پیکره

صحیفی جوهری یکی از چیره دست ترین خوش نویسان ثلث دوره صفوی است که دستی هم در شعر داشته؛ با این حال، چنان که باید شرح احوال و آثارش در تاریخ خوش نویسی ایران مورد توجه قرار نگرفته است. صحیفی از بزرگ زادگان طایفه ذوالقدر شیراز بوده که در اصفهان رشد کرده و همانجا نیز وفات کرد. این پژوهش در نظر دارد ضمن معرفی آثار موجود و قابل دسترس این خوش نویس، به دسته بندی آن ها از چند منظر مختلف بپردازد و شیوه نگارش آن را نیز بررسی کند. از این رو، پرسش های این پژوهش بدین قرار است: بازه فعالیت صحیفی چه زمانی بوده و ویژگی های شیوه کتیبه نگاری وی چیست؟ پژوهش پیش رو به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام شده و تمامی نمونه های در دسترس تحلیل شده اند. تعداد جامعه آماری، 9 کتیبه در شهر اصفهان است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که یکی از این کتیبه ها به قلم نستعلیق و بقیه به قلم ثلث نگارش یافته است. زمان فعالیت هنری صحیفی بر پایه آثار موجود در مسجد جامع، بقعه شهشهان، بقعه شاهزید، مسجد جورجیر، مسجد جارچی و مسجد سرخی اصفهان، دو دهه پایانی قرن 10 و دو دهه آغازین قرن 11 ه.ق است. مطالعه فرمی آثار صحیفی بیانگر آن است که کتیبه نگاری صحیفی، همانند بسیاری از کتیبه های صفوی، از روشنی و خوانایی نسبی برخوردار است و خوش نویس در آثارش درگیر پیچیدگی و تکلف نبوده است. سادگی در تزئینات پس زمینه خطوط، از دیگر مشخصات آثار وی به شمار می رود که با نمونه های هم دوره، همخوانی ندارد.

ظهور مضامی ن شیع ی درآثار هن ری که پیش از رسم ی شدن مذهب تشی ع در ایران آغاز شده ب ود، در دوران صفویان به رشد فزاینده ای رسید وتا دوران قاجار تداوم یافت. اما ورود صنعت چاپ به ایران عرصه های جدیدی را بر روی هنرمندان گشود. تعداد زیادی از کتب چاپی دوره قاجار که موضوعات دینی داشتند دراین دوره منتشر شد؛ یکی از این ها کتاب مصور طوفان البکاء است که به شرح مصائب اهل بیت پرداخته است که به سبب استقبال فراوان، اغلب مصور نی ز شده است. این پژوهش قصد دارد تصاویر نسخه ای منتخ ب را از کت اب مذکور، از منظر مضامین شیعی بررسی کند. پژوهش پیش رو به صورت توصیفی و تحلیلی و اطلاعات آن به روش کتابخانه ای گردآوری شده است. اکنون سوال آن است که مضامین شیعی تا چه میزان در تصویرسازی کتب مذهبی دوره قاجار کاربرد داشته است؟ و این مضامین در کتاب طوفان البکاء چگون ه به تصوی ر کشی ده شده است. نتایج گویای آن است که کتب حاوی مضامین شیعی حجم قابل ملاحظه ای از کتب چاپی دوره ق اج ار را به خود اختصاص داده اند و تصویرسازی آن ها تداوم سنت منع تصویرگری چهره معصومین(ع) و بهره گیری ازنمادهای مذهب ی را نشان می دهد. پیام نهفته دراین آثار برای مخاطبان شیعه به آسانی قابل دریافت است. اما برای آن دسته از هنرشناسان غربی که با مبانی تفکر شیعی آشنایی ندارند، دشوار است.

تغییر و تحول گرافیکی برندها، معمولاً تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله تغییر مأموریت و به دست آوردن سهم بیشتری از بازار یا حفظ آن و نیز عوامل اجتماعی، سیاسی یا پیشرفت های فناورانه است. برخی از برند ها و شرکت های بزرگ با سابقه چند ده ساله، با گذشت زمان  مجموعه عناصر بصری، نمادها و نشانه های قدیمی خود را کنار گذاشته یا بازنگری کرده و آن ها را  با قالبی جدید در معرض دید مشتریان خود قرار می دهند. تغییر چهره بصری برندها در طول زمان، ضمن اینکه نشان دهنده سلیقه بصری هر دوره است، بیانگر تحولات گرافیکی نیز هست. یکی از برندهایی که گرافیک بسته های محصول آن در طول زمان تغییر کرده، برند فریتولی است. این برند که در عرصه تولید تنقلات فعالیت می کند با هشت برند مختلف به نام های دیگر یکی از نا م آوران این عرصه است. اینکه بسته بندی های این برند از ابتدا تا کنون چه تحولی را از سرگذارنده، مسئله ای است که در این پژوهش به آن پرداخته می شود. هدف این پژوهش توصی ف و تحلی ل تح ولات گرافی ک خصوصاً حوزه بسته بندی و شناخت عوامل مؤثر بر این تحولات است. چیستی تح ولات انج ام گرفته در بست ه های برن د گفته شده، سؤالی است که در این پژوهش به آن پاسخ داده می شود. رویکرد این پژوهش کیفی است که به شیوه توصیفی و تحلیلی ارائه می شود، منابع این پژوهش اسناد کتابخانه ای و پایگاهای اطلاعاتی است. یافته های این مقاله نش ان می ده د که علی رغ م مقاومت برخی از برندهای معتبر در مقابل تغییر در بسته بندی که دلایل آن درمقاله آمده، برندهای بررسی شده، طراحی بسته های خود را تغییرداده یا بازنگری کرده، اما در این فرآیند همچنان کانال ارتباطی خود با مشتری را که همان حفظ هویت بصری محصول است با عناصر حداقلی نیز حفظ کرده اند.

هنرمند برای پویایی و متمایز ساختن خود همواره به روش های گوناگونی دست می زند؛ روش هایی که در صورت موفقیت می تواند شیوه هایی جدید و سبک هایی تازه را در هنر به وجود آورد. این رویک رد را اگر "فرا رفتن " هنرمن د از خود بنامیم، می توان هنرمن دان بسیاری را جست وجو کرد که اقدام به آن کرده اند و شیوه های بدیعی را به وجود آورده اند. فرا رفتن هنرمند از خود می تواند از دو نظام مشخص تأثیر پذیری از سایر هنرمن دان و کنش ضد سبک ی تثبیت شده در خود هنرمن د تبعیت کن د. در راستای این فرایند تحولی، برخی هنرمندان فارغ از اندیشه یا حوزه جغرافیایی خود به یکدیگر نزدیک شده و محدوده کار آن ها دارای فضاهای مشترک با یکدیگر شده اند؛ در این فرآیند شباهت های متعددی میان آثارشان به وجود آمده و تأثیر پذیری هریک از دیگری باعث خلق شیوه ها و سبک های تازه در هنر شده است. دو تن از این هنرمندان کمال الدین بهزاد1و دیوید هاکن ی2 هستند که اولی در فرایند ضدیت با سبک خود و دیگری با تأثیر پذیری از نگارگری شرق، از خود و شیوه های نقاشی رایج  فراتر رفتند. این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی تطبیقی برخی آثار بهزاد و هاکنی پرداخته و با ارزیابی و تحلیل شباهت های موجود در میان آثار این دو هنرمند ایرانی و انگلیسی، روند فرا رفتن از خود توسط هنرمند را بررسی کرده است. این پژوهش بر آن است تا تأکید کند در کنش فرا رفتن از خود توسط هنرمندان، جهان های سبکی با یک دیگر تداخل می یابد و همین تداخل شکلی و محتوایی است که باعث ایجاد جریان های تازه و بدیع هنری می شود.