کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی دیدگاه کتابداران فهرست نویس سه کتابخانه بزرگ در مشهد (کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد کتابخانه آستان قدس رضوی و کتابخانه مرکزی علوم پزشکی) در مورد به کارگیری استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.) است. از هدفهای دیگر این پژوهش می توان به سنجش میزان آشنایی کتابداران فهرست نویس مورد بررسی با این قواعد و میزان پذیرش آنها پیش و پس از آموزش اشاره کرد. روش: روش پژوهش از نوع آزمایشی به صورت طرح گروه پیش آزمون و پس آزمون است. سنجش میزان آشنایی در این پژوهش از دو طریق خود اظهاری (نظر شخصی) و میزان آشنایی عملی و بر اساس آزمون (بر اساس پاسخگویی به سؤالهای طرح شده از مباحث تخصصی) صورت گرفته است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد میزان آشنایی خوداظهاری فهرست نویسان با قواعد آر. دی. ای. در پیش از آموزش بالاتر از حد متوسط و میزان آشنایی عملی آنان پایین تر از حد متوسط است. اما پس از آموزش هر دو نوع آشنایی آنان، اعم از خود اظهاری و عملی، با این قواعد بالاتر از سطح متوسط است. از دیگر نتایج پژوهش می توان به تأثیر مثبت آموزش بر سطح پذیرش قواعد آر.دی.ای. از سوی نمونه پژوهش (فهرست نویسان) اشاره کرد. بدین ترتیب، مشخص شد پس از آموزش و در نتیجه افزایش آشنایی فهرست نویسان با آر.دی.ای.، میزان آمادگی آنها برای پذیرش این قواعد به صورت معناداری افزایش یافته است. همچنین در این پژوهش، رابطه معناداری میان سن و سابقه کاری فهرست نویسان با میزان آشنایی خوداظهاری، آشنایی عملی و میزان پذیرش قواعد فهرست نویسی جدید (آر.دی.ای.) در نمونه پژوهش مشاهده نشد. بر اساس یافته های دیگر این پژوهش، فهرست نویسان خواستار ایجاد تغییراتی در نرم افزارهای کتابخانه ای به منظور پیاده سازی بهتر قواعد فهرست نویسی جدید (آر.دی.ای.) شدند. در این میان، فهرست نویسان بیش از همه خواستار به کارگیری همه جانبه قابلیتها و امکانات راهنما به منظور معرفی و بهره گیری تغییرات جدید در نحوه ثبت اطلاعات فهرست نویسی، ارائه آموزشهای کافی به فهرست نویسان پیش از پیاده سازی قواعد جدید، هماهنگ ساختن کاربرگه های فهرست نویسی با آر.دی.ای.، بازنگری در سرفصل درسهای سازماندهی اطلاعات در گروه های کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه ها و حضور کتابداران آشنا با قواعد جدید در کارگروه تغییر و تعدیل نرم افزارهای کتابخانه ای شدند.

مقدمه: کتابخانه ها با راه اندازی فهرست برخط دسترسی همگانی (اوپک) سعی دارند، ضمن استفاده از فناوری های به روز، دسترسی کاربران به منابع ذخیره شده را تسهیل کنند. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف واکاوی میزان تعلق خاطر کاربران فهرست پیوسته کتابخانه ای (کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد) با توجه به نقش متغیرهای جذب شناختی، و خودکارآمدی رایانه ای انجام شده است.روش شناسی: پژوهش به شیوه توصیفی پیمایشی و در نمونه ای آماری شامل 331 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی به شیوه نمونه گیری تصادفی انجام گردید. به منظور جمع آوری داده از سه پرسشنامه ارزیابی تعلق خاطر کاربر، جذب شناختی، و خودکارآمدی رایانه ای استفاده شد که روایی آن ها با نظر متخصصان و پایایی با ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که سطح تعلق خاطر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد به فهرست پیوسته (اوپک) کتابخانه مرکزی این دانشگاه در سطح قابل قبولی قرار ندارد. همچنین تحلیل دقیق تر داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری نیز نشان داد که جذب شناختی فهرست پیوسته در تعلق خاطر کاربر، تأثیر معناداری دارد. همچنین دیگر یافته پژوهش نشان داد که خودکارآمدی رایانه ای کاربران این دانشگاه در میزان تعلق خاطر آن ها تأثیر معناداری دارد.نتیجه گیری: در راستای افزایش تعلق کاربران به فهرست های پیوسته، ضمن رعایت معیارهای مربوط به محیط رابط کاربر باید به علایق کاربران، میزان توجه کاربران، و سابقه قبلی استفاده آنان از فهرست نیز توجه نمود. همچنین محتوای فهرست ها نباید تنها مشتمل بر اطلاعات کتابشناختی باشد، بلکه باید از سایر قالب های الکترونیکی (صوت، فیلم، تصویر و ...) برای غنی تر کردن اطلاعات کتابشناختی استفاده شود. افزایش تعلق خاطر کاربران، زمینه ساز درک بهتر کاربران، بهبود نگرش ها، یادگیری عمیق تر و تغییر رفتار کاربران می شود و به تبعیت از آن کاربر به استفاده مستمر از فهرست کتابخانه سوق داده می شود.