مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه

استفاده آگاهانه از رسانه های اجتماعی و در امان ماندن از آسیب چالش هایی نظیر اخبار جعلی، نیازمندِ داشتنِ سواد رسانه ای است. پرسش محوری این پژوهش، عبارت است از اینکه: سواد رسانه ای کاربران در زمینه سلامت، تا چه حد با میزان استفاده از رسانه های اجتماعی و نحوه استفاده از آن، در ارتباط است؟ روش تحقیق، پیمایش و ابزار سنجش، پرسش نامه محقق ساخته با ضریب آلفای کرونباخ 837/0 است. جامعه آماری، شهروندان بزرگسال تهرانی هستند که در اردیبهشت 1398، کاربر اینترنت بوده اند. منظور از سواد رسانه ای سلامت، درک افراد از توانایی شان در دسترسی، تحلیل، خلق و انتقال پیام های ارتباطی در حوزه سلامت از طریق رسانه هاست. براساس یافته ها، رابطه همبستگی بین میزان برخورداری از سواد رسانه ای سلامت با میزان استفاده از رسانه های اجتماعی (به طور عام) و همچنین نحوه استفاده از این رسانه ها در حوزه سلامت (تنوع رسانه های اجتماعی مورداستفاده و بهره گیری از کارکردهای آنها در حوزه سلامت) معنادار است. در عین حال، تفاوت معنادار آماری بین میانگین سواد رسانه ای سلامت زنان و مردان، گروه های سنی گوناگون و ساکنان مناطق مختلف شهر وجود ندارد. رگرسیون خطی چندمتغیره نشان می دهد متغیرهای «استفاده از کارکردهای رسانه های اجتماعی در حوزه سلامت»، «تنوع رسانه های اجتماعی مورداستفاده در حوزه سلامت»، «منطقه محل سکونت» و «سال های تحصیل»، در مجموع، 5/33 درصد از واریانس سواد رسانه ای سلامت را تبیین می کنند. می توان چنین نتیجه گرفت که با وجود گسترش دسترسی اعضای جامعه به رسانه های اجتماعی، پایین بودن تحصیلات و پایگاه اقتصادی، مانع برخورداری کاربران از سواد رسانه ای سلامت است. ولی این انتظار وجود دارد که با بهره گیری از انواع ظرفیت های رسانه های اجتماعی در حوزه سلامت، سواد رسانه ای سلامت کاربران افزایش یابد.

امروزه، کاربران بسیاری در شبکه های اجتماعی مختلف، عقاید و نظرات خود را با سایرین به اشتراک می گذارند. حجم انبوه داده های خام تولیدشده در شبکه های اجتماعی، آن ها را به مخزنی سرشار از ایده ها، افکار و دغدغه های تعداد بی شماری از کاربران تبدیل کرده که می تواند نقش تعیین کننده ای در تصمیم گیری های خرد و کلان داشته باشند. فلذا پژوهش حاضر درصدد آن است که با استفاده از روش های متن کاوی در توییتر، دغدغه های اجتماعی مردم را شناسایی کرده تا در طرح های آتی نوآوری و کارآفرینی اجتماعی لحاظ شود. برای دستیابی به این هدف، توییت های مرتبط با نوآوری اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی با روشی نوین از توییتر استخراج شدند و با استفاده از تکنیک ها و الگوریتم های متن کاوی از جمله مدل سازی موضوعی LDA و تحلیل احساسات مورد بررسی قرار داده شدند. یافته های متن کاوی نشان داد، کاربران عموما در حوزه کارآفرینی اجتماعی بیشتر به موضوعاتی همچون لزوم اهمیت به مساله ی اشتغال در چابهار، برگزاری رویداد های رایگان برای شناسایی ایده ها و فرصت ها و مشکلات جذب سرمایه در پروژه های کارآفرینی پرداخته بودند. همچنین در حوزه نوآوری اجتماعی نیز کاربران به موضوعاتی چون لزوم اهمیت به معلولین، ساخت مراکز دندانپزشکی و همچنین تاسیس گلخانه در مناطق جنوبی کشور و توانمندسازی بانوان توجه بیشتری نشان داده اند. علاوه براین تحلیل احساسات توییت های فارسی درباره ی کارآفرینی و نوآوری اجتماعی، حاکی از مثبت بودن نتایج داشت. باتوجه به نتایج مثبت حاصل از تحلیل احساسات مردم نسبت به کارآفرینی و نوآوری اجتماعی و موضوعات شناسایی شده، می توان در برنامه ریزی ها و تصمیم گیری های آینده، طرح هایی را برای رفع دغدغه های مردم .....

 قتل جورج فلوید، شهروند سیاه پوست آمریکایی، توسط یکی از افسران پلیس شهر مینیاپولیس، زمینه ساز اعتراضات گسترده شهروندان آمریکایی به نژادپرستی سیستماتیک در این کشور و شکل گیری جنبش «جان سیاهان مهم است» شد. دامنه این اعتراضات، محدود به قتل فلوید نماند و مردم در اقدامی بی سابقه، به این بهانه، بارها به نمادهای اساسی، از جمله: پرچم ، مجسمه های مشاهیر و نشان های تجاری و رسانه ای کشورشان هجوم بردند. نوع مواجهه رسانه های جریان اصلی با جنبش های اجتماعی، همواره موردتوجه محققان بوده است. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی ون دایک، در پی بررسی بازنمایی این جنبش در رسانه های اصلی ایالات متحده، نظیر: سی ان ان، فاکس نیوز و نیویورک تایمز هستیم. به این منظور، از 25 مه تا 26 آگوست 2020، تعداد 20 خبر از نیویورک تایمز، 15 خبر از فاکس نیوز و 10 خبر از سی ان ان، با روش غیراحتمالی هدفمند، گردآوری شده و مورد بررسی قرار گرفتند. سپس داده های پژوهش با بهره گیری از نشانه ها و عناصر زبان شناختی مدل ون دایک، تفسیر و تبیین شدند. یافته ها نشان می دهد هر سه رسانه، در جریان اعتراضات یادشده، اقدامات معترضان در حمله به ارزش های آمریکایی و مؤلفه های قدرت نرم این کشور را به چالش کشیده و در جهت منفی نشان دادن این جنبش و مشروعیت زدایی از معترضان تلاش کرده اند. در این میان، فاکس نیوز، به دلیل نزدیکی اش به دولت وقت، نسبت به دو رسانه دیگر- که از منتقدان دولت دونالد ترامپ بودند- در به کاربستن «پارادایم اعتراض»، برچسب زنی و به حاشیه راندن معترضان، صریح تر عمل کرده است.

در دهه های اخیر، شبکه های اجتماعی همراه، موردتوجه بسیاری از افراد جامعه قرار گرفته اند، چرا که این شبکه ها، از عوامل ظهور و شکل گیریِ اشکالِ جدیدی از ارتباطات انسانی هستند. امروزه گسترش روزافزون استفاده از این شبکه ها در میان جوانان و تبدیل شدن آنها به ابژه های مشترکِ نسلی، توجه پژوهشگران علوم ارتباطات را به بررسی نقش و پیامدهای این شبکه ها بر روابط بین نسلی جوانان با والدین معطوف کرده است. هدف اصلی این پژوهش، شناخت نقش شبکه های اجتماعی همراه در مناسبات نسلی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی است. روش پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها نیز پرسش نامه محقق ساخته است. با استفاده از فرمول کوکران، از جامعه آماری- که تمام دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشکده های ارتباطات، حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی را شامل می شد- 400 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب و بررسی شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد بین مدت زمان استفاده از شبکه های اجتماعی همراه و تحکیم مناسبات نسلی دانشجویان با والدین، هم بستگی منفی وجود دارد. همچنین بین مدت زمان استفاده از شبکه های اجتماعی همراه و نوع مناسبات نسلی دانشجویان، به لحاظ انسجام و هم بستگی، روابط چهر ه به چهره با والدین و اعضای خانواده و میان میزان استفاده از شبکه های اجتماعی همراه و نوع مناسبات نسلی دانشجویان، از منظر تضعیف پیوند عاطفی در خانواده، رابطه معناداری وجود دارد. در مقابل، بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی همراه و نوع مناسبات نسلی دانشجویان، از منظر شکاف نگرشی در خانواده، رابطه معنادار تأیید نشده است. شبکه های اجتماعی همراه، روند نوسازی در عرصه روابط خانوادگی را تسریع و پیوندهای سنتی در خانواده را تضعیف می کنند، در این زمینه، با تقویت پیوندهای عاطفی میان والدین و فرزندان، می توان از بروز بسیاری از عواقب جبران ناپذیر جلوگیری کرد. واژه های کلیدی: شبکه های اجتماعی، مناسبات نسلی، شبکه های اجتماعی همراه، روابط بین نسلی، جوانان.

بازی، محمل یادگیری و انتقال فرهنگ است و بر همین اساس، می توان آن را نوعی رسانه تعاملی برشمرد. بازی «دیوان» که در این پژوهش، موردمطالعه قرار گرفته، یکی از معدود بازی های رومیزی ایرانی است که توانسته با دنبال کردن روند یکی از مشهورترین بازی های دنیا یعنی «مافیا»، شخصیت های افسانه های ایرانی را با درون مایه ای جذاب، بازآفرینی کند. هدف پژوهش بررسی مزایا و معایب کاربرد شخصیت های افسانه های ایرانی و چگونگی بازآفرینی آنها در این بازی است. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و طی آن، داده های کتابخانه ای، گردآوری شده و ضمن مشاهده و مطالعه شخصیت ها در ادبیات عامه و افسانه های ایرانی، تحلیل صورت پذیرفته است. یافته ها نشان می دهند افسانه های ایرانی، با وجود منقول بودن، قابلیت کاربردی سازی دارند. به علاوه، طراحان این بازی رومیزی، به پیشینه شخصیت های متنوع پیش اثر- یعنی افسانه های ایرانی که در فرایند بازآفرینی در بازی رومیزی به کار گرفته شده اند- تسلط علمی داشته و خود را تنها به یک پیش اثر که به بازه زمانی خاصی تعلق دارد، محدود نکرده اند. 15 شخصیت متفاوت، از میان داستان های افسانه ای و عامیانه بیرون آمده و ضمن حفظ ماهیت اصلی خود، با پذیرفتن نقش هایی تازه براساس گیم پلی بازی دیوان، حیاتی تازه در افکار و اذهان بازی کنندگان یافته اند و یک استمرار معنایی را در قالب های مختلف فرهنگی رقم زده اند، به طوری که بازی رومیزی دیوان، به مثابه رسانه ای برای انتقال فرهنگ افسانه های ایرانی، قابل بازتعریف شده است.

رسانه های اجتماعی، فرصتی را در اختیار گروه های مختلف مردم قرار داده که بتوانند تجربه زندگی روزمره خود را بصری کنند. این بصری سازی زندگی روزمره توسط زنان اینفلئونسر در شبکه اجتماعی تصویرمحور اینستاگرام انجام می شود، در این مقاله، گفتمان غالب بازتولیدشده توسط این کاربران، موردمطالعه قرار گرفته است. با به کارگیری چارچوب مفهومی متشکل از نظریه تحلیل گفتمان فوکو، بازنمایی جنسیت باتلر و فرهنگ تصویری میروزئف، می توان با مطالعه تصاویر نمایش داده شده زنان توسط خودشان در اینستاگرام، به این سؤال پاسخ داد که آیا این تصاویر، برساخت و گفتمان متفاوتی از جنسیت ایجاد کرده است یا در چارچوب همان گفتمان های غالب گذشته قرار می گیرند؟ به این منظور، 27 صفحه اینستاگرامی زنان اینفلئونسر با دنبال کنندگان بالای 500 هزار نفر، انتخاب شد. در مجموع، 315 پست (تصویر و متن) نیز به عنوان نمونه، مورد استفاده قرار گرفت و با روش تحلیل گفتمان بصری، مضامین اصلی و فرعی گفتمان استخراج شد. تحلیل یافته ها نشان می دهد گفتمانی که توسط زنان اینفلئونسر بازتولید می شود، شامل گفتمان های مردسالاری و سرمایه داری است.