آموزش و توسعه منابع انسانی

امروزه نیروی انسانی مهم ترین و راهبردی ترین منبع برای هر سازمانی به حساب می آید و به روز نگاه داشتن دانش و اطلاعات کارکنان، یکی از عوامل موفقیت برای فعالیت های سازمانی به شمار می رود. به همین سبب نمی توان از نقش مهم آموزش، در پرورش کارکنان ماهر و متخصص چشم پوشی کرد. در این میان استفاده از مدرسان شایسته و باصلاحیت کمک شایانی به سازمان ها در رسیدن به اهداف آموزشی مورد نظر می نماید. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی شایستگی مدرسان صنعت خودروسازی انجام شد. روش پژوهش مطالعه موردی بود. جامعه ی پژوهش شامل کلیه ی اسناد مربوط به حوزه آموزش و توسعه ی منابع انسانی گروه صنعتی خودروسازی و کلیه ی مدرسان آموزشی این گروه بوده است. در بخش اسناد، به روش سرشماری کلیه ی اسناد بررسی شد و در بخش مدرسان، نمونه لازم برای مصاحبه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردید. طراحی الگوی شایستگی، با استفاده از پنج مرحله انجام گرفت. بر این اساس ابتدا ادبیات موضوع، منابع علمی، تجارب سازمانی و اسناد موجود بررسی شد و فهرستی مشتمل بر 56 شایستگی از منظر 44 صاحب نظر و سازمان و در مرحله بعد فهرستی مشتمل بر 26 شایستگی از اسناد موجود شناسایی شد. سپس با هفت تن از مدرسان موفق سازمان مصاحبه انجام شد و فهرستی مشتمل بر 24 شایستگی شناسایی گردید. شایستگی های انتخاب شده در گروه های کانونی و توسط صاحبنظران اعتبار یابی شد و در نهایت 25 شایستگی در قالب پنج حیطه ی بنیان های حرفه ای، برنامه ریزی و آماده سازی، روش ها و راهبردهای آموزشی، هدایت آموزش و نظارت و ارزیابی مداوم سازمان دهی گردید.

به کارگیری ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، راه کارهای نوینی را برای بهبود و توسعه نظام آموزشی ارائه کرده است که یادگیری همراه ازجمله نتایج آن است. از مسائل مهم بخش آموزش در راه آهن، شرایط خاص برخی از مشاغل در حوزه های سیر و حرکت، ناوگان، خط، ارتباطات و علائم الکتریکی است که امکان حضور آن ها را در دوره های مشخص و سیستمی کاهش می دهد. ازجمله این مشاغل حساس می توان به لوکوموتیورانی اشاره کرد که هدف این پژوهش نیز، بررسی اثر سیستم یادگیری همراه تعاملی بر عملکرد شخصی لوکوموتیوران است. به منظور بررسی مسئله تحقیق و آزمون فرضیه از روش تحقیق نیمه آزمایشی و از طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. گروه ها با استفاده از روش نمونه-گیری خوشه ای از میان لکوموتیو رانان ایستگاه تهران انتخاب شدند. جامعه آماری شامل کلیه لوکوموتیورانان ایستگاه تهران به تعداد 420 نفر بود. سپس 45 نفر به عنوان نمونه آماری که نمره فرسودگی شغلی آنان در مؤلفه عملکرد شخصی پایین تر از 32 بود، به روش نمونه گیری خوش ای انتخاب شدند و به صورت تصادفی در سه گروه 15 نفری، دو گروه از شرکت کنندگان با رویکرد آموزش بزرگ سالان (آندراگوژی) و سیستم یادگیری همراه تعاملی (IMLS) با رویکرد هیتاگوژی و یک گروه کنترل جایگزین شدند. یافته ها نشان داد که آموزش به شیوه یادگیری همراه تعاملی در افزایش فراوانی و شدت عملکرد شخصی شرکت کنندگان پژوهش مؤثر بود.

هدف اصلی این پژوهش، طراحی برنامه های آموزشی مدیران دانشگاهی برمبنای رویکرد شایستگی است. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش آمیخته بهره گرفته شد. به منظور گردآوری داده های موردنیاز از تحلیل اسناد، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد. جمعیت موردمطالعه را کلیه مدیران دانشگاه فردوسی مشهد در سطوح عالی، میانی و اجرایی تشکیل دادند. رویکرد موردنظر در طراحی الگوی شایستگی، اقتباسی- طراحی است. با این توضیح که با نظر به شواهد نظری و پژوهشی فراوان و تجربیات معتبر در این زمینه، فهرستی از شایستگی های مورد انتظار مدیران در محیط های دانشگاهی و غیردانشگاهی شناسایی و استخراج شد. علاوه براین، ضمن مصاحبه با خبرگان حوزه مدیریت منابع انسانی، اسناد مرتبط با جایگاه مدیران در دانشگاه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل منابع اطلاعاتی مختلف حاکی از شناسایی 71 شایستگی در پنج دسته شایستگی های سازمانی، ادراکی، تغییر و نوآوری، فردی و میان فردی است. این مجموعه شامل 22 شایستگی سازمانی، 12 شایستگی میان فردی، 6 شایستگی تغییر و نوآوری، 7 شایستگی ادراکی، و 24 شایستگی فردی است. همچنین، یافته ها نشان داد شایستگی های مدیران دانشگاه فردوسی مشهد برحسب تناسب آن با نوع مسئولیت و سطح مدیریتی متفاوت است. لذا، شایستگی ها برحسب این دو ویژگی در بین پاسخگویان به پرسشنامه شایستگی ها رتبه بندی شدند. به طورکلی، نتایج حاکی از اختصاص بالاترین رتبه به شایستگی های سازمانی، میان فردی، سپس ادراکی و تغییر و نوآوری است. در ادامه، برمبنای مدل شایستگی پیشنهادی، 34 عنوان برنامه آموزشی مفهوم سازی شد و مخاطبان آن برمبنای نتایج رتبه بندی شایستگی ها مشخص شدند. سرانجام با رجوع به تعریف و شاخص های رفتاری مرتبط با هر یک از شایستگی ها، مشخصات برنامه آموزشی موردنظر بر اساس چهارچوب عناصر طراحی برنامه آموزشی تدوین گردید.

هدف از این پژوهش شناسایی عوامل پدیداری و شرایط زمینه ای یادگیری حین کار معلمان مدارس خاص شهر تهران می باشد. این پژوهش کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد بوده، داده ها به روش بررسی متون مرتبط و مصاحبه های نیمه ساختمند با 47 نفر(برای رسیدن به اشباع نظری و بیشترین اعتماد) از افراد مطلع (مدیران فعلی و قبلی، معلمان و کارشناسان آموزشی مدارس خاص) که به روش هدفمند انتخاب شدند، جمع آوری شده اند. داده ها به روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد دو دسته ویژگی موجب یادگیری حین کار معلمان می شوند: 1-ویژگی های فردی (استعداد و توانایی های کلی فرد، انگیزه های درونی، و احساس معنا و هدفمندی در کار) 2- ویژگی های شغل معلمی (ضرورت رشد مستمر در شغل معلمی، رسالت و تکلیف انسان سازی، تلاش برای بهبود مستمر حرفه ای، فرصت بکارگیری آموخته ها، اهمیت ایده پردازی و خلاقیت). شرایطی زمینه ای برای یادگیری حین کار معلمان عبارتند از: 1-فرهنگ سازمانی (کیفیت تعاملات، فرصت های یادگیری، نظام بازخورد، سبک تصمیم گیری، تاکید بر نوآوری و ...)،2- الگوهای نقش (نفوذ پیشکسوتان، مدیران به عنوان الگوی یادگیری، بلندپروازی و اشتیاق شغلی و ...)، 3-حمایت سازمانی (توجه به منافع مادی و معنوی معلمان)، و 4-کیفیت و کمیت دوره های آموزشی (تناسب هدف ها، محتوا، روش ها، ارزشیابی و امکانات آموزشی). بدین گونه اگر محل کار به محل یادگیری تبدیل شود، یادگیری حین کار افراد موجب تحول پیوسته خودشان و سازمان شان می شود.

هدف پژوهش حاضر ارائه مدل تعالی آموزش های مجازی در دانشگاه فرهنگیان در راستای توسعه منابع انسانی می باشد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و راهبرد مبتنی بر تئوری داده بنیاد انجام شده است. در این راستا با استفاده از رویکرد هدفمند و به کارگیری معیار اشباع نظری، مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 18 نفر از کارکنان صاحب نظر در حوزه آموزش-های مجازی و اساتید و دانشجویان دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی انجام شد. به منظور اعتباربخشی یافته ها از راهبرد های بازبینی اعضا و تحلیل همگنان استفاده شده و نتایج طی چندین مرحله تعدیل شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از کد گذاری باز و محوری استفاده شد. درنهایت مقوله ها در قالب 14 مقوله اصلی در دل ابعاد ۶ گانه مدل پارادایمی به صورت موجبات علی (فعالیت های یاددهی و یادگیری، کنشگران انسانی، مدیریت)، مقوله اصلی: تعالی آموزش مجازی دانشگاه فرهنگیان(بهبود کیفیت)، راهبردها (سطح خرد، سطح میانی، سطح کلان) شرایط زمینه ای (ماهیت آموزش های مجازی دانشگاه فرهنگیان)، شرایط مداخله گر (اینترنت، امکانات سخت افزاری، وب) و پیامدها (پیامد های فردی، پیامد های سازمانی، پیامد های فرا سازمانی) قرار گرفتند.

هدف مقاله حاضر ارائه مدل جامع مدیریت آموزش جهت ارتقاء بهره وری مدیران و کارکنان صنعت چاپ و نشر بانک ملی ایران است. این پژوهش از نوع طرح های تحقیق آمیخته است و در آن پژوهش کیفی از نوع تحلیل پدیدارشناسانه و کمی از نوع همبستگی مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه پژوهش متکشل از دو گروه است. بخش اول؛ خبرگان صنعت چاپ و نشر هستند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تا مرز اشباع نظری 45 نفر از خبرگان صنعت چاپ و نشر به عنوان نمونه نهایی، در این پژوهش مشارکت داشتند. همجنین در بخش دوم کلیه کارکنان شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران جامعه پژوهش را تشکیل دادند که با استفاده از فرمول کوکران و نیز نمونه گیری تصادفی 150 نفر از کارکنان این شرکت به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها در مرحله اول با استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند انجام گرفته است و همچنین ابزار جمع آوری داده ها در بخش دوم پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. در این پژوهش برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از رویکرد کلایزی و برای تحلیل داده های حاصله از اجرای بخش کمی پژوهش از روش معادلات ساختاری استفاده شد. تحلیل و تفسیر داده ها با اجرای فرضیه های ساختاری در مدل، نشان می دهد که نیازسنجی آموزشی، برنامه ریزی آموزشی، ارائه و اجرای آموزش، ارزیابی نتیجه آموزش و دستاوردهای آن و نظارت، پنج عامل مستقل موثر بر وضعیت "سیستم مدیریت آموزش" در صنعت چاپ و نشر بانک ملی ایران هستند. همچنین مدل معادلات ساختاری پیشنهادی از برازندگی خوبی برخوردار است. در نهایت نتایج پژوهش نشان داد که مدل جامع مدیریت آموزش، جهت ارتقاء بهره وری مدیران و کارکنان صنعت چاپ و نشر بانک ملّی ایران که در این مقاله طراحی و از لحاظ نظری و تجربی مورد تأیید قرار گرفت، کاملاً آماده استقرار در این شرکت می باشد.

در طول چند دهه گذشته تطبیق و به کارگیری روش های مدیریت عملکرد جهت بهبود ارائه خدمات و کسب پیامدهای کلیدی از اجزاء اصلی تغییرات مهم در توسعه منابع انسانی دولت ها شده است. با توجه به وضعیت نظام اداری کشور در خصوص مدیریت عمکرد کارکنان و با عنایت به اینکه مدلی که امروز اجرا می شود، در عمل توانایی ارزیابی عملکرد صحیح کارکنان و به دنبال آن توسعه منابع انسانی را ندارد، هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی مدیریت عملکرد با رویکرد توسعه منابع انسانی در بخش دولتی طرح ریزی شد. این تحقیق با روش تحلیل محتوای کیفی در بخش استخراج مدل و بر پایه پیمایشی میدانی برای ارزیابی آن اجرا شده است که منجر به طراحی الگوی مطلوب مدیریت عملکرد برای توسعه منابع انسانی در دستگاه های دولتی کشور شد. ابعاد اصلی این مدل شامل تاثیرپذیری استراتژی سرمایه انسانی از استراتژی سازمانی و اسناد بالادستی، همخوانی و هماهنگی فرایند پاسخگویی، ارتباط مسئولیت و اختیار با شاخص های ارزیابی عملکرد کارکنان؛ تاثیر استراتژی های ارزیابی بر فرایند ارزیابی عملکرد کارکنان؛ وجود رابطه معنادار ویژگی های فردی کارکنان با فرایند ارزیابی عملکرد آنان و در نهایت تاثیر ویژگی روابط کاری فی مابین بر مدیریت عملکرد کارکنان است.