حسین حسینیان مقدم

حسین حسینیان مقدم

مدرک تحصیلی: دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۴ مورد از کل ۱۴ مورد.
۱.

مواجهۀ امامین صادقین (ع) و اصحاب ایشان با مرجئه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال ۲۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۴) 81-100

کلید واژه ها: صادقین (ع) شیعه مرجئه هم گرایی واگرایی ابوحنیفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۲۹
پس از رحلت رسول خدا(ص) و ظهور و بروز تحولات سیاسی و پیدایش آرای فکری متعدد و به دنبال آن، ظهور تدریجی فرق و مذاهب اسلامی، بخصوص در منطقه حجاز و عراق، آرای مختلفی در حوزه های فقهی، کلامی و تفسیری بروز یافت و درنتیجه بخش قابل توجهی از زندگانی ائمه و اصحاب آنان به مواجهه با آنها اختصاص یافت. این ظهور و تضارب آرا، در دوران امامین صادقین اوج گرفت و بدین ترتیب شرایط اجتماعی اقتضای تعامل آن گرامیان و شیعیان آنان با صاحبان نظریه های متعدد و پیروان آنان را داشت. در این میان، مرجئه از فرقه های پرطرفدار و تأثیرگذار در این مقطع زمانی بود که حضور سران و پیروان آنها در کوفه به عنوان شهری شیعه نشین، زمینه را برای تعامل هرچه بیشتر آنان با شیعه فراهم آورد. این تحقیق با روش تاریخی و تکیه بر توصیف و تحلیل گزاره ها، به بررسی چگونگی مواجهه امامین صادقین و اصحاب ایشان با مرجئه در عرصه فکری و اجتماعی می پردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که مواجهه ایشان با مرجئه در دو بُعد هم گرایی و واگرایی، در قالب گونه های متعددی انجام گرفته است.
۲.

نقش امام صادق(ع) درهویت بخشی به جامعه شیعه

نویسنده:
منبع: تاریخ اهل بیت سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 9-32

کلید واژه ها: امام صادق (ع) سیره امام صادق (ع) هویت بخشی اجتماعی سیره اجتماعی شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۳
جامعه زمانه امام صادق(ع)، به لحاظ گروه ها و فرقه های عقیدتی متنوع بود و هر گروه تلاش داشت هویت فکری_اجتماعی خود را در جامعه حفظ و در نتیجه مرزهای فکری خود را با دیگر گروه ها تعیین کند. در این میان، امام صادق(ع) به عنوان امام شیعه، تلاش کرد تا با هویت بخشی اجتماعی به شیعیان، استمرار و پویایی جامعه شیعه را آن زمان و زمان های بعد تضمین کند. مهندسی نظام شناختی و رفتاری و ارائه آن به شیعیان توسط آن امام(ع)، سبب افزایش تشابه درون گروهی شیعه و تمایز آنان از دیگر گروه ها بود. تمایزی که نه جدا انگاری شیعه از پیکره جامعه اسلامی یا نوعی انزواطلبی اجتماعی تفسیر می شد و نه چونان واگرا و چالش زا خوانده می شد، که وحدت اجتماعی را درنوردد. حضرت با ارائه راه میانه هم شیعه را گروهی ممتاز در جامعه نشان داد و هم مناسبات شیعیان را با دیگران تنظیم کرد، تنظیمی که توان ایجاد رغبتِ گروهای مخالف به تفکر اهل بیت(ع) را نیز به همراه داشت. این تحقیق با رویکرد تاریخی در سیره اهل بیت(ع) و با بهره وری از شیوه توصیف و تحلیل این مسأله را بررسی کرده و دریافته است، که امام(ع) با مقاوم سازی نظام معرفتی- رفتاری شیعیان، هویت اجتماعی پویا، فعال و تأثیرگذاری را برای شیعیان طراحی کرده است. هویتی که در مقابله با هویت های اجتماعی موجود منفعل نبود و بقای شیعه را در جامعه به همراه داشت.
۳.

منصب پذیری و همکاری با حکومت ستمگر در سیره سیاسی امام صادق (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 1 - 13

کلید واژه ها: امام صادق (ع) سیره سیاسی امام صادق (ع) همکاری با حکومت منصب پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۹۶
گزاره های متفاوتی در منابع روایی و تاریخی درباره همکاری با حاکمان ستمگر و به تعبیری پذیرش پُست و مقام از سوی آنان وجود دارد. به رغم گزارش هایی که بیانگر نهی از همکاری با حکومت است، برخی صحابیان امام صادق(ع) با خلافت عباسی در زمینه های مختلف همکاری داشته اند و از سوی دستگاه خلافت، مناصبی مانند حاکمیت، قضاوت و خزانه داری را عهده دار بوده اند. پرسش های متعدد شیعیان از امام(ع) درباره منصب پذیری و همکاری با حکومت، نشان از فضای عمومی حرمت شماریِ همکاری و در مواردی نیز بیانگر تمایل برخی شیعیان به همکاری است. نوشتار حاضر با رویکرد تاریخی و بر پایه گزارش های موجود، با تکیه بر بیان مصادیق، توصیف و تحلیل و نیز بهره مندی از منابع مختلف و تحقیقات جدید کوشیده است به این پرسش پاسخ دهد که همکاری با حکومت در سنت و سیره سیاسی امام صادق(ع) چه جایگاهی دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد همکاری هدفمند در چارچوب ارزش های دینی نه تنها منعی ندارد، حتی در مواردی سفارش شده است. گویا حرام پنداریِ همکاری و منصب پذیری، افزون بر فرقه خوارج، از سوی زیدیان نیز تبلیغ و تأکید می شد؛ زیرا آنان باورمندان به قیام مسلحانه در هر شرایطی بودند. امام صادق(ع) با انتخاب راه میانه و اعتدال، همکاری سودمندانه را برای شیعه برگزید تا هم شیعه را از خطر انزوا دور نگه دارد و هم از تقویت ستمکاری پرهیز داده باشد.
۴.

رفتارشناسی مردم مدینه در مواجهه با سیاست های معاویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال شانزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۹ 88 - 116

کلید واژه ها: مدینه مردم مدینه انصار رفتارشناسی مردم مدینه معاویه سیاست های معاویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۶۴
معاویه برای استقرار و استحکام حکومت اموی مصمم بود، با تغییر ذائقه های فرهنگی، تطمیع و همچنین متکی بر ارتشی نیرومند تمام مخالفان به ویژه هواداران و شیعیان علی(ع)را از سر راه بردارد. از این رو کوشید با اتخاذ سیاست هایی تحریک کننده آنان را علیه حکومت برانگیزاند و موجبات نابودی ایشان را فراهم نماید؛ این سیاست در مورد حجربن عدی و یارانش کارگر افتاد و باعث شهادت ایشان گشت. از آنجایی که مدنیان هم اعم از حامیان شیخین و شیعیان رویکرد منفی نسبت به حکومت معاویه داشتند، سیاست یادشده در این شهر خصوصاً در مورد انصار اعمال گشت. پژوهش پیشرو، می کوشد تا با روش کتابخانه ای، به این سؤال پاسخ گوید که عملکرد مردم مدینه به ویژه انصار در مواجهه با سیاست های معاویه چگونه بود و چه عواملی در پدیداری آن اثرگذار بودند؟ یافته ها گویای آن است که ایشان با توجه به شرایط سیاسی و به تبعیت از امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و دیگر بزرگان قریشی ساکن در مدینه اقدام عملی در مبارزه با حکومت وی بروز ندادند و این شرایط سخت را تحمل نمودند. همچنین در این دوره نوعی وفاق سیاسی و اجتماعی میان مردم مدینه در رویارویی با حکومت اموی پدیدار گشت.
۵.

سوگواری در سیره و سنت امام صادق (ع)

نویسنده:
منبع: تاریخ اهل بیت سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 11 - 30

کلید واژه ها: امام صادق (ع) سوگواری غم دیدگی ادبیات سوگواری سوگ شیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۱۱
سوگواری برای از دست دادگان امری طبیعی، هماهنگ با سرشت انسانی و از دیرباز رایج بوده است. معصومان (ع) در برخورد با پدیده غم از دست دادگان، افزون بر همنوایی با سرشت انسانی، تلاش داشتند غم بر زندگی بشر سایه گستر نباشد و نشاط و پویایی اجتماعی مسلمانان از بین نرود. در این میان، مطالعه سنت و سیره امام صادق (ع)، تلاش ایشان را بر این اصل اجتماعی نشان می دهد و بیان می دارد که امام صادق (ع) با سوگواری برخوردی یک سویه نداشت. آن حضرت با تمایز سوگواری های عادی و شخصی از سوگواری های آیینی، راهکارهایی ارایه داد تا هم با فروکاهی غم داغدیده نشاط و پویایی اجتماعی حفظ شود و هم سوگواری آیینی از قلمرو خانواده به قلمرو امت در طول زمان و پهنای جغرافیا گسترش یابد و عنصر هیجان، همراستا با استدلال در خدمت پیشبرد اهداف این مکتب باشد. ازاین رو، ایشان با بهره گیری از فرصت های تاریخی عصر خود، فرهنگ سوگواری را تبیین نمود و منظومه فکری عزاداری را در شیعه بنیاد نهاد. پژوهش حاضر، راهکارهای امام صادق (ع) را براساس گفتار و کردار آن حضرت در دو عرصه شخصی و آیینی با روش وصفی- تحلیلی بررسی کرده است و ضمن پرداختن به مسائلی مانند اصلاح فرهنگ سوگواری های عادی، یادکرد فردی عاشورا و تبدیل آن به سوگواری آیینی در ادبیات شیعی به این نتیجه رسید که در سنت و سیره امام صادق (ع) سوگواری کسی مانند امام حسین (ع) برجسته نشد و احکامی خاص نیافت و همچنین زیارتنامه ای برای آن بیان نشد.
۶.

مکاتبه های ساکنان ایران با امام حسن عسکری(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و دوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 109 - 136

کلید واژه ها: امام حسن عسکری(ع) یاران ایرانی امام عسکری (ع) شیعیان ایران قم نامه نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۴۵
شیعیان ایران در عصر امام حسن عسکری(ع)، به دلیل دوری مسافت، با نامه نگاری از طریق وکلای آن حضرت، پرسش های دینی خود را با ایشان در میان می گذاشتند. پاره ای از پرسش های موجود در این نامه ها، دارای دلالت های مهمی در زمینه سیر تاریخی فکر و فقه شیعه است که در مباحث تاریخ تمدن شیعیان باید مورد توجه قرار گیرد. پژوهش پیش رو، این مکاتبه ها را بر اساس مناطق جغرافیایی، و سپس نام راویان، سامان داده و کوشیده است به این پرسش پاسخ دهد که مناطق مختلف ایران در این خصوص چه نقشی ایفا کرده اند و در مقایسه با یکدیگر، علل و عوامل نگارش نامه ها و نیز محتوای نامه های آنها چه بوده است؟نتیجه این پژوهش، رابطه مستقیمی میان جمعیت شیعه و تعداد نامه ها را ترسیم می کند و نشان می دهد که محور اصلی نامه ها، مسائل فقهی، کلامی و اجتماعی بوده است و در میان شهرهای ایران، قم نقش بیشتری در این مکاتبه ها داشته است.
۷.

تفریح در سنت و سیره امام صادق (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۸) 25-46

کلید واژه ها: امام صادق (ع) سیره اجتماعی امام صادق (ع) تفریح شادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۳۹۴
تفریح از نیازمندی های اجتماعی بشر برای پویایی، شادمانه زیستن، هم راستا با مبانی و اهداف اجتماعی و نیز قابل جهت دهی و تغییر است. اسلام ازیک سو از بیهوده گرایی و سرگرمی های بی فایده یا زیان آور فاصله می گیرد و یاد الهی را در گفتار و رفتار معیار می داند و از سوی دیگر روایاتی بیانگر لهوشماری بازی ها و سرگرمی ها و رواشماری برخی از آنها در مواردی خاص است؛ به گونه ای که امام صادق علیه السلام با اخراج لهو از قلمرو ایمان، بازی و سرگرمی را سبب سخت دلی و نفاق شمرده است؛ چنان که گویی تفریح و سرگرمی ویژه غیرمؤمنان شده باشد. نوشتار حاضر با رویکردی تاریخی و با تکیه بر توصیف و تحلیل و نیز بهره مندی از منابع تاریخی و روایی کوشیده است تا پاسخگوی این پرسش باشد که تفریح چه جایگاهی در سنت و سیره اجتماعی امام صادق علیه السلام داشته و دریافته است که تفریحِ هدفمند در چارچوب ارزش های دینی و اجتماعی، با تکیه بر هویت اجتماعی شیعه، نه تنها مورد تأیید امام علیه السلام بوده، که حضرت برای آن راه کارهایی ارائه فرموده و از جریان های مخالف تقیه نداشته است.
۸.

بازدارندگی فرهنگ ارجاء از نشر حدیث غدیر با تکیه بر خبری از ابوحنیفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۵ 21-32

کلید واژه ها: حدیث غدیر امیرالمؤمنین (ع) ابوحنیفه امام صادق (ع) مرجئه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۲۴۹
غدیر محوری ترین موضوع اختلافی شیعه و سنی است، که پیوسته در رد و اثبات یا تفسیر و تأویل محتوایی آن آثاری تدوین شده است. مناظره گونه برخی کوفیان با ابوحنیفه در باره غدیر از شمار آن گفتگوهاست، که نخستین بار ابن عُقْده(م334ق) نقل و سپس مفید(م413ق) بازگو کرده است. این نوشتار با پیوند به دیگر دانش ها با رویکردی علمی تحلیلی، سخن ابوحنیفه را درباره غدیر بررسی توصیفی-تحلیلی کرده و به مسایلی مانند راویان خبر، محتوای حدیث و تناسب سنجی زمانی با جریان های فکری جامعه پرداخته است. یافته این آمایش با صرف نظر از ایرادهای سندی، آن است که پس از قتل عثمان، که جامعه به شدت برافروخته بود، مرجئه ی نخستین با تکیه بر پذیرش دو خلیفه نخست، در برابر مواضع دو خلیفه بعدی سکوت کرد و ابوحنیفه براساس ارجاء گرایی نقل حدیث غدیر را عامل گسترش دشمنی گروه ها تحلیل کرده و نشر آن را به صلاح جامعه آن روز ندانست.
۹.

نقش نشانه شناسی سلاح در امام شناسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴۵)

کلید واژه ها: امام امام شناسی نشانه های امام سلاح رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۳۶۰
امامت اصولی ترین مسئله در اندیشه شیعی و چالش برانگیزترین موضوع در جهان اسلام، و مصداق یابیِ امام در میان شیعه، تنش زاترین مسئله بوده است. برخی معیارهای ارائه شده برای شناخت امام بر این تنش افزوده است. در اختیار داشتن «سلاح رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم» به عنوان نشانه امامت، نزاع های درون شیعی را عمیق تر کرده و هریک از مدعیان امامت، بر آن اساس، ادعای امامت داشته اند. پژوهش حاضر با رویکردی علمی بر آن است تا نقش سلاح را به عنوان معیاری در شناخت امام بررسی کند. این مسئله نیازمند مطالعه گزاره های تاریخی و روایات شیعی و در واقع، مطالعه ای میان رشته ای است که در مقام داوری، با آمیزه ای از توصیف نقلی و تحلیل عقلی دامنه تحقیق را جمع کرده و درصدد پاسخ گویی به پرسش های تحقیق براساس مفهوم و قلمرو معنایی «سلاح» و نیز کاربرد سلاح رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در گزاره های حدیثی تاریخی و نیز کلامی تاریخی است و دریافته که انشعاب شیعه پس از عاشورا، زمینه ساز پیدایش جریان های انحرافی و مدعی امامت شد و نشانه هایی مانند «سلاح» به عنوان نماد امامت برای اثبات ادعای آنان ظهور و بروز یافت، که با واکنش امامان معصوم علیهم السلام روبه رو گردید و این نشانه، معیاری در شرایط زمانی و سیاسی خاص شمرده شد.
۱۰.

تحلیلی بر سیره نگاری شیعیان تا قرن پنجم هجری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال نوزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۷۳) 7 - 40

کلید واژه ها: امامان شیعه (ع) شیعه نقش علمی شیعیان سیره نگاری تاریخ نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۸ تعداد دانلود : ۵۰۷
سیره نگاری، از کهن ترین شاخه های تاریخ نگاری اسلامی است و شهر مدینه، نخستین مرکز تدوین سیره رسول خدا(ص) است. نخستین اثر مکتوب شیعیان درباره سیره، کتاب تسمیه مَن شَهَد مع امیرالمؤمنین علی(ع) الجَمَل وصِفّین والنهروان من الصحابه است که در نیمه دوم قرن اوّل هجری نگارش یافت. از این اثر، می توان برداشت کرد که شیعیان تاریخ نگاری خود را با پیوند دو عصر رسالت و خلافت، با بن مایه دفاع از اندیشه امامت آغاز کردند تا بتوانند با تکیه بر عصر رسالت، اندیشه جانشینی امیر مؤمنان، علی(ع) را در عصر خلافت اثبات کنند. ازاین رو، شیعیان در گامی دیگر، به نگارش سیره نبوی روی آوردند تا ریشه های تفکر کلامی خود را در سیره رسول خدا(ص) رهگیری کنند. پژوهش حاضر، سیره نگاری شیعه را بر اساس مطالعه آثار مکتوب و با توجه به سیر زمانی آنها تا ابتدای قرن پنجم هجری با روش وصفی تحلیلی بررسی کرده و ضمن پرداختن به مسائلی مانند: بنیان گذاری، توسعه بخشی و استمراردهی سیره نگاری، گونه های فکری و نوع تعامل سیره نگاران شیعی با دیگران، به این نتیجه رسیده است که سیره نگاری در محافل علمی شیعی، با گزاره های پراکنده آغاز شده و در گذر زمان سامان یافته و عناوین ریزتری را در درون خود پدید آورده است. شیعیان با دو ریزجریان درونی و با تکیه بر آرای امامان(ع) و از گذر توجه به چالش های سیاسی فکری، حوزه جغرافیایی سیره نگاری را از مدینه به عراق، و حوزه فرهنگی آن را از انحصار یک جریان خاص به جریان شیعی توسعه دادند و محورهای جدیدی را در سیره نگاری گشودند
۱۱.

مکاتبات ساکنان ایران با امام هادی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 179 - 192

کلید واژه ها: امام هادی (ع) یاران ایرانی امام هادی (ع) نامه نگاری تاریخ نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۴۲۴
دوستی و پذیرش تفکر اهل بیت(ع)، از گذشته های دور در شهرهای مختلف ایران تردیدناپذیر است. با اینکه در قرن سوم، فضای غالب ایران با جریان عمومی اسلامی همسو بود، اما رگه های تشیع در شهرهای مختلف ایران قابل توجه است. اندیشمندانی در این شهرها، مسائل روز خود را از امام می پرسیدند و مشکلات خود را مرتفع می کردند. نامه نگاری، از روش هایی متداول آن زمان و مورد استفاده یاران امام هادی(ع) برای بهره گیری از دانش آن امام(ع) بود. پژوهش حاضر، بر اساس مناطق جغرافیایی و سپس نام راویان سامان یافته و این مسئله را رصد کرده که مناطق مختلف ایران در این خصوص چه نقشی ایفا کرده اند و در قیاس با یکدیگر، علل و عوامل نگارش نامه ها و نیز محتوای نامه ها چه بوده است. مطالعات انجام شده با روش تاریخیِ مبتنی بر توصیف و تحلیل، رابطه مستقیمی را میان جمعیت شیعه و تعداد نامه ها ترسیم می کند و نشان می دهد که قم، نقش بیشتری ایفا کرده و محور اصلی نامه ها مسائل فقهی، کلامی و اجتماعی بوده است.
۱۲.

واکاوی شعار عباسیان در ذهنیت عمومی جامعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال چهارم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۳ 27-54

کلید واژه ها: عباسیان قیام عباسیان دعوت عباسیان آل محمد الرضا من آل محمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۹ تعداد دانلود : ۴۱۷
قیام عباسیان بر پایه عدالت خواهی و با شعار «الرضا من آل محمد» پا گرفت و سرانجام با قدرت یافتن سفاح به سرانجام رسید (132 ق). به باور عام مورخان و محققان در این باره، مفهوم رایج شعار «آل محمد» دخترزادگان رسول خدا (ص) یا به تعبیری ائمه اطهار(ع) بوده اند که در روند قیام عباسی از این معنا، تهی و به خاندان عباسی تفسیر شد و بدین سبب حکومت عباسی در آینده به چالش های بسیاری گرفتار آمد. این دیدگاه نقدپذیر است؛ زیرا می توان پرسید: چرا عباسیان شعاری سردادند که نه با وضع خاندانی آنان سازگار بود و نه با فرض پیروزی شان، جز با نیرنگ و فریب کاری، به تأثیرگذاری این شعار در عرصه سیاست و قدرت، امید نمی رفت. این پژوهش با رصد شعار «الرضا من آل محمد» در برخی از قیام ها، از راه بُرد روشن عباسیان و آشنایی مردم با شعار آنان سخن می گوید و کاربرد مفهوم گسترده تری را درباره واژه «آل» نزد مردمان جامعه آن روزگار، اثبات می کند؛ سپس به تبیین هم خوانی آن با گزاره های تاریخی، گفتمان قرآنی و ادبیات شیعی و سنی می پردازد و به خاستگاه این خطای تاریخی اشاره می کند.
۱۳.

سیر تاریخ نگاری نبردهای امام علی(ع) در نبرد نگاشته های اصحاب امامان(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۸ 61-81

کلید واژه ها: «اصحاب امامان(ع) شیعه» «نبردنگاری» «تاریخ نگاری»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۶۳۲
ورود اصحاب امامان شیعه به عرصه ی تاریخ نگاری همراه با نبردنگاری در سیره علوی با رویکردی کلامی و به منظور اثبات تفکر جانشینی امام علی(ع) و یافتن ریشه های آن در سیره ی نبوی بود. این حرکت با پیشگامی عبیدالله بن ابی رافع در نیمه ی دوم قرن اول آغاز شد و در جریان تاریخ نگاری اسلامی تأثیر بسزایی داشت. از سویی جریان سیره نگاری را در دو شاخه ی شیعی و سنی سرعت بخشید و از سوی دیگر ابتکار و پیشگامی اصحاب امامان(ع) را در گشودن محورهای جدید تاریخ نگاری به اثبات رساند. این حرکت در قرن دوم با تلاش جابر جُعفی و شاگردش ابان بن تغلب به عنوان دو ریز جریان در تاریخ نگاری شیعی ارتقا یافت. تکیه بر آرای امامان(ع) و دستیابی به اهداف فقهی و کلامی ویژگی مشترک و اساسی این حرکت علمی بود. اما در درون این جریان گرایشی معتقد به برخورد چالشی با مخالفان و گرایشی معتقد به تعامل با آنان بود، که دو نوع واکنش را از سوی اهل سنت موجب شد. در کنار این حرکت، برخی دیگر از اصحاب، به نمایندگی ابومخنف و شاگردانش هشام کلبی و نصربن مُزاحم، با رویکردی تاریخی به ترسیم نبردنگاری در سیره ی علوی پرداختند. پژوهش حاضر این حرکت و تطور را با بررسی شرح حال علمی تاریخ نگارانِ صحابی و اخبار پابرجا از آنان بررسی می کند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان