سند شناسی و سندپژوهی

دِه در ایران پیشینه ای کهن دارد و همین پیشینه باعث شده است که واژه ها و مفاهیم در ارتباط با آن، در تاریخ و فرهنگ ایران، گوناگون و گسترده باشد. پژوهش در انواع، معنا، و گستردگی این واژگان برای شناخت بنیادی و سیر تحولات روستا در ایران ضروری است. پیشینه ده ِنشینی در ایران در گستردگی واژه هایی که این مفهوم را تداعی کنند تاثیر داشته است. از این رو، پرسش اصلی این پژوهش آن است که چه واژگانی با چه پیشینه ای به معنی دِه یا روستا در ایران به کار رفته اند؟ تعدد این واژگان و کاربرد برخی از آن ها نشان میدهد که از طریق واژه شناسی تاریخی دِه میتوان زمینه ای برای پژوهش تاریخی در این باره فراهم آورد. از این رو، با بهره گرفتن از روش تحقیق تاریخی و واژه شناسی تاریخی، این پژوهش انجام گرفته است.

۶۴۳.

در تفکر تاریخی و روش تحقیق

نویسنده: فریدون آدمیت

منبع: بخارا فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۲ تعداد دانلود : ۷۹۲

۶۴۴.

بررسی یک سند مربوط به شهر چادگان در دوره شاه عباس اول صفوی

نویسنده: فریدون اللهیاری نورالله عبداللهی

منبع: گنجینه اسناد بهار ۱۳۸۷ شماره ۶۹

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی صفویه

تعداد بازدید : ۱۸۱۲ تعداد دانلود : ۸۷۸

این مقاله به بازخوانی و بررسی سندی منحصر به فرد درباره چادگان در دوره صفوی می پردازد که می توان به واقع آن را نخستین سند بازشناخته تاریخی درباره پیشینه چادگان در عصر صفوی و قبل از آن دانست، حال آنکه قبل از بازخوانی این سند، قدیمی ترین منبعی که درباره پیدایش و پیشینه چادگان گزارش کرده، کتاب خاطرات ظل السلطان یا تاریخ مسعودی است. بدین روی، این مقاله افزون بر معرفی و بازخوانی این سند و تحلیل پاره ای داده های ارزشمند تاریخی آن، اطلاعات مهمی بر پایه محتوای سند درباره مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دوره صفوی و تاریخ شهر چادگان ارائه می دهد.

۶۴۵.

نخستین مدرسه دختران در آستارا (با تکیه بر چندین سند نویافته)

نویسنده: علی ططری

منبع: گنجینه اسناد بهار ۱۳۸۷ شماره ۶۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۳۷ تعداد دانلود : ۷۵۵

فرایند تاسیس مدارس دختران در ایران، با فراز و نشیبهای فراوانی همراه بوده است. طبقات و گروههای حامی تاسیس این گونه مدارس و نحوه برپائی آنها در شهرهای مختلف ایران، با ماجراها و حادثه هائی همراه بوده که در این مجال، پس از مقدمه ای درباره چگونگی نهادینه شدن مدارس نوین دختران، به شرح این روند در آستارا می پردازیم، و از آنجا که اساس مقاله بر چندین سند در مورد تاسیس مدرسه دختران در آستارا استوار است، بحث، به نحوه تاسیس و مشکلات پیش روی بنیانگذاران مدارس دختران در آن شهر یعنی «هیئت معارف آستارا»، اختصاص دارد.

۶۴۶.

بررسی میزان انطباق چکیده مقالات فصلنامه گنجینه اسناد با استاندارد چکیده نویسی ایزو 214

نویسنده: سمیه فرقدان

منبع: گنجینه اسناد زمستان ۱۳۸۷ شماره ۷۲

کلید واژه ها: پژوهش های کتابداری و اطلاع رسانی استاندارد ایزو 214 مقاله ها چکیده ها نشریه گنجینه اسناد

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی کلیات و منابع

تعداد بازدید : ۲۵۵۳ تعداد دانلود : ۱۹۴۸

هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان رعایت معیارهای استاندارد ایزو 214، در چکیده مقاله های فصلنامه گنجینه اسناد است. روش تحقیق، پیمایشی - توصیفی و جامعه مورد مطالعه، 54 مقاله تالیفی دارای چکیده از میان 21 مقاله در 4 شماره ده سال اخیر فصلنامه گنجینه اسناد است. یافته ها، بیانگر این است که 45/44 درصد از مقالات، دارای چکیده راهنما و 33/33 درصد، دارای چکیده تلفیقی می باشند و تنها 22/22 دارای چکیده تمام نما هستند. همچنین، میزان رعایت استانداردهای چکیده نویسی ایزو 214، در چکیده های تمام نما بیش تر از چکیده های راهنماست. بررسی، نشان می دهد که میزان انطباق چکیده مقالات مطالعات آرشیوی با استاندارد ایزو 214، 3/83 درصد است؛ در حالی که انطباق چکیده مقالات تحقیقات تاریخی با این استاندارد، 3/64 درصد می باشد. میزان رعایت استاندارد ایزو 214 در کل مقالات مورد مطالعه نشریه، 51/68 درصد است. تاکید بر ضروری بودن چکیده در مقالات منتشره و رعایت بیش تر استاندارد ایزو 214 به منظور افزایش میزان انطباق، توصیه می شود.

۶۴۷.

به یاد دکتر فریدون آدمیت

سایر: احسان نراقی

منبع: بخارا فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۱۶ تعداد دانلود : ۶۴۸

۶۴۸.

یادداشتی دربارة راه حج از یک نسخه

نویسنده: رسول جعفریان

منبع: پیام بهارستان ۱۳۸۷ شماره ۱ و ۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی کلیات و منابع

تعداد بازدید : ۱۰۵۸ تعداد دانلود : ۶۵۲

۶۴۹.

دو سند پر ارزش از تاریخ امامزاده عبدالله (ع)

سایر: امیر سعیداللهی

منبع: وقف میراث جاویدان زمستان ۱۳۸۷ شماره ۶۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۹۲ تعداد دانلود : ۴۶۲

۶۵۰.

نگارش اسناد خصوصی در جهان اسلام در سده های میانه: نظریه و عمل

نویسنده: مونیکا گرونکه مترجم: محسن ایمانی

منبع: وقف میراث جاویدان تابستان ۱۳۸۷ شماره ۶۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۳ تعداد دانلود : ۵۶۰

۶۵۱.

نقد آثار دکتر آدمیت: آشفتگی در فکر تاریخی

سایر: احمد کریمی حکاک

منبع: بخارا فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۳۶ تعداد دانلود : ۶۹۷

۶۵۲.

اندیشه ترقی و کنسطیطوسیون

سایر: فرشته نورایی

منبع: بخارا فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۷۵ تعداد دانلود : ۶۱۹

۶۵۳.

در گذرگاه تاریخ: فریدون آدمیت و اندیشه های میرزا آقا خان کرمانی

نویسنده: محمدابراهیم باستانی پاریزی

منبع: بخارا فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۸۷ تعداد دانلود : ۱۳۷۳

۶۵۴.

آدمی های آدمیت: دریچه ای نیمه باز به خلوت پنهان و گذشته صدر اعظم پیاده و بی اسب و تخت

نویسنده: کیوان سپهر

منبع: بخارا فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۲۲

۶۵۵.

آدمیت، مورخ بیداری

نویسنده: سیروس علی نژاد

منبع: بخارا فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۵۹ تعداد دانلود : ۵۶۱

۶۵۶.

تقابل و تعامل آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و سید محمد کاظم یزدی در جریان انقلاب مشروطه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن بهشتی سرشت حسین حاتمی

منبع: فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا ۱۳۸۷ شماره ۷۱

کلید واژه ها: آخوند خراسانی مشروطه سید کاظم یزدی تقابل سیاسی تعامل سیاسی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی قاجاریه از آغاز تا مشروطیت

تعداد بازدید : ۳۵۹۴ تعداد دانلود : ۱۲۳۰

بر آمدن صفویان و قاجارها علاوه بر تاثیرات بنیادی در حیات تاریخی ایرانیان موجب خروج عالمان دینی از کنج عزلت درس و بحث و ورود آنان به عرصه عمومی گردید. این تحول موجب نزدیکی به دستگاه سلطنت شیعه و شهور نظریه سلطنت مسمان ذی شوکت شد. اگر چه بیشتر علما و فقهای شیعه قایل به نظریه سلطنت مسلمان ذی شوکت بودند ولی درباره حدود اختیارات، وظایف، ویژگی های سلطان و به طور کلی تعریف این نظریه با هم اختلاف داشتند. این اختلاف وقتی از حوزه نظری خارج و وارد مرحله عمل سیاسی می شد بسیار برجسته و مشخص تر می گشت تا جایی که در برهه هایی حتی به تقابل عملی کشیده شد. این تضاد و تقابل را به وضوح می توان در جریان انقلاب مشروطه مشاهده نمود، زمانی که علما به دو گروه مشخص موافق و مخالف مشروطه تقسیم شده بودند. از نمون های بارز - اگر نگوییم بارزترین نمونه - این تقابل ها، تقابل عملی و نظری دو تن از برجسته ترین مجتهدان شیعه یعنی آخوند ملا محمد کاظم خراسانی (صاحب کفایه) بزرگترین رهبر روحانی مشروطه و سید محمد کاظم طباطبایی یزدی (صاحب عروه) برجسته ترین روحانی مخالف مشروطه بود. این دو مجتهد همنام تقریبا هیچگونه اتفاق نظری درباره مشروطه نداشتند. اگر چه اختلاف این دو عالم برجسته در سال های انقلاب مشروطه حل نشدنی به نظر می رسید، ولی پیش آمدن ماجرای اولیتماتوم روسیه و در پی آن ورود «کفار» به مرزهای شمالی کشور موجب گردید آن دو برای واکنش مناسب و همه جانبه به اشغالگران، همگرایی بسیار مشتری از خود نشان دهند و به صورت هماهنگ علیه این اشغالگری موضعی مشترک بگیرند. این پژوهش بر آن است تا مواضع و رفتارهای سیاسی این دو مجتهد بلند پایه را به صورت تطبیقی بررسی نماید.

۶۵۷.

تاریخ فکر: ستایش از فکر تاریخی به بهانه تجدید چاپ کتاب های فریدون آدمیت

نویسنده: مراد فرهادپور

منبع: بخارا فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۱۰ تعداد دانلود : ۱۰۴۷

۶۵۸.

سنگ نوشته های شاه عباس اول صفوی در مسجدهای شاه اصفهان، میرعماد کاشان،جامع اردستان و جامع دماوند

نویسنده: محبوبه السادات بیدگلی

منبع: گنجینه اسناد زمستان ۱۳۸۷ شماره ۷۲

کلید واژه ها: گرایش های مذهبی اماکن عمومی اطلاع رسانی تشیع صفویان کاربری شاه ایران ماه رمضان عباس صفوی اول 978 138ق. فرمان ها سنگ نبشته ها تخفیف مالیاتی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی صفویه

تعداد بازدید : ۱۹۹۴ تعداد دانلود : ۷۴۹

مقاله حاضر، پس از معرفی تعدادی از فرمان هائی که از طرف شاهان صفوی صادر و بر روی سنگ نوشته و در انظار عمومی به نمایش گذاشته شده است، به معرفی چهار نمونه از فرمان های شاه عباس در مسجد شاه اصفهان، مسجد میرعماد کاشان، مسجد جامع اردستان و مسجد جامع دماوند می پردازد. نتایج بررسی نشان می دهد که شاهان صفوی، این فرمان ها را بنا بر اهداف مختلف و با موضوعات متعدد صادر کرده اند. موضوعات مطرح شده در این فرمان ها، عبارت است از: اعطای تخفیف مالیاتی؛ غلبه بر ازبکان؛ جلوگیری از فساد و فحشا؛ منع فروش و مصرف مواد مخدر و مسکرات؛ و ممنوعیت از انواع تفریحات غیرسالم مانند گرگ دوانی، قماربازی و کبوتردوانی. این فرمان ها که مخاطب آن ها رعایای ممالک محروسه بوده اند، پس از فرستاده شدن به شهرهای موردنظر، به شکل سنگ نوشته در اماکن عمومی مانند مساجد و بازارها نصب می گردیدند. اعطای تخفیف مالیاتی در ماه رمضان خصوصاً به رعایای شیعه شهرها، از عمده ترین موضوعات این فرمان هاست. این تخفیف ها، صرفاً شامل شیعیان می شده است که مبین گرایش پادشاهان این سلسله به مذهب شیعه اثنی عشری است.

۶۵۹.

فهرست نویسی: نگاهی نو به فهرست نویسی نسخ خطی و پیوند میان شیوه های سنتی و نو

نویسنده: حبیب الله عظیمی

منبع: آینه میراث پاییز ۱۳۸۷ شماره ۴۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی کلیات و منابع

تعداد بازدید : ۱۱۴۱ تعداد دانلود : ۸۵۴

۶۶۰.

تمبر، منبعی اطلاعاتی در کتابخانه ملی ترکیه

نویسنده: آنا مریچ هکن مترجم: هاجر صالحی

منبع: گنجینه اسناد زمستان ۱۳۸۶ شماره ۶۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی کلیات و منابع

تعداد بازدید : ۷۲۰ تعداد دانلود : ۴۷۳

تمبر به مثابه رسانه ای ثابت و منبعی اطلاعاتی که جنبه های اجتماعی، تجاری، سیاسی، فرهنگی، تاریخی و هنری جامعه را به روشی بی همتا نشان می دهد، از ارزشی همانند دیگر مواد غیرکتابی مثل اسکناس، سکه، پوستر و نقشه، برخوردار است. بهره گیری از چکیده کوتاه، تصویرهای رنگی و نمادها در سطحی محدود برای انتقال محتوا، ویژگی کلید ی تمبر است که آن را از دیگر مواد غیرکتابی ممتاز می کند. به خاطر همین ویژگی منحصر به فرد، می توان تمبر را هم ابزاری برای برقراری ارتباط و هم اثری هنری پنداشت. اما در ترکیه به تمبر و دیگر مواد نظیر آن، به عنوان مواد کلکسیونی توجه می شود تا منبع اطلاعاتی. این بررسی، بر آن است تا تحلیلی از کمیت و کیفیت مجموعه تمبر در کتابخانه ملی ترکیه و نیز اطلاعاتی درباره فهرست نویسی و حفظ و نگهداری تمبر، پیشاروی خوانندگان قرار دهد؛ باشد که قدری فراتر از مواد کلکسیونی و بلکه از دیدگاه منبعی اطلاع رسانی به موضوع تمبر توجه شود.

درخت حوزه‌های تخصصی