درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: تعیین میزان رضایت شغلی مدیران در کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور در مراکز استان ها می باشد. روش: روش پژوهش، پیمایشی و ابزار مورد استفاده، پرسشنامه محقق ساخته و جامعه آماری، همه مدیران کتابخانه های عمومی در مراکز استان ها به تعداد 189 نفر است. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، میانگین رضایت شغلی مدیران کتابخانه های عمومی 54/81 (حد مطلوب= 135) است. اما با توجه به اینکه متوسط میانگین رضایت شغلی در این پژوهش 81 میباشد، رضایت شغلی مدیران مورد مطالعه از حد متوسط اندکی بالاتر است. میانگین رضایت شغلی در ابعاد امکانات مادی و رفاهی شغل با میانگین 47/8 (متوسط میانگین=12)، خودشکوفایی با میانگین 80/14 (متوسط میانگین=18) و ماهیت شغلی با میانگین 94/20 (متوسط میانگین= 21) پایین تر از حد متوسط، و میانگین رضایت شغلی در ابعاد رفتار مدیران ارشد با میانگین 41/15 (متوسط میانگین=12)، روابط متقابل با میانگین 55/11 (متوسط میانگین=9) و ثبات شغلی با میانگین 44/9 (متوسط میانگین=9) بالاتر از حد متوسط است. فرضیه 1 مبنی بر این که رضایت شغلی مدیران از بُعد امکانات مادی و رفاهی شغل به نحو معنیداری کمتر از ابعاد دیگر است، تایید شد اما فرضیه 2 مبنی بر وجود تفاوت معنیدار بین میانگین رضایت شغلی کتابداران بر حسب رشته تحصیلی مورد تایید قرار نگرفت. اصالت/ارزش: این پژوهش برای آگاهی از رضایت شغلی مدیران در کتابخانه های عمومی است، همچنین مسائل اساسی را در رشته کتابداری و اطلاع رسانی مطرح می کند که نیاز به پژوهش های عمیق تر را می طلبد.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی وضعیت ارائه خدمات و ابزارهای بازیابی اطلاعات در کتابخانه های عمومی شهر سنندج است تا با آشکار شدن نقاط ضعف و قوت، در تدوین سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های آتی کتابخانه های عمومی مد نظر قرار گیرد. روش: روش پژوهش انجام شده، پیمایشی با نگرش توصیفی است. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه برای مراجعان کتابخانه ها (400 نفر)، مصاحبه با مسئولان کتابخانه ها، مشاهده حضوری و آمارهای موجود در کتابخانه ها گردآوری شده است. یافته ها: یافته های حاصل از تحقیق بیانگر عدم آشنایی کافی جامعه استفاده کننده از وظایف کتابخانه های عمومی و همچنین عدم توانایی آنها در استفاده از ابزارهای بازیابی اطلاعات به ویژه نرم افزارهای کتابخانه ای است و نیاز به وجود برنامه ریزی و ارائه خدمات بهتر در سطح محلی و سیاست گذاری مؤثرتر با توجه به نیازهای بومی توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور ضروری به نظر می رسد. اصالت/ارزش: امروزه در تحلیل معیارهای رفاه اجتماعی، میزان توسعه کتابخانه های عمومی در ردیف مسکن، آموزش، اشتغال، بهداشت و درمان قرار می گیرد و آن را یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورها به حساب می آورند. از سوی دیگر، بازیابی اطلاعات و منبع کارکرد اصلی کتابخانه ها است و یکی از نمادهای عملکرد مطلوب آن به شمار می رود. بنابراین بررسی کمی و کیفی ابزارهای بازیابی اطلاعات و سنجش خدمات کتابخانه ای در پیشبرد اهداف و رسالت کتابخانه های عمومی دارای اهمیت است.

هدف این پژوهش، بررسی نیازهای مراجعان به کتابخانه­های عمومی در مورد نشریه های ادواری است. ابزار گردآوری داده ها دو پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر پرسشنامه های به کار رفته در پژوهشهای مشابه است. پرسشنامه اول را 800 نفر از مراجعان بودند که در مردادماه 1388 به کتابخانه­های عمومی مراجعه و پرسشنامه را تکمیل کرده اند. پرسشنامه دوم را کتابداران کتابخانه های عمومی تکمیل کردند. یافته های پژوهش نشان داد بین نشریه های انتخابی ارسالی بر حسب درجه کتابخانه و علاقه و نیازهای مراجعان تفاوتهای فراوانی وجود دارد. چنانچه تصمیم گیران دربارة نشریه های ادواری خاص کتابخانه­های عمومی، شیوة کنونی مجموعه­سازی نشریه ها را ادامه دهند، مقادیر زیادی از بودجه خود را صرف خرید موادی میکنند که مورد توجّه مخاطبان نیست. به نظر کتابداران و مراجعان، ده عنوان نشریه (حدود 60%) در بالای سیاهه پیشنهادی هر دو گروه قرار دارد. این عنوانها عبارتند از: اطلاعات هفتگی، خانواده، خانواده سبز، راه زندگی، روزهای زندگی، سرآشپز، کامپیوتر، کودکان و مادران، موفقیت، هنر آشپزی. اشتراک این نشریه ها گامی همسو با خواست مراجعان است

هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناخت و مقایسه شرایط ایمنی کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری در شهر تهران به منظور شناخت و مقایسه نقاط قوت و ضعف، و اشتراک و افتراق آنها در رابطه با شاخص های ایمنی می باشد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، پیمایشی است. جامعه آماری شامل 37 باب کتابخانه عمومی وابسته به نهاد و 72 باب کتابخانه وابسته به شهرداری شهر تهران می باشد که روی هم شامل 109 کتابخانه است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش سیاهه وارسی محقق ساخته ای در قالب پرسشنامه است و شامل سؤالاتی در 8 شاخص ایمنی و حفاظت کتابخانه می باشد که توسط پاسخگویان تکمیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که در شاخص اول (کیفیت ساختمان کتابخانه) در دو معیار و در شاخص چهارم (ایمنی کتابخانه در برابر آتش سوزی) در یک معیار تفاوت معنی داری میان کتابخانه های نهاد و کتابخانه های شهرداری تهران وجود دارد به طوری که این معیارها در کتابخانه های نهاد بیشتر رعایت شده و کتابخانه های نهاد از نظر کیفیت ساختمان بهتر از کتابخانه های شهرداری ارزیابی شدند. در مورد ایمنی در برابر آتش سوزی، به استثنای یک مورد تفاوت معنی دار که در کتابخانه های نهاد رعایت شده بود، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. در شاخص دوم (ایمنی کتابخانه در برابر زلزله)، شاخص سوم (ایمنی کتابخانه در برابر طوفان و آب گرفتگی) و شاخص هشتم (حفاظت در برابر آسیب های ناشی از عوامل بیولوژیکی) تفاوت معنی داری بین دو جامعه پژوهش ارزیابی نشد و دو گروه تا حدود زیادی نزدیک به هم بودند. در شاخص پنجم (ایمنی کتابخانه در برابر سرقت و آسیب رسانی منابع) در چهار معیار، شاخص ششم (ایمنی کارکنان) در دو معیار و در شاخص هفتم (حفاظت در برابر آسیب های ناشی از عوامل فیزیکی و شیمیایی) در هفت معیار تفاوت معنی داری وجود داشت؛ به طوری که از جهت ایمنی در برابر سرقت و آسیب رسانی، ایمنی کارکنان، و حفاظت منابع در برابر آسیب های ناشی از دما، رطوبت، نور و... کتابخانه های شهرداری در شرایط بهتری ارزیابی شدند. در شاخص هفتم نیز در یک معیار تفاوت معنی داری وجود داشت که در کتابخانه های نهاد رعایت شده بود. در کل، کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد و شهرداری از نظر رعایت شاخص های ایمنی در شرایط مناسبی قرار نداشتند. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله که رویکرد تطبیقی جدیدی در حوزه مسائل ایمنی کتابخانه های عمومی است، در بازنمون نقاط ضعف و قوت به منظور آگاهی برنامه ریزان و مسئولان و ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط ایمنی کتابخانه ها می باشد.

هدف: تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان استرس شغلی کتابداران و مدیران کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور شهر تهران در سال 1388 انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع پیمایشی است و جامعه پژوهش، 103 نفر از کتابداران و مدیران کتابخانه های عمومی شهر تهران هستند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه استرس شغلی اوسیپو است. یافته ها: از نمونه مورد بررسی، 23 نفر (22/33 درصد) در سِمت مدیر کتابخانه و 79 نفر (76/70 در صد) در سِمت کتابدار مشعول به خدمت بودند. میانگین استرس شغلی نمونه مورد بررسی (20/194) بود که با توجه به جدول نحوه امتیاز گذاری مقیاس اوسیپو جهت تعیین استرس شغلی، تنیدگی کلی استرس شغلی در حد تنیدگی طبیعی بوده است، لذا استرس شغلی در نمونه مورد بررسی مشاهده نشده است و بیشترین میانگین اَبعاد استرس شغلی مربوط به بُعد بار کاری نقش و کمترین میانگین اَبعاد استرس مربوط به بُعد محیط فیزیکی می باشد. همچنین بین استرس شغلی و ویژگیهای جمعیت شناختی (سن، سابقه کار) رابطه معناداری وجود نداشت و نیز تفاوت معناداری در شرایط محیط کاری، سابقه، تشویق، و درآمد اقتصادی گروه های مورد بررسی از لحاظ استرس شغلی ملاحظه نشد. اصالت/ ارزش: مقاله حاضر با شناسایی میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی در شش بُعد بار کاری نقش، بی کفایتی نقش، دوگانگی نقش، محدوده نقش ، مسئولیت ، و محیط فیزیکی نشان داد که در بُعد بار کاری نقش که مرتبط با چگونگی پاسخگویی شخص نسبت به تقاضاهای محیط کار است، نیاز به توجه بیشتری برای برنامه ریزی به منظور به حداقل رساندن استرس است. به علاوه مدیران میتوانند با مداخله در این شش بُعد، میزان استرس کارکنان را کنترل کنند. کشور

محل استقرار کتابخانه های عمومی و نحوة توزیع آنها در سطح شهرها، در میزان مراجعه و استفاده از این گونه کتابخانه ها، به شکل مستقیم یا غیرمستقیم دخالت دارد. در پژوهش حاضر، وضعیت استقرار کتابخانه های عمومی شهرستان اهواز در قالب دو معیار «سازگاری» و «مرکزیت»، و با کمک «سامانة اطلاعات جغرافیایی» (ساج) بررسی و ارزیابی و مناطق بهینة احداث کتابخانه های عمومی جدید در سطح شهرستان، در قالب نقشه مشخص گردیده است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر آگاهی از وضعیت کنونی کاربرد فاوا به عنوان ابزاری برای مدیریت اطلاعات در سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی است. روش: این پژوهش کاربردی و از نوع پیمایشی – توصیفی میباشد. گردآوری داده های مورد نیاز بوسیله پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده صورت گرفت. همچنین کلیه مدیران و معاونان (41نفر) سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی جامعه آماری این پژوهش را تشکیل میدادند. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که در این سازمان از فاوا استفاده می شود. کاربرد فاوا باعث افزایش دقت و سرعت در کارکردهای کتابخانه شده است ولی آموزش در استفاده از فاوا کافی نبوده است. اهداف کاربرد فاوا در سازمان خودکار سازی فعالیت های کتابخانه، ارائه خدمات موثر به کاربران، روزآمد نگه داشتن کاربران و ارتقاء کیفیت خدمات میباشد. نتایج همچنین نشان داد موانع و مشکلاتی در ارتباط با کاربرد این فن آوریها وجود دارد که به ترتیب شامل: کمبود دانش فاوای کاربران، بودجه ناکافی، نبود بسته های نرم افزاری قابل قبول و ساختار نامناسب فاوا میباشد.

در این پژوهش آمار مربوط به 39 کشور جهان در 14 شاخص سرانه ی امانت، بازدهی منبع، سرانه ی مراجعه، عضو، سرانه ی کتاب، سرانه ی مواد دیگر، روزآمدی مجموعه، سرانه ی رایانه، سرانه ی پایانه ی اینترنت، سرانه ی کارمند تمام وقت، سرانه ی کارمند حرفه ای، هزینه ی امانت، سرانه ی هزینه و سرانه ی مرکز خدمات تنظیم شد و با رویکرد MADM ارزیابی گردید. برای تعیین وزن شاخص ها، ترکیبی از مطالعات نظری و نظر ارزیاب و آنتروپی شانون استفاده گردید. برای رتبه بندی شاخص ها نیز از مدل SAW استفاده شد. رتبه بندی نشان داد که کشورهای فنلاند، استونی و دانمارک سه کشوری هستند که دارای بهترین کتابخانه های عمومی می باشند.

پژوهش حاضر تلاش می کند تا ضمن بررسی زیرساخت اطلاعاتی کتابخانه های عمومی تحت پوشش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، طرح پیشنهادی ایجاد شبکه ی اطلاع رسانی در این کتابخانه ها را جهت ایجاد ارتباط منظم و همکاری متقابل بین آنها ارائه نماید. این پژوهش در دو مرحله انجام شده است. مرحله ی اول، به بررسی وضعیت کنونی کتابخانه های عمومی تحت پوشش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اختصاص دارد. نتایج پژوهش، بیان گر این مطلب است که 7/55 درصد از نیروهای شاغل در کتابخانه های مورد مطالعه دارای تحصیلات کتابداری و 3/44 درصد دارای تحصیلات غیرکتابداری هستند. همچنین بیش از دوسوم این کتابخانه ها با مجموعه سازی نادرست، کمبود منابع، کمبود فضا و نیروی انسانی، کمبود بودجه و کمبود امکانات و تجهیزات رایانه ای مواجه هستند، با این وجود 95 درصد از آنها با ایجاد شبکه و استفاده از مزایا و قابلیت های آن موافق هستند. در مرحله ی دوم، پس از بررسی وضعیت کتابخانه ها، شبکه ی اطلاع رسانی جهت بهبود وضعیت فعلی آنها و ایجاد ارتباط متقابل به صورت منظم و هماهنگ در قالب همکاری های شبکه ای میان کتابخانه های مذکور پیشنهاد می شود. شبکه پیشنهادی دارای ریخت شناسی ترکیبی است، به طوری که برخی از فعالیت ها از قبیل کنترل کتابشناختی، خدمات آگاهی رسانی جاری، تامین نیروی انسانی متخصص، تجهیزات و امکانات رایانه ای، ارتباط با شبکه های داخلی و خارجی، تهیه و تدوین و تصویب استانداردها و دستورالعمل ها از طریق هسته ی شبکه (اداره ی امور کتاب و کتابخانه ها) به صورت متمرکز انجام می شود.

در این نوشتار با بیان رهیافت های نظری که بن مایه های معرفت-روش شناختیِ نحو ه ی مواجهه و تفسیر پدیدارهای اجتماعی را توضیح میدهد، با اتخاذ رهیافت ساخت گرایی اجتماعی که جان مایه ی آن با اثر معروف پیتر برگر و توماس لاکمن به اوج خود رسید و تلفیق وجوه مشترک آن با سایر رهیافت های تفسیری و با عنایت به زمینه هایی از مباحث زبانشناختی اجتماعی و با استفاده از روش سندی، کارکرد کتابخانه های عمومی در چگونگی ساخت سازه های مطلوبی چون هویت ملی، خودباوری، وحدت ملی، اجتناب از غربزدگی، و ... جهت اتخاذ و تعیین موقعیت استرات ژیک کتابخانه های عمومی برای سیاست گذاری در این حوزه بیان شده است.

امروزه دانش به عنوان یک منبع حیاتی برای کسب برتری رقابتی شناخته شده و مدیریت داراییهای دانشی، ضرورتبیشتری یافته است. در این راستا، اشتراک دانش به عنوان یک عنصر کلیدی در فرایند مدیریت دانش شناخته شده است. بر همین اساس، تحقیق حاضر به منظور بررسی و شناسایی عوامل مشوّق و بازدارندة اشتراک دانش در کتابخانه های آستان قدس رضوی انجام شده است. در اجرای این پژوهش از روش تحقیق موردی از نوع پیمایشی استفاده شده است. به منظور گردآوری اطلاعات دو نوع پرسشنامه برای بررسی نظرات مدیران و کتابداران طراحی و مورد استفاده قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد از میان عوامل فردی و سازمانی مؤثر بر اشتراک دانش، کسب دانش، ایجاد ارتباط و کسب وجهه اجتماعی، احساس مسئولیت، اعتماد میان کتابداران و اعتماد سازمانی به عنوان عوامل مشوق اشتراک دانش شناخته شدند. نبود زمان و وقت کافی برای شرکت در فعالیتهای اشتراک دانش، عامل بازدارنده برای این فعالیت در سازمان کتابخانه هاست.

بازاریابی، یعنی جستجو برای یافتن مناسب ترین بازار و بخش هایی که سازمان میتواند در آن جا خدماتی مفیدتر و مؤثرتر ارائه داده و نیاز کاربران و مراجعان خود را به بهترین شکل ممکن برطرف سازد. کتابخانه، سازمانی بازارمدار است که کلیه فعالیت های آن با توجه به نیازهای کاربر جهت میگیرد و علاوه بر مرتفع ساختن نیازهای موجود، درصدد ایجاد نیازها و تقاضاهای جدید نیز هست. بازاریابی، کتابخانه ها را هم در جهت شناخت نیازهای کاربران و هم در جهت برآورده ساختن این نیازها توان مند میکند. پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان استفاده از اصول بازاریابی در کتابخانه های عمومی شهر تهران اجرا شده است. روش پژوهش «پیمایشی توصیفی» و بر اساس مدل بازاریابی «4P» است. جامعه پژوهش کتابخانه های عمومی شهر تهران بوده اند که 30 کتابخانه زیر نظر هیات امنای کتابخانه های عمومی و 60 کتابخانه زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به صورت تصادفی انتخاب شده و به پرسشنامه پاسخ داده اند. داده ها در تابستان 1387 گردآوری شده و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان داد که کتابخانه های عمومی تهران از نظر کاربرد آمیخته های بازاریابی در وضعیت مناسبی نیستند و لازم است در این زمینه برنامه ریزی جامع تری داشته باشند.

هدف پژوهش حاضر، آگاهی از میزان رضایت شغلی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. روش پژوهش پیمایشی تحلیلی و ابزار مورد استفاده، پرسشنامه و جامعه آماری مورد مطالعه نمونه ای به تعداد 542 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی در مراکز استانهاست. برای اجرای این پژوهش، ابتدا مدلی برای سنجش رضایت شغلی کتابداران در قالب 6 بُعد و 27 متغیر طراحی شد و رضایت شغلی کتابدارانبر اساس مدل طراحی شده و با احتساب نمرات 27 متغیر محاسبه گردید. بر اساس یافته ها، رضایت شغلی کتابداران از حد متوسط پایین تر است. در رابطه با ابعاد رضایت شغلی، رضایت از ابعاد امکانات مادی و رفاهی، ثبات شغلی، خودشکوفایی و ماهیت شغل پایین تر از حد متوسط، و رفتار مدیر و روابط متقابل بالاتر از حد متوسط است. در این پژوهش، تفاوت معناداری بین میانگین رضایت شغلی کتابداران بر حسب رشته تحصیلی (کتابداری و غیرکتابداری) مشاهده نشد. یافته های پژوهش حاضر که نشانگر نارضایتی کتابداران از اکثر متغیرهای شغلی است، ضرورت توجه مسئولان به بهبود شرایط کاری کتابداران کتابخانه های عمومی کشور را مطرح می کند

کتابخانه های عمومی وظیفه ی خدمات دهی به همه ی افراد جامعه را بر عهده دارند. به این لحاظ، تعداد جمعیت مهم ترین پارامتر برای ایجاد کتابخانه های عمومی است و منابع آنها نیز باید بر حسب ترکیب و ساختار جمعیتی فرآهم آوری شود. در این مقاله، با نگاهی به آمارهای جمعیتی ایران، ابتدا دسترسی جمعیت به کتابخانه های عمومی در دو حوزه ی شهری و روستایی بررسی می شود. سپس، نقش مؤلفه های جمعیتی مانند سن، جنس، سواد، مذهب، نوع فعالیت در تعیین نوع نیاز به منابع و خدمات کتابخانه های عمومی بررسی می گردد.