درخت حوزه‌های تخصصی

اعتماد یکی از مهمترین مولفه های نظم اجتماعی و از یکی از ابعاد سرمایه اجتماعی بوده و نقش مهمی در تقویت همبستگی و انسجام اجتماعی را عهده دار می باشد. با توجه به تغییر و تحولات جامعه مدرن و فراتر رفتن دامنه کنش افراد از حد دوستان و آشنایان به نهادها و سازمان ها مسأله اعتماد اجتماعی اهمیتی خاص پیدا کرده است. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر وسایل ارتباط جمعی برون مرزی بر انواع اعتماد می پردازد. از این رو در این تحقیق بر آنیم تا تاثیر استفاده از برنامه-های رسانه های خارجی را بر اعتماد اجتماعی بررسی نماییم. در این راستا به بررسی رابطه بین استفاده از (برنامه های پخش شده از سوی شبکه های تلویزیونی ماهواره ای، رادیوهای فارسی زبان برون مرزی و فضای مجازی اینترنت ( وبسایت های فارسی زبان برون مرزی) با سه نوع اعتماد میان فردی، نهادی ، تعمیم یافته و نیز اعتماد جتماعی پرداختیم. برای بررسی موضوع مورد مطالعه در حوزه اعتماد از نظریه های کلمن، پاتنام، زتومکا و گیدنز و در خصوص تاثیر وسایل ارتباط جمعی از نظریه های برجسته سازی و مارپیچ سکوت نوئل نئومان استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایش بوده و ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه افراد 16 سال به بالای شهرستان تنکابن که از رسانه های خارجی استفاده کرده اند تشکیل داده است. در این پژوهش از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. برای بررسی سنجش پایایی تحقیق از آلفای کرونباخ که مبتنی بر همبستگی گویه ای است استفاده شده. با توجه به نتایج این تحقیق میزان استفاده از رسانه های ارتباط جمعی خارجی با هر یک از سطوح اعتماد (میان فردی، نهادی ، تعمیم یافته و اعتماد اجتماعی) رابطه معنی داری داشته است. با توجه به ضرایب رگرسیون بدست آمده همبستگی بین متغیر ها (79/0) بوده که نشان دهنده همبستگی قوی بین متغیر ها می باشد. همچنین بر اساس ضریب رگرسیون بدست آمده رسانه ها به میزان (60/. ) درصد بر اعتماد اجتماعی افراد تاثیر داشته اند. نتایج این پژوهش بیانگر آنست که بین متغیر استفاده از تلویزیون های ماهواره ای و اعتماد فردی، نهادی، تعمیم یافته و اعتماد اجتماعی در مجموع رابطه معنی داری وجود دارد به این صورت که جهت رابطه منفی و معکوس بوده بدین ترتیب می توان بیان داشت با افزایش استفاده از تلویزیون های ماهواره ای میزان اعتماد فردی و تعمیم یافته کاهش خواهد یافت. در مجموع استفاده از رسانه ها به طور کلی با هریک از سطوح اعتماد و کل اعتماد اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. که با سطح معنی داری (sig=0/000) و سطح اطمینان 95 درصد بررسی شده است. شدت رابطه بین متغیرها به جز رسانه و اعتماد تعمیم یافته درحد بالایی بوده است.

استفاده از روش های تحقیق کیفی در علوم اجتماعی و انسانی با شتابی فزاینده در حال گسترش است. افزون بر روش های کیفیِ رایج در حوزه زبان انگلیسی، در جامعه شناسیِ آلمانی نیز روش هایی بدیع در پژوهش های کیفی مطرح شده است که کمتر در سایر مناطق به کار گرفته می شوند. از جمله مهم ترینِ این روش ها، هرمنوتیک عینی است که ریشه در سنت هرمنوتیکی در آلمان دارد و از این رو، بیش از هر روش کیفی دیگری به متن تکیه می کند. این روش در پی دستیابی به ساختارهای معنایی عینی و در عین حال، پنهان در پس کنش هاست. این ساختارها که چیزی شبیه به عادتواره های بوردیویی اند، مختص به یک مورد خاص هستند و با دستیابی به آنها می توان به بینش هایی درباره الگوهای عام کنش اجتماعی پی برد. هرمنوتیک عینی به جای رده بندیِ واقعیت اجتماعی بر بازسازی متوالی آن تأکید دارد و به جرأت می توان آن را یکی از عمیق ترین روش ها در حوزه تحقیقات کیفی دانست. مطمئناً استفاده درست و دقیق از این روش، زوایای جدیدی از ساختارهای نهفته در پس کنش ها را آشکار خواهد ساخت.

"طرح مساله: با این پیش فرض که سرمایه اجتماعی ایران طی سال های بعد از انقلاب کاهش یافته است، هدف اصلی این مقاله پاسخ به چرایی این مساله و تبیین آن است. روش: در قسمت های اول و دوم مقاله، بر چند وجهی بودن رابطه علمی میان عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و این که بسته به شرایط مکانی و زمانی خاصی هر کدام می توانند نقش قوه محرک اولیه را ایفا کنند، تاکید شده است. در قسمت های سوم تا پنجم، با استناد به داده های موجود مبتنی بر مطالعات میدانی انجام شده، مرکز آمار ایران و همین طور داده های نهادهای جهانی چون بانک جهانی و برنامه توسعه سازمان ملل متحد، و برآورد کمی انجام شده از رابطه میان فساد از یک سو (به عنوان شاخصی برای سرمایه اجتماعی) و شاخص هایی چون حکمرانی، درآمد سرانه و توزیع درآمد از سوی دیگر، تصویری از افول سرمایه اجتماعی و نقش حکمرانی در آن ارایه شده است. یافته و نتایج: سرمایه اجتماعی طی سال های بعد از انقلاب کاهش یافته است. نظام حکمرانی ایران چه در میان بیست کشور پرجمعیت جهان و چه در میان کشورهای خاورمیانه جایگاه بسیار ضعیفی دارد. علت اصلی کاهش سرمایه اجتماعی، ضعف در نظام حکمرانی است. "

"بعضی طبقات همچون زنان به دلیل عوامل خاص زیست شناختی و اجتماعی، پیش زمینه و استعداد قبلی برای بزه دیده واقع شدن دارند و براساس یافته های جرم شناختی، بزه کاران بالقوه قربانیان خود را غالبا از میان افرادی انتخاب می کنند که ارتکاب جرم بر روی آن ها دارای خطر و هزینه بالایی نباشد. بنابراین زنان به عنوان افراد بالقوه آسیب پذیرتر از مردان، آماج های مطلوبی برای آن ها محسوب می شوند. بالا بردن خطر ارتکاب جرم بر روی زنان از طریق بالا بردن هزینه کیفری ارتکاب جرم می تواند در فرآیند گزینش آن ها توسط بزه کاران تاثیر گذاشته و در نتیجه ضریب بزه دیدگی زنان را کاهش دهد. بنابراین اتخاذ یک سیاست کیفری افتراقی از طریق سازوکار جرم انگاری های ویژه و تشدید کیفر بزه کارانی که بزه دیده آن ها یک زن است ضروری است. قانون گذار کیفری ایران نه تنها در قبال تعرضات مجرمانه علیه زنان از یک سیاست کیفری افتراقی منسجم و هماهنگ پیروی نکرده است، بلکه به واسطه حمایت کیفری کم تر از آن ها در قبال برخی جرایم علیه تمامیت جسمانی آن ها نظیر قتل، قطع عضو و جرح، زمینه های «بزه دیدگی» آن ها را از طریق کاهش هزینه کیفری ارتکاب جرم بر روی آن ها فراهم نموده است. "

"طرح مساله: سوال محوری این مقاله این است که آیا بین سرمایه اجتماعی و عناصر تشکیل دهنده آن در سطح تحلیل مناطق و میزان توسعه یافتگی مناطق، در شهر تهران رابطه ای وجود دارد یا خیر؟ روش تحقیق: در این پیمایش، جامعه آماری، جمعیت شانزده سال به بالای مناطق تهران است که با نمونه گیری خوشه ای متناسب با حجم 1759 نفر در سطح مناطق بیست و دو گانه شهر تهران انتخاب گردیده اند. یافته ها: در بخش یافته ها نمره سرمایه اجتماعی و هفت عنصر مفهومی آن شامل آگاهی، اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، مشارکت رسمی، مشارکت غیررسمی خیریه ای، مشارکت غیررسمی همیارانه و مشارکت غیررسمی مذهبی محاسبه گردیده است و در ارتباط با وضعیت توسعه مناطق قرار گرفته است. نتایج: سرمایه اجتماعی مناطق، رابطه مثبتی با توسعه مناطق شهری در تهران دارد و مناطق توسعه یافته تر از میزان بیشتری از اعتماد عمومی، آگاهی، مشارکت رسمی و مشارکت های غیر رسمی همیارانه برخوردارند و به گونه معناداری مشارکت غیر رسمی مذهبی کمتری دارند و اعتماد نهادی و مشارکت های غیر رسمی خیریه ای، در همه مناطق به صورت یکسان بوده و تفاوت معناداری نداشت. "

در این پژوهش نویسنده به دنبال بررسی نسبت دین و رسانه مبتنی بر دو مفهوم و اصطلاح «دین رسانه ای» یا «رسانه دینی» است. در همین زمینه، با تأملی نظری می توان با نگاه تعامل گرایانه، دین را به مثابه یک نظام متکامل برای زندگی انسان در نظر گرفت که هدف و غایت آن تأمین سعادت اخروی و سامان بخشی به سلامت معنوی و مادی بشر است و نیز با تمایز بین سطوح روش، محتوا و هدف برای حوزه مذکور، میان رسانه دینی و دین رسانه ای تمایز قایل شد. نتایج پژوهش حاکی از این است که دین رسانه ای نمایش مناسک و آیین های دینی مرتبط با مجراهای ارتباطات سنتی در رسانه های مدرن می باشد، اما رسانه دینی سه سطح موردنظر در حوزه دین به ویژه حیطه اهداف و غایات را مدنظر قرار می دهد. توجه به اهداف و غایات دین نه تنها در فرایند تولید پیام و محتوای رسانه مهم تلقی می شود، بلکه باید در تمام سازوکارهای حاکم بر رسانه جاری باشد.

"این مقاله برگرفته از پژوهشی است که در سال 1384در مرکز تحقیقات سازمان صداو‌سیما با هدف بررسی میزان و چگونگی نمایش خشونت در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیون ایران انجام شده است و نتایج آن با پژوهش مشابهی که در سال 1379 در همین مرکز انجام شده مقایسه گردیده است. از نتایج جالب توجه این مقایسه آن که: میزان نمایش اعمال خشونت‌آمیز در این سال‌ها تنها 1درصد کاهش یافته و افرادی که دست به خشونت زده‌اند بیشتر دارای نقش مثبت بوده‌اند. " "اعمال خشونت‌آمیز، ویژگی‌های خشونت، فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها، صحنه‌های خشونت‌آمیز، قالب جدی خشونت، خشونت عمدی و سهوی، نحوة ارائه خشونت، مهاجم، قربانی. "

نوع روابط زن و مرد و مرزبندی در تعاملات این دو جنس، تأثیری تعیین کننده بر روح و روان فرد، استحکام خانواده و رشد و پیشرفت جامعه دارد. حال اگر رسانة تأثیرگذاری چون سینما، برخلاف دین و فطرت، به پایه گذاری اخلاق جنسی ویژ ه ای در جامعه مبادرت ورزد که حریم های میان زن و مرد شکسته شود، اثر مخربی بر تفکر و رفتار مخاطب خواهد گذاشت که به سادگی جبران پذیر نیست. این مقاله به دنبال آن است تا با نگاهی جامع به آیات و روایات مربوط به روابط میان دو جنس نامحرم، مؤلفه های روابط عفیفانه را استخراج کند و سپس با تحلیل نشانه شناختی فیلم سینمایی «دربارة الی» که یکی از تولیدات فکری دهة هشتاد سینمای ایران است، نوع بازنمایی این فیلم از روابط زن و مرد نامحرم و میزان انطباق یا فاصلة آن با آموزه های اسلامی را بررسی کند. طبق این بررسی مشخص می شود که فیلم با به کارگیری رمزهای اجتماعی و فنی، نوعی از روابط زن و مرد را بازنمایی کرده که هیچ شباهتی به ملاک های عفاف اسلامی ندارد. مفاهیم ایدئولوژیک فیلم، مفاهیمی اباحه گرانه و حیازداست.

بشر از دیرباز با هویت و معیارهای تفکیک از و خانواده اش از دیگران در ارتباط بوده است، مفهوم هویت به معنای امروزی به اوایل قرن 19 بر می گردد. در طول تاریخ هویت ها گاهی صحنه رقابت و تنازع بوده اند و گاهی معیاری برای انسجام و حتی صلح اجتماعی شده اند. اما امروزه این مفهوم یکی از مسایل مهم برای برنامه ریزی های اجتماعی است. این پژوهش با هدف بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی نوجوانان چرام به روشی پیمایشی انجام شده است و از میان این افراد 100 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که رابطه مستقیمی بین بین دینداری و تایید دیگران با همبستگی بسیار قوی ای با ضریب 80/0 وجود دارد و رابطه بین ارتباطات و دینداری با ضریب همبستگی 12/0 دارای همبستگی ضعیفی است، همچنین رابطه بین میزان دینداری با هویت اجتماعی رابطه مستقیم و معناداری است و در کل ضریب تاثیر پایبندی مذهبی بر هویت اجتماعی (62/0) بوده که به معنای تاثیر مستقیم دینداری بر هویت اجتماعی است. بدین معنی که هرچقدر پایبندی مذهبی بالا باشد، میزان هویت اجتماعی افراد بیشتر می شود و در همین راستا میزان ارتباطات نیز با ضریب بالاتری (69/0) تاثیر مستقیمی بر هویت اجتماعی دارد. همچنین تاثیر متغیرهای تایید دیگران، محیط، طبقه اجتماعی و اقتصادی بر هویت اجتماعی مثبت بوده است و مثبت بودن ضرایب نشان از مستقیم بودن رابطه بین متغیرهای مستقل بر وابسته است.

عقلانیت یکی از عناصر اصلی مدرنیته به شمار میرود. هابرماس ازجمله متفکران حلقة انتقادی فرانکفورت است که درواقع، عقلانیت انتقادی را سوار بر عقلانیت ارتباطی میداند. راهکاری که او برای رهایی از تنگناهای مدرنیته ارائه میدهد، عقلانیت ارتباطی است. اما معیار رهایی و ارتباط آزاد او در عقلانیت ارتباطی بنابر محدودیت های معرفتی او نمیتواند چیزی جز فرهنگ عمومی یا عقل عرفی باشد؛ چراکه دست او از معیارهای عقل قدسی که بالاترین مراتب عقل است، خالی است و نمیتواند براساس عقل عملی معیارهای ارزشی و هنجاری براساس بالاترین ارزش ها و آرمان های انسانی ارائه دهد. در مکتب اسلام هم اگر ما نتوانیم بر پایة تعالیم وحی معیاری فراتر از عقل عرفی ارائه دهیم، ناچاریم همان معیارهای مورد نظر هابرماس را برای رهایی از این تنگناها بپذیریم. در این نوشتار ما با استفاده از مبانی معرفتی و هستیشناختی اسلام و براساس روش شناسی بنیادین، به نقد مبنایی نظریة کنش ارتباطی هابرماس میپردازیم و با نگاهی به مبانی نظریة او درصددیم ببینیم این نظریه در دیدگاه اسلام چه جایگاهی میتواند داشته باشد. به عبارتی دیگر، آیا از نظر اسلام معیارهایی که هابرماس در تفکر انتقادی خود از طریق کنش ارتباطی برای رهایی ارائه میدهد، پذیرفته اند یا نه.