۱.
کلید واژه ها:
لایب نیتس دکارت اسپینوزا سوبژکتیویسم وجودشناسی پانته ایسم کوژیتو
مسئله وجودشناسی یکی از بنیادی ترین مسائل در نظام فکری هر فیلسوف است که تأثیر آن بر سایر قسمتهای فلسفه غیرقابل انکار است. وجود شناسی دکارت با پذیرش اصل واقعیت آغاز و به تشکیک در وجود، کمال دانستن آن و پذیرش برهان وجودی تکمیل می گردد. اما تأثیر کوژیتو بر سوبژکتیویسم غربی مهم ترین رکن در وجودشناسی اوست. اسپینوزا وجود را در تحقق و تصور بی نیاز از غیر می داند و به تقریری از پانته ایسم نزدیک می گردد. با این همه، واقعیت خارجی مستقل از ذهن در فلسفه اسپینوزا انکار نمی گردد، درحالی که از لوازم کوژیتوی دکارت و نیز نظریه مناد لایب نیتس انکار تحقق جوهر خارجی مستقل از ذهن است.
۲.
کلید واژه ها:
معرفت امام حدیث من مات مرگ جاهلی لوازم و آثار
از حدیث «مَنْ ماتَ» با تعابیر گوناگون استفاده می شود که «امام» وظایفی برعهده دارد و واجد خصوصیاتی است که هر حاکمی را شامل نیست؛ از این رو عدم شناخت و تخلف از چنین پیشوایی، مستلزم مرگ جاهلی است. صفات و شرایط امام در حدیث «من مات» و سایر منابع معتبر بیان شده است. تأمل در این حدیث و لوازم آن به دور از پیش داوری ها، فواید نظری و عملی مهمی برای مسلمانان دارد.
۳.
کلید واژه ها:
صحابه ائمه اطهار حدیث غدیر استشهادات
حدیث غدیر از نظر سند متواتر، مذکور در منابع روایی فریقین و از نظر دلالی نیز دلالت روشنی بر این موضوع دارد. مخالفان امامت از راه های گوناگون سعی کردند تا حادثه غدیر به فراموشی سپرده شود؛ ولی امام علی، فرزندان معصومش و اصحاب رسول خدا در مواقع مختلف به حادثه غدیر استناد می کردند.
جمع آوری این استنادات در چارچوب مراجعه به منابع اصیل و متعدد فریقین تا محدوده زمانی امام باقر، محور بحث این مقاله می باشد.
از این موارد می توان به استناد امام علی به حدیث غدیر در زمان خلفای سه گانه، خلافت ظاهری خودشان در روز «رحبه و رکبان»، به احتجاجات ائمه و نیز اصحاب رسول خدا اشاره کرد.
۴.
کلید واژه ها:
کتاب مقدس تورات انجیل تحریف لفظی تحریف معنوی
قریب به اتفاق دانشمندان اسلامی در اصل مسئله تحریف کتاب مقدس، اعتقاد مشترکی دارند؛ چون تناقض گویی متون کتاب مقدس، ناسازگاری اعتقادات موجود در آن در باره خدا و پیامبران بر اساس کلام اسلامی، گواهی تاریخ بر وقوع تحریف در عهدین و سایر موارد، داّل بر تحریف است؛ ولی در دلالت آیات قرآن بر تحریف لفظی یا معنوی کتاب مقدس، اختلافاتی موجود است. برخی آیاتقرآن، تورات و انجیل را نور و هدایت نامیده، بر ضرورت اقامه احکام آنها تأکید کرده است؛ از برخی از آیاتقرآن کریم تحریف و عهدین استفاده می شود ولی دانشمندان اسلامی در این باره نیز تأملاتی دارند.
۵.
کلید واژه ها:
فاطمه علل اعتراض صحیح بخاری
نویسنده کتاب صحیح بخاری در کتاب خود درباره برخورد حضرت فاطمه با ابوبکر، درباره حقوقش پنج روایت را آورده است که با بررسی دقیق این روایات، می توان علل و انگیزه اعتراض آن حضرت را علیه ابوبکر به دست آورد. در این روایات به صراحت درباره برخی مطالبات ایشان، همچون فئ فدک، حق ذی القربی، خمس، ارث و میراث پدری صحبت شده است. همچنین در پایان با تمسک به یک روایت، از جانشینی خلفا سخن به میان آمده است. با توجه به این آثار و دقت در آنها و با توجه به این نکته که همه این حقوق باحکم خدا همراه بوده و در قرآن آمده است، می توان اعتراض حضرت فاطمه را برای احیای دستورهای قرآنی معرفی نمود.
۶.
کلید واژه ها:
طباطبایی مبانی اقلیت جریان صدر اکثریت
پیش از اینکه مذاهب اسلامی عناوین خاص به خود گیرد، در صدر اسلام دو جریان با دو دسته تفکر متفاوت در کنار هم می زیستند. این گفتار می کوشد دیدگاه علامه طباطبایی و شهید صدر را به عنوان دو اندیشمند شیعی در این موضوع، منعکس نماید. در بررسی دو اندیشه، نکات مشترک فراوان به دست می آید. بر شمردن برخی اندیشه های ویژه و عملکرد خاص از سوی دو جریان، استمرار مسیر اصیل اسلامی در چار چوب اندیشه اقلیت و منحرف شدن اکثریت از این مسیر، برخورد نقادانه و تحلیل گونه، از این موارد است. با این همه، شیوه و روش این دو اندیشمند شیعه برای بررسی موضوع، ویژه هریک از این دو شخصیت علمی است و دو روش متفاوت قلمداد می شود. که در این مقاله به آن پرداخته شده است.
۷.
کلید واژه ها:
ابن عربی اندلس ابن طفیل تصوف و عرفان ابن مسره ابن عریف
این مقاله سعی دارد به طور اجمالی به تصوف و عرفان و جلوه های آن، در ادبیات سرزمین اندلس بپردازد. برای این منظور ابتدا به اندلس و وضعیت جغرافیایی آن پرداخته شده و سپس تصوف و عرفان در اندلس مورد بحث قرار گرفته و در پایان مشاهیر عرفا و صوفیان اندلس معرفی شده اند. از جمله این مشاهیر، ابن عربی، ابن مسرّه، ابن طفیل و ابن عریف اند. در این میان، ابن عربی مشهورترین عرفای اندلس است. در واقع گفته اند که عرفان اندلس با ابن عربی قوام یافت و بنیاد محکمی از تلفیق تأملات فلسفی با رویکردهای عرفانی در قالب تصوف مدرسی شکل گرفت. نیز گفته اند با پایان دوره ابن عربی و با شروع جنگهای صلیبی میان مسلمانان و مسیحیان، به تدریج علم و ادب و فرهنگ و به تبع آن عرفان و تصوف اندلس، از آنجا رخت بربست و به شمال آفریقا منتقل شد.
