پویش در آموزش علوم انسانی

«تربیت منفی» از دیدگاه ملک الشعرای بهار دکتر علی اکبر افراسیاب پور* چکیده ملک الشعرای بهار یکی از بزرگترین شعرای معاصر ایران است که آثار و زندگی او از دیدگاه های مختلف بررسی گردیده است، اما نگاه او به عرفانو جنبه تعلیمی در اشعار او مورد توجه قرار نگرفته و پایبندی های دینی و معنوی او کمتر دیده شده است. در این مقاله نشان داده می شود که بهار علاوه بر برجستگی های ادبی و تحقیقی و سیاسی، شخصی معتقد به تعلیم معنویت و تشیع بوده و بر خلاف نظر برخی، به عرفان و تصوف نظری مثبت داشته است و در مقاله ای اختصاصی درباره تعلیم مبانی عرفان نظریه ای به نام «تربیت منفی» ارائه می دهد که به نظر می رسد از قانون اهیمسا و «مقاومت منفی» گاندی تأثیر پذیرفته باشد. تلاش گردیده تا دیدگاه او نسبت به عرفان روشن گردد وازدیدگاه ادبیاتتعلیمیبه نظریه ملک الشعرای بهار نگریسته و نقد و بررسی می شود تا نظر مثبت او نسبت به عرفان و تعلیم و تربیت عرفانی روشن شود و دیدگاه جهانی او نسبت به تعلیم عرفانی بیان گردد. کلید واژه ها:عرفان و تصوف، تربیت منفی، اهیمسا، مقاومت منفی، گاندی.

یکی از متداول ترین اختلال های دوران کودکی و نوجوانی،اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی است. این بیماری نوعی اختلال عصبی-رشدی است که ممکن است به شکل های مختلف ظاهر شود.علائم اصلی آن نداشتن توجه وتمرکز، بروز رفتارهای نامناسب و تکانشگری می باشد.مشکل اصلی مبتلایان، ناتوانی در تنظیم رفتار است که موجب بروز مشکلات عدیده در منزل،مدرسه و در ارتباط با همسالان می گردد. بنابراین تشخیص و درمان به موقع نقش مهمی در کاهش این مشکلات خواهد داشت.هدف از انجام این پژوهش کیفی نیز،بهبود نسبی اختلال بیش فعالی/کم توجهی دانش آموز مذکور بوده است.روش پژوهش موردپژوهی(مطالعه موردی) و شیوه ی اجرای آن اقدام پژوهی بوده است.به منظور پاسخ به سؤالات پژوهش با استفاده از روش های علمی چون مشاهده،مصاحبه و پرسش نامه وبا استفاده از منابع مختلف مانند کتاب ها ،مجلات ،پایان نامه ها،روزنامه واینترنت و...داده های لازم دررابطه با مشکل موجود جمع آوری و با تجزیه وتحلیل آن ها عوامل مؤثر در ایجاد مسأله شناسایی شد.با توجه به نتایج تحقیق مصرف دارو،تغذیه نامناسب و خواب ناکافی و محیط خانوادگی به عنوان عوامل مؤثردر بروز این مشکل تشخیص داده شدندو درنتیجه،روش های بازی درمانی،فنون شناختی،تمرین های تعادل و توازن،آرام سازی،تقویت تمرکز و.. . برای درمان این اختلال انتخاب گردیدند؛بعد از اطمینان یافتن از اعتبار راه حل های انتخابی با استفاده از پارامترهای مختلف و با همراهی والدین ،راه حل ها به مرحله اجرا درآمدو بر اساس شواهدموجود و با کمک پرسش نامه کانرز والدین مشخص گردید اختلال بیش فعالی/کم توجهی تا حدودی بهبودیافته و از میزان رفتار تکانشی کاسته شده است.بنابراین یافته های تحقیق نشان داد که ترکیبی از روش های بالا در درمان فرد مورد نظر مؤثر واقع شده است.

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمانی پایه ی پنجم ابتدایی (متن، پرسش و تصاویر) از منظر فعال و غیرفعال بودن بر اساس روش ویلیام رومی در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ بود. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، کتاب هدیه های آسمانی پایه پنجم ابتدایی بود. کل کتاب به عنوان نمونه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، تحلیل مبتنی بر روش ویلیام رومی است که بر اساس مبانی نظری تهیه و روایی آن توسط معلمان پایه پنجم ابتدایی تائید شد. واحد مطالعه درس های مندرج در کتاب و واحد تجزیه وتحلیل، متن، پرسش ها و تصاویر کتاب است که بر اساس مقوله های فعال و غیرفعال بوسیله فرمول ویلیام رومی تحلیل و ضریب درگیری آنها مشخص شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که متن کتاب هدیه های آسمانی با ضریب درگیری 09/0 متنی غیرفعال و غیر پویاست و بیشتر به بیان حقایق و ارائه ی اطلاعات می پردازد. پرسش های کتاب با ضریب درگیری 42/1 نشان می دهد که پرسش ها فعال و پویا هستند و زمینه را برای یادگیری فعال فراهم می کنند، همچنین تصاویر کتاب هدیه های آسمانی با ضریب درگیری 88/0 نشان دهنده ی فعال بودن تصاویر است و زمینه را برای فعالیت فراهم می کند. بنابراین، متن کتاب هدیه آسمانی پایه پنجم ابتدایی به روش غیرفعال اما فعالیت ها و تصاویر کتاب هدیه های آسمانی به روش فعال تدوین شده اند.

هدف این مطالعه بررسی ارتباط رهبری تحول گرای مدیران با توانمندسازی معلمان زن ابتدایی در سال تحصیلی 97-98 بود. جامعه مورد نظر این تحقیق شامل همه مدیران زن به تعداد 24 نفر و معلمان زن همان مدارس به تعداد 335 نفر در منطقه 3 آموزش و پرورش شهر تهران بودند. حجم نمونه از مدیران به دلیل محدود بودن حجم به روش نمونه گیری سرشماری و حجم نمونه معلمان براساس جدول مورگان 185 نفر تعیین گردید و به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد 20 گویه ای رهبری تحول گرای باس (2006) و پرسشنامه استاندارد 19 گویه ای توانمندسازی اسپریترز (1995) از طیف پنج گزینه ای لیکرتی استفاده گردید. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه ها پس تایید ده نفر از اساتید حوزه مدیریت آموزشی، پایایی آن ها نیز از طریق آلفای کرونباخ به طور کلی 90/0 محاسبه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین سبک رهبری تحول گرای مدیران و هر یک از مولفه های آن (ویژگی های آرمانی، رفتارهای آرمانی، ترغیب ذهنی، انگیزش الهام بخش و ملاحظات فردی) با توانمندسازی معلمان زن ابتدایی منطقه 3 تهران و هر یک از مولفه های آن (معنی داری در شغل، شایستگی در شغل، حق انتخاب، موثر بودن و مشارکت) رابطه معناداری وجود دارد. همچنین سبک رهبری تحول گرای مدیران می تواند %14 از توانمندسازی معلمان را پیش بینی کند. لذا به مدیران مدارس توصیه می گردد که ضمن کسب مهارت های رهبری تحول گرا، بستر توانمندسازی معلمان را هر چه بیشتر فراهم نمایند.

هدف کلی این پژوهش، ارزیابی و نقد تربیتی برنامه فلسفه برای کودکان از منظر تربیت اسلامی بوده است. سئوال اصلی پژوهش این است که مبنای منطقی برنامه آموزش فلسفه برای کودکان که تحت چه اصولی تبیین شده است؟ یعنی؛ موضوعات آن، تحت کدام مبانی فکری ترسیم شده است. به این منظور، با تکیه بر روش نقد تربیتی یا کاوشگری فلسفی انتقادی محققان ابتدا هر کدام از رویکردهای برنامه فلسفه برای کودکان مورد تحلیل قرار دادند. سپس، بر اساس اصول و مبانی تربیت اسلامی مورد نقد و وارسی؛ و در نهایت با استفاده از معیار پیش روندگی مدلی تحت "برنامه فلسفه برای کودکان از منظر تربیت اسلامی" جهت بهبود ارائه شد. شواهد نشانگر وجود وجوه اشتراک و افتراق میان برنامه فلسفه برای کودکان غربی و مبانی تربیت اسلامی است. بر این اساس، نقدهایی به برنامه فلسفه برای کودکان از منظر تربیت اسلامی وارد شد. در نتیجه، اصل موضوع که همان تفکر و تعقل(فلسفیدن) در بین کودکان و نوجوانان می باشد از نظر هر دو رویکرد مهم فرض شده است اما نوع تفکر و تعقل، چگونگی آن، بنیان های فکری و اعتقادی(مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی)، و هدف از تعلیم و تربیت با همدیگر افتراق دارند.

حرفه تعلیم و تدریس نزد مسلمانان چکیده قرآن کریم تعلیم و تربیت را یکی از گزاره های اساسی جهت رشد و ترقی انسان به کمالات معرفی نموده است، بر همین اساس بوده که حرفه تعلیم و تدریس همواره نزد مسلمانان از ارزش والایی برخوردار بوده است. قرآن کریم تعلیم و تربیت را یکی از گزاره های اساسی جهت رشد و ترقی انسان به کمالات معرفی نموده است، بر همین اساس بوده که حرفه تعلیم و تدریس همواره نزد مسلمانان از ارزش والایی برخوردار بوده است. رسول خداوند، پس از بعثت خود، مبعوث به تحقق چنین امری در جامعه جاهلی آن زمان بود و از هیچ تلاشی در این باب فروگذاری نمی نمود، لذا ریشه پیدایش این صناعت در دوران اسلامی، به اولین روزهای ظهور دین اسلام برمی گردد، اما این حرفه دارای اخلاق نامه ای است که نگارنده در طول این تحقیق با روشی توصیفی تحلیلی به تشریح زوایایی از آن پرداخته و در نهایت بدین نتیجه رسیده است که حرفه تعلیم و تدریس در فرهنگ اسلامی و نزد مسلمانان، نیازمند تخلق به اخلاق والا و استعدادهای گوناگونی است که معلم و مدرس را در جایگاه حقیقی خود قرار دهد. کلیدواژگان: حرفه، تعلیم، تدریس، ادب، اخلاق

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه هوش معنوی و مولفه های آن با باورهای دینی بوده است ، روش تحقیق توصیفی- پیمایشی از نوع همبستگی بوده است، جامعه آماری کلیه دانشجو معلمان پردیس شهید بهشتی بندرعباس می باشد که شامل ۴۰۰ نفر دانشجو معلم پسر می باشد و برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد با استناد به جدول مورگان ۱۹۶ نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند، برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه الف) پرسشنامه هوش معنوی بدیع، سواری، دشت بزرگ و لطیفی (1389) که دارای 42 گویه بوده است.. پایایی این ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ۸۱/۰ بوده است.ب. پرسشنامه عمل به باورهای دینی(مقیاس معبد)این آزمون توسط نجفی(1385)، که دارای 25 پرسش است. پایایی این ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ۷۸/۰ بوده است. داده ها با استفاده از نرم افزار spss22مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که به هوش معنوی و مولفه های آن با باورهای دینی رابطه مثبت و معنی داری وجود داشته است. مقدار همبستگی به دست آمده برای هوش معنوی(کل) برابر (۴۹/. r=) می باشد که در سطح 001/.P< معنادار شد. همچنین مقادیر همبستگی بین بعد اعتقادی (۳۸/. r=)، توانایی مقابله و تعامل با مشکلات (۴۴/. r=) ، پرداختن به سجایای اخلاقی (۲۱/. r=) و خود آگاهی و عشق و علاقه (۴۳/. r=) می باشند که در سطح 001/.P< معنادار شدند.

آموزش بهداشت و ارتقای سلامت به عنوان یک منبع مهم در توسعه ی اقتصادی ، اجتماعی و فردی مطرح می شود ، توجه به این امر خطیر از وظایف مهم دولت ها به شمار می رود و همه ی انسان ها برای دستیابی به این هدف ارزشمند ، یعنی کسب سلامت ، نیازمند آموزش هستیم . در این پژوهش از روش تحلیل محتوا "آنتروپی شانون" می باشد که پردازش داده ها را در بحث تحلیل محتوا با نگاه جدید و به صورت کمی و کیفی مطرح می کند. آنتروپی در تئوری اطلاعات ، شاخصی است برای اندازه گیری عدم اطمینان که به وسیله، یک توزیع احتمال بیان می شود. محتوای طرح از نظر پاسخگو( متن کتب دوره اول ابتدایی) و دوازده مؤلفه اصلی و 58 مولفه فرعی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت مورد بررسی قرار گرفت . نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون نشان داد که بررسی کل 4 کتاب پایه اول ابتدایی مولفه ی مربوط به سلامت تغذیه با 130 مورد بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده، و کمترین مقدار مربوط به معلولیت با 1 فراوانی است..یافته های حاصل از فراوانی مولفه ها نشان داده است که مولفه های نظام سلامت از توزیع نرمال برخوردار نیستند به طوری که متاسفانه در حد که در محتوای کتب دوره اول ابتدایی به برخی از مولفه های آموزش بهداشت کمتر توجه است

هیچ یک از آثار بزرگ ادبی همانند شاهنامه فردوسی پژواک عمل ندارد و یکی از موضوعاتی که به شکل گسترده به آن پرداخته اند موضوع زن در شاهنامه است. این اثر با نگاهی نو به جایگاه زن در شاهنامه پرداخته است. هدف از این پژوهش نگاهی جامع به جایگاه زن در اندیشه فردوسی و شاهنامه است. روش کار به این صورت بوده است که با استخراج نام های زنان در شاهنامه از فرهنگ نام های شاهنامه، بر اساس متن شاهنامه تصحیح دکتر خالقی مطلق، هریک از اسامی را جداگانه بررسی و توصیف کرده ایم و سپس نگاه ها به زن در شاهنامه را در پنج مقوله تحلیل کرده ایم که عبارتند از: 1- نگاه فردوسی به زن، 2- نگاه زن ستیزانه در شاهنامه، 3- نگاه مثبت به زن در شاهنامه، 4- نگاه برابر با مرد، 5-نگاه برتری به زن. نتیجه این که نگاه فردوسی در شاهنامه به زن نگاه جنسیتی نیست بلکه فراز و فرود جایگاه زن در شاهنامه همانند جایگاه مردان در شاهنامه است.