مطالب مرتبط با کلیدواژه

حدیث غدیر


۱.

استشهادات ائمه اطهار(ع) و صحابه به حدیث غدیر(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: طلوع نور سال دهم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۳۸

کلیدواژه‌ها: صحابه ائمه اطهار حدیث غدیر استشهادات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۵ تعداد دانلود : ۴۹۷
حدیث غدیر از نظر سند متواتر، مذکور در منابع روایی فریقین و از نظر دلالی نیز دلالت روشنی بر این موضوع دارد. مخالفان امامت از راه های گوناگون سعی کردند تا حادثه غدیر به فراموشی سپرده شود؛ ولی امام علی، فرزندان معصومش و اصحاب رسول خدا در مواقع مختلف به حادثه غدیر استناد می کردند. جمع آوری این استنادات در چارچوب مراجعه به منابع اصیل و متعدد فریقین تا محدوده زمانی امام باقر، محور بحث این مقاله می باشد. از این موارد می توان به استناد امام علی به حدیث غدیر در زمان خلفای سه گانه، خلافت ظاهری خودشان در روز «رحبه و رکبان»، به احتجاجات ائمه و نیز اصحاب رسول خدا اشاره کرد.
۲.

نقد آرای عثمان خمیس در کتاب نگرشی نو به تاریخ صدر اسلام در پندارانگاری واقعه غدیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: شورا حدیث ثقلین حدیث غدیر جغرافیای غدیر واژه «مولی» و آیه ولایت آیه اکمال

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ خلفای نخستین
تعداد بازدید : ۱۴۴۵ تعداد دانلود : ۷۳۶
غدیر را باید ثمره نبوت و میوه رسالت و تعیین کننده خط مشیّ مسلمانان تا قیامت دانست، نه فقط یک واقعه تاریخی؛ اگرچه برخی همواره برآنند که از فروغ این حقیقت تابناک، کاسته و با طرح پرسش هایی بی اساس، آن را مخدوش و یا به گونه ای مورد پسند خود تفسیر کنند. پژوهش حاضر در راستای نقد آرای عثمان خمیس در کتاب نگرشی نو به تاریخ صدر اسلام و پاسخگویی به اصلی ترین پرسش های پیرامون غدیر، همانند : موقعیت جغرافیایی غدیر، آیه ولایت و دلالت معنای واژه «مولا»، ادعای عدم حضور امام علی (ع) در مکه و غدیر، استناد به آیه شورا در موضوع جانشینی، متن صحیح حدیث ثقلین و سبب و مکان نزول آیه اکمال، نگاشته شده و با استناد به براهین عقلی و نقلی، مستندات شیعه را در مواجهه با پندارانگاری این واقعه تاریخی تبیین کرده است.
۳.

جایگاه حدیث غدیر در راهبردهای بزرگان امامیه در قرن چهارم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال ششم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۲۴)

کلیدواژه‌ها: آل بویه حدیث غدیر میراث مکتوب بزرگان امامیه مکاتب علمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۱ تعداد دانلود : ۲۹۸۷
روی کارآمدن آل بویه و تفوق امراء بویهی بر دیگر رقبای سیاسی و عقیدتی فرصتی را فراهم آورد تا این دولت با حمایت رسمی از امامیه خدمات ارزنده و ماندگاری را در تمدن اسلامی به جا گذارد. علاوه با دستاوردهای فرهنگی و علمی مهمی که در تفکر اسلامی پدید آمد بسیاری از اختلافات کلامی میان تشیع و اهل سنت امکان طرح و فصل یافت. این مهم اگرچه پیامد همت و توجه دانشمندان امامیه و سلسله های علمی بود اما حمایت ها و اقدامات دولتمردان بویهی از تشیع نقش مؤثری در حضورفعال علمی و اجتماعی آنان داشت. به نظر می رسد دربین راهبردهای مختلفی که بزرگان امامیه بکار گرفتند،تبیین و تثبیت جایگاه""حدیث غدیر"" در اولویت قرار داشته است. امری که دارای پشتوانه اعتقادی والهی است و به خاطر قرائتهای مختلف، تبعات سیاسی- اجتماعی و فرهنگی در جامعه اسلامی ایجاد کرده؛حساسیت بسیاری از محافل علمی را برانگیخته و در تاریخ اسلام آثار مهمی را بر جای گذاشته است. سؤال اصلی تحقیق این است که""جایگاه حدیث غدیر درراهبردهای بزرگان امامیه قرن چهارم چه بوده است؟"". نویسنده بر آن است تا با استفاده از منابع مختلف اسلامی به شیوه توصیفی و تحلیلی و گاه انتقادی این فرضیه هارا ثابت کند که""تثبیت و تقویت مبانی عقلی ونقلی حدیث غدیر ،از جمله مهمترین دستاورد فرهنگی و علمی تشیع در قرن چهارم هجری بوده است"" و لذاحدیث غدیر نقش موثری در توسعه فعالیتهای علمی و گرایش های عقیدتی ایران به سوی امامیه داشته است.
۴.

غدیر، پیغام ابدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۳, Issue ۶, Summer ۲۰۱۶ 161 - 172

کلیدواژه‌ها: ولایت غدیر حدیث غدیر پیغام ابدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۳۳۹
عالم بشریت کے پیشوا خاتم النبین حضرت محمدﷺ نے سن ۱۰ ھ میں اپنی حیات طیبہ کے آخری حج سے واپسی پر،حاجیوں کے منتشر ہونے سے پہلے،تمام لوگوں کو غدیر خم کے میدان میں روک کر، اپنے بعد امت مسلمہ کو فتنہ و فساد سے بچانے کےلیے ایک اہم ترین اعلان فرمایا۔ یہ اعلان خاص و عام میں مقام کی مناسبت سے ’’علان غدیر‘‘ کے نام سے مشہور ہے۔تاریخ سےتھوڑی بہت بھی واقفیت رکھنے والا ہر شخص یہ جانتا ہے کہ بعد رحلت رسولؐ اعلان غدیر کومسلمانوں کی اکثریت نے فراموش اورنظر اندز کردیا ۔تاریخ کے اس اہم واقعہ کو ۱۴۲۷ سال ہوچکے ہیں۔سوال یہ ہے کہ اس طویل عرصے میں پیغام غدیر کن نشیب و فراز سے گزرا۔ اور اس سے بھی بڑھ کراہم سوال یہ ہے کہ آج کے جدید دور میں اس پیغام کی کیا اہمیت ہے؟ کیا آج بھی یہ پیغام اسلامی معاشرے کے قیام کے لیے اتنا ہی ضروری ہے جتنا اس وقت تھا ؟آج ایک عام کی انسان کی زندگی میں اس کا کیا کردار ہے؟
۵.

بازدارندگی فرهنگ ارجاء از نشر حدیث غدیر با تکیه بر خبری از ابوحنیفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۵ 21-32

کلیدواژه‌ها: حدیث غدیر امیرالمؤمنین (ع) ابوحنیفه امام صادق (ع) مرجئه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۲۷۰
غدیر محوری ترین موضوع اختلافی شیعه و سنی است، که پیوسته در رد و اثبات یا تفسیر و تأویل محتوایی آن آثاری تدوین شده است. مناظره گونه برخی کوفیان با ابوحنیفه در باره غدیر از شمار آن گفتگوهاست، که نخستین بار ابن عُقْده(م334ق) نقل و سپس مفید(م413ق) بازگو کرده است. این نوشتار با پیوند به دیگر دانش ها با رویکردی علمی تحلیلی، سخن ابوحنیفه را درباره غدیر بررسی توصیفی-تحلیلی کرده و به مسایلی مانند راویان خبر، محتوای حدیث و تناسب سنجی زمانی با جریان های فکری جامعه پرداخته است. یافته این آمایش با صرف نظر از ایرادهای سندی، آن است که پس از قتل عثمان، که جامعه به شدت برافروخته بود، مرجئه ی نخستین با تکیه بر پذیرش دو خلیفه نخست، در برابر مواضع دو خلیفه بعدی سکوت کرد و ابوحنیفه براساس ارجاء گرایی نقل حدیث غدیر را عامل گسترش دشمنی گروه ها تحلیل کرده و نشر آن را به صلاح جامعه آن روز ندانست.
۶.

تبیین تاریخی دلایل عدم روایت واقعه غدیر در سیره ابن اسحاق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیستم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۷۹) 7 - 30

کلیدواژه‌ها: حدیث غدیر محمد بن اسحاق فضایل امام علی7 سیره نگاری تبیین تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۵۴۰
واقعه غدیر به عنوان یکی از مهم ترین مستندات روایی اثبات جانشینی امیرالمؤمنین حضرت علی(ع)، به تواتر در منابع اهل سنت گزارش شده است و مورد قبول بیشتر علمای آنان است. با این وجود، ابهام هایی درباره درستی این روایت در برخی منابع به چشم می خورد که نپرداختن به این روایت از سوی برخی از مهم ترین سیره نگاران متقدم، مانند محمد بن اسحاق (د. 151) یکی از آنها است. در این پژوهش برای ارزیابی موضع گیری ابن اسحاق درباره گزارش واقعه غدیر و با وجود باور برخی علمای شیعه به روایت این واقعه از سوی او، با ارائه شواهدی از شرایط سیاسی فرهنگی دوران نوشتن این سیره و با استفاده از شیوه تبیین تاریخی، چرایی عدم روایت این واقعه در سیره ابن اسحاق تحلیل و تبیین می شود.
۷.

واکاوی حدیث غدیر از منظر سبک شناسی با تأکید بر سطح آوایی و تکرار

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۶) 9 - 31

کلیدواژه‌ها: پیامبر (ص) امام علی (ع) حدیث غدیر سبک شناسی سطوح آوایی و واژگانی و نحوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۲۷۷
حدیث غدیر از بارزترین رهنمود های پیامبر اکرم6 در امر پیشوایی جامعه بعد از رحلت آن حضرت است، در ساختار متن این حدیث که از نمونه های سخنان بلیغ ایشان به شمار می رود کاربست واژگان و سبک سخن نشانگر تعمد آن حضرت در کاربست نوعی سخن است که واکاوی این سبک، پیام های نهفته در لایه های پنهان متن را کشف می کند این جستار برآن است تا بر اساس مبانی نظری سبک شناسی و از رهگذر شیوه توصیفی تحلیلی به واکاوی سبک شناسی این خطبه در سطوح واژگانی و نحوی و آوایی برآید. از جمله رهاوردهای این پژوهش آن است که سطح زبانی حدیث غدیر؛ نوع واژگان، تکرار واک و واکه، آواهای برآمده از آن ها، سجع، جناس و مراعات نظیر سطح موسیقایی کلام را بالا برده و مایه جذابیت و اقناع گشته است.. بسامد تکرار علاوه بر ایجاد ضرب آهنگ متناسب، نشانه تأکید پیامبر اکرم6 بر اهمیت مضامین نهفته در تعبیرات تکراری؛ یعنی ابلاغ ولایت امیر مؤمنان علی بن ابی طالب7 و اقناع مخاطب است و هم چنین بررسی سطح واژگانی و نحوی نیز جایگاهی خاص را در اقناع سازی و جذب مخاطب بر عهده دارد.
۸.

بررسی دلالت حدیث غدیر بر مشروعیت سیاسی الهی در نظام امامت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۳) 117-138

کلیدواژه‌ها: نظام امامت کلام نقلی مشروعیت سیاسی حدیث غدیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۳۵۲
بعد از رحلت حضرت رسول9 مسأله امامت و جانشینی ایشان، از مباحث مهم و اختلاف برانگیز میان فرقه های اسلامی گردید و جواب این سؤال که مشروعیت آن جانشین، توسط چه کسی و از کجا مورد تأیید قرار می گیرد، بحث برانگیز و چالشی تر شده است. مقاله حاضر بررسی دلایل نقلی مشروعیت الهی امام در کلام شیعی بر اساس حدیث متواتر غدیر است. موضوع این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد فقه الحدیث در کلام نقلی به بررسی مسأله پرداخته است. بر اساس دلالت حدیث غدیر، کلمه مولی در حدیث، به معنای اولی به تصرف بوده و بر اساس نزول آیه تبلیغ و محتوای دستوری آن، دلالت بر ابلاغ پیام الهی دارد که در صورت عدم ابلاغ، رسالت شان ناقص خواهد ماند و با ابلاغ امامت امیرالمؤمنین7، آیه اکمال نازل شده و بر اساس محتوای آیه، دین کامل، نعمت تمام و خداوند هم به آن دین راضی شده است و این که همه آن افعال، همراه با ضمائر متکلم از جانب خداوند نازل شده می توان دریافت که مشروعیت مقام امام و نصب امیرالمؤمنین7 از جانب خداوند می باشد و پیامبر اکرم9 هم بر اساس وظیفه ای که داشتند، این مسأله را به همگان اعلام نمودند.
۹.

واکاوی نقادانه روش ماریا دکاک در فهم حدیث غدیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 57-79

کلیدواژه‌ها: جانشینی پیامبر (ص) حدیث غدیر فهم حدیث جامعه کاریزماتیک ماریا دکاک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۳۵۹
پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی به بررسی فصل دوم از کتاب «جامعه کاریزماتی: هویّت شیعه در صدر اسلام» و نقد روش مؤلفش، ماریا دکاک در فهم حدیث غدیر می پردازد. روش فهم وی دارای برخی نقاط قوت مانند اهتمام بر استفاده از منابع معتبر فریقین در فهم حدیث غدیر، دقّت در مؤلف کتاب الولایه، تأکید بر حفظ یکپارچگی متن حدیث غدیر، عنایت برنقش اقتضائات اجتماعی و مذهبی در نقل روایات و تحلیل عقلی در ردّ معنای محبّت برای مولی است. البته نقاط ضعفی نیز وجود دارد؛ مانند منحصر کردن ناقلان و راویان حدیث غدیر به افراد مدنی، عدم عنایت بر نقش ضابط بودن در پذیرش حدیث، تأکید بر جعلی بودن احادیث حاوی نام امامان (ع) و اشتباه در اعلام سبب صدور حدیث غدیرخم. تحلیل آسیب های روش فهم دکاک بیانگر فهم نادقیق وی از حدیث غدیر است که بی تأثیر از نظرات اهل سنّت که در فضای علمی خاورشناسان منتشر شده، نیست.
۱۰.

رویکردی نو به حدیث غدیر (نقدی بر اندیشه های ابن حزم و ابن تیمیه)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: مترجم:
منبع: میقات حج دوره ۲۴ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۹۴) 134 - 162

کلیدواژه‌ها: حدیث غدیر مولی ولایت علی بن ابی طالب ابن حزم ظاهری ابن تیمیه دهلوی تفتازانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۲۵۵
حدیث غدیر، در نگاه پیامبرخدا9 ،  صحابه و علما دارای اهمیتی ویژه است. به گونه ای که شمار راویانش از میان صحابه، از صد و بیست صحابی فراتر است. پیامبر9  این حدیث را با بانگ بلند و رسا در جمع انبوهی از مسلمانان به گوش آنان رسانده اند؛ جمعیتی که بی شک در عصر نبوّت، گسترده ترین اجتماع اسلامی قلمداد می شده است.اما با این وجود، کسانی چون ابن حزم ظاهری و ابن تیمیه در صحت آن تردید نموده، حتی کوشیده اند صحّتش را تضعیف کنند. از همین رو، رویکرد این نوشته در بررسی حدیث غدیر، از رهگذر نکات زیر است:    نقل سخن ابن حزم و ابن تیمیه در تضعیف حدیث غدیر.    ارائه دلایل خِرَدپسند در اثبات صحت حدیث غدیر.    معرفی راویان حدیث.    تصریح علمای اهل سنت بر طرقِ متعددِ نقلِ حدیث.    دلالت های حدیث غدیر بر امامتِ مطلق حضرت علی (ع)   پاس خ به شبهه دهلوی و تفتازانی مبنی بر این که واژه «مولی» در معنای «أولی [=سزاوارتر]» به کار نمی رود و... .
۱۱.

بررسی روش حاکم نیشابوری در تصحیح روایات فضائل(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۳شماره ۱ 91 - 117

کلیدواژه‌ها: حاکم نیشابوری جرح و تعدیل تساهل شیوه های حدیثی فضائل اهل بیت (ع) حدیث غدیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۶۴
حاکم نیشابوری از محدثان و رجالیان بزرگ اهل سنت است که در کتاب های خود روایات متعددی را در ارتباط با فضایل اهل بیت(ع) نقل نموده است. برخی از علمای اهل سنت وی را به تساهل در گردآوری احادیث و بررسی راویان متهم نموده اند. بررسی دلایل احتمالی انتساب تساهل به حاکم از قبیل عدم تطابق روایات حاکم با شرایط شیخین؛ تصحیح احادیث ضعیف؛ ذکر فضائل اهل بیت(ع)؛ دیدگاه وی در باره معاویه؛ و تشیع وی حکایت از آن دارد که دو عامل ذکر فضایل اهل بیت(ع) و دیدگاه وی نسبت به معاویه موجب شده است تا برخی علمای اهل سنت به رغم پایبندی حاکم نیشابوری به مبانی اهل سنت در جرح و تعدیل راویان، وی را به تساهل و تسامح متهم نمایند. بررسی حدیث غدیر حکایت از آن دارد که اسناد این روایت توسط بزرگان اهل سنت تصحیح و حتی متواتر دانسته شده است، در حالی که نقل این حدیث از سوی حاکم، موجب متهم نمودن وی به تساهل شده است .
۱۲.

تحلیل قرآنی مفهوم ولایت در حدیث غدیر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹شماره ۱۲ 215 - 238

کلیدواژه‌ها: حدیث غدیر آیه ولایت ولایت الهی ولایت امام علی (ع) فقه الحدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۲۳۳
مفهوم «ولایت» در حدیث غدیر، از جمله مفاهیمی است که دیدگاه های متناقضی از سوی شیعه و اهل سنت نسبت به آن ارائه شده است. شیعه، «ولایت» مطرح شده در این حدیث را از مهم ترین نصوص قطعی بر امامت و وصایت امام علیg می داند؛ ولی برخی از اهل سنت آن را در حد محبت و نصرت تنزّل داده اند. این تحقیق بر مبنای ارتباط مفهومی و مصداقی «ولایت» در آیه ولایت و حدیث غدیر، در صدد است با روش توصیفی-تحلیلی، مفهوم «ولایت» امام علیg در حدیث غدیر را در پرتو معنایابی مفهوم ولایت الهی و نبویa در آیه ولایت و دیگر آیات قرآن تحلیل کند. نوشته حاضر بیان می کند که بر اساس تحلیل آثار ولایت الهی و نبویa که عبارت اند از: نصرت، هدایت، محبت و سرپرستی و همچنین اسباب و لوازم ورود به این دو ولایت که شامل: ایمان، عمل صالح، مودّت، اطاعت و تبعیت از «ولیّ» است و انطباق این مؤلفه ها بر ولایت علویg در حدیث غدیر؛ «ولایت» مطرح شده برای امام علیg در حدیث غدیر، مفهومی اعمّ از محبت و نصرت داشته؛ بلکه بر «رهبری دینی، فکری، اجتماعی و سیاسی» آن امامg دلالت تام دارد.
۱۳.

رد ادعای ابن تیمیّه پیرامون اصالت سند جمله ی «اللهم وال من والاه و عاد من عاداه» در حدیث غدیر

نویسنده:
منبع: دانشنامه علوم قرآن و حدیث سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ ۱۱۳-۱۵۶

کلیدواژه‌ها: ابن تیمیه اصالت سند تبری و تولی تقطیع حدیث حدیث غدیر نقد حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۱۳۴
عبارت «اللهم وال مَن والاه و عاد مَن عاداه» در حدیث متواتر غدیر، صادره از پیامبر صلی الله علیه و آله در یکی از مهم ترین روزهای سرنوشت ساز اسلام حاکی از دو فرع تبری و تولی در عقاید شیعه است که اهل تسنن واکنش های متفاوتی بدان نشان داده اند؛ برخی آن را در ادامه ی حدیث غدیر نقل کرده اند و برخی از نقل آن پرهیز کرده اند؛ اما متفاوت ترین واکنش توسط ابن تیمیّه مطرح شده است که می گوید: به اتفاق اهل معرفت به حدیث این عبارت دروغ است؛ مدعایی که در این مقاله بر اساس تراث اهل تسنن هرگز اثبات نمی شود. اگر بخواهیم همه ی ناقلان این عبارت را به دروغ متهم کنیم از منابع حدیثی اهل تسنن اثری باقی نمی ماند چه اینکه بسیاری از علما به نقل آن اهتمام داشته اند
۱۴.

بررسی تحلیلی معیار و مصادیق نص جلی و خفی در کلام امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 135-152
تعداد بازدید : ۵۴۱ تعداد دانلود : ۱۵۶
در کتاب های کلامی، یکی از مباحث مطرح شده در بحث امامت، اصطلاح «نص جلی» و «نص خفی» است. این دو اصطلاح که در ذیل مسئله راه های تعیین امام مورد بحث قرار می گیرد، در آثار کلامی فرق مختلف، اعم از معتزله، اشاعره، زیدیه و امامیه مطرح شده است. در بین فرق مختلف اسلامی، تنها متکلمان امامیه اند که معتقدند امیرمؤمنان(ع)، هم با نص جلی و هم با نص خفی به عنوان جانشین بلافصل پیامبر(ص) تعیین شده است. این مقاله با روش تحلیلی کتابخانه ای، ضمن اشاره به معیار نص جلی و نص خفی از دیدگاه متکلمان امامیه، دلایل آنها بر اثبات این اعتقاد را تبیین می کند و به اشکالات مخالفان این عقیده پاسخ می دهد. در پایان، ضمن انتخاب معیار منتخب برای نص جلی و نص خفی، اثبات خواهد شد که برخلاف نظر بیشتر متکلمان، حدیث غدیر از مصادیق نص جلی است، نه نص خفی.
۱۵.

تحلیلی بر جایگاه مهدویت در حدیث غدیر از دیدگاه منابع روایی فریقین

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۴ 108 - 121
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۳۳
حدیث متواتر غدیر دارای غنی ترین محتوا در میان سایر احادیث نبوی است و صرفاً مختص به معرفی جانشینی حضرت علی (ع) نمی باشد. این حدیث می تواند زیربنای نظریه مترقی مهدویت، برای نیل به سعادت انسان درعصر آخر الزمان باشد. این نوشتار ضمن تحلیل محتوای حدیث غدیر، درصدد آن است تا جایگاه واقعی مهدویت در حدیث غدیر را بررسی نماید. از آنجا که مقوله مهدویت در این حدیث اساس و بنیان سایر احادیث در این خصوص است، با روش تحلیلی و توصیفی احادیث مهدویت مورد ارزیابی و مداقّه علمی قرار گرفته است. با بررسی حدیث غدیر آشکار می گردد مهدویت مبنای تکمیل رسالت پیامبر در حدیث غدیر است. دو مؤلفه اصلی امامت و مهدویت در حدیث غدیر، مهدویت را تنها علت غایی حدیث غدیر دانسته که توسط خداوند و رسول براین حقیقت درآیات و روایات تصریح فراوان شده است. اراده خداوند علاوه بر تعیین جانشین پیامبر در غدیر، برمعرفی همه جانشینان انبیاء و اوصیاء تا حضرت مهدی (ع) تا قیامت تعلق دارد.
۱۶.

بررسی انتقادی نقدهای واردشده به حکایت «خدو انداختن خصم بر روی (علی)» و تفسیر «حدیث غدیر» در مثنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 263 - 286

کلیدواژه‌ها: حدیث غدیر حضرت علی(ع) حکایت «خدو انداختن خصم بر روی علی(ع)» مولوی نقدهای مثنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۴
مولوی با اینکه سنی مذهب است، در ابیات و حکایت های متعددی به ستایش اهل بیت عصمت و خصوصاً حضرت علی(ع) پرداخته و جنبه هایی از عشق و محبت به این خاندان والا را در اشعارش منعکس کرده است. اعتقاد و ارادت مولوی به حضرت علی(ع) مانند بسیاری دیگر از عقاید و دیدگاه های وی از سوی منتقدان مثنوی و عرفان با نقد و انکار همراه شده است. منتقدان ، ابیات و حکایت هایی از مثنوی را که نشانگر محبت خالصانه مولوی به حضرت علی(ع) است، با خوانش مغرضانه و به میان آوردن مواضع درون دینی و معیارهای مذهبی خود، تفسیر و نقد کرده اند. در نوشتار حاضر با رویکردی تحلیلی انتقادی و با استفاده از شیوه های علمی تحلیل متن و استناد، نقدهای واردشده به این ابیات مولوی بررسی شده است. هدف از این ارزیابی، معرفی منتقدان مثنوی در عصر حاضر و بررسی انتقادی نقدهای آنان بر حکایت ها و ابیات مرتبط مثنوی با حضرت علی(ع) است تا از این رهگذر، شناختی روشن و حقیقی تر از اعتقاد و اندیشه مولوی حاصل شود. بر اساس بررسی های انجام گرفته، چنین برداشت می شود که مولوی در نقل حکایت «خدو انداختن خصم بر روی علی(ع)» از اتهام تصرف و تاریخ سازی مبراست؛ درواقع مولوی این حکایت را مطابق روایت کتاب های معارف و کیمیای سعادت سروده و برخلاف نقد و نظر منتقدان، انگیزه وی از سرودن این حکایت، تعلیم اندیشه های عرفانی است و نه تاریخ سازی و غرض ورزی با شیعه؛ همچنین در نقدِ نقدهای وارد بر تفسیر مولوی از حدیث غدیر با استناد و استشهاد به قراین مختلف ثابت می شود که مولوی حدیث ولایت را تقریباً موافق با اعتقاد شیعیان تفسیر کرده است.
۱۷.

روایت غدیر در کتاب «تاریخ الاسلام» شمس الدین ذهبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۳ 93 - 108

کلیدواژه‌ها: ذهبی تاریخ الاسلام حدیث غدیر تاریخ نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۳۴
عالمان شیعی بر قطعی بودن رویداد غدیر خم و حتمی بودن دلالت آن بر ولایت و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین(علیه السلام) تأکید کرده اند اما در مقابل دانشمندان اهل سنت درباره حدیث غدیر موضع یکسانی ندارند، لذا بررسی آثار دانشمندان به ویژه مورخان اهل سنت در میزان و نحوه ی نقل حدیث غدیر و گزارش واقعه بسیار مهم است و در تبیین این حادثه اهمیت دارد. شمس الدین ذهبی(748ه ) صاحب کتاب پرحجم و مشهور "تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام" از جمله عالمان پرآوازه ی اهل سنت است که این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای، در صدد کشف نحوه ی چگونگی گزارش ذهبی از حادثه غدیر و رویکرد و موضع وی، در بیان گزارش غدیر است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که ذهبی در موارد متعدد، افزون بر نقل آیه اکمال و تأیید صحت آن، حدیث غدیر را نقل و حادثه روز غدیر را گزارش و سه رویکرد تحریف غدیر، تضعیف راویان حدیث غدیر و تأیید واقعه غدیر اتخاذ نموده است. وی به سبب گرایش مذهبی و تمایل به مکتب تاریخنگاری شام با دلالت حدیث غدیر بر عقاید شیعی موافق نبوده و آن را نقد کرده است.