میقات حج

در طواف، به عنوان یکی از ارکان واجب حج، گفتن ذکر تسبیحات اربعه مستحب است. با توجه به اینکه دین اسلام بی دلیل به چیزی توصیه و سفارش نمی کند و احکام، تابع مصالح و مفاسد واقعی است، نوشتار پیش رو به روش نقلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای در صدد است که به چرایی تأکید و سفارش بیشتر بر گفتن ذکر تسبیحات اربعه نسبت به اذکار دیگر در هنگام طواف، پاسخ دهد. یافته های این تحقیق، حاکی از آن است که وجود ویژگی های خاص مثل حاکی بودن این ذکر از اسمای حسنای الهی، دلالتش بر ابعاد توحید و عامل قبولی حج بودنش  باعث این تأکید شده است. آنچه آدمی در زمین می بیند، در عوالم بالاتر دارای حقیقتی است؛ همانند کعبه که در عالی ترین مرتبه اش از عرش سرچشمه گرفته و عرش تکون یافته تسبیحات اربعه ای است که مشتمل بر اسما و صفات الهی است. بنابراین زائر در حالی کعبه را طواف می کند که هم در ظاهر، با ذکر تسبیحات اربعه زبان به توحید گشوده و هم در حقیقت طواف او در عالی ترین مرتبه خود بر چهار رکن تسبیحات اربعه استوار است و از به هم پیوستن این ارکان، توحیدِ کامل شکل می گیرد.

مسئله اختلاف در هلال ذی الحجه یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار در حج است و همواره این پرسش مطرح است که حکم تکلیفی و وضعی وقوف در عرفات با اهل سنت و سایر مناسک چیست؟ از دیدگاه امام خمینی، در شرائط تقیه، انجام مناسک حج با اهل سنت واجب بوده و چه در فرض شک در ثبوت هلال یا علم به عدم ثبوت هلال، مناسک انجام شده مجزی است؛ بلکه عدم همراهی با اهل سنت و صحت وقوف در روز عرفه حقیقی محل اشکال است. این پژوهش در تلاش است تا نقطه نظرات امام خمینی در این مسئله را تبیین کرده و مستندات آن را تشریح کند.

وهابیان، پس از تحکیم پایه های قدرتشان، در هشتم شوال 1344ق = 31 فروردین 1305ش. به سرکردگی عبدالعزیز بن سعود، به مدینه منوره یورش برده، قبور ائمه بقیع و آثار موجود در این قبرستان را تخریب کردند و جواهرات و نفایس آن را به غارت بردند. به دنبال آن، دروس حوزه ها و نمازهای جماعت علما در نجف و کاظمین تعطیل شد و تلگراف هایی از سوی آنان به مراجع و شخصیتهای بزرگ شیعه و نیز به شاه ایران، مخابره و درخواست رسیدگی به این موضوع مهم را کردند.اعتراض ها، عزاداری ها، تحصن ها در عراق، ایران، هند و برخی کشورهای دیگر همچنان ادامه پیدا می کند و همه منتظرند تا علیه وهابی ها و جنایات آنها اقدامی جدّی و بازدارنده صورت پذیرد، لیکن متأسفانه این اتفاق نمی افتد و در تاریخ 27 اردیبهشت 1305 نماینده ای از جانب دولت ایران به عنوان حافظ منافع به عربستان اعزام می شود و...

شاید صدها تن از بزرگان اهل بیت و فرزندان و نوادگانش در قبرستان بقیع آرمیده باشند. اکنون در این مقاله به معرفی اجمالی حدود پنجاه نفر از علویان مدفون در بقیع در قرن های مختلف، به ترتیب تاریخ وفات، می پردازیم. شناخت مدفونان بقیع، راهگشای تحلیل های پسینی درباره گونه شناسی مدفونان و جایگاه بقیع در باور گرایش های مختلف اسلامی در طول تاریخ و آداب و رسوم مرتبط با آنان در زیارت بقیع است.

مدینه جایگاه بسیاری از وقایع مهم تاریخی، به ویژه در صدر اسلام، بوده است. از جمله این وقایع، تغییر قبله از بیت المقدس به سوی کعبه است. در اهمیت آن همین بس که چند آیه از قرآن کریم به آن ماجرا اختصاص دارد. پیامبر9 و به پیروی از او، مسلمانان تا سال دوم هجرت به سوی بیت المقدس نماز می گزاردند؛ اما حضرت در این سال مشغول نماز جماعت در مسجد بود که دستور الهی برای تغییر قبله به سوی کعبه فرود آمد.مرور منابع کهن در مورد این واقعه، اختلافات از جهات گوناگون را نشان می دهد. چه بسا این اختلاف متون، زمینه ساز انکار تمام آن واقعه از سوی برخی باشد و تنها به بیانات قرآن بسنده کنند. بنابراین به منظور رفع اختلاف ها لازم است این موارد با دقت بررسی شود.این مقاله می کوشد ابهام ها را از سه جهت برطرف سازد: مکان تغییر قبله، ماه تغییر قبله و نمازی که در میان آن، دستور تغییر نازل شد.

نخستین خانه ای که برای مردم بنا گردید و مشعل هدایت انسان خوانده شد، کعبه است. ائمه: با توجه به این اهمیت، حج را وسیله تقویت دین نامیده و کعبه را پرچم رفیع اسلام معرفی کرده اند. از منظر بنیانگذار انقلاب اسلامی، حج عامل انسان سازی، و از ارزش های دینی است. باید در حج، پیرامون  مفهوم واقعی سیاست اسلامی و درباره تمامی امور زندگی بحث شود. حج، دعوتی برای ایجاد جامعه ای تهی از رذایل مادی و معنوی است. حج، تجلی و بازگشت عشق الهی و عشق زندگی انسان کامل و جامعه متکامل و بیزاری از مشرکین است. درباره فلسفه حج ابراهیمی و آثار آن از دیدگاه امام خمینی1 ، مقالات متعددی نگاشته شده است؛ اما اهمیت این مقاله به واکاوی ویژگی های اصیل یک حج از منظر عالم و مرجعی است که واقعه سیاسی عظیمی همچون انقلاب اسلامی را رقم زده است. بیشتر مقالات به بُعد سیاسی حج پرداخته اند و بعُد معنوی و انسان سازی آن را از منظر امام، مغفول گذاشته اند. بر اساس یافته های پژوهش، حج مطلوب از نگاه امام1 ، عملی است که حاجی در آن به ویژگی های متعدد انسانی و دینی نائل آید و در نهایت، جامع ارزش های انسانی گردد. بر این اساس این مقاله با روش کتابخانه ای و با سیر در گفتارهای امام خمینی، به بررسی حج مطلوب و ویژگی های آن می پردازد.

کیفیت حیات سیاسی اجتماعی قبایل عرب در شبه جزیره عربستان از بنیان های تاریخ نگاری عرب پیش و پس از اسلام است؛ ازاین رو نقش قبایل عرب در تاریخ تحولات، گسترش و تثبیت اسلام در شبه جزیره و آگاهی و شناخت پیشینه آنان می تواند روشن کننده بسیاری از زوایای تاریک تاریخ اسلام و جریان شناسی فکری و فرهنگی مسلمانان باشد. ظهور اسلام و شعارهای آرمانی اش رویکرد جدیدی را در میان قبایل عرب بنیان نهاد و قبایل با رغبت یا با شدت و حدت سر تسلیم در برابر آن فرود آوردند. هدف این تحقیق بررسی یکی از قبایل عرب به نام خزاعه است.قبیله خزاعه یکی از قبایل بزرگ عرب، و از شاخه های قحطانی است که در بخشی از یمن سکونت داشتند و به مکه مهاجرت کردند و از ضعف و فساد جرهم، قدرت شهر مکه را به دست گرفتند. یکی از کارکردهای مهم قبیله خزاعه، وجود رجال سیاسی  نظامی است که از این قبیله برخاسته اند. از سویی دیگر خزاعی ها در حوادث دوران رسول الله(ص)  نقش کلیدی و مؤثر داشتند. محور اصلی این تحقیق تبیین و ارزیابی سیر تاریخی قبیله خزاعه در عصر جاهلیت و رابطه خزاعی ها با رسول الله(ص) و چگونگی اسلام آوردن این قبیله است. در این پژوهش سعی بر آن است تا به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع اصلی تاریخ اسلام به بررسی نقش قبیله خزاعه در تحولات پیش از اسلام و دوران رسول الله(ص) و ارتباطات و تعامل سیاسی این قبیله با رسول الله(ص)  بپردازد. فرضیه مقاله آن است که کنشگران خزاعی در حوادث دوران رسول الله(ص)  و ثبات آن، نقش مهمی داشتند. لذا برای شناخت بهتر اسلام، بررسی جایگاه و نقش هر یک از قبایل به عنوان ساخت های درونی جامعه ضروری است.

تاریخ حج، با توجه به برگزاری همه ساله آن توسط مسلمانان جهان، از اهمیت ویژه ای برخوردار و کانون توجه نویسندگان جهان بوده که مستشرقان نیز از این قاعده، مستثنی نیستند. جذابیت حج باعث شده که آنان نیز در این حوزه، قلم فرسایی کنند و درباره حج و تاریخ آن بنویسند و یا خود بدانجا سفر کنند و خاطرات خود از آن سرزمین را بنگارند. یکی از آثار جذاب و حجیم و قابل توجهی که در باره تاریخ حج نگاشته شده، کتاب Records of the Hajj با نام عربی سجلات الحج می باشد که در ده جلد به نگارش درآمده و در لندن به چاپ رسیده است. با توجه به اهمیت این نگاشته در موضوع حج و حرمین شریفین توسط مستشرقان، این مقاله بر آن است تا این کتاب مهم و حجیم را معرفی، توصیف و بررسی نماید.