مدیریت در دانشگاه اسلامی

هدف:پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های فرهنگ سازمانی اسلامی در پرتو اصول عقاید برگرفته از آیات قرآن کریم و در ادامه، طراحی ابزار استاندارد برای سنجش این مؤلفه ها در سازمان انجام شد. روش:جامعه آماری این تحقیق، خبرگان مذهبی و فقهای برگزیده دینی بودند که از بین آنها، پنج نفر برای گردآوری اطلاعات در مرحله اول (مصاحبه عمیق و تشکیل گروههای کانونی) و 10 نفر در مرحله دوم (توزیع پرسشنامه و تست روایی محتوا) برگزیده شدند. یافته ها:تجزیه و تحلیل داده ها منجر به محاسبه روایی محتوایی هر یک از شاخصهای استخراج شد. نتیجه گیری:پس از کنار گذاشتن شاخصهایی که میزان روایی محتوی آنها پایین تر از حد استاندارد تعیین شده بود، ابزاری که از روایی بالایی برخوردار است با 17 شاخص استاندارد برای اصل توحید، 68 شاخص استاندارد برای اصل عدل، 91 شاخص استاندارد برای اصل معاد و 57 شاخص استاندارد برای اصل نبوت و امامت ارائه شد.

هدف:با توجه به خلأ نظری موجود در زمینه مفهوم احسان در مدیریت و به تبع آن، نبود تعریف و تشریح فرهنگ سازمانی مبتنی بر اصل احسان، هدف این مقاله ارائه مدل فرهنگ سازمانی احسان محور با بهره گیری از سطوح فرهنگ سازمانی شاین بود. روش:در این پژوهش از روش نظریه داده بنیاد و مدل پارادایمی اشتراوس و کوربین استتفاده شد که بر سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی متکی است. در مرحله کدگذاری باز، برای پدیده محوری به منابع معتبر شیعی رجوع شد و برای سایر عوامل، از مدل پاردایمی اشتراوس و کوربین برای مصاحبه با خبرگان استناد شد. یافته ها:در مرحله اول و به منظور شناخت پدیده محوری با جستجو در منابع معتبر شیعی، در مجموع 19 مفهوم و 9 مقوله شناسایی شد. همچنین از طریق انجام مصاحبه های عمیق با خبرگان، سایر عوامل اثرگذار و اثرپذیر نیز احصا شد. در مرحله بعد بر مبنای مدل پارادایم اشتراوس و کوربین، ارتباط بین پدیده محوری و سایر پدیده ها مشخص و در نهایت، شرح الگوی فرهنگ سازمانی احسان محور ارائه شد. نتیجه گیری:چنانچه سازمان با تکیه بر عوامل اثرگذار مطروحه در مدل پارادایمی اشتراوس به توسعه رفتارهای احسان محور بپردازد، به بهره وری و موفقیت دست می یابد.

هدف:هدف این پژوهش، تدوین مدل شایستگی های محوری اعضای هیئت علمی دانشگاه اسلامی بوده است. روش:پژوهش حاضر یک تحقیق کیفی، با راهبرد مطالعه موردی و به روش تحلیل محتواست. جامعه آماری پژوهش، مدیران ارشد و اساتید نمونه آموزشی و پژوهشی دانشگاه الزهرا(س) بودند. برای جمع آوری داده، از روش مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با مدیران ارشد دانشگاه و اساتید نمونه آموزشی و پژوهشی و بررسی کلیه اسناد بالادستی و دانشگاهی استفاده شده است. روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است. یافته ها:با کدگذاری داده های حاصل، مفاهیم، مقوله های محوری(ابعاد یا سازه ها) و مؤلفه ها(شایستگی های محوری) شناسایی شدند و روایی مدل توسط خبرگان تأیید شد. نتیجه گیری:مدل جامعی برای شایستگی های اعضای هیئت علمی دانشگاه اسلامی ارائه شد که شایستگی های محوری اعضای هیئت علمی را در شش دسته مهارت فنی، مهارت ادراکی، مهارت رهبری، مهارت میان فردی، ویژگی های شخصیتی و ارزشها طبقه بندی کرده است. از آنجا که تا کنون در ایران بررسی محتوایی کلیه اسناد بالادستی و دانشگاهی به منظور استخراج شایستگی های اعضای هیئت علمی و نیز با مصاحبه با مدیران دانشگاه و اساتید نمونه به منظور پی بردن به علل موفقیت و عملکرد برترشان در حوزه های آموزش و پژوهش صورت نپذیرفته است، نتایج پژوهش حاصل می تواند با ارائه معیارهای تصمیم گیری در فرایندهای جذب، ارزیابی، ارتقا، پاداش و آموزش اعضای هیئت علمی راهگشا باشد.

هدف:هدف پژوهش حاضر، ﺷﻨﺎﺳﺎیی مؤلفه های فرهنگ سازمانی از منظر نهج البلاغه و رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی آنها برای اعضای هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس از منظر دانشجویان مقطع دکتری این دانشگاه بود. در این پژوهش، فرهنگ سازمانی از منظر نهج البلاغه و 9 مؤلفه آن شامل اخلاص، یادگیری و دانش افزایی، وجدان کاری، بهبود مستمر، مردم داری، نظم و انضباط، مشورت و هم اندیشی، خود ارزیابی و عدالت در نظر گرفته شد. روش:پژوهش حاضر، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها نیز توصیفی از نوع پیمایشی است. برای اولویت بندی مؤلفه های فرهنگ سازمانی از آزمون فریدمن استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، شامل کلیه دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه تربیت مدرس تهران بود. نمونه آماری تعداد 270 نفر از دانشجویان بودند که به صورت تصادفی و از طریق فرمول کوکران به دست آمد. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرانباخ، روایی محتوا با استفاده از نظر متخصصان آشنا به موضوع پژوهش و روایی سازه نیز با بهره گیری از معادلات ساختاری تأیید شد. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و PLS استفاده شد. یافته ها:نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که یادگیری و دانش افزایی به عنوان مهم ترین مؤلفه و ابعاد مختلف عدالت در رده دوم اهمیت مؤلفه های فرهنگ سازمانی از منظر دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس قرار دارند. نتیجه گیری:بر اساس یافته های پژوهش برای ارتقای فرهنگ سازمانی مبتنی بر نهج البلاغه باید بر یادگیری و دانش افزایی اساتید و همچنین رعایت عدالت، بیش از سایر موارد تأکید کرد.

هدف:این پژوهش با هدف شناخت جایگاه سرمایه اجتماعی در دانشگاه اسلامی از منظر قرآن کریم انجام شد. روش:در تدوین مقاله از روش ترکیبی بهره گرفته شده است؛ بدین معنی که با استفاده از روش تحلیل ثانویه، داده های موجود در خصوص مؤلفه های سرمایه اجتماعی در میان دانشجویان بررسی شد. همچنین با استفاده از شیوه اسنادی به شناسایی مؤلفه های سرمایه اجتماعی در قرآن مبادرت شده است. در نهایت با استفاده از مدل مقایسه ای، به تبیین جایگاه و چگونگی ارتباط مؤلفه های موجود سرمایه اجتماعی در دانشگاه با تعالیم گرانقدر قرآن کریم پرداخته شده است. یافته ها:بنابر بررسی های صورت گرفته، چهار حیطه: اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، همبستگی اجتماعی و مدارای اجتماعی، مهم ترین مؤلفه های سرمایه اجتماعی در میان دانشجویان است. نتیجه گیری:با تحلیل نتایج مقالات نگارش یافته در این خصوص و مقابله آنان با مؤلفه های قرآنی سرمایه اجتماعی، این گونه می نماید که دانشگاهها چنان که باید، نتوانسته اند به تقویت و گسترش سرمایه اجتماعی مبادرت کنند.

هدف:این نوشتار در پی استخراج چارچوبی بر اساس تحلیل مضمون رهبری معنوی در آموزش عالی بود. روش:پژوهش از نوع آمیخته اکتشافی و متوالی بود که با همسوسازی داده ها، به تدوین و اعتباریابی چارچوب نظری اولیه بر اساس تحلیل مضمون و تحلیل عاملی تأییدی پرداخته شد. محیط پژوهش منابع در دسترس دست اول پایگاههای اینترنتی و بانکهای اطلاعاتی علمی معتبر در گستره زمانی 2016-1990 در حوزه رهبری معنوی در آموزش عالی با نمونه گیری هدفمند بود. جامعه آماری پژوهش شامل رؤسا و معاونان کلیه واحدهای جامع دانشگاه آزاد اسلامی ایران به تعداد 46 واحد و رؤسا و معاونان دانشکده های آن به تعداد 736 نفر بود. بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده، 530 نفر در پژوهش مشارکت کردند. یافته ها:مدل رهبری معنوی در سازمان آموزش عالی شامل پنج بُعد و 22 مؤلفه بود. نتیجه گیری:مدل حاضر می تواند مبنای مناسبی برای شناخت رهبران معنوی در جایگاه خود و همچنین سنجش و ارائه راهکارهای بهبود رهبری معنوی سازمانها و به خصوص نظام آموزش عالی بر اساس معرّفهای تعریف شده در این مدل باشد. پیشنهاد می شود جمعیت دانشگاه و نظام آموزش عالی به مدل رهبری معنوی در آموزش عالی ایران توجه ویژه ای کند و این دیدگاه نوین به همه اعضای دانشگاه آموزش داده شود.

هدف:هدف این تحقیق، بررسی تأثیر رهبری معنوی بر رضایت شغلی در سازمان با میانجی گری سلامت معنوی بوده است. روش:روش پژوهش از نوع همبستگی و مبتنی بر مدل معادلات ساختاری بوده است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان دانشگاه ارومیه به تعداد 400 نفر بود که حجم نمونه به وسیله فرمول کوکران به تعداد 283 نفر برآورد شد و به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش، سه پرسشنامه استاندارد- رهبری معنوی فرای و همکاران(2005)، رضایت شغلی بری فیلد و روث(1951) و شاخص سلامت معنوی پالوتزیان و الیسون(1982) بود که روایی آنها با نظر متخصصان تأیید شد و از پایایی قابل قبولی برخوردارند. داده ها با کمک نرم افزار Spss 18و Lisre 8/80بررسی شدند. یافته ها:رهبری معنوی با رضایت شغلی رابطه مثبت و معنادار دارد. سلامت معنوی با رضایت شغلی رابطه مثبت و معنادار دارد. رهبری معنوی با سلامت معنوی رابطه مثبت و معنادار دارد. همچنین رهبری معنوی از طریق تأثیر مثبت بر سلامت معنوی، موجب افزایش رضایت شغلی کارکنان می شود. نتیجه گیری:  با توجه به تأثیر رهبری معنوی بر افزایش رضایت شغلی کارکنان، به رؤسای دانشگاه ها توصیه می شود این سبک رهبری را به عنوان سبک رایج و غالب در برنامه های خود به کار گیرند و باعث افزایش رضایت شغلی و عملکرد سازمان خود در دنیای رقابتی امروزی شوند.