درخت حوزه‌های تخصصی

در ادبیات بازرگانی امروز دنیا، بازاریابی به معنی کلیه تلاشهایی است که یک کارآفرین اقتصادی برای طراحی، تولید، توزیع یا فروش کالا و خدمت به مصرف کننده نهایی و جلب رضایت او متحمل می­شود. امروزه در کنار فروش و عرضه کالاهای سنتی و مواد طبیعی و مصرفی، کالاها و خدمات فرهنگی نیز جایگاه اقتصادی ویژه­ای دارند و ناشران به عنوان تولیدکنندگان یکی از شاخص­ترین اقلام فرهنگی یعنی کتاب، به استفاده از روشهای بازاریابی نیاز دارند. بازاریابی از دو نظام کلی پیروی می­کند: محصول­گرا[3] و بازارگرا[4]. با توجه به تمرکز نظام بازارگرا بر مصرفکننده[5] و نیازهای او و خصوصیات کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی، استفاده از نظام بازارگرا برای بازاریابی کتاب توصیه می­شود. بازاریابی کتاب به شیوه­های گوناگونی قابل اجراست. برگزاری نمایشگاه­های کتاب[6]، و بازارگرا. با توجه به تمرکز نظام بازارگرا بر مصرفکننده و نیازهای او و خصوصیات کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی، استفاده از نظام بازارگرا برای بازاریابی کتاب توصیه می­شود. بازاریابی کتاب به شیوه­های گوناگونی قابل اجراست. برگزاری نمایشگاه­های کتاب،نوآوری در اداره کتابفروشی­ها و استفاده از فناوری­های جدید برای فروش کتاب، آگهی­های تجاری، توزیع هدایای تبلیغاتی، انتشار دوره­ای فهرست انتشارات توسط ناشران، نقد و بررسی کتابها در مطبوعات، وبلاگ­ها، کتابخانه­های عمومی و سایر مراکز فرهنگی، توجه بیشتر به وضعیت ظاهری کتاب، برگزاری جشن رونمایی کتاب، چاپ پوستر، اقتباسهای ادبیو... از جمله روشها و فعالیتهایی است که به رونق بازاریابی کتاب در ایران کمک می­نماید. بر اساس نمونه­های موجود، اعمال برخی از این روشها ­در میان ناشران کودک، شایع­تر از ناشران بزرگسال بوده است. در عین حال، بسیاری از ناشران ایرانی تمایلی به سرمایه­گذاری و فعالیت گسترده در حوزه بازاریابی کتاب ندارند، زیرا هزینه­های مترتب بر این نوع فعالیتها را بیشتر از میزان سودی که به تجارت آنها باز می­گرداند، می­دانند.

پژوهش حاضر به بررسی روند انتشار و گرایشهای موضوعی کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان، طی سالهای 1380 تا 1384 می پردازد. هدف از این پژوهش، تعیین گرایشهای موضوعی کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان طی سالهای مذکور و تعیین خلأها و کمبودهای موجود در موضوعات منتشر شده می باشد. بدین منظور، کتابشناسی کتابهای اطلاعاتی منتشر شده برای کودکان و نوجوانان، در پنج سال مورد مطالعه از طریق جستجو در پایگاه اطلاعاتی کتابشناسی ملی گردآوری و کلیه کتابها در 17 رده موضوعی دسته بندی شده اند. نتــایج پژوهش نشان میدهد که انتشار کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان تنهـــا در فاصله سالهای 1380 تا 1381 روند رو به رشدی داشته است و از آن پس دچار سیر نزولی شده و در سال 1384 به پایین ترین میزان خود رسیده است.بیشترین درصد موضوعات منتشر شده طی سالهای 1380 تا 1384، به ترتیب مربوط به موضوعات علوم (2/38%)، سرگذشتنامه ها (26/16%)، و تاریخ و جغرافیا (9% ) میباشد. همچنین، موضوعات جامعه شناسی، کشاورزی، و ادبیات به ترتیب با 38/.%، 64/0% و 89/0% کمترین عناوین منتشر شده می باشند

بررسی حاضر به منظور مقایسه بین پژوهش های انجام شده در حوزة واژگان کودکان (اعم از نوشتاری، گفتاری یا خوانداری) انجام شده است. در این بررسی میزان تفاوت ها و شباهت های پژوهش های فوق از نظر عملکرد پژوهشگران و معیارهای اعمال شده توسط آنان در زمینة نوع واژگان (نوشتاری، خوانداری یا گفتاری)، جامعة آماری، تعیین حدود واژه، و... نشان داده شده و در پایان نیز پیشنهادهایی برای هماهنگکردن پژوهش های آتی و توسعه پژوهش های مشابه ارائه شده است.

کتاب «گذری در ادبیات کودکان» از جمله کتاب هایی است که مفاهیم پایه در ادبیات کودکان و نوجوانان را به گونه ای جامع مورد بررسی قرار داده است. این کتاب حد ّاقل پنج بار تجدید چاپ شده و چارچوب کتابی را به نام «ادبیات کودکان: ویژگیها و جنبه ها» نیز تشکیل داده که در سال 1374 برای نخستین بار چاپ شد و تا سال 1382 به چاپ ششم نیز رسیده است. نوشتة زیر در پی طرح این پرسش است که آیا تقسیم بندی مورد استفاده برای داستان های واقعی در کتاب «گذری در ادبیات کودکان» و به دنبال آن، در کتاب «ادبیات کودکان و نوجوانان، ویژگیها و جنبه ها» به اندازة لازم، دقیق هست و اگر نیست چه تقسیم بندی دیگری بهتر است جایگزین آن شود. به همین منظور، نخست گروه های موضوعی بررسی میگردند و آن گاه، طبقه بندی نوینی برای گروه بندی داستان های واقعی پیشنهاد میشود.

هدف عمدة این پژوهش، تحلیل داستان های مناسب کودکان و سنجش میزان تأثیر آن ها در کاهش یا حل چهار مشکل روانشناختی پرخاشگری، اعتماد به نفس پایین، ترس، و اندوه است.یافته های پژوهش نشان میدهند سهم داستان های تألیف و ترجمه شده، به طور مساوی 230 عنوان، داستان های واقعی76 و داستان های غیرواقعی 384 عنوان است. در مورد مشخصه های دیگر مانند نویسنده، ناشر و سال نشر پراکندگی زیادی در جامعه وجود دارد. همچنین، تحلیل داده ها نشان می دهد داستان های مناسب کودکان در بیشتر موارد با هدف کاهش یا درمان مشکلات روانشناختی نوشته نمیشوند و به نظر می رسد رشد و شکوفایی استعدادها، آموزش و سرگرمی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. از مجموع 460 داستان مناسب این پژوهش، 14 درصد از داستان ها برای تقویت اعتماد به نفس، 8 درصد برای کاهش پرخاشگری، در حدود 8 درصد برای کاهش ترس و 4 درصد برای کاهش اندوه کودکان میتوانند مورد استفاده قرار گیرند. تعداد داستان هایی که میتوانند به بیش از یک مشکل پاسخگو باشند، اندک است و داستان ها اغلب تکمضمونی هستند،5 درصد از داستان ها برای کاهش ترس و نیز تقویت اعتماد به نفس و درحدود 2 درصد برای کاهش اندوه و نیز تقویت اعتماد به نفس میتوانند مورد استفاده قرار گیرند. در بقیه موارد، تعداد این گونه داستان ها کمتر از 1 درصد است.

کتاب های کودکان و نوجوانان نقش عمده ای در پاسخگویی به نیازها و رفع مشکلات آنان دارند. شناخت نیازهای کودکان و نوجوانان و معرفی کتاب های متناسب با نیازها، بحث عمدة این مقاله میباشد. چنین روشی به منظور پاسخگویی به نیازها و حل مشکلات روحی، کتاب درمانی نامیده میشود.از جمله نیازهای مورد بحث، نیازهای عاطفی، اجتماعی، مذهبی، نیاز به دانستن و ارضای حسکنجکاوی، نیاز به ارتباط با طبیعت، نیاز به شناخت استعدادها و تواناییها میباشد. در رابطه با ارضای هر نیاز، تعدادی کتاب مناسب معرفی میگردد و درنهایت از موانعی که ممکن است تأثیر این روش، یعنی کتاب درمانی را در پاسخگویی به نیازها یا درمان مشکلات کم کنند، نیز یاد میشود.این مقاله نیازهای گوناگون کودکان و نوجوانان را از دیدگاه «مازلو» روانشناس انسانگرا، و نیازهای مورد توجه از دیدگاه مؤلف را بررسی میکند و برای هریک از نیازها، انواع کتاب هایی را که در پاسخگویی به آن نیازها مؤثرند نام میبرد. جایگاه نیازهای مورد توجه مؤلف، در هرم نیازهای «مازلو» مشخص میشود ودلایلی که به موجب آن ها کتاب های انتخاب شده قابلیت پاسخگویی به نیازهای تعیین شده توسط «مازلو» را دارند، مختصراً شرح داده میشوند. در این نوشته، منظور از منابع خواندنی آن دسته از ادبیات کودکان است که با هدف آموزش، تربیت، و پرکردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان تهیه شده اند و به طور غیرمستقیم مقصود خود را بیان میکنند.

نقش والدین در علاقه مند ساختن کودکان به کتابخوانی چیست؟ آنان از چه طرقی می توانند بر تواناییهای کتابخوانی کودکان بیفزایند ؟ آنان چگونه می توانند کودک را با دنیای کتاب آشنا کنند؟ والدین جگونه می توانند از ادبیات کودکان در عین علاقه مند ساختن کودک به کتابخوانی برای تقویت روابط خانوا گی استفاده کنند؟. مقاله حاضر کوششی برای پاسخ دادن به سؤالات فوق ر برحی سوالأت دیگر در زمینة نقش والدین درکتابخوانی کودک است. بهترین راه آموزش خواندن کتاب به کودکان ,تبلیغ کتابخوانی از طریق خواندن داستانها و اشعار معروف کودکان توسط والدین و صبر و حوصله و استمرار در این زمینه است. استفاده از اشعار هم می تواند نقش بسزایی در علاقه مند کردن کودکان به مطالعه داشته باشد. والدین می توانند از ادبیات کودکان به همراه علاقه مند ساختن کودکان به کتابخوانی برای تعمیق روابط و پیوندهای خانوادگی استفاده کنند. در این موردکتابها بایدبه طور منطقی انتخاب شوند و نهایتأ والدین ازکتاب در عین ایجادعلاقه به کتاب در کودک به عنوان ابزاری برای القاء ارزشهای مهم در زندگی استفاده کنند.

درس""مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان ازجمله د روسی است که در دورهء کارشناسی کتابداری به دانشجویان آموخته می شود. چگونگی نقد کتابهای کود کان ,یکی از مطالب مورد اشاره در این درس است. کتاب ""گذری در ادبیات کود کان "" از جمله منابع این درس در "" مشخصات کلی, برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی کتابداری- کارشناسی (در دو شاخه): علو م انسانی و اجتماعی , علوم پایه است. در این کتاب، معیارهایی در مورد چگونگی نقد ظاهری و محتوایی کتابهای کو دکان ارائه شده که به نظر می رسد هنوز هم در آثار جدید منتشره در مورد ادبیات کودکان دیده می شود. نوشتهء حاضر پس از بررسی میزان کارآیی این روش، نقاط ضعف آن را از طریق مقایسه با خود این روش و نیز، کتابهای مشابه ،روشن و روشی تازه برای انجام نقدکتابهای کود کان ارائه می کند.