درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ اسلام و سیره

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
تاریخ و سیره شناسی کلیات
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۲۱ تا ۴۴۰ مورد از کل ۷٬۵۵۹ مورد.
۴۲۱.

تسنن و تشیعِ سده نهم هجری در کتاب هفتاد و سه ملّت

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۷ 99 - 115

کلید واژه ها: تسنن تشیع تصوف مِلل و نِحَل هفتاد و سه ملت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۲۸۱
کتاب هفتاد و سه ملّت</em> توسّط مؤلّفی ناشناس در سده نهم هجری به نگارش درآمده است. اثر مزبور در روزگاری به رشته تحریر درآمد که طی آن فصل مهمّی از سیر تحوّلات فکری و مذهبی جهان اسلام به ویژه در شرق جهان اسلامی در قالب تعامل ظریف میان تسنّن، تشیّع و تصوّف اسلامی در جریان بود. پرسش اصلی این پژوهش آن است که کتاب مزبور چه تصویری از گفتمان مذهبی سده نهم هجری ارائه می دهد؟ این پژوهش با بررسی محتوایی این کتاب مختصر امّا پربار نشان می دهد که مؤلف کتاب در قالب وصف ملل و نحل رایج در ایران و جهان اسلامی، دریافتی از دیانت اسلام را تداعی می کند که بیش از هر چیز بیانگر تسنّن صوفی مشرب رایج در سده های هشتم و نهم هجری ایران است. از این رو این کتاب ضمن پافشاری بر مذهب اهل سنّت و جماعت و مذمّت اشکال گوناگون الحاد و زندقه، به بازتاب بینش عارفانه و اظهار محبّت به اهل بیت: و برخی گرایش های تلویحی به تسنّنِ متشیّع می پردازد.
۴۲۲.

تحلیل گزیده هایی از زیارت نامه حضرت علی اکبر (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۹

کلید واژه ها: تولی و تبری تحلیل محتوایی حضرت علی اکبر (ع) آثار زیارت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۳۰۱۲ تعداد دانلود : ۲۷۵۵
از برجسته ترین افراد حاضر در قیام کربلا، حضرت حضرت علی اکبر (ع) فرزند امام حسین (ع) است که کتاب های تاریخی و مقاتل به ذکر مناقب و ویژگی های ایشان پرداخته اند. از جمله منابعی که از سوی امام صادق (ع) در وصف آن بزرگوار به دست ما رسیده، زیارت نامه اوست که در خلال زیارت پدر بزرگوارش توسط مرحوم ابن قولویه در کتاب کهن کامل الزیارات نقل شده است. این زیارت نامه آموزه ها و مضامین دینی بسیاری دارد. در نوشتار پیش رو پس از بررسی اجمالی اعتبار مصدری زیارت نامه حضرت علی اکبر (ع) و شخصیت ایمانی ایشان، با روش توصیفی _ تحلیلی و شیوه کتابخانه ای، به تحلیل محتوایی گزیده هایی ازاین زیارت نامه پرداخته شده است.
۴۲۳.

رهیافت تمدنی به انتصاب امام در غدیر

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 29 - 46

کلید واژه ها: غدیرخم امام علی (ع) توسعه اراده گری گسترش عدالت تمدن اندیشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۳۹۶
در شناخت و تحلیل محتوایی آنچه در غدیرخم روی داد، راه های فراوانی پیموده شده و شیعه در این میان، آن را به دیده مذهبی نظر کرده و به طور طبیعی فراتر از محاسبه های بشری و نگره های سیاسی اجتماعی نشانده است، اما در عین حال این پرسش اذهان جستجوگر را به خود مشغول می دارد که این واقعه با عقل اندیشی و اراده گری حقوق اندیشان بشری، نه تکلیف مدار، چگونه قابل جمع است و با چه الگوی سیاسی قابلیت دفاع دارد. این پژوهش می کوشد تا با روش بینارشته ای فلسفه سیاسی و تاریخ و از منظر تمدنی به این پرسش محوری پاسخ دهد که چگونه اقدام رسول خدا9 برابر آن چه شیعه باور دارد، با حقوق سیاسی اجتماعی مسلمانان سازگار است؟ در این پژوهش نشان داده شد که نصب امام علی7 در غدیر خم متناسب با نیاز جامعه اسلامی به حاکم / جانشینِ حکیمی بود تا بتواند جامعه مسلمانی را به سوی ارزش های اسلامی کشانده و در تداوم اقدام های نبوی، یعنی آزاد سازی انسان از قید و بندها، توسعه اراده گری، گسترش عدالت و آزادی آدمیان پیش ببرد.
۴۲۵.

بررسی عوامل مؤثر در خروج امام حسین(ع) از مدینه (مطالعه موردی اوضاع فرهنگی)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 39-64

کلید واژه ها: امام حسین (ع) امویان مدینه اوضاع فرهنگی مدینه اهل بیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۹۱۴
یکی از مهم ترین مسائل قابل پژوهش در قیام امام حسین(ع)، مسئله خروج ایشان از مدینه است. برای شناخت عمیق و همه جانبه این پدیده، همچون هر پدیده تاریخی دیگر، نیاز به یک مطالعه فراگیر بسترشناسانه از اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که تأثیر اوضاع فرهنگی مدینه بر خروج امام حسین(ع) از این شهر چگونه بوده است؟ فرضیه نویسنده آن است که امام حسین(ع)، مجبور به خروج از مدینه بوده و عوامل چندی از جمله وضعیت فرهنگی مدینه، در این مهم مؤثر بوده اند. پژوهش پیش رو تلاش کرده که با مطالعه متون تاریخی و غیرتاریخی و با روش توصیفی _ تحلیلی نشان دهد در بخش فرهنگی، حوزه علمی مدینه و مکتب خلفا، رواج اسرائیلیات، سیاست های فرهنگی امویان از جمله تخریب، مبارزه و تبلیغات منفی علیه اهل بیت:، گرایش اعتقادی کم رنگ اهل مدینه به ائمه: و اوضاع نامناسب دین داری در این شهر، از شاخصه های مهم اوضاع فرهنگی مدینه در عصر امام حسین(ع) بوده که ایشان را به این نتیجه رسانده که برای عدم بیعت با یزید مجبور به خروج از مدینه است.
۴۲۶.

تحلیل آماری رفتارشناسی قبایل عرب ساکن حجاز در مقابل دعوت پیامبر اسلام(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۷)

کلید واژه ها: کارکرد رفتارشناسی پیامبر اسلام(ص) قحطانی رابرت کینگ مرتن عدنانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب جزیره العرب قبل از اسلام
تعداد بازدید : ۵۲۲۸ تعداد دانلود : ۴۱۴۶
با ظهور اسلام در شبه جزیرﮤ عربستان ساختار غیرمتمرکز و توسعه نیاﻓﺘﮥ آن دچار لغزش شد. نظام اجتماعی و سیاسی حاکم بر آن که بر قبیله مبتنی بود، برای اداﻣﮥ حیات و بقای خود واکنش نشان داد. در این میان برخی قبایل و طوایف نیز که اسلام را برای خود دارای کارکرد می دانستند و آن را پذیرفته بودند، با هجرت پیامبر اسلام(ص) و مسلمانان، زﻣیﻨﮥ شکل گیری حکومت اسلامی را مهیا کردند. تفاوت رویکرد این قبایل در دو قطب ظهور اسلام، یعنی مکه و مدینه که یکی خاستگاه اسلام بود و دیگری بستر گسترش رسالت پیامبر، باتوجه به نسب قحطانی و عدنانی آنها در کانون پژوهش و بررسی قرار می گیرد. تاجران و اشراف مکه اسلام را برهم زنندﮤ نظام حاکم بر اقتصاد و اجتماع خود می دانستند و با آن به مقابله برخاستند؛ زیرا برای آنها اسلام کژکارکرد محسوب می شد؛ اما در مقابل، مردم کشاورز مدینه که به نسب قحطانی منتسب بودند، اسلام را پذیرفتند و آن را آورندﮤ صلح دانستند که برای آنها دارای کارکرد بود. در این مقاله تلاش برآن است تا با تحلیل آماری رفتارشناسی این قبایل و طوایف با استفاده از نظریﮥ رابرت کینگ مرتن (Robert K.Merton)، باتوجه به منتسب بودن آنها به نسب قحطانی و عدنانی، میزان همراهی کامل، همراهی حداکثری، نیمه همراهی، همراهی حداقلی و غیرهمراه بودن آنان بررسی شود. این پژوهش براساس روش کمی فراوانی سنجی مبتنی بر داده های آماری است و شیوﮤ گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه ای است.
۴۲۷.

شبهه شناسی «لعن» در زیارت عاشورا

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲ 77 - 98

کلید واژه ها: زیارت عاشورا وحدت لعن سب شبهه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲۲ تعداد دانلود : ۸۶۰
زیارت عاشورا جزو زیارات مشهور و مجرّب است که علمای بزرگ شیعه در قرون متمادی بر آن تأکید نموده اند. لعن بر دشمنان اهل بیت: از مهم ترین بخش های زیارت عاشورا به شمار می رود که موجب خرده گیری و طرح شبهه معاندان و منافقان گردیده است. آنان مدعی هستند متن زیارت عاشورا که مشتمل بر لعن های متعدد و بخصوص لعن خلفاست با قرآن کریم و سیره پیامبر(ص) و اهل بیت: منافات دارد. در این پژوهش که از نوع تاریخی است در مرحله گردآوری، به روش کتابخانه ای و در مرحله تبیین به شیوه توصیفی _ تحلیلی، جایگاه «لعن» و «سبّ» در قرآن و سیره پیامبر(ص) و اهل بیت: مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد اولاً در هیچ فرازی از زیارت عاشورا، نامی از خلفا برده نشده است؛ ثانیاً آن چه در قرآن کریم و سیره معصومین: نهی شده، سبّ است و هیچ موردی وجود ندارد که از لعن شیطان، کفار، اهل کتاب، منافقین و برخی مسلمانان (و حتی برخی صحابه) که مرتکب کارهای خلاف شرع شده اند، نهی شده باشد.<br />  
۴۲۸.

حضرت رباب (ع) بانوی باوفای کربلا

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 101-120

کلید واژه ها: رباب (ع) کربلا مادر حضرت علی اصغر (ع) همسر امام حسین (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۲۱
رباب (ع) دختر امرؤ القیس کلبى، مادر حضرت علی اصغر (ع)، از زنان بزرگوار، معروف و پرنقش کربلا و از محبوب ترین و مقرب ترین همسران امام حسین (ع) و از زنان نام دار، فاضل و وفادار عصر خود بوده است. این بانوی بزرگوار نسبت به اباعبداللّه (ع) معرفت و محبتی خاص داشت و همسرى وفادار و نیکو برای آن حضرت بود. اشعار و مرثیه هاى بانو رباب در مصیبت اباعبدالله (ع) بیان گر عظمت شخصیت و معرفت او به سیدالشهداست. وی عظمت مقام اباعبدالله را دریافته بود و به همراه امام حسین (ع) در کربلا حاضر شد تا تمام مصیبت ها و درد و رنج ها را تحمل کند. پس از بازگشت به مدینه، مجلس عزادارى امام حسین (ع) را بر پا کرد و تا یک سال بعد از واقعه کربلا که حیات داشت، همواره عزادار بود. وی سرانجام یک سال پس از شهادت امام حسین (ع) دارفانى را وداع گفت و به مولاى خود ملحق شد. بررسی ویژگی ها و مقام و منزلت رباب (ع) مهم ترین مسئله این نوشتار است. همچنین مسئله حضور ایشان در کربلا و پس از واقعه عاشورا بررسی شده است. شیوه مورد استفاده برای انجام این پژوهش، روش تحقیق تاریخی _ توصیفی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.
۴۲۹.

بررسی نقش شورشیان در واقعه عاشورا

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 17-38

کلید واژه ها: خوارج عاشورا امام حسین (ع) جنگ صفین حکمیّت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۸ تعداد دانلود : ۳۹۵
هدف از این نوشتار، بررسی نقش خوارج (شورشیان) در واقعه عاشورا از منظر تاریخی و حدیثی است که در آن شخصیت و نقش افرادی چون شمر بن ذی الجوشن، شبث بن ربعی، خاندان اشعث و... مورد تحلیل قرار می گیرد. روش پژوهش، کتابخانه ای و با نگاهی به نظریه عمومی خوارج در باب تکفیر است. از یافته های این پژوهش، موضوع اخیر است که نقش و حضور خوارج در واقعه عاشورا و دوران امام حسین(ع) را از منظر فقهی و عقیدتی برای این گروه موجه می سازد. بدین منظور، حضور این گروه به صورت تأثیر مستقیم وغیرمستقیم در واقعه عاشورا بررسی شده است. اگرچه شکل گیری خوارج به دوران پیشین برمی گردد، ولی به جهت اختصاصی بودن قلمروی تحقیق و آن که در دوران امام علی(ع) بر روی نقش خوارج پژوهش های صورت نگرفته، از حیطه این جستار بیرون است.
۴۳۱.

سیره علمی امام سجاد (ع) در برابر انحرافات فکری؛ بررسی موردی آسیب شناسی توحید

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۷ 25 - 43

کلید واژه ها: امام سجاد بنی امیه توحید صحیفه سجادیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۹ تعداد دانلود : ۳۷۶
سیره معصومین: به ویژه روایات مستند از ایشان از جمله منابع مورد استفاده در بررسی تاریخ اندیشه اسلامی است. آغاز خلافت بنی امیه و تبدیل خلافت به سلطنت از حساس ترین دوره های مؤثر بر اندیشه سیاسی اسلام بوده است. در آن ایام امامان شیعی: بنا بر وظیفه الهی در جهت حفظ و احیای اندیشه اسلامی در برابر انحرافات اموی اقدامات خاصی انجام دادند. یکی از انحرافاتی که در زمان امام سجاد(ع)  به اوج خود رسید، تحریف مسأله توحید و خداشناسی و شکل گیری عقاید انحرافی مشبهه و مجسمه بود. امام سجاد(ع)  در برابر انحرافات فکری این گروه ها، اقدام به فعالیت های علمی و فرهنگی کرد تا بدون برانگیختن حساسیت دستگاه اموی با آنها مقابله کنند. این نوشتار بر آن است تا جهت گیری امام سجاد(ع)  در حساس ترین دوره تاریخ اسلام را بر اساس «صحیفه سجادیه» مورد بررسی قرار دهد. در این نوشتار با استفاده از تحلیل محتوایی صحیفه سجادیه، مسأله توحید به عنوان یکی از ابعاد سیاسی _ اعتقادی در صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار گرفته است، تا از این طریق مقدار تأثیرگذاری اندیشه امام سجاد(ع)  بر جامعه اسلامی عصر اموی و راهبرد ایشان در جهت حفظ مفهوم و جایگاه توحید نشان داده شود. امام سجاد(ع)  با تسلط بر وضع سیاسی و اجتماعی عصر خویش، با بهره گیری از روش دعا ضمن آسیب شناسی توحید به عنوان رکن اصلی جامعه اسلامی، به باز تعریف و تبیین آن توجه کرده اند.
۴۳۲.

نکته هایی از معارف حسینی:فرازی از خطبه امام حسین (ع) در روز عاشورا/ فضیلت زیارت امام حسین (ع)/…

تهیه، تدوین و تنظیم کننده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 135-138
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۵۱۶
فرازی از خطبه امام حسین7 در روز عاشورا به راستی مرا نمی شناسید و نمی دانید من کیستم؟ آیا کشتن و شکستن حرمت من رواست؟ آیا من فرزند دختر پیامبرتان نیستم؟ آیا من وصیّ پسرعموی پیامبر شما نیستم؟ آیا حمزه سیدالشهدا عموی پدر من نیست؟ آیا جعفر طیار عموی من نیست؟ سخن پیامبر6 را نشنیدید که درباره من و برادرم فرمود: این دو، سرور جوانان بهشتند؟ ... به راستی اگر در آن چه گفتم تردید دارید، آیا در این نیز شک دارید که پسر دختر پیامبرتان هستم؟ آیا برای او جز من، پسری در شرق و غرب جهان هست؟ وای برشما! آیا کسی از شما را کشته ام که به خون خواهی اش برخاسته اید؟ آیا چنگ در اموال کسی زده ام که جبرانش را می خواهید و یا جراحتی بر کسی وارد کرده ام که مستحق قصاصم می دانید؟ ... آیا در نامه هایتان برایم ننوشتید که میوه هایمان رسیده و باغ هایمان سرسبز شده و در انتظار آمدن تو لحظه شماری می کنیم؟
۴۳۳.

تفسیر باطنی آیه وَ فَدَیْناهُ بذبْحٍ عَظیمٍ

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲ 25 - 40

کلید واژه ها: آیه 107 سوره صافات امام حسین (ع) تفسیر باطنی ذبح عظیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۰۸ تعداد دانلود : ۶۸۰
بسیاری از آیات قرآن کریم، افزون بر تفسیر ظاهری، معنای باطنی نیز دارند. برخی از این تفسیرهای باطنی برخاسته از روایات تفسیری معصومین(ع) و صحابه است. آیه 107 سوره صافات که می فرماید: "وَ فَدَیْناهُ بذبْحٍ عَظیمٍ" نیز از جمله این آیات است. پرسش پژوهش حاضر این است که مقصود از تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات چیست؟ این پژوهش در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، با نگاهی بر تفسیر ظاهری آیه، به تفصیل پیرامون تفسیر باطنی آن بپردازد. دستاودهای پژوهش حاکی از این مطلب است که تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات بر امام حسین(ع) ناظر است. حضرت ذبح عظیمی است که از نسل حضرت ابراهیم(ع) متولد می شود. این تفسیر باطنی برخاسته از روایتی تفسیری نقل شده از امام رضا(ع) است که با سند صحیح در برخی کتاب های معتبر و متقدم شیعه نقل گردیده است و معیارهای یک تفسیر باطنی ضابطه مند را دارد.
۴۳۴.

بازشناسی طفل شیرخوار امام حسین (ع) در مقاتل و منابع

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 27-50

کلید واژه ها: امام حسین (ع) طفل شیرخوار علی اصغر (ع) مقاتل عاشورا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۴ تعداد دانلود : ۴۵۲
واژه «علی اصغر» در منظر شیعیان و محبان اهل بیت (ع)، نماد طفل شیرخوار امام حسین (ع) است که در روز عاشورا در اوج تشنگی، به تیر ستم سربازی از لشکر عمر سعد به شهادت رسید. ارباب مقاتل و منابع، جزئیات تبارشناسی و مقتل حضرت علی اصغر، را با اختلافاتی ذکر کرده اند. این مقاله به روش توصیفی _ تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای درصدد بازشناسی طفل شیرخوار شهید امام حسین (ع) در مقاتل و منابع متقدم شیعه و سنی است. بنیاد فرضیه پژوهش آن است که یکی از اطفال شهید امام حسین (ع) در عاشورا، علی نام داشته است. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که عبدالله رضیع، ملقب به علی اصغر، تنها طفل شیرخوار شهید امام حسین (ع) در عاشوراست. حاصل سخن آن که تفاوت در قرائات و دخل و تصرف راویان در مقاتل و منابع و بی توجهی به دیگر الزامات پژوهش های مستند در کشف حقایق عاشورا همچون بهره مندی از روایات و زیارات در منابع حدیثی، اشعار شاعران و مرثیه های آنان، سخنان و اعترافات دشمنان اهل بیت (ع)، شیوع و اشتهار، شهود عارفانه و مکاشفات، نقل های سینه به سینه و... را می توان از مهم ترین عوامل اختلاف در اخبار حضرت علی اصغر برشمرد.
۴۳۵.

علی اصغر (ع) سرباز کوچک و فدایی امام حسین (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 69-99

کلید واژه ها: امام حسین (ع) علی اصغر عبدالله کودک خردسال منابع شیعه و سنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۰ تعداد دانلود : ۳۰۰
واقعه کربلا، نماد ظلم اموی و مظلومیت خاندان پیامبر به شمار می رود. در این واقعه اسفناک، مظلومیت کودکان کربلا، تصویری مجزا و غمناک ایجاد کرده است. یکی از این مصیبت های جانکاه، شهادت کودک خردسال امام حسین (ع) است که در آخرین ساعات نبرد، در روز عاشورا توسط سپاه عمرسعد هدف تیر قرار گرفت و به شهادت رسید. مقاله پیش رو، به جزئیات زندگانی این کودک خردسال که در هاله ای از ابهام قرار دارد می پردازد. نگارنده درصدد برآمده که به بازخوانی پرونده غم انگیز این کودک خردسال که غالباً در عزاداری ها با شکلی تحریف آمیز به آن اشاره می شود بپردازد تا حقیقت، از تحریف و خرافه بازشناخته شود. در این نوشتار سعی شده است با استناد به منابع قدیمی، معتبر و قابل اتّکای شیعه و اهل تسننِ هشت قرن نخست اسلام _ که گزارش و متن واقعه را به درستی نقل و ثبت نموده اند _ بدون تحلیل وبرداشت از واقعه، تصویری روشن از جزئیات زندگی آن حضرت همچون نام، تولد، سن، چگونگی شهادت و مکان دفن او ارائه گردد تا ضمن آگاهی دادنِ خواننده به متن واقعه، به همه پرسش های گزارش های مربوط به آن پاسخ دهد.
۴۳۶.

سیره امام علی (ع) در تقسیم بیت المال

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۷ 7 - 24

کلید واژه ها: امام علی (ع) بیت المال بنی امیه عثمان بن عفان عمربن خطاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸۸ تعداد دانلود : ۵۸۶
از مهم ترین مسائل تاثیرگذار در حوادث تاریخ صدر اسلام تقسیم بیت المال است. به دنبال فتوحات، غنایم بسیاری به بیت المال مسلمانان سرازیر شد. عدم مدیریت درست بیت المال، تقسیم ناعادلانه و واگذاری امتیازات بر اساس وابستگی و منافع سیاسی در این دوره، موجب تغییر ارزش های اسلامی شد. به همین سبب فاصله طبقاتی و تضاد منافع در جامعه اسلامی ایجاد شد. امام علی (ع) برای تغییر این وضع، بر اساس قرآن و سنت پیامبر6 امتیازها را لغو و بیت المال را به صورت مساوی بین مسلمانان تقسیم کرد. سوال اصلی مقاله این است که آسیب های تقسیم بیت المال قبل از حکومت امام علی(ع) چه بود و سیره ایشان در تقسیم بیت المال چگونه بود؟ در این پژوهش با بررسی منابع تاریخی و تحلیل سیاسی دوره امام علی(ع)، نشان داده شد که در فاصله رحلت رسول خدا6 تا خلافت امام علی(ع) به سبب عدم مدیریت درست بیت المال، دنیاگرایی و سوءاستفاده از بیت المال در میان مسلمانان رواج یافت. اگرچه مقابله با رانت خوارانِ بیت المال از مهمترین اقدامات و اصلاحات اقتصادی امام علی(ع) بود، با این همه آسیب های سیاست اشتباه خلفای اولیه در تقسیم بیت المال موجب بروز فتنه های جمل، قاعدین و صفین در دوره امام علی(ع) شد.
۴۳۷.

سیر تاریخی سرگذشت حضرت رقیه(س) در منابع تاریخی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 85-96

کلید واژه ها: رقیه امام حسین (ع) عاشورا فاطمه بنت الحسین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۲ تعداد دانلود : ۴۸۴
حضرت رقیه(س) فرزند امام حسین(ع) امام سوم شیعیان است. این اثر در پی سرگذشت این دختر خردسال در منابع تاریخی و رسیدن به نتیجه ای روشن درباره زندگی و ذکر نام حضرت است. این که سرگذشت حضرت رقیه(س) در منابع تاریخی چگونه آمده و به دنبال آن درباره نام، نام مادر، تاریخ ولادت و وفات حضرت، سن و محل دفن ایشان تحقیق شده است. این پژوهش به دنبال کشف سرگذشتی روشن درباره ایشان است. نگارنده در این تحقیق که با شیوه کتابخانه ای انجام گرفته، به این نتیجه رسیده که نام ایشان فاطمه، مادرش ام اسحاق دختر طلحة بن عبدالله تیمیه بوده و در سال پنجاه و هفت هجری در مدینه دیده به جهان گشوده است. پس از عاشورا در جمع اسیران حضور داشته و در چهار سالگی در صفر سال شصت و یک هجری چند روز پس از دیدن سر مبارک پدرش، در خانه یزید وفات کرده و همان جا به خاک سپرده شده است. ذکر نام رقیه در منابع تاریخی به قرن دوم برمی گردد که از منابع آن می توان به کتاب مقتل الرقیه به نقل از کتاب منتخب التواریخ اشاره کرد.
۴۳۸.

تصویر امام حسن عسکری (ع) در آثار غربیان

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۷ 45 - 64

کلید واژه ها: الیاش امام حسن عسکری براشر دونالدسون سامرا هالم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۲ تعداد دانلود : ۴۱۳
شیعه پژوهان غربی از قرن بیستم به این سو آثار بسیاری درباره امامان شیعه: منتشر کرده اند. در بیشتر این آثار تصویری ناقص و نادرست از امامان ارائه شده است. این نقص، در آثار مربوط به امام حسن عسکری(ع) مشهودتر است زیرا مسلمانان به ویژه محققان شیعی نیز کمتر درباره آن امام پژوهش کرده اند. سوال اصلی پژوهش این است که شیعه پژوهان غربی چه تصویری از امام یازدهم(ع) ارائه کرده اند؟ این پژوهش با بررسی متون تخصصی و دانشنامه های منتشر شده در غرب، نشان داده است که غربیان کمتر از دیگر امامان شیعی به امام حسن عسکری توجه کرده اند و تنها سه مقاله درباره ایشان و یک اثر درباره تفسیر منتسب به ایشان منتشر کرده اند و در همین چند اثر نیز تصویری ناقص و حتی مخدوش و تحریف شده از امام یازدهم(ع) ارائه کرده اند.
۴۳۹.

بررسی تطبیقی سیمای حضرت زینب و حضرت عباس(ع) در شعر معاصر ایران و لبنان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲ 99 - 118

کلید واژه ها: شعر معاصر ایران لبنان حضرت زینب (س) حضرت عباس (ع) بررسی تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۴۶۸
میان ایران و سرزمین لبنان پیوندها و اشتراکات فرهنگی و مذهبی عمیقی وجود دارد که سرچشمه اصلی آن شیعه بودن بخشی از ساکنان دو منطقه و ریشه دار بودن اندیشه های شیعی در آن ها است. یکی از موضوعاتی که می توان در ادبیات دو منطقه به صورت تطبیقی بررسی نمود عاشورا و مضامین عاشورایی است در دوره معاصر جنگ های جنوب لبنان و مقاومت حزب الله در آن و نیز انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی در ایران باعث شد که در ادبیات مقاومت هر دو منطقه توجه و گرایش خاصی به ادبیات عاشورایی شکل گیرد. در این مقاله با روش تحلیل محتوا و تطبیق داده ها به بررسی تطبیقی سیمای دو قهرمان عاشورا؛ یعنی حضرت عباس(ع) و حضرت زینب(س) در شعر معاصر دو منطقه پرداخته شده است. در ارزیابی کلی می توان گفت شاعران هر دو منطقه قسمتی از سروده های عاشورایی خود را به توصیف این دو شخصیت بزرگوار اختصاص داده اند اما در مجموع شاعران معاصر ایران به لحاظ کمّی بیشتر به این دو شخصیت عظیم پرداخته اند و سروده های آن ها از شور، احساس و عاطفه بیشتری برخوردار است.
۴۴۰.

راهبردهای معاویه برای جذب یاران حضرت علی

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 61 - 77

کلید واژه ها: اسلام اموی امام علی (ع) خواص معاویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۴۲۱
پس از به خلافت رسیدن امام علی7 معاویه تلاش کرد تا از راه های گوناگون خلافت آن حضرت را تضعیف کند. او با طرح خونخواهی از عثمان تلاش کرد تا مشروعیت خلافت امام را به چالش بکشد. همچنین تلاش کرد تا نزدیکان امام علی و بزرگان قبایل عرب را به سوی خود جلب کند. سیاست معاویه برای جذب خواص یاران علی7، بزرگان و اشراف در دوران خلافت علی7 و حتی پس از آن ادامه داشت. مسئله اصلی مقاله بررسی و تحلیل شیوه های معاویه برای جذب یاران خاص و اطرافیان امام علی7 است. در این بررسی با استناد به منابع متقدم و با روش توصیفی- تحلیلی نشان داده شد که معاویه بر اساس ویژگی های شخصیت هر فرد و همچنین شرایط او در سپاه علی7 و میزان پیروانش، از طرق مذاکره مستقیم، فرستادن سفرای ویژه، پیشنهاد مناصب حکومتی، حفظ موقعیت اشرافی برخی خواص که از عدالت علی7 رنجیده بودند به جذب آنها اقدام می کرد. و در مواردی که موفق به جذب افراد نمی شد آنها را حذف می کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان