پژوهشنامه حقوق بشری (صیانت از حقوق زنان سابق)

هرگونه نگرشی نسبت به بحث و بررسی نظریات فلسفی حقوق بشر، بدون پرداختن به مبانی و افکاری که ساختار حقوق بشر را شکل داده اند، مبهم و مشوش خواهد بود. حقوق بشر مورد نظر اعلامیه جهانی، جهان بینی خاص غربی را ترسیم می کند. به همین دلیل، تلاش برای فهم این حقوق، بر اساس فرهنگی متمایز از فرهنگ غربی، از ضرورت برخودار است. هدف از نوشتار حاضر بررسی تطبیقی حقوق بشر در دموکراسی های غربی و اسلام با تأکید بر گفتمان سیاسی امام خمینی(ه) است. مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی سرانجام یافته است. یافته ها نشان می دهد که اشتباه اس اسی حقوق بشر غربی، فاصله گرفتن از رویکرد توحیدی و فرجام باوری نسبت به جهان و انسان است؛ همان اصولی که ف قه اسلامی بر پایه آن ها شکل گرفته است. رویک رد م تعالی فقه اسلامی در زمینه حقوق بشر بر اساس اصول نظری ویژه می تواند الهام بخش تدوین و تنظیم و اجرای حقوق بشر جهانی قرار بگیرد. دیگر این که امام خمینی (ره)، در تبیین حقوق بشر، اسلام را تنها منادی اصلی حقوق انسان ها در اعصار و جوامع مختلف بیان می کنند و تحقق مصادیق مربوط به حقوق بشر از جمله آزادی، حقوق زنان، اقلیت ها و حقوق اجتماعی و شهروندی را تنها در سایه دین باوری می دانند .

جرم قاچاق زنان که سابقه ای کهن و دارای ریشه در اعصار برده داری است، یکی از عوامل بر هم زننده امنیت ملی و نقض حقوق بشری و کرامت زنانی بوده که عموماً به صورت سازمان یافته اتفاق افتاده و افراد مختلفی از مسئولان دولتی گرفته تا قاچاقچیان ساده ممکن است در آن دست داشته باشند، از آن جایی که سازمان های قاچاق زنان دارای پیچیدگی ها و شیوه های اقدام به جرم متعددی هستند، مقابله با آن ها به مراتب دشوارتر از سایر جرائم بوده لازم به ذکر است که سازمان های قاچاق زنان در بسیاری از کشورهای جهان فعالیت داشته و از آن کشورها به عنوان کشور منبع، محل ترانزیت و یا مقصد قاچاق زنان استفاده می کنند، قربانیان سازمان های قاچاق عموماً زنان و کودکان با هدف عمده بهره کشی جنسی هستند و عمده هدف قاچاق مردان را نیز می توان استفاده از آنان برای بیگاری یا اعضای بدن آن ها دانست، لازم به ذکر است که سازمان های قاچاق زنان هدفی جز کسب منفعت مالی را دنبال نمی کنند تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است، هم چنین از دستاوردها و یافته های این تحقیق می توان به ارتباط مستقیم شرایط بزه دیدگان، شرایطی هم چون فقر اقتصادی و فرهنگی با ارتکاب سازمان یافته جرم قاچاق زنان و هم چنین خاص نبودن قربانیان و مکان ها ی ارتکاب جرم نام برد.

در طول تاریخ ، "" تبعیض نژادی"" یکی از باسابقه ترین و در عین حال ضدبشری ترین تهدید علیه ارزش های بنیادین انسانی محسوب می شود که منجر به محروم ساختن گروهی از انسان ها از یک حق یا امتیاز به دلیل معیارهایی چون جنسیت، تعلق قومی، رنگ پوست و ... می شود. در واقع، گسترده تاریخ بشریت آکنده از رفتارهای مبتنی بر تبعیض نژادی بوده است که از یونان باستان تا تاریخ معاصر آمریکا ادامه داشته است. با توجه به این که مبارزات گسترده ای در سطح جهانی علیه تبعیض نژادی صورت گرفته است، اما هنوز هم در برخی از جوامع گروه های مسلطی با تحقیر سایر گروه ها از جمله اقلیت ها ارزش های برابری انسان ها بر پایه احترام بر حقوق بشر را نادیده می گیرند که این امر به عنوان تهدیدی برای جامعه و بالطبع برای شخصی که مورد تبعیض قرار گرفته تلقی می شود. پژوهش پیش رو سعی دارد با نگاهی واقعبینانه مبارزات علیه تبعیض نژادی را در گفتمان غرب و اسلام و نگاهی ویژه بر جمهوری اسلامی ایران مورد واکاری قرار دهد.

پُرواضح است زنان نقش بی بدیل و مؤثری در توسعه سیاسی و فرهنگی جامعه خویش داشته و مشارکت اجتماعی آنان در تعیین سرنوشت سیاسی کشورها، با اهمیّت و تأثیرگذار است. ایفاء چنین اثرگذاری هایی در اجتماع، در برخی از بانوان همراه با اشتغال و کار بوده است. در طول تاریخ و سیرِ گذرای وضعیّت زنان شاغل در عرصه اجتماع، گاه مصائب و معضلاتی ناخواسته بر آنان وارد آمده که نیاز به حمایت بیشتر برای آنان به نسبت مردان را توجیه ساخته است. در ایران نیز به مانند بسیاری از کشورهای دیگر، مقنن در پی بهبود شرایط شغلی برای بانوان محترمی که در جامعه، گاه به فراخور وضعیّت خویش، ناگزیر به انجام کارهای بیرون و درون خانواده هستند، مبادرت به ایجاد تمهیدات و تسهیلاتی نموده است که در سپهر حق های بشری، غالباً عنوان «تبعیض روا» یا مثبت را بر تارک خویش نگریسته است. در برخی از اسناد و معاهدات حقوق بشری نیز می توان تأکید و حمایت از اِعمال تبعیضات مثبت را مشاهده نمود و کشورهای مختلفی نیز این اسناد را تنفیذ و در قوانین داخلی تصویب نموده اند. در راستای اِعمال تبعیض روا و بهبود شرایط زنان، در سال 1395، مجلس شورای اسلامی، قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص را به تصویب رسانید که کمک شایانی به زنان شاغل دارای شرایط خاص محسوب می گردد. در این نوشتار، نگارنده به بررسی این مطلب می پردازد که برقراریِ چنین امتیازاتی تا چه میزان برای ایجاد برابری و فرصت های شغلی برای زنان در چارچوب حقوق بشر، مطابق و مؤثر می باشد و این قانون را تا چه میزان می توان تبعیض مثبت در جهت ارتقاء حقوق زنان دانست.

تروریسم یا رژیم وحشت پدیده جدید و تازه ای نیست. در طول تاریخ وجود داشته است. عملیات تروریستی در ابتدا به صورت ترور شخصیت های مهم، هواپیما ربایی، آدم ربایی بود، اما با پیشرفت تکنولوژی و امکان کنترل مواد منفجره از راه دور عملیات تروریستی به لحاظ شکلی و مفهومی دچار تغییر و تحول شد در دهه های اخیر تروریست ها به سمت استفاده از سلاح های میکروبی، شیمیایی و هسته ای روی آورده و همین امر موجب انجام ترور و عملیات تروریستی در سطح گسترده و مرگ هزاران غیر نظامی می شود و این امر در حالی است که طعمه تروریست ها و مکان انجام عملیات آن ها غیرقابل پیش بینی و نامشخص است. هدف این مقاله بررسی تروریسم، اشکال تروریسم (به ویژه تروریسم هسته ای) و هم چنین بررسی قطعنامه ها و مصوبات سازمان ملل متحد (قبل و بعد از حادثه 11 سپتامبر) و نهادهای وابسته آن مانند آژانس انرژی اتمی می باشد. سازمان ملل متحد از آغاز تأسیس در زمینه مبارزه با تروریسم قطعنامه هایی صادر و معاهداتی را تصویب نموده است، مانند: «موافقت نامه قطب جنوب، ممنوعیت آزمایش های هسته ای در فضای جو و زیر آب، معاهده استفاده صلح آمیز از فضای ماورای جو از ماه و سایر اجرام سماوی، معاهده بانکوک و اتخاذ تدابیری برای حفاظت فیزیکی از مواد، تجهیزات و تأسیسات هسته ای و معاهده منع گسترش سلاح های موسوم به (NPT) در صدد مبارزه با تروریسم برآمد و موفقیت هایی نیز کسب نمود، اما به دلیل فقدان تعریف مشخص از واژه تروریسم و این که اصولاً کشورها بر اساس منافع سیاسی و ملی خود از تروریسم تعریف ارائه می دهند و هم چنین سازمان ملل متحد صرفاً در زمینه تقنینی موفقیت هایی کسب نموده و در زمینه اجرایی اقدام موفقی انجام نداده است، لذا در زمینه مبارزه با تروریسم بین المللی پیشرفتی کسب نشده است. مطالب این مقاله به روش کتابخانه ای گردآوری شده است.

امروزه مشارکت سیاسی زنان در راستای ارتقای سطح نظام اجتماعی و سیاسی در اکثر جوامع مختلف جهان امری بدیهی و پذیرفته شده است. قانون جمهوری اسلامی بر اساس مبانی فقهی به حقوق طبیعی زنان و حق مشارکت سیاسی - اجتماعی آنان با حفظ شأن و کرامت انسانی آنان نگاهی ویژه، متمایز و مترقی داشته و این حق را چه در قانون و چه در عمل به رسمیت شناخته است. زنان به عنوان نیمی از جامعه ایرانی همواره سعی بر آن داشته اند که در تحولات سیاسی و اجتماعی پیرامون خود پا به پای مردان تا حد توان تأثیرگذار باشند. هر چند که این اثرگذاری در سیر تاریخی مورد بررسی این مقاله همواره متأثر از عوامل متعددی بوده است. بی شک کنکاش در این زمینه می تواند ما را در یافتن الگویی کاربردی جهت بالا بردن مشارکت سیاسی جامعه زنان در تحولات آینده این سرزمین یاری نماید. در این مقاله با گذری تاریخی اجمالی به تاریخ معاصر ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی سعی بر آن داشته که به فراز و فرودهای مشارکت سیاسی زنان و عوامل دخیل در این امر بپردازد.