۱.
کلید واژه ها:
تربیت اخلاقی آموزش از طریق بازی آموزش اخلاق از طریق بازی آموزش غیرمستقیم
یکی از روش های آموزش اخلاق که اخیراً مورد توجه پژوهشگران حوزه اخلاق و تعلیم و تربیت قرار گرفته و سابقه دیرینه ای در آموزه های اسلامی دارد، آموزش از طریق بازی است که هدف اصلی این مقاله تبیین دقیق آن و بررسی ظرفیت ها و مزایای این روش است؛ با این تفاوت که در این مقاله، تمرکز ما نه بر نوع یا مورد خاصی از بازی ها، بلکه بر مطلق بازی های جمعی است که الزاماً طراحی اخلاقی نیز ندارند. براین اساس در این مقاله با استفاده از روش استنتاجی و استنادی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای، پس از مروری بر پیشینه روش های غیرمستقیم آموزش اخلاق، به تعریف و تحدید بازی پرداخته شده و سپس ضمن برشماری تعدادی از کارکردهای مؤثر بازی در ارتقای اخلاقی بازیکنان، به برخی مزایای این روش بر روش های دیگر تربیت اشاره شده است. تقویت تواضع اخلاقی، تعادل بین نفع شخصی و نفع جمعی، ایجاد ظرفیت بُرد و نهایتاً روحیه پذیرش شکست، از جمله ظرفیت های بازی در آموزش اخلاق است.
۲.
کلید واژه ها:
اخلال اخلاق حسنه جرم محاربه افساد فی الارض
آیاتی از قرآن کریم، مفهومی از رفتار اجتماعی آمیخته با اخلاق را ارائه می دهد که شیوه های درست زندگی را پیش روی انسان می گشاید. از آنجا که یکی از شیوه های تبیین معنایی واژگان، کشف روابط معنایی واژه و شبکه معنایی آن است. در این پژوهش با روش توصیفی همراه با تحلیل محتوی و استفاده از منابع کتابخانه ای، ارتباط معنایی اخلاق حسنه با محاربه و افساد فی الارض بررسی شد؛ حاصل تحقیق حاکی از این است که نسبت مفهومی افساد فی الارض چه به صورت مجزا از محاربه و چه همراه با آن موجب اخلال در اخلاق حسنه می شود و این موضوع دارای مویدات بسیاری چه از نظر معصومین^ و نظرات فقها نیز می باشد و از طرف دیگر محاربه ای که در قرآن و فقه به آن اشاره شده است بیشتر به محاربه با خدا و پیامبر| می باشد، ولی در قانون مجازات اسلامی محاربه یکی از جرایم اخلال در اخلاق حسنه است.
۳.
کلید واژه ها:
اخلاق کاربردی اخلاق مادری شأن اخلاقی مادر اشتغال بانوان چالش اشتغال
مادری به عنوان بخشی از زندگی زنان مرحله ای ارزشمند است که زن را برخوردار از شأنی متفاوت تر از زمانی می کند که وارد چنین مرحله ای نشده است. اشتغال بانوان به عنوان امری رایج که به مثابه ارزش اقتصادی و یک نوع شأن اجتماعی برای زنان جامعه معاصر ارزش یافته است، با شأن مادری آنها در بسیاری از موارد معارض است. مدافعان هرکدام از این طرفین تعارض اخلاقی، استدلال هایی را طرح می کنند. رسیدن به استقلال مالی و برخورداری زن از منزلت اجتماعی، بخشی از استدلال موافقان اشتغال زن در مقابل مادری است. در پاسخ، ضمن ارزیابی استدلال های موافقان اشتغال بانوان، می توان ادله ای به نفع شأن اخلاقی مادر اقامه نمود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی بیانگر آن است که مادری ضمن آنکه با اقتضائات روحی و جسمی و نیازهای واقعی زن هماهنگ است، نسبت به شئون عارضی دیگر چون اشتغال مقدّم است. از سویی، ورود زنان به مشاغل مختلف و حضور در اجتماع اگر هم سو و هماهنگ با نقش مادری آنان نباشد، باعث لطمه های بسیاری به مادران و فرزندانشان خواهد شد.
۴.
کلید واژه ها:
نامه های امام علی به کارگزاران تحلیل محتوای کیفی رویکرد عرفی مضمون ویژه اخلاق
هدف پژوهش حاضر توصیف و کشف مضامین ویژه نامه های امام علی به کارگزاران در حوزه های اخلاق فردی، اجتماعی و الهی و تعیین جایگاه اخلاق در مبانی نظری حضرت با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی می باشد. بدین منظور با کاربست نرم افزار تحلیل مضمون MAXQDA ، نامه ها براساس واحد تحلیل مضمون، کدگذاری شده و بر اساس اشتراکات در بین آن ها تحت عنوان مقوله های مختلف تقسیم بندی شده اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که باتوجه به اینکه در تمام مقوله های پرمضمون، زیرمقوله های اخلاقی بیشترین فراوانی مضمون را به خود اختصاص داده اند در مبانی نظری حضرت اخلاق جایگاه عظیمی دارد. مضمون ویژه در حوزه اخلاق اجتماعی حفظ کرامت انسان ها و در حوزه اخلاق فردی ساده زیستی و در حوزه اخلاق الهی مضمون تقوا می باشد که دایره معنایی آن ها با توجه به مضامین وارد شده ترسیم گشته است و در پایان روش های تربیتی حضرت در راستای تقویت کارگزاران در این حوزه ها مشخص گردیده است.
۵.
کلید واژه ها:
هوش اخلاقی مولفه ها سازگاری همسران متون اسلام تطبیق
هدف از پژوهش تطبیقی حاضر، تعریف و تبیین نقش هوش اخلاقی (دیدگاه بوربا و لنیک) در سازگاری همسران وتطبیق مولفه های آن با معیارها و اصول اخلاقی است که دین اسلام در این حوزه، پیشنهاد می دهد. بدین منظور ابتدا به تعریف هوش اخلاقی مطرح در روان شناسی و بررسی مولفه های آن پرداخته شده و نقش هوش اخلاقی در سازگاری زناشویی از دیدگاه علمی تبیین شده است؛ سپس این مولفه ها با مفاهیم اخلاقی مرتبط در دین اسلام مورد تطبیق و ارزیابی قرار گرفته و در پایان، مرزهای هوش اخلاقی اسلام ترسیم شده است؛ می توان گفت ، مولفه های هوش اخلاقی، هریک، روشهایی اکتسابی وقابل یادگیری درجهت برقراری ارتباطی رضایت بخش بین همسران با توجه به مقتضیات پیرامونی و همسازی با تجربه های جدید هستند که در دیدگاههای بشری با انسان محوری و در اسلام با محوریت خدا و انسان متعادل در راستای تعالی و تعهد درونی به آموخته های اخلاقی، تعریف می شوند.
۶.
کلید واژه ها:
سلامت معنوی تعارض بیماری صعب العلاج عزت نفس کرامت
گسترش بیماری های صعب العلاج منجر به بروز تعارضات و ناراحتی های معنوی نوپدیدی گشته است. تعارض «عزت نفس» از تعارضات فراگیری است که در حین بیماری و درقالب گزاره ذیل هویدا می گردد: «اگر کرامت انسان، امری خدادای است چرا در شرایط سخت بیماری، میزان آن کاهش می یابد.» تحقیقات گسترده و مشاهدات بالینی نگارندگان، اذعان دارد این تعارض در غالب موارد، منجر به کاهش سلامت معنوی می گردد. روش پژوهش، کیفی و از نوع توصیفی-اکتشافی-تحلیلی بوده و اطلاعات از طریق کتابخانه ای گردآوری شده است. یافته های تحقیق گویای آن است که غالباً اشکال اساسی به نحوه شکل گیری باور افراد پیرامون مفهوم «عزت نفس» وارد است بنابراین، اصلاح و شکل گیری صحیح باورهای انسان نقش ویژه ای در رفع و عدم وقوع تعارضات ایفا می کند.
۷.
کلید واژه ها:
اخلاق آموزش آموزش مجازی اخلاق فناوری اطلاعات قوم نگاری مجازی
هدف پژوهش حاضر شناسایی اخلاق آموزش در فضای مجازی بود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، کیفی و از نوع قوم نگاری مجازی بود. جامعه پژوهش شامل آموزگاران ابتدایی شهرستان خاش بود که در سال تحصیلی 1400-1399 مشغول آموزش مجازی دانش آموزان بودند. پژوهشگر با رضایت معلمان در گروه کلاسی مجازی آنان به عضویت درآمد، مدت سه ماه آموزش های درسی و تربیتی را مشاهده کرد. روش نمونه گیری هدفمند در دسترس و گردآوری داده ها به طریق مشاهده و مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. داده ها با روش تحلیل محتوای استقرایی، تحلیل گردید. با توجه به یافته های مطالعه، مؤلفه های اخلاقِ آموزش مجازی در سه بُعد و هفت عامل طبقه بندی شد که شامل: حفظ حریم خصوصی و کرامت انسانی، حفظ امنیت خاطر و آرامش ذهنی، و رعایت فرهنگ درست کاری و امانت داری می باشند. نتایج می تواند جهت برنامه ریزی و تنظیم استراتژی های کلان حوزه اخلاقِ آموزش مجازی توسط سیاست گذاران و ذینفعان نظام آموزشی کشور به کار آید.
۸.
کلید واژه ها:
منصور نصیری سودگرایی اخلاقی برین سودگرایی خودگرایی اخلاقی
غایت گرایی اخلاقی یکی از نظریه های اخلاق هنجاری است که طرفداران بسیاری دارد و شاید بتوان گفت امروزه سودگرایی اخلاقی که از زیر شاخه های آن به شمار می آید نظریه غالب در فلسفه اخلاق غرب است. گرچه اخلاق فضیلت نظریه ای است که تا عصر حاضر در میان متفکران مسلمان رواج داشته است اما با آشنایی آنها با نظریه های جدید در باره اخلاق از جمله غایت گرایی و سودگرایی برخی کوشیده اند براین اساس نظریه اخلاق اسلامی را تبیین کرده و سازگاری آن را با قرآن و روایات نشان دهند. از این رو، منصور نصیری با توجه به اهمیت سودگرایی اخلاقی و جاذبه های آن تقریری از این نظریه مطرح کرده است که نه تنها اشکالات سودگرایی رایج بر آن وارد نباشد بلکه با آموزه های اسلامی نیز سازگار باشد و آن را برین سودگرایی نامیده است. در این مقاله به شیوه توصیفی، تحلیلی و نقدی، علاوه بر گزارشی از این تقریر و نقد آن، ناسازگاری آن با آموزه های دینی نیز نشان داده می شود.
