پژوهشنامه جغرافیای انتظامی

پژوهشنامه جغرافیای انتظامی

پژوهشنامه جغرافیای انتظامی سال هشتم تابستان 1399 شماره 30 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل فضایی جرائم نزاع و درگیری در شهر اهواز با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بزهکاری شهری نزاع دسته جمعی کلانشهر اهواز سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 383 تعداد دانلود : 754
نزاع جمعی یکی از شاخص های مهم وجود خشونت در جامعه تلقی می شود که بین افراد به وقوع می پیوندد و از آن دسته جرائم اجتماعی است که نظم حاکم بر جامعه را مختل می کند و همواره مواجهه با آن مورد توجه متولیان نظم و امنیت اجتماعی بوده است. اهواز، از جمله شهرهایی است که با این بحران مواجه است. بدین منظور هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل فضایی بزهکاری های شهری با تأکید بر جرائم نزاع دسته جمعی در شهر اهواز بوده است. روش این پژوهش، ترکیبی از روش های توصیفی-تحلیلی است که با استفاده از آزمون های آماری و تحلیل های گرافیکی در محیط «جی آی اس»[1] به تحلیل فضایی جرائم نزاع جمعی پرداخته و جامعه آماری آن، مجموع جرائم نزاع جمعی شهر اهواز در سال (۱۳۹۴) است که از مرکز آمار زندان سپیدار شهر اهواز گردآوری شده است. نتایج پژوهش نشان داد، چهار کانون اصلی جرائم نزاع جمعی در بافت مرکزی شهر وجود داشته که این کانون ها بر کانون های تراکم جمعیت در شهر اهواز منطبق بوده اند. از نظر تحصیلی، بالاترین نرخ جرائم درگیری جمعی در بین مجرمین با سطح تحصیلات راهنمایی و کمترین آن در سطح فوق لیسانس بوده است. توزیع جغرافیایی جرائم نزاع از مرکز شهر با جهت جنوب غربی-شمال شرقی به محدوده وسیعی از شهر گسترش و بیشترین تمرکز جرائم در پهنه مرکزی توزیع یافته است؛ به طوری که با فاصله از مرکز شهر از فشردگی موقعیت مکانی جرم کاسته شده و در برخی از پهنه های حاشیه شهر، کمیتی از جرم ثبت نشده است. در نهایت محله های شلنگ آباد، حصیرآباد و کمپلو به عنوان محدوده های آسیب پذیر از نظر نرخ بالای جرائم نزاع جمعی شناسایی شدند.
۲.

تحلیل فضایی مقاطع حادثه خیز در سوانح جاده ای محورشاهرود-کاهک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصادفات جاده ای مقاطع حادثه خیز تحلیل فضایی سیستم اطلاعات جغرافیایی مرکز تروما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 529 تعداد دانلود : 531
در مقایسه با بسیاری از کشورها، میانگین نرخ تلفات و مجروحین ناشی از تصادفات در ایران بسیار نگران کننده است. میزان خسارت های ناشی از تصادفات ترافیکی، بالغ بر میلیاردها ریال می شود. میزان تصادفات و تلفات ناشی از آن در جاده های کشور به صورت یکسان نیست و با توجه به شرایط جغرافیایی، هندسه راه، تعداد تردد و عوامل دیگر متفاوت است. جاده هایی در کشور وجود دارد که به علت تردد بسیار بالای ناشی از عوامل گوناگون، دارای میزان تصادفات بالایی هستند. به طور مشخص یکی از این جاده ها، مسیر شاهرود به سبزوار است که به علت قرارگیری دو شهر میانه اندام در مقصد و مبدأ آن، قرارگیری تعداد زیاد روستاها در فاصله این دو شهر و همچنین نقش این جاده به عنوان متصل کننده کلان شهر تهران به مشهد، از میزان تردد بسیار بالایی برخوردار می باشد. هدف این پژوهش تحلیل فضایی مقاطع حادثه خیز مسیر شاهرود به سبزوار (تا روستای کاهک) است. پژوهش موردنظر از نوع کاربردی است که در آن ترکیبی از روش های توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. نتایج آن در بازه زمانی (۱۳۹۰-۱۳۹۴) نشان داده که میزان تصادفات طی این سال ها در این محور کاهش داشته و بیشترین میزان تصادفات مربوط به سال (۱۳۹۱) بوده است. طبق نتایج به دست آمده و تحلیل های آمار فضایی، موقعیت های نزدیک به نقاط شهری و روستایی دارای بیشترین تراکم تصادفات می باشند. همچنین مرکز ثقل تصادفات در (۱۷) کیلومتری شهر میامی به سمت کاهک، منطبق بر یک پیچ خطرناک است که با تغییر ارتفاع نیز همراه می باشد. از نتایج پژوهش چنین برمی آید که موقعیت تصادفات محور شاهرود-کاهک به صورت خوشه ای بوده و پراکنده نیست؛ همچنین موقعیت تصادفات دارای نظم خاصی است و از موقعیت محور تبعیت می کند.
۳.

آسیب شناسی امنیت کلانشهرها با تأکید بر مدیریت حریم پایتخت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: امنیت آسیب شناسی مدیریت حریم پایتخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 60 تعداد دانلود : 995
زمینه و هدف: در دهه های اخیر با افزایش جمعیت و تغییر نسل ها و فرهنگ های مختلف در کلانشهرها و تغییر شیوه زندگی، امنیت به چالش بسیار مهم تبدیل شده است. امنیت با رضایت مندی، آسایش شهروندان و مطلوبیت زندگی در قالب توسعه پایدار انسانی و شاخصی برای کیفیت زندگی ارتباط پیدا می کند. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف آسیب شناسی امنیت کلانشهرها با تأکید بر مدیریت حریم پایتخت صورت گرفته است. روش شناسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی و پیمایشی و از نوع تحلیلی است. جامعه آماری 856565 نفر بوده که از این میان تعداد ۳۸۳ نفر با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران برای نمونه آماری انتخاب شدند. پانل متخصصان، روایی صوری پرسش نامه را تأیید کرده و از فرمول آلفای کرون باخ در نرم افزار SPSS 20 پایایی بخش های مختلف پرسش نامه محاسبه گردید. یافته ها: در عامل محتوایی نگرش یکپارچه در مدیریت امنیتی، نبود ائتلاف بین متخصصان حوزه های امنیتی، تعدد نگرش و دیدگاه های سیاسی دارای بیشترین تأثیر در آسیب پذیری حریم پایتخت می باشند. همچنین بین مؤلفه های تفرق قانونی و مدیریتی با نمره 0.786 بیشتری رابطه وجود دارد و کمترین رابطه مربوط به مؤلفه های قانونی و ساختاری است. نتایج: ضعف ضوابط، طرح ها و برنامه های مصوب و کمبود بودجه و تجهیزات امنیتی از متغیرهای تأثیرگذار بر امنیت حریم پایتخت است و در این زمینه باید گفت آسیب پذیری مدیریتی، قانونی و ساختاری سبب ناامنی، قانون گریزی، اختلافات فرهنگی و عدم امنیت و ایمنی در قبال حریم کلانشهر تهران می گردد.
۴.

تبیین عوامل تاثیرگذاربر امنیت کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت کلانشهر مشهد دیمتل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 802 تعداد دانلود : 682
در هزاره سوم توجه به مقوله امنیت شهری در کلان شهرها از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. شهر مشهد با توجه به دارابودن موقعیت مذهبی در کشور، دارای نقش و کارکردی ویژه می باشد. ازاین رو پژوهش حاضر با توجه به اهمیت و جایگاه امنیت در زندگی اجتماعی به عنوان مؤلفه ای اصلی و بنیادین به مطالعه ابعاد امنیتی در کلان شهر مشهد در دو بعد طبیعی و انسانی پرداخته است. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیل و با بهره گیری از تکنینک دیمتل انجام شده است. یافته های آن نشان می دهد که امنیت در این کلان شهر در دو بعد طبیعی (فرونشست زمین، خشکسالی، زلزله، بحران آب) و انسانی (رابطه مرکز-پیرامون، نابرابری اجتماعی، کودکان کار، حاشیه نشینی، آلودگی صوتی، مرزی بودن و تنوع مذهبی) قابل بررسی است. دراین بین متغیرهایی مانند حاشیه نشینی (۵٫۹۸۶۸)، نابرابری اجتماعی (۴٫۶۳۸)، رابطه مرکز-پیرامون (۴٫۶۲۹۵) و خشکسالی (۴٫۵۹۲۱) دارای تعامل بالا و ارتباط سیستمی قوی با سایر متغیرها هستند. متغیر مرکز-پیرامون، خشکسالی، زلزله، مرزی بودن و کاهش سطح آب زیرزمینی علت این مدل سیستمی محسوب می شوند؛ و عواملی مانند حاشیه نشینی، نابرابری اجتماعی، کودکان کار، تنوع مذهبی و فرونشست زمین به عنوان معلول نمایش داده شده است؛ بنابراین می توان بیان کرد که امنیت در این کلان شهر تحت تأثیر بعد طبیعی است و می تواند بعد انسانی را تحت تأثیر خود قرار دهد.
۵.

تحلیل جایگاه امکانات و زیرساخت های پلیس هوشمند در ارتقاء امنیت شهری (مورد مطالعه: شهر سمنان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت شهری امکانات و زیرساخت پلیس هوشمند شهر سمنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 30 تعداد دانلود : 723
امروزه با گسترش مقوله شهرنشینی در شهر سمنان، اتخاذ رویکردهای تحولی مبتنی بر جامعه محوری، استخدام فناوری های نوین، حفظ امنیت و همچنین رصد و پایش روند تغییرات محیطی و اجتماعی با نگاه علمی و مسئله محور به منظور هوشمندی پلیس ضروری به نظر می رسد، در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل جایگاه امکانات و زیرساخت های پلیس هوشمند در ارتقاء امنیت شهری (موردمطالعه: شهر سمنان) می باشد. پژوهش حاضر ماهیتی کاربردی دارد. روش تحقیق کمی می باشد و داده های آن از طریق منابع کتابخانه ای شامل (فیش برداری، اینترنت) و میدانی (پرسش نامه، مصاحبه) فراهم شده است. کارکنان نیروی انتظامی سمنان، به عنوان جامعه آماری پژوهش حاضر انتخاب و حجم نمونه با استفاده از نمونه گیری هدفمند تعداد (۳۰) نفر تعیین شد. به منظور سنجش و تجزیه وتحلیل از نرم افزار «اس پی اس اس»[1] استفاده شد. نتایج آزمون رگرسیون چندگانه به روش گام به گام نشان داد، متغیر مستقل (امکانات و زیرساخت های پلیس هوشمند) با متغیر وابسته (امنیت شهری) دارای رابطه معناداری در سطح (۵/۰)=P می باشد. همچنین نتایج آزمون کای اسکویر برای تعیین تأثیر و ارتباط بین امکانات و زیرساخت های پلیس هوشمند و امنیت شهر سمنان با مقدار کای اسکویر به دست آمده (۰۰۰/۰)، نشان از ارتباط معنادار و مثبت بین جایگاه امکانات و زیرساخت های پلیس هوشمند و ارتقاء امنیت شهر سمنان دارد. در نهایت بر اساس نتایج به دست آمده در هر دو آزمون، سامانه کنترل گشت های انتظامی (پلیس پیشگیری) با بیشترین میزان R، (۹۴۳/۰) و بیشترین میزان وی کرامرز (۸۹۳/۰)، بیشترین ارتباط معنادار بین این امکانات و ارتقاء امنیت شهر سمنان می باشد.
۶.

نقش بنیان های جغرافیایی در پدافند غیرعامل شهرستان گرمسار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: گرمسار سمنان پدافند غیرعامل امنیت بنیان های جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 448 تعداد دانلود : 707
از دیرباز، عوامل جغرافیایی ابزار آفند و پدافند، عامل امنیت و بعضاً ناامنی بوده اند. توجه به نقش این عوامل در قرن بیستم، به ویژه طی جنگ های جهانی اول و دوم، حاکی از اهمیت ویژه آن نزد برنامه ریزان و طراحان نظامی است؛ اما در اواخر قرن بیستم و شروع قرن بیست و یکم امنیت معنایی وسیع تر و فراتر از بعد نظامی پیدا کرده است. شهرستان گرمسار با توجه به اینکه از ابعاد مختلف اقتصادی، جغرافیایی و امنیتی برخورداراست، نیازمند مدلی برای توسعه پایدار از طریق پدافندغیرعامل می باشد؛ بنابراین پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که بنیان های جغرافیایی چه نقشی در تقویت پدافندغیرعامل در شهرستان گرمسار ایفا می کنند؟ روش انجام این پژوهش با توجه به موضوع، اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی-تحلیلی می باشد و از طریق بررسی متون و نظریه های علمی در خصوص موضوع حاضر انجام شده است. بر این اساس جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، مراجعه به پایگاه های داده و جستجوی اینترنتی مقالات دارای درجه علمی معتبر و به روزرسانی شده، با استفاده از فیش برداری بوده و از روش کیفی و استدلالی برای تجزیه وتحلیل آن ها استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شرایط آب وهوایی، مسائل زیست محیطی، وضعیت زمین شناسی و ژئوتکنیکی، شرایط لرزه خیزی، مسیرهای دسترسی، امکانات فنی و ... از جمله عواملی است که در بررسی نقش بنیان های جغرافیایی در پدافندغیرعامل شهرستان گرمسار با درجه کمتر یا بیشتر نسبت به یکدیگر بایستی موردتوجه قرار گیرند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۰