محیط شهری با تأکید بر تحلیل المان های رضوی است. فرضیه تحقیق امکان انتقال مفاهیم ارزشی ارتباط با امام هشتم (ع) و ایجاد حس همبستگی و دل بستگی مذهبی در فضای شهری با کاربرد المان رضوی به عنوان بخشی از گرافیک شهری است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب ترکیبی از مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی است. تجزیه تحلیل داده ها کیفی است. بر اساس نتایج تحقیق المان های رضوی با نشانه های تصویری و نوشتاری همراه اند. این نشانه ها انتقال پیام اعتقاد به امام هشتم (ع) را به شکل معنای صریح و معانی ضمنی بر عهده دارند. نوستالژی یکی از تمهیدهای مورداستفاده طراحان برای ایجاد ارتباط حسی با مخاطب شیعه است. نوستالژی زمینه اتصال ذهن مخاطب با مکان و زمانی فراتر از مکان شهری المان را فراهم می کند. مکان ایده آل مقصد، حرم رضوی و ارتباط با امام هشتم است. حجم های رضوی آیکون هایی هستند که از حالت مکانیکی و یخ زده خارج شده و ظهور آیکون پدیده را نشان می دهند. آیکون پدیده مفهوم اتصال معنوی با امام هشتم (ع) است.
شناسایی مفاهیم و ریشه های تصویری گل و مرغ در تایپوگرافی معاصرایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نگارینه هنر اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۷
151 - 159
حوزه‌های تخصصی:
گل و مرغ یکی از نقش مایه های رایج در هنر ایرانی است. ه منشینی یک نگاره گیاهی در کنار یک پرنده از نظر شکل و محتوا ریشه در هنر و فرهنگ ایرانی دارد. تحلیل حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که گل و مرغ در هنر ایرانی چه مفهومی می تواند داشته باشد و درتایپوگرافی معاصر ایران چگونه نمود پیدا کرده است. هدف تحقیق شناخت پیشینه و فرم های متنوع گل و مرغ در هنر ایران به ویژه نگارگری ایرانی و نیز شناسایی مفاهیم اسطوره ای این نمادهاست. براساس نتایج تحقیق در اسطوره های ایرانی و زرتشتی همنشینی گیاه و پرنده به شکل اسطوره سیمرغ و درخت زندگی توصیف شده است. در آثار ایرانی دوره های متعدد سیمرغ بر روی درخت ترسیم شده است. پیش از اسلام نیز نقش مایه درخت و مرغ در آثار هنری به چشم م یخورد. نماد مرغ در خوشنویسی اسلامی و نقاشی خط از طریق ه منشینی حروف ایجاد می شود. تایپوگرافی ایرانی نیز یکی از زمینه های ظهور گل و مرغ در گرافیک معاصر ایران است. در این آثار گاه گل و مرغ در کنار نوشتار و یا گاهی به شکل جداگانه در کنار نوشتار فارسی به کار رفته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای و از طریق فیش برداری و تصویرخوانی است. روش تجزیه و تحلیل داد ه ها کیفی است.
تحلیل پیش متن های تأثیرگذار بر شکل گیری لوگوی فارسی فیلم کودک برمبنای نظریه بینامتنیت لوران ژنی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
رسانه های دیداری و شنیداری دوره ۱۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۰
56 - 31
حوزه‌های تخصصی:
مجموعه ای از لوگوهای (آرم/ نشانه نوشت ) تلفیقی فیلم کودک که ترجمه فیلم های غیره فارسی هستند، نشانه های تصویری و نوشتاری را دربر می گیرند. پرسش اصلی مقاله پیش رو این است که رابطه بینامتنیت میان لوگوی فارسی و نیز غیره فارسی فیلم کودک چگونه است و حضور نشانه های تصویری و نمادین در این آثار با محتوای فیلم مرجع چه ارتباطی دارد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای از طریق فیش برداری و تصویرخوانی است. تجزیه تحلیل داده ها کیفی است. نتایج تحقیق نشان می دهد، بینامتنیت ِقوی میان زبان فارسی و محتوای فیلم و لوگوی فارسی فیلم وجود دارد. رابطه بینامتنیت ضعیف و قوی میان طراحی عنوان فارسی و غیره فارسی این آثار ازنظر ارتباط رنگ و فرم قابل بررسی است. نشانه های تصویری و رنگ ها در لوگوهای فارسیِ فیلم برگرفتگی و ارجاع مستقیم به محتوای فیلم دارند. اغلب طراحان نام های فیلم فارسی، گرایش به تصویری کردن و کاربرد عناصر زیاد در طراحی لوگوی فیلم را نشان می دهند این در حالی است که نمونه های غیره فارسی برخورد حداقل و مینیمال نسبت به کاربرد نشانه های تصویری دارند.
معنای حسی نوشتار در فضای شهری (نمونه موردی شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش شهرسازی دوره ۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱
23 - 45
حوزه‌های تخصصی:
بیان مسئله: امروزه نوشتار بخشی جدایی ناپذیر از فضای شهریست که از آن به عنوان یک ضرورت و واقعیت اجتماعی می توان یاد کرد و نقش آن در ایجاد تجربه دیداری بر ناظران آشکار است. نوشتار در فضای شهری دارای دو وجه اصلی است، یکی وجه زبانی و دیگری وجه بصری. وجه زبانی مرتبط با ادراک زبانی مخاطب است، وجه بصری نوشتار به تمهیدهای بصری و شیوه های طراحی وابسته است. بنابراین، وجه دوم با هنرهای تصویری ارتباط دارد. بر این اساس، می توان دو نوع معنا را برای نوشتار فرض کرد، معنای صریح که از طریق مناسبات زبانی در ذهن مخاطب شکل می گیرد و معنای ضمنی و حسی که از طریق عناصر بصری و تصویری اثر بر مخاطب تاثیرگذار است. پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که معنای حسی نوشتار در فضای شهری چگونه ظهور می یابد و در ایجاد حس هماهنگی و تضاد در فضای شهری چه نقشی دارد.هدف: تحلیل معنای حسی نوشتار در فضای شهر رشت به عنوان بخشی از گرافیک شهری و عناصر هویت بخش شهر، هدف اصلی این تحقیق است. نقش نوشتار در ایجاد هماهنگی و تضاد و نیز کارکردهای بیانگر و تاثیرگذار مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، در نمونه های موردی، معنای حسی نوشتار به شکل فردی برای هر برند و نیز در قاب شهر تحلیل گردید و عدم سازماندهی نوشتار در فضای شهر بیان شد است.روش:روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب ترکیبی از مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی است. تجزیه و تحلیل داده ها کیفی است.یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد، نوشتار در فضای شهری انتقال معنای حسی را به همراه دارد. ظهور معنای حسی مطلوب، نیاز به بستر دارد، بستری که زمینه را برای ایجاد ارتباط مطلوب با مخاطب فراهم کند و آسیبی به زیبایی شهر نزند.نتیجه گیری: در شهر رشت، نوشتار با معانی منحصر به فرد همراه با تمایز بصری شدید، موجب ایجاد تضاد بصری نامطلوب گردیده است. نوشتار در فضای شهری نیازمند صفحه آرایی است که زمینه ایجاد هماهنگی بصری را در فضای شهری ایجاد کند. در شهر رشت به دلیل عدم وجود صفحه آرایی، هماهنگی نوشتار دیده نمی شود.
تحلیل ارتباط متن و تصویر در نسخه خطی داستان سیف الملوک و بدیع الجمال بر اساس گفت وگومندی و پیوستاری زمان و مکان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نگره زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۸
143 - 159
حوزه‌های تخصصی:
هزارویک شب از کهن ترین نمونه های ادبی در جهان به شمار می آید. نسخه خطی داستان سیف الملوک و بدیع الجمال از مجموعه هزارویک شب به زبان فارسی و خط نستعلیق در سال 1033 هجری قمری و زمان پادشاهی جهانگیر در هند تحریر شده که تأثیر عمیق سنت های تصویری فرهنگ و تمدن هند و ایرانی در آن ظهور یافته است. داستان سیف الملوک از این مجموعه، حکایت شاهزاده ای است که عاشق پری زاده ای به نام بدیع الجمال می شود و به جست و جوی او باشخصیت های داستان به گفت وگو می پردازد. هدف پژوهش، تحلیل ارتباط متن و تصویر در نسخه خطی داستان سیف الملوک و بدیع الجمال بر اساس نظریات باختین است. سؤالات تحقیق عبارت اند از: 1. چه ارتباط گفت وگومند و پیوستاری زمان و مکان بین متن و تصویر در نسخه خطی داستان سیف الملوک و بدیع الجمال وجود دارد؟ 2. نمود شباهت ها و تفاوت های گفت وگومندی میان روایت داستان و نوع تصویرگری نگاره های این نسخه، چگونه قابل بررسی است؟ روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای از طریق فیش برداری و تصویر خوانی است. روش تجزیه وتحلیل داده ها کیفی است. نتایج پژوهش نشان داد بیان گفت وگومندی میان عناصر روایی و تصویرپردازی این نسخه از هماهنگی و غنای بسیار برخوردار است و با توجه به سنت های ایرانی و فرهنگ بومی هند، انسان در پیوند با محیط و در مرکز توجه قرار می گیرد که در اصل به طرح گفت وگومندی میان آن ها پرداخته شده است. جهان فردی سیف الملوک به عنوان شاهزاده ای مستقل، بر دیگران برتری ندارد؛ بنابراین تأثیرات چندصدایی در جلوه های گوناگون ظهور یافته است. پیوستاری زمان و مکان نیز در متن و تصویرگری این داستان از نسخه هزارویک شب قابل شناسایی است و هنرمند تصویرگر هم سو با روایت داستان اثری متناسب با گفت وگومندی و پیوستاری زمان و مکان در نظر باختین خلق کرده است.
شناسایی ساختار بصری نشانه های لوزی شکل در خطوط ایلامی بر دست بافته های معاصر ایرانی با تأکید بر نظریه تطورگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
دست بافته های ایرانی گنجینه ای از نقوش کهن این سرزمین را در بر می گیرد؛ نقوشی که طی قرن ها تداوم یافته اند و تحولات آن ها در طول تاریخ، قابل بررسی است. پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که نشانه های هندسی لوزی شکل در خطوط کهن ایرانی کدام اند و بازخوانی نمودهای مشابه آن ها در دست بافته های معاصر ایران چگونه ممکن می گردد. در مراحل نگارش این پژوهش، هدف تحقیق، تحلیل سیر تطوری نشانه های خطی بر دست بافته های ایرانی با تأکید بر نظریه تطورگرایی از حوزه انسان شناسی هنر بوده است. با توجه به اهمیت شکل گیری ساختار نقش مایه های سنتی بر اساس کهن ترین نگارش های کهن ایرانی و نبود مطالعات تطبیقی میان کتیبه نگاری کهن ایرانی و نقوش دست بافته های ایرانی، هرگونه پژوهش در این زمینه ضروری به نظر می رسد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته و گردآوری مطالب از طریق مطالعات کتابخانه ای و اسنادی با بهره گیری از فیش برداری متنی و تحلیل تطبیقی تصاویر است. در نهایت داده های مورد نیاز به روش کیفی و با تکیه بر استدلال منطقی تحلیل می شود. بر اساس نتایج تحقیق، لوزی به عنوان یک نقش هندسی، اساس شکل گیری بسیاری از نشانه ها در خطوط کهن ایلامی است. تداوم حیات این نشان ها در دست بافته های معاصر ایرانی به چشم می خورد به شکلی که برخی از نقوش لوزی مانند بر دست بافته ها دقیقاً ساختار نشان های خطی را بازنمایی می کند و برخی با اندک تغییراتی همراه با جزئیات افزوده شده، نقوش دست بافته ها را تشکیل می دهد. تفاوت نشانه های خطی با نقوش دست بافته ها این است که نشانه های لوزی شکل در کتیبه ها بر اساس ساختار خط و زبان ایلامی چیدمان می شوند اما در بافته های معاصر ایرانی، این نقوش تحت قاعده تکرارهای متوالی یا تناوبی بر زمینه و حاشیه بافته، ظهور یافته اند یا تناسبات آن ها دستخوش تغییر شده است به شکلی که گاهی یک نشان خطی، طرح کلی بافته را تشکیل می دهد.
سیرتحول صوری و محتوایی تقویم های خطی دوره اسلامی ، با توجه به اسناد موجود در کتابخانه های ملی ایران، ملی ملک، آستان قدس رضوی ومجلس شورای اسلامی
منبع:
نگارینه هنر اسلامی سال اول پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳
15 - 23
حوزه‌های تخصصی:
تقویم های دوره ی اسلامی نمونه های خطی بی نظیری هستند که با توجه به و یژگی های صوری و محتوایی از مجموعه های ارزشمند و قابل توجه در هنر اسلامی است. این تحقیق در پی پاسخ به این سوال است که سیر تحول و تغییر صوری و محتوایی تقویم ها ی دوره ی اسلامی چگونه است و چه رابطه ای میان تقویم های عصر حاضر و نمونه ها ی کهن آن در دوره ی اسلامی وجود دارد. به همین جهت نمونه های تقویمی را از میان اسناد خطی دوره های سلجوقی، ایلخانی، صفوی، قاجار و نمونه هایی را از عصر حاضر گردآوری نموده و به بررسی ویژگی های ظاهری آثار و ارتباط محتوایی آنها با یکدیگر پرداخته است. فرضیه ی اصلی این پژوهش تداوم حیات سنت تصویرگری تقویم در دوره ی اسلامی و ارتباط صوری و محتوایی آن ها با یکدیگر است. بیان ویژگی های صوری، مباحث زیبایی شناسی و ارزش های هنری تقویم های خطی دوره ی اسلامی و تاثیرگذاری آن ها در تقویم های دوره های بعد از آن، از اهداف این پژوهش است. بر این اساس اسناد تقویمی از قرون اولیه اسلامی دارای ساختار جدول کشی افق و عمود بر گرفته از زیج های کهن است. در این تقویم ها، نام برج ها مانند حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد و... آمده است. تقویم های اولیه فاقد آرایه ها و تذهیب است و نمونه ها ی متعلق به دوره ی صفوی و پس از آن با تذهیب و تزیینات دیگر همراهند. تقویم ها ی متاخر با توجه به امکانات چاپ ماشینی و نیازهای روز، ساده تر و فاقد تزیینات ، و در عین حال بر اساس ساختارهای قدیمی شکل گرفته است.
تحلیلی نوستالوژیک و آیکونیک از کارکرد المانهای شهری رشت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش شهرسازی دوره ۴ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲
19 - 41
حوزه‌های تخصصی:
بیان مسأله: المان های شهری نقش چشم گیری در شکل گیری، تغییر و بازتولید هویت شهری دارند، این عناصر یکی از زمینه های ظهور نشانه ها و نمادها هستند. نشانه ها به شکل های مختلف می توانند در فضای شهری ظهور یابند و در پویایی و جذابیت بصری شهر و نیز ماندگاری تصویر آن در ذهن مخاطب تاثیرگذار باشند. حجم های شهری بخشی از گرافیک شهری و زیر مجموعه هنر شهری است و کیفیت های بصری و محتوایی آنها بر فضای شهر تاثیرگذار است. پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که کارکرد المان های شهری در ایجاد هویت شهری با رویکرد خاطره انگیزی چیست و فرایند ارتباطی نشانه های موجود در حجم های شهری در ارتباط با مخاطب چگونه است. هدف: تحلیل المان های شهر رشت با رویکرد نوستالژی مورد توجه قرار گرفته و در نمونه های منتخب، فرایند شکل گیری آیکن، هایپرآیکن و هایپوآیکن مورد بررسی قرار می گیرد. روش: روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری مطالب ترکیبی از مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی است. تجزیه تحلیل داده ها کیفی است. یافته ها: حس نوستالژی با کاربرد المان ها و حجم های برگرفته از هنر و فرهنگ در محیط شهری ایجاد می شود که بخشی از هویت شهر است. نتیجه گیری: : تداعی نوستالژی را می توان در مجسمه های شهر رشت با مضامین تاریخی و فرهنگی مشاهده کرد. تعدادی از مجسمه های شهر رشت با ارجاع به طبیعت بومی، کارها و مشاغل سنتی، آثار تاریخی و نیز وقایع حماسی و قهرمانی، احساس تعلق خاطر و حس مکان را در مخاطب ایجاد می کند.