حسن بهزادی

هدف: هدف پژوهش، بررسی نقش یادگیری مشاهده ای بر وضعیت مطالعه دانش آموزان دوره متوسطه بر اساس نظریه شناختی _ اجتماعی بندورا است. روش / رویکرد: این پژوهش کاربردی با روش پیماشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان پسر دوره متوسطه نظری شهر چناران تشکیل می دهند. نمونه پژوهش با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و تعداد 260 پرسش نامه برگشت داده شد. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسش نامه محقق ساخته ای استفاده شد که با آزمون آلفای کرونباخ، پایایی آن با 876/. تأیید گردید. یافته ها: بیش از60% دانش آموزان اعتقاد داشتند افراد اهل مطالعه در جامعه از احترام و جایگاه خوبی برخوردار نیستند. همچنین بیشتر دانش آموزان اعتقاد داشتند با مطالعه و کتابخوانی نمی توان به موفقیت و ثروت دست یافت. مطالعه غیردرسی جایگاه بسیار پایینی در اوقات فراعت دانش آموزان دارد. بررسی وضعیت مطالعه کتاب در بین آنها نشان داد 5/83 درصد در طول شبانه روز اصلاً کتاب غیردرسی نمی خوانند. همچنین یافته ها گویای این است که دانش آموزان در صورت مطالعه، منابع الکترونیکی به ویژه شبکه های اجتماعی را به چاپی ترجیح می دهند. بررسی الگوهای مورد نظر دانش آموزان نیز نشان می دهد آنها کمتر از افراد اهل مطالعه و کتابخوان الگو می گیرند و بیشترین الگوی مورد توجه آنان ورزشکاران و هنرمندان هستند. نتایج دیگر این پژوهش حاکی از آن است که مشاهده رفتار مطالعه دیگران، تاثیر قابل توجهی بر افزایش مطالعه و علاقه مندی به مطالعه در بین دانش آموزان دارد. مشاهده رفتار مطالعه دیگران 46% واریانس متغیر علاقه مندی به مطالعه و همچنین 42% واریانس متغیر میزان مطالعه را در بین دانش آموزان تبیین می کند. نتیجه گیری: چنان که افراد در بسیاری رفتارها از دیگران الگوگیری می کنند، رفتار مطالعه افراد نیز می تواند از مشاهده رفتار دیگران تأثیر بپذیرد و این موضوع می تواند بر میزان مطالعه و علاقه به مطالعه تأثیر بگذارد.

هدف: تقویت تفکر خلاق برای رشد فعلی و آینده کودک و جامعه ضروری است و ادبیات کودک می تواند نقش مهمی را در پرورش مهارت های تفکر و خلاقیت داشته باشد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان به کارگیری مؤلفه های خلاقیت گیلفورد در مجلات فارسی کودکان صورت گرفت. روش: روش پژوهش، تحلیل محتوا و جامعه آماری مطالب داستانی و غیرداستانی 12 مجله معتبر فارسی کودکان فهرست شده در تقسیم بندی شورای کتاب کودک است. روش نمونه گیری، تصادفی طبقه ای برای مطالب داستانی و غیرداستانی است. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی محقق ساخته ای است که بر اساس مؤلفه های هشت گانه تفکر خلاق گیلفورد تهیه شد. روایی ابزار بر مبنای پژوهش های پیشین و پایایی با ضریب همبستگی درون گروهی تأیید شد. یافته ها: میانگین مؤلفه های تفکر خلاق گیلفورد در مطالب داستانی و غیرداستانی مجلات متفاوت است. در مطالب داستانی، حساسیت به مسئله دارای بیشترین میانگین و پیچیدگی و پس از آن ترکیب کمترین میانگین را داشتند. همچنین میانگین میزان پرداختن به مؤلفه حساسیت به مسئله در بین مطالب غیرداستانی بیش از سایر مؤلفه ها بود و کمترین میزان میانگین نیز به مؤلفه ارزشیابی تعلق گرفت. در مطالب داستانی مجله «سه چرخه» و در مطالب غیرداستانی مجله «نبات» به مؤلفه های خلاقیت توجه بیشتری داشتند. نتیجه گیری: مجلات کودکان فارسی باید توجه بیشتری به مسئله خلاقیت داشته باشند، این مهم با رویکرد فعلی آنان قابل دستیابی نخواهد بود و باید در خط مشی خود پیرامون انتشار آثار فاقد محتوای خلاقانه تجدیدنظر اساسی نمایند.

هدف: هدف پژوهش، بررسی وضعیت هوش اجتماعی و عملکرد شغلی (وظیفه ای و زمینه ای) مدیران کتابخانه های آستان قدس رضوی و وجود رابطه بین این دو متغیر است. روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی است و به روش همبستگی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل100 مدیر شاغل در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان و کجرسی و با روش نمونه گیریِ تصادفیِ طبقه ای به تعداد 86 نفر انتخاب شد و پرسش نامه پژوهش بین آنها توزیع گردید که در نهایت تعداد 78 پرسش نامه بر گشت داده شد. برای گردآوری داده ها از دو پرسش نامه استاندارد استفاده شده است: 1. پرسش نامه هوش اجتماعی 2. پرسش نامه عملکرد وظیفه ای زمینه ای. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد وضعیت عملکرد شغلی مدیران کتابخانه های آستان قدس رضوی بالاتر از حد متوسط و وضعیت هوش اجتماعی آنان کمتر از حد متوسط است. مشخص شد بین هوش اجتماعی مدیران با عملکرد شغلی وظیفه ای آنان و نیز بین هوش اجتماعی با عملکرد زمینه ای آنان رابطه معناداری وجود دارد، اما بین هوش اجتماعی و عملکرد شغلی مدیران (وظیفه ای و زمینه ای) رابطه معناداری مشاهده نشد. همچنین بین متغیرهای جمعیت شناختی (تحصیلات، جنسیت، سابقه کار و نوع استخدام) و عملکرد شغلی مدیران نیز تفاوت معناداری وجود نداشت و هوش اجتماعی مدیران برحسب جنسیت متفاوت بود. نتیجه گیری: با تقویت مؤلفه های مختلف هوش اجتماعی مدیران، می توان ضمن ارتقای هوش اجتماعی آنان، زمینه بهبود و افزایش عملکرد شغلی آنها را نیز فراهم آورد.

دکترین بازنمایی گرایی ریشه در فلسفه ذهن و علوم شناختی دارد، اما در فلسفه زبان نیز ردپای آن را می توان دنبال کرد. هدف از این مطالعه آن است که رویکردهای بازنمایی گرایی به زبان و معنا با پژوهش های علم اطلاعات تطبیق داده شود. روش این مطالعه فلسفی است. روش های فلسفی، روش های پژوهش عقلانی هستند و شاخصه روش فلسفی نظرورزانه بودن آن است. به این منظور در بخش اول، کاربرد و دستاوردهای بازنمایی گرایی برای کنش بازیابی اطلاعات تحلیل شده است. پژوهش ها با توجه به میزان پرداختن به مسایل زبان و معنا در سازماندهی و بازیابی اطلاعات دسته بندی شده اند. سپس، در بخش دوم با عنوان نقد رویکرد بازنمایی گرایی در پیوند با کنش بازیابی اطلاعات، رویکرد بازنمایی گرایانه به زبان در کنش بازیابی اطلاعات در قالب پژوهش های مرتبط تحلیل و نقد شده است. بازنمایی گرایی در سازماندهی و بازیابی اطلاعات با تأکید بر بُعد زبانی نظریه ای است که به دلیل وجود رابطه ثابت بین واژه ها و جهانی که آنها بازنمایی می کنند، از آن طرفداری می نماید. بازنمایی گرایی در ابزارهای معنایی (مانند اصطلاح نامه ها، سرعنوان های موضوعی و رده بندی ها) که در این مطالعه از کلیه فرایندهای صورت گرفته بر روی آنها با عنوان کنش بازیابی اطلاعات یاد شده، به اشکال مختلف قابل نقد است.

مقدمه: امروزه ارزیابی نظام های بازیابی اطلاعات به ویژه موتورهای کاوش به یکی از مهم ترین پژوهش ها در حوزه علوم اطلاعات تبدیل شده است. با وجود این پژوهشی که به مرور پژوهش های ارزیابی موتورهای کاوش بپردازد، مشاهده نشد. از این رو، هدف از این پژوهش آن است تا تحلیلی از پژوهش های ارزیابی موتورهای کاوش با استفاده از روش های پژوهش کمی، کیفی و ترکیبی ارائه شود. روش شناسی: این پژوهش مطالعه ای مروری است که برای مرور مقالات مرتبط، واژه های «ارزیابی موتورهای کاوش»، «ارزیابی موتورهای جستجو» «ارزیابی نظام بازیابی اطلاعات»، «ارزیابی ربط»، «موتور کاوش»، «موتور جستجو» در پایگاه های اطلاعاتی مگ ایران و سید جستجو شد. همچنین واژه های «evaluation search engine»، «evaluation information retrival»، «method and information retrieval»، «research and search engine» و «relevance» در گوگل اسکالر جستجو شد و سپس مقالات بازیابی شده مطالعه گردیدند. در نهایت، پژوهش های ارزیابی موتورهای کاوش عمومی منتشر شده به زبان فارسی و انگلیسی از سال 1377(1998) تاکنون با استفاده از روش کتابخانه ای و با رویکردی تحلیلی بررسی شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که در پژوهش های بررسی شده، ارزیابی موتورهای کاوش با یکی از رویکردهای کمی، کیفی و ترکیبی انجام شده است. از حوزه های پژوهشی رویکرد کمی می توان از موضوع هایی چون پوشش و همپوشانی، کیفیت چکیده سازی و نمایه سازی، الگوریتم بازیابی، نظام توصیه گر، رابط کاربری و کیفیت رتبه بندی مدارک در موتورهای کاوش نام برد. در رویکرد کیفی نیز دو نوع پژوهش قوم نگاری و نظریه زمینه ای مشاهده شد که در پژوهش های قوم نگاری به توصیف رفتار اطلاع یابی کاربران پرداخته شده است. در نوع دیگر از رویکرد کیفی یعنی نظریه زمینه ای دو حوزه پژوهشی پایبند به اصول کیفی و نیمه پایبند به اصول کیفی قابل تشخیص است. از این رو یورلند (2010)، پژوهشگرانی را نقد کرده است که پژوهش های خود را متعلق به رویکرد کاربرگرایی و کیفی می دانند ولی از کلیه اصول خود پیروی نکرده اند. نتیجه : همان گونه که در حوزه روش پژوهش، ابتدا روش کمی و سپس روش کیفی مطرح شده است و در نهایت روش ترکیبی برای استفاده از نقاط قوت هر دو روش ارائه شده است. به نظر می رسد که این روند تغییر در روش های پژوهشی از کمی به کیفی و سپس از کیفی به ترکیبی بر ارزیابی بازیابی اطلاعات به ویژه موتورهای کاوش نیز تأثیرگذار بوده است؛ زیرا در پژوهش های بازیابی اطلاعات نیز ابتدا رویکرد نظام گرا در ارزیابی نظام های بازیابی اطلاعات مطرح شده است و سپس برخی از پژوهشگران این رویکرد را به نقد کشیده اند که در نتیجه رویکرد کاربرگرایی در توجه به کاربران ارائه شده است و در سال های اخیر نیز پژوهشگرانی چون ساراسویک (2007) و ثورنلی (2012) توجه به هر دو رویکرد را ضروری دانسته و به رویکرد دوگان محوری در پژوهش های ارزیابی بازیابی اطلاعات اشاره کرده اند.

هدف: یکی از رایج ترین موارد مصرف وقف، امور فرهنگی و از جمله وقف کتاب و تجهیزات مورد نیاز و سایر ملزومات کتابخانه هاست. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر جذب وقف فرهنگی در یکی از بزرگ ترین کتابخانه های جهان اسلام سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی انجام شد. روش: روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، دو پرسش نامه محقق ساخته بر مبنای مطالعات کتابخانه ای بود که یکی برای واقفین و دیگری برای مدیران کتابخانه طراحی شد. جامعه آماری شامل دو گروه است: نخست، کلیه واقفین کتابخانه آستان قدس رضوی در فاصله سال های  1387 – 1392 به تعداد 900 نفر واقف که از طریق فرمول مورگان و با روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد 248 نفر انتخاب شدند. دوم، مدیران بخش های خدمات عمومی کتابخانه آستان قدس رضوی که 43 نفر بودند و پرسش نامه به همه آنان داده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد مؤثرترین انگیزه های واقفین، انگیزه های دینی (رضای خدا، پاداش اخروی) خدمت به مردم و همنوع و گسترش علم و دانش در جامعه  است؛ اما مهم ترین موانع وقف، آگاهی نداشتن جامعه از اهمیت و ضرورت مشارکت در کتابخانه ها، نبود فرهنگ وقف در جامعه و تورم موجود در جامعه بود. نتیجه گیری: در میان راهکارهای جلب وقف در کمک به توسعه کتابخانه، استفاده از رسانه های جمعی و تبلیغاتی مانند تلویزیون، آگهی نما و بیلبوردهاست. مهم ترین راهکار رفع موانع نیز تبلیغات و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در جامعه شناخته شد.  

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین رتبه کیفیِ محتوای صفحات وب بازیابی شده از موتورهای کاوش فارسی و غیرفارسی در حوزه اسلام است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و به روش پیمایشی _ توصیفی انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه ارزیابی محقق ساخته با چهار معیار و متشکل از گویه های عمومی و تخصصی است. روایی ابزار با نظر متخصصان و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نمونه آماری این پژوهش دارای سه بخش است: موتورهای کاوش «پارسی جو»، «یوز»، «گوگل» و «یاهو»؛ پنج کلیدواژه انتخاب شده در حوزه اسلام و نیز ده صفحه نخست وب بازیابی شده از جستجوی این کلیدواژه ها. یافته ها: تنها در معیار پیوندها بین چهار موتور کاوش مورد بررسی تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین بین چهار موتور کاوش از نظر هریک از گویه های عمومی و تخصصی تفاوت معناداری وجود ندارد و از گویه های تخصصی تنها در هشت گویه از دو معیار «پیوندها» و «سوگیری» تفاوت معناداری وجود داشت. با توجه به میانگین رتبه ها، اولویت موتورهای کاوش به این ترتیب است: گوگل، یوز، پارسی جو و یاهو. یافته دیگر پژوهش نشان داد بین گویه های عمومی و تخصصی در هر یک از موتورهای کاوش از نظر کیفیت محتوای صفحات وب بازیابی شده تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین از نظر کیفیت محتوای صفحات وب بازیابی شده، بین چهار موتور کاوش، تفاوت معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: به منظور رسیدن به موتور کاوشی ایده آل در زبان فارسی با تأکید بر هویّت ایرانی _ اسلامی، سرمایه گذاری دولتی و همکاری نهاد ها و سازمان های علاقه مند و فعّال در این زمینه ضروری است.

مقدمه: رایانش ابری یک فناوری جدید است که می تواند به کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی کمک کند تا نیازهای اطلاعاتی کاربران را با هزینه کمتر و سرعت بیشتر اینترنت فراهم نماید. از این رو، بررسی امکان سنجی پیاده سازی رایانش ابری در کتابخانه های دانشگاه های شهر مشهد هدف پژوهش حاضر بود. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش پیمایشی بود. جامعه پژوهش شامل مدیران و مسئولان فناوری کتابخانه های دانشگاه های شهر مشهد است که تعداد آنها برابر با 23 نفر بود که سرشماری شدند. داده های مورد نیاز پژوهش به وسیله دو پرسشنامه محقق ساخته گردآوری گردید که روایی آنها با نظر متخصصان و پایایی نیز با ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که امکان پیاده سازی رایانش ابری در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های شهر مشهد از نظر بودجه و نیروی انسانی کمتر از سطح متوسط (3) بود ولی در ابعاد امکانات سخت افزاری و نرم افزاری و مدیریتی بالاتر از سطح متوسط بود. نتیجه : رایانش ابری موضوع جدیدی است که در کتابخانه های ایران کمتر مورد توجه پژوهشگران و کتابخانه ها قرار گرفته است. کتابخانه ها باید با فراهم آوردن زیرساخت های مناسب از مزایای این فناوری استفاده نمایند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل مؤثر بر حفظ و نگهداشت خادمیاران مشغول به فعالیت در کتابخانه های وابسته به آستان قدس رضوی صورت گرفته است.روش شناسی: این پژوهش کاربردی به روش همبستگی صورت گرفت. جامعه آماری شامل 200 خادمیار مشغول به فعالیت در کتابخانه های آستان قدس رضوی است که با روش نمونه گیری تصادفی ساده و با فرمول کوکران تعداد 131 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ای محقق ساخته است. روایی ابزار با نظر متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی و مدیران کتابخانه های دارای نیروی خادمیار صورت گرفت و هماهنگی درونی گویه های پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که هر سه مؤلفه اصلی مورد مطالعه یعنی عوامل ساختاری، رفتاری و زمینه ای و زیرمؤلفه های آنان در حفظ و نگهداشت خادمیاران مؤثر هستند. از دیدگاه داوطلبان، عوامل رفتاری بیش از دو عامل دیگر اهمیت دارند و از این رویکرد، عوامل ساختاری در رتبه آخر قرار می گیرند. همچنین بین مؤلفه های فرعی مربوط به هر مؤلفه اصلی و همچنین بین خود سه مؤلفه اصلی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.نتیجه گیری: تأثیر و ارتباط تمامی عوامل سازمانی بر حفظ و نگهداشت خادمیاران، نشان می دهد که مدیران مربوطه باید دیدگاهی جامع نسبت به مسئله مدیریت نیروهای خادمیار داشته باشند تا امکان استفاده از حداکثر ظرفیت آنان در کتابخانه های آستان قدس فراهم گردد. در غیر این صورت نیرویی که می تواند در کاهش هزینه های مختلف سازمان مؤثر باشد، پس از مدتی از ادامه فعالیت داوطلبانه منصرف می شود.     

مقدمه: کتابخانه ها با راه اندازی فهرست برخط دسترسی همگانی (اوپک) سعی دارند، ضمن استفاده از فناوری های به روز، دسترسی کاربران به منابع ذخیره شده را تسهیل کنند. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف واکاوی میزان تعلق خاطر کاربران فهرست پیوسته کتابخانه ای (کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد) با توجه به نقش متغیرهای جذب شناختی، و خودکارآمدی رایانه ای انجام شده است.روش شناسی: پژوهش به شیوه توصیفی پیمایشی و در نمونه ای آماری شامل 331 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی به شیوه نمونه گیری تصادفی انجام گردید. به منظور جمع آوری داده از سه پرسشنامه ارزیابی تعلق خاطر کاربر، جذب شناختی، و خودکارآمدی رایانه ای استفاده شد که روایی آن ها با نظر متخصصان و پایایی با ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که سطح تعلق خاطر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد به فهرست پیوسته (اوپک) کتابخانه مرکزی این دانشگاه در سطح قابل قبولی قرار ندارد. همچنین تحلیل دقیق تر داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری نیز نشان داد که جذب شناختی فهرست پیوسته در تعلق خاطر کاربر، تأثیر معناداری دارد. همچنین دیگر یافته پژوهش نشان داد که خودکارآمدی رایانه ای کاربران این دانشگاه در میزان تعلق خاطر آن ها تأثیر معناداری دارد.نتیجه گیری: در راستای افزایش تعلق کاربران به فهرست های پیوسته، ضمن رعایت معیارهای مربوط به محیط رابط کاربر باید به علایق کاربران، میزان توجه کاربران، و سابقه قبلی استفاده آنان از فهرست نیز توجه نمود. همچنین محتوای فهرست ها نباید تنها مشتمل بر اطلاعات کتابشناختی باشد، بلکه باید از سایر قالب های الکترونیکی (صوت، فیلم، تصویر و ...) برای غنی تر کردن اطلاعات کتابشناختی استفاده شود. افزایش تعلق خاطر کاربران، زمینه ساز درک بهتر کاربران، بهبود نگرش ها، یادگیری عمیق تر و تغییر رفتار کاربران می شود و به تبعیت از آن کاربر به استفاده مستمر از فهرست کتابخانه سوق داده می شود.

هدف: هدف اصلی از پژوهش حاضر ارزیابی صفحات خانگی وب سایت های دانشگاه های آزاد اسلامی واحدهای مناطق 7، 14 و 15 از نظر رعایت معیارهای مدیریت دانش است که در نهایت به رتبه بندی این وب سایت ها بر اساس این سه عامل منجر شده است.  روش پژوهش: این پژوهش پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. گردآوری داده ها با استفاده از روش مشاهده مستقیم و بر اساس سیاهه وارسی مبتنی بر مدل [1](K-ACT) می باشد. در این سیاهه وارسی، 3 فاکتور مهم مدیریت دانش که همان دسترس پذیری، خلق و اشاعه دانش است در قالب 13 عامل کلی(50 معیار) مورد ارزیابی قرار می گیرد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد در بخش عامل اصلی دسترس پذیری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان در بین تمامی دانشگاه های مناطق 7، 14 و 15 رتبه اوّل را به خود اختصاص داده است. در عامل اصلی خلق دانش، وب سایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان که در منطقه 14 دانشگاهی قرار دارد، توانسته است نسبت به سایر واحدهای دانشگاهی در مناطق سه گانه معیارهای بیشتری از عامل خلق دانش را در طراحی وب سایت خود مدنظر قرار دهد. در آخرین عامل اصلی یعنی اشاعه دانش نیز واحد بردسیر در جایگاه برتر قرار دارد. همچنین در مجموع سه عامل نیز واحد زاهدان در رتبه نخست و واحد سیرجان در رتبه دوّم جای دارند و در آخرین رتبه نیز مرکز حاجی آباد از منطقه دانشگاهی 15 قرار دارد. نتیجه گیری: هر چند بسیاری از واحدهای دانشگاهی در منطقه های 7، 14 و 15 نسبت به استفاده از اینترنت و به طور کلی فناوری اطلاعات اقدام نموده اند، اما این عمل فاقد پشتوانه های علمی خاص می باشد و بیشتر به ارائه اطلاعات کلی از آن دانشگاه ها بسنده شده است و کارکردهای مختلف و خدمات گوناگونی که می توان از مقوله های مدیریت دانش در عرصه فناوری اطلاعات انجام داد، چندان مورد توجه نبوده است.

هدف: با توجه به اهمیت آموزش های از راه دور، کتابخانه های دانشگاهی باید ضمن آمادگی برای پشتیبانی از خدمات آموزش از راه دور، برای ارزیابی عملکرد خود و اصلاح مسیر و خدمات، از استانداردها و معیارهایی مدون نیز بهره ببرند. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان رعایت استانداردهای مربوط به خدمات آموزشی از راه دور توسط کتابخانه های دانشگاه های ایران بر اساس استانداردهای انجمن کتابخانه های دانشگاهی و تحقیقاتی (ACRL) صورت گرفت.روش: پژوهش حاضر به لحاظ روش، پیمایشی و ازنظر هدف نیز کاربردی بود. جامعه آماری این پژوهش، مدیران کتابخانه های دانشگاه های جامع ایرانی حاضر در نظام رتبه بندی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی ایران (۱۳۹۹-۱۴۰۰) بودند. با استفاده از فرمول کوکران و با روش نمونه گیری تصادفی ساده، حجم نمونه پژوهش به تعداد ۶۳ کتابخانه محاسبه شد که پس از توزیع پرسشنامه ها (الکترونیکی و چاپی) تعداد ۶۰ پرسشنامه (معادل ۹۵ درصد حجم نمونه) جمع آوری و مبنای محاسبه و تحلیل قرار گرفت. گردآوری اطلاعات با استفاده از یک پرسشنامه محقّق ساخته بر مبنای مؤلفه های ذکرشده در استاندارد خدمات آموزش از راه دور انجمن کتابخانه های دانشگاهی و تحقیقاتی (ACRL) (الزامات سازمانی، کتابخانه ای و خاص) صورت گرفت. روایی ابزار پژوهش نیز با نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تائید قرار گرفت.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که وضعیت ارائه خدمت آموزشی از راه دور کتابخانه های دانشگاهی ایران بر اساس استانداردهای انجمن کتابخانه های دانشگاهی و تحقیقاتی در بعد الزامات سازمانی در حد متوسط است. همچنین در بعد الزامات کتابخانه ای به این صورت است که خدمت «ارزیابی دوره ای خدمات آموزش از راه دور کتابخانه» رعایت نمی شود و سایر خدمات نیز در این بعد در حد متوسط رعایت می شوند. در مؤلفه الزامات خاص نیز مشخص شد که استانداردهای مربوط به زیرمؤلفه های «مسئولیت های مالی»، «کارکنان»، «مدیریت» و «امکانات و تجهیزات»، در حد متوسط رعایت می شود و استانداردهای زیرمؤلفه های «خدمات»، «منابع» و «مستندسازی» رعایت می گردند. دراین بین، در زیرمولفه امکانات و تجهیزات، صرفاً استاندارد «امکان از سال منابع کتابخانه به صورت پستی برای دانشجویان بین الملل» در کتابخانه های دانشگاهی ایران رعایت نمی شود اما استانداردهای مؤلفه مستندسازی در تمامی موارد در کتابخانه های دانشگاهی ایران رعایت می شود.نتیجه گیری: چنانچه کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی دانشگاهی در ایران بخواهند درزمینه ارائه خدمات آموزش از راه دور موفق عمل کنند و گام هایی اصولی بردارند باید ضمن رفع نقایص موجود نسبت به تدوین یک برنامه مدون برای ارائه و ارتقای سطح خدمات آموزش از راه دور خود اقدام کنند. تبعیت از یک استاندارد در این مسیر م ی تواند به عنوان یک نقشه راه عمل کرده و چهارچوبی را برای این خدمات در اختیار مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایران قرار دهد. همچنین، کتابخانه ها باید در برنامه های خود نسبت به اولویت بخشی به خدمات آموزش از راه دور اقدامات لازم را انجام دهند و در اهداف و مأموریت های کتابخانه توجه به این نوع از خدمات گنجانده شود.

پژوهش حاضر با روش پیمایشی، عوامل تبیین کننده تجربه پژوهشی[1] دانشجویان دکتری دانشگاه فردوسی مشهد و عوامل مؤثر بر آن را مورد بررسی قرار داده است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ای است که بر مبنای پرسشنامه PREQ طراحی و هنجارسازی شده است. جامعه آماری این پژوهش، آن دسته از دانشجویان دکتری دانشگاه فردوسی مشهد می باشند که در دوره زمانی مورد مطالعه، طرح مقدماتی پایان نامه (پروپوزال) آنها در شورای آموزشی دانشکده به تصویب رسیده است و یا از پایان نامه خود دفاع نموده اند. نمونه مورد بررسی بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعیین گردید. یافته های پژوهش نش ان داد که: بین تم ام عوامل تبیین کننده تجربه پژوهشی رابطه معناداری وجود دارد. رضایت کلی دانش جویان از عوامل هفت گانه تبیین کننده تجربه پژوهشی، متفاوت است. متغیر جنسیت بر میزان رضایت دانشجویان از عوامل تبیین کننده تجربه پژوهشی مؤثر است. نتایج کلی پژوهش نشان داد که به طور کلی، دانشجویان دکتری دانشگاه فردوسی مشهد از عوامل مختلف تبیین کننده تجربه پژوهشی رضای ت نسبی دارند. <br clear="all" /> [1]. Research experience

هدف: هدف از این پژوهش بررسی میزان انطباق مؤلفه های سیبرنتیک با نظام جامع آماری نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. روش: این پژوهش کاربردی با شیوه گردآوری داده های کتابخانه ای و اسنادی است. به منظور تحقق اهداف پژوهش، از راهبرد تحلیل محتوای کیفی استفاده و شیوه میزان یاب برای بررسی انطباق مؤلفه های سیبرنتیک در نظام جامع آماری به کار گرفته شد. یافته ها: مهم ترین مؤلفه های لازم برای به وجود آمدن نظام های سیبرنتیکی، شامل هدف، درون داد، برون داد، پردازش، ارتباطات، کنترل و بازخورد در سند نظام جامع آماری بررسی شد. قوی ترین مؤلفه های سیبرنتیک در نظام جامع آماری «درون داد، پردازش و تبدیل، برون داد»، «کنترل» و «بازخورد» است و «هدف» و «ارتباط» نیز در این بررسی رتبه متوسط را به دست آوردند که در مجموع می توان صفت نسبتا قوی را برای میزان انطباق آن برگزید. نتیجه گیری: مطابقت زیاد این مؤلفه ها با موارد پیش بینی شده در نظام جامع آماری نهاد کتابخانه های عمومی کشور نشانگر این است که نظام جامع با حفظ نگاه سیستمی در فرآیندهای ایجاد، تجمیع، تحلیل و استفاده از آمار، بدون اینکه نامی از علم سیبرنتیک در سند آورده باشد، مؤلفه های سیبرنتیکی را رعایت کرده است. این پژوهش می تواند الگویی برای سایر سازمان ها در به کارگیری مؤلفه های سیبرنتیک در نظام های اطلاعاتی و آماری باشد. به علاوه، نتایج این پژوهش می تواند به توسعه نظریه های سیبرنتیک و کاربرد آن ها در حوزه های مختلف مدیریتی و اطلاعاتی یاری رساند و زمینه ساز تحقیقات آینده شود.