پژوهش و مطالعات علوم اسلامی

پژوهش و مطالعات علوم اسلامی

پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال دوم تیر 1399 شماره 12

مقالات

۱.

نقش سیره عقلاء در استنباط احکام شرعی

کلید واژه ها: سیره حجیت سیره عقلاء حجیت استصحاب از دیدگاه عقلاء سیره عقلائیه از دیدگاه شرع مقدس و قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 566 تعداد دانلود : 98
با توجه به پیشینه عظیم تاریخی، نقش سیره عقلاء از موضوعات مهمی است که از دیر باز محل بحث و اختلاف نظر بین اصولیان و فقیهان است بحث در خصوص سیره و عرف عقلاء در استباط احکام شرعی و ماهیت آنها از جمله مباحث مهمی است که در این نوشتار مورد بحث و بررسی قرار گرفته و با بررسی تطبیقی دیدگاههای اندیشمندان اسلامی از دوره های فقه و اصول استدلالهای هرگروه به طور دقیق و علمی در بوته نقد و بررسی قرار گرفته است و در آخر هر بحث و به جمع بندی هر بحث به جمع بندی نهائی از مباحث پیشین پرداخته شده است. بحث از سیره عقلا در استنباط احکام شرعی ازجمله مواردی است که مربوط به همه ادیان می باشد و به همین خاطر در بسیاری از مواقع مورد هجمه هایی از طرف معاندین با اسلام و مذاهب دیگر قرار می گیرد و همین موضوع لازم می نماید که در خصوص شرایط و عوامل خاص سیره عقلاء و همچنین فلسفه این حکم از سوی اسلام و مذاهب دیگر مورد تحقیق و بررسی مجددی صورت گیرد. در این تحقیق در خصوص بررسی ماهیت اصولی سیره عقلاء ازمنظر اصول و حقوق شرع تحلیل فلسفه و علل تشریح سیره عقلاء در احکام شرعی وعقلی به بحث های مفصل پرداخته شده است و درآخرمی توان به نتایجی مبنی بر اینکه سیره عقلاء در استنباط احکام شرعی از مسلمات مورد پذیرش دین اسلام می باشد و با ملاک قرار دادن ماهیت شرعی آن بسیاری ازاختلاف نظر ها را می شود سامان داد. بنابراین سیره عقلاء در شرایط خاص به خاطر ارزش گذاری بی شمار به هویت انسان در احکام و شرع می باشد.
۲.

جایگاه موعظه در احکام فقهی قرآن

کلید واژه ها: موعظه قرآن فقه احکام خداوند انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 898 تعداد دانلود : 843
موعظه مساله ای ازمسائل تربیت دینی در جوامع مذهبی است که در آموزه های دینی به آن توجه خاصی شده است، همچنین از عمده ترین شیوه های عمومی پیامبر، استفاده از وعظ برای راهنمایی مردم بوده و در روایات هم از آن بعنوان زنده کننده و احیا کننده قلب یاد شده که نشان دهنده ارزش بالای آنست. زیرا اساس نبوت پیامبران الهی بر امر به معروف و نهی از منکر بنا نهاده شده است. شایان ذکر است احکام فقهی و موعظه ، با کمک یکدیگر انسان را در رساندن به مدارج عالی و کمالات یاری می دهند. در این مقاله ی پژوهشی ابعاد این موضوع را از منظر آیات، بالاخص آیات فقهی و روایات مورد بررسی قرار داده تا با کیفیت آن بیشتر آشنا شده و شرایط تاثیرگذاری آن در فرد و جامعه را بیابیم. لذا مؤلفه های وعظ وشرایط هریک را با تدبر در آیات و روایات دسته بندی نموده ، انواع روشهای تبلیغی که در قرآن به پیامبر وحی شده و موعظه های مستقیم الهی که موجب رشد و کمال بشر است مورد توجه قرار داده تا بتوان نحوه موعظه پذیری از منظر الهی را بررسی نمود ودر نهایت با درک نتیجه و غایت موعظه پذیری ،انگیزه ی بیشتری در نوشیدن و نوشاندن موعظه به روش نیکوی قرآنی، در فرد و جامعه را با لحاظ عملکرد متفاوت آن از منظر قرآن و روایات سر لوحه خود قرار دهیم. .
۳.

سیری در تزئینات معماری آل بویه اصفهان و تأثیرپذیری آن از گچبری های دوره ساسانی

کلید واژه ها: آل بویه گچ بری ساسانی اصفهان تزئینات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 336 تعداد دانلود : 658
با ظهور اسلام و تصرف ایران به دست اعراب در سده های نخستین اسلامی گرچه حکومت سیاسی ساسانیان دچار فروپاشی شد، اما فرهنگ و هنر این دوران که دارای بنیان استواری بود هرگز از بین نرفت. بلکه شالوده هنری قرار گرفت که در دوره اسلامی ایران به هنر اسلامی- ایرانی معرف است. دوران آل بویه به عنوان اولین حکومت ایرانی بعد از اسلام که هدف آن احیای فرهنگ و هنر ایران باستان بود بعد از تصرف اصفهان در سال 328 هجری رسماً تأسیس شد. در این دوره هنر و معماری تحت تأثیر هنر ایران پیش از اسلام قرار داشت و برای تزئینات بناهای خود از تزئینات معماری این دوران بهره برده اند. در این مقاله سعی بر آن است تا تزئینات معماری آل بویه در اصفهان را مورد بررسی قرار داده و میزان تأثیرپذیری آن ها را از گچ بری های دوره ساسانی موردبررسی قرار دهیم. که درنتیجه آن مشخص شد که عمده تزئینات معماری این دوران در اصفهان الهام گرفته از تزئینات گچبری دوران ساسانی است و می توان یکی از علل آن را همان اندیشه احیای فرهنگ ایران در بین حاکمان این دوره دانست. همچنین از دیگر عوامل مهم در تزئینات این دوره نقوش هندسی و گیاهی هستند که به دلیل منع بکار بگیری تصویرسازی در بناها از آن ها بیشتر استفاده شده است.
۴.

نقش نماز در پیشگیری از آسیب های اجتماعی

کلید واژه ها: نماز پیشگیری آسیب اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 797 تعداد دانلود : 458
در این نوشته ابتدا مقدمه ای در رابطه با نماز نوشته شده و در ادامه به اهمیت نماز پرداخته شده است، سپس واژه ی نماز و آسیب های اجتماعی تبیین شدند و نقش نماز در بازگشت به خویش روشن شد و گفته شد که نماز باید آگاهانه –عاشقانه – خالصانه باشد. در قسمت اصلی این مقاله موارد زیادی از آسیب های اجتماعی بیان و نقش نماز در پیشگیری از آنها توضیح داده شد، آسیب های همچون تضییع حقوق دیگران – بی برنامگی واتلاف وقت – پیروی هوای نفس – تفرقه – عدم بهداشت فردی – ارتکاب گناهان فحشا، منکر-.و در پایان به نتیجه گیری از بحث پرداختیم و به این نتیجه دست یافتیم که نماز سدی محکم در مقابل آسیب های اجتماعی و سیر دادن فرد به سوی تکامل و انسانیت است. اکثر افرادی که در جامعه به آسیب های اجتماعی مبتلا هستند رابطه ی خوبی با نماز و معنویت ندارند، به همین خاطر دچار بی برنامگی و بی نظمی و فاصله گرفتن از ارزش های اجتماعی می شوند، که روی آوردن به نماز و ذکر خدا می تواند نسخه ای شفابخش برای این آسیب ها باشد.
۵.

نقش تلفن همراه در عملکرد تحصیلی دانش آموزان

کلید واژه ها: تلفن همراه عملکرد تحصیلی دانش آموزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 178 تعداد دانلود : 654
مقاله حاضر از نوع مروری-کتابخانه است که با توجه به نظرات اندیشمندان و صاحبنظران این حوزه نگاشته شده است. هدف از نگارش این مقاله بررسی تاثیر آسیب زایی تلفت همراه در عملکرد تحصیلی دانش آموزان است. نتیجه این مقاله نشان می دهد که تلفن همراه بسته به اینکه به چه صورتی مورد استفاده دانش آموز قرار می گیرد؛ هم می تواند در عملکرد تحصیلی تداخل ایجاد کندو هم می تواند وسیله ای مناسب در جهت عمکرد تحصیلی و افزایش پیشرفت تحصیلی باشد، لذا کم و کیف استفاده از تلفن همراه تعیین کننده تاثیر آن در عملکرد تحصیلی و پیشرفت تحصیلی خواهد بود.
۶.

تاثیر روش تدریس بحث گروهی بر یادگیری دانش آموزان

کلید واژه ها: روش بحث گروهی یادگیری دانش آموزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 466 تعداد دانلود : 707
مقاله حاضر از نوع مروری-کتابخانه ای است که با توجه به نظرات اندیشمندان و صاحبنظران این حوزه گردآوری و نگاشته شده است. هدف از به تحریر در آوردن این مقاله آگاهی مربیان تعلیم و تربیت با روش تدریس بحث گروهی و بکارگیری این روش در کنار روش های دیگر تدریس برای دستیابی به یادگیری بهتر و پایدارتر است که در آن دانش آموزان از یادگیری خود لذت برده و با انگیزه بیشتر یادگیری را دنبال کنند. نتیجه این مقاله نشان می دهد که روش تدریس بحث گروهی باعث فعالیت بیشتر دانش آموز گشته و دانش آموز مصمم تر از قبل به یادگیری پرداخته و در نتیجه این روش تدریس با عث یادگیری بهتر و بیشتر دانش آموز می گردد.
۷.

نقش سرزندگی تحصیلی در عملکرد تحصیلی دانش آموزان

کلید واژه ها: سرزندگی تحصیلی عملکرد تحصیلی دانش آموزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 685 تعداد دانلود : 59
مقاله حاضر از نوع مروری – کتابخانه ای است که با توجه منابع کتابخانه ای و گردآوری نظرات صاحبنظران نگاشته شده است. هدف از به تحریر در آوردن این مقاله بررسی نقش سرزندگی تحصیلی دانش آموزان در عملکرد تحصیلی آنان است. نتیجه این مقاله نشان می دهد که سرزندگی تحصیلی دانش آموزان باعث افزایش اشتیاق تحصیلی گشته و حس اطمینان را در دانش آموزان بیشتر کرده و علاقه وافری در دانش آموزان به وجود می آورد که این علاقه باعث افزایش عملکرد تحصیلی دانش آموزان می گردد. افزایش عملکرد تحصیلی نیز به نوبه خود باعث افزایش یادگیری دانش آموزان و دلبستگی بیشتر به مدرسه می شود. لذا متولیان این باید به سرزندگی تحصیلی دانش آموزان و راه های ایجاد این مولفه مهم همت گماشته و تلاش خود را برای پیشرفت تحصیلی و عملکردی بهتر بکار گیرند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۵