درخت حوزه‌های تخصصی

آگهی های تلویزیونی یکی از زمینه های مناسب برای مطالعات فرهنگی، به ویژه سلیقه های حاکم بر نحوة نمایش هویت زنان جامعه است. در این مقاله، چگونگی بازنمایی هویت های جنسیتی با عناوین گوناگون و با رویکردهای مختلف، ازجمله نشانه شناختی و تحلیل محتوا بررسی شده است. چگونگی بازنمایی زنان و نقش های محول شده به آن ها که برسازندة نقش زن سنتی و مدرن هستند، موضوع این پژوهش است. در این تحقیق، روش نمونه گیری به صورت تصادفی است و آگهی های پخش شده در یک سال مربوط به تمام انواع محصولات در هفت گروه طبقه بندی شده است. در گام اول، میزان حضور زنان و مردان در آگهی ها مشخص و سپس نقش زنان در آگهی ها با توجه به تعریف زن مدرن و سنتی نقد شده است. در این پژوهش، مشخص شد که در 40 درصد کل آگهی ها، شخصیت زنی وجود نداشته است و در باقی تبلیغات، مردان معادل 59 درصد، زنان 17 درصد و مردان و زنان با هم 23 درصد حضور داشته اند. در نمایش زنان، معمولاً نقش زن سنتی اولویت داشته است. دلیل این وضعیت، علاوه بر مسائل فرهنگی، حاکمیت سلیقه و تفکری است که زن درحاشیه، مصرف گرا و غیرمتفکر را بیشتر می پسندد و به نشان دار شدن آگهی هایی منجر شده است که شخصیت زن داشتند.

شیوه تأمین منابع کتابخانه ها، با توجه به حجم رو به افزایش انتشارات و بالا رفتن قیمتها (به ویژه هزینه های منابع الکترونیکی)، در پنجاه سال گذشته تحولاتی ـ از خرید منفرد یک کتابخانه گرفته تا خریدهای جمعی میان کتابخانهه ای چند کشور از طریق کنسرسیومها ـ را پشت سر گذاشته است. کتابخانه های ایران با اندکی فاصله زمانی با این تحولات درگیر شده اند و برای رسدن به سازوکاری جمعی تا تأسیس کنسرسیوم، تجرب ههایی را پشتسر گذاشته اند که مقاله حاضر مروری بر این تجربه ها از سال 1368 تا 1385 و از دو مجرای خریدهای جمعی و تأمین مدرک است. این سیر، از حرکتی درون دانشگاهی آغاز و با تجمیع مذاکرات خرید بین دانشگاهی برای مجلات چاپی کار خود را ادامه داده است. علاوه بر آن، حرکتهایی در حوزه تأمین مدرک از جمله: طرح استفاده همزمان از منابع، طرح تکثیر، طرح تأمین و بنیاد ملی اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته است، که در این میان از طرح تأمین به واسطه همزمان شدن با آغاز خرید منابع «برخط» به منزله مقدمهای بر تشکیل کنسرسیوم یاد شده است. مقاله تلاش دارد با شناخت مشکلات قبلی، پیشنهاداتی برای انسجام بیشتر کنسرسیوم و حرکتهای آینده ارائه نماید.

هدف این مقاله؛ تحلیل محتوای تبلیغات تجاری مندرج در نشریه ها رایج کشور در دو دوره هشت ساله، به منظور نمایان کردن روند تغییرات، شیوه و شکل بازنمایی کلیشه های سنتی و جنسی در شانزده سال گذشته است. داده های تحقیق به روش نمونه گیری سیستماتیک از میان 456 شمارگان شش هفته نامه و ماهنامه گرد آوری شده است. مقایسه نتایج تحلیل محتوای دو دوره مورد بررسی نشان می دهد که، اگرچه در دوره دوم نقش های سنتی (مادری، همسری و خانه داری) کمتر بازنمایی شده اند؛ اما در دوره دوم، زنان به نحوی به تصویر کشیده شده اند (زیبا، جوان و لاغر) که گویی همیشه نیازمند بازسازی بدن خود هستند. در نتیجه، در هر دو دوره تصویر ناقص و منحرف شده ای از زن ارائه شده است که نمی توان این تصویر را بازنمایی یک زن ایرانی و اسلامی دانست. بنابراین، لازم است تا با استفاده از طیف وسیعی از دستاوردها و موفقیت های زنان در عرصه های مختلف، این شیوه بازنمایی به چالش کشیده شود.

دکتر امین سیدی، استاد بازاریابی دانشگاه کارولینای شمالی، در گفت و گو با ""توسعه مهندسی بازار"" شرکت کرد و از علائقش گفت که تا پیش از اعزام به امریکا، هیچ اطلاعی از ""بازاریابی"" نداشته، اما پس از ورود به این کشور، با دریافت اطلاعات متنوع، آنچنان مجذوب ""بازاریابی"" می شود که حاضر می شود قید ""مهندسی کامپیوتر"" را بزند. گفت و گوی ما با دکتر سیدی حاوی نکته های فراوانی است که می تواند در تصمیم گیری مدیران عالی آموزش عالی، تغییرات کاملاً فزاینده ای پدید آورد از جمله آنکه چه بسیار نخبگانی که به اشتباه از رشته های علوم انسانی نظیر ""بازاریابی"" کمترین اطلاع را دارند و گاه اطلاعات آنها با واقعیت رشته هایی نظیر بازاریابی، فاصله ی فراوانی دارد. دکتر امین سیدی به دلیل دوری از ایران، راحت تر می تواند بین آنچه در دانشگاههای ایران جاری و ساری است با آنچه در مراکز علمی امریکا جریان دارد، مقایسه کند.او می داند که تبلیغات در ایران از سوی گرافیستها و طراحان با خلاقیت دنبال می شود، اما ضروری است نگاه کمّی، سنجشی، و مقیاسهای داده پردازی نیز پشتوانه ی این خلاقیتها قرار گیرد تا تبلیغات فراتر از هنر، با پشتوانه و آمیزه ی علمی نیز توأم باشد. چگونه می توان دیدگاه و نگرش دکتر سیدی را برای آنچه در دانشگاههای ایران در حال اجرا است، به کار بست و برای استادان بازاریابی و تبلیغات تشریح کرد؟ پاسخ ما، گفت و گو با او و سایر استادان ایرانی خارج از کشور است که اوج علاقه مندی به ایران را دارند و با تمام وجود، اعم از هوش و خرد به همراه احساس و عاطفه می کوشند آنچه را می آموزند در اختیار استادان و مراکز علمی قرار گیرد؛ کافی است ارتباط آنان را با مراکز علمی و استادان بویژه استادان بازاریابی و تبلیغات پررنگتر کنیم.

ایجاد نیاز کاذب از دستاوردهای اجتماعی- فرهنگی غیراخلاقی شرکت های تجاری در عرصه صنعت تبلیغات بازرگانی است. ازآنجاکه شناخت نیازها و خواسته های مردم برای راهبردی کردن شگردهای تبلیغات و ایجاد تقاضا، از اصول اساسی تبلیغات تجاری در عرصة رقابت است، بنابراین اغلب بستری را فراهم می سازد که شرکت ها اخلاق، فرهنگ، ارزش ها و روح ساده زیستی افراد جامعه را در رسیدن به اهداف اقتصادی خود مد نظر قرار دهند. لذا بایسته است ابعاد مختلف این دستاوردِ بازاریابی عصر حاضر از نظر فقه اسلامی در قالب پژوهشی درخور، تحلیل و بررسی شود. پژوهش حاضر که با روش توصیفی تحلیلی این مسئله را کانون بحث و بررسی قرار داده، ضمن واکاوی صحیح از مفهوم ایجاد نیاز کاذب و جایگاه شناسی آن در پارادایم های رفتار مصرف کننده در بازاریابی و آثار اجتماعی- فرهنگی آن، به بررسی و استخراج ملاک های محوری فقه اسلامی با توجه به فتاوای مراجع عظام و احادیث معصومان علیهم السلام بپردازد. یافته های پژوهش بر این اصل مهم مبتنی شد که بالا بردن تنوعات محصولی و تبلیغات مکرر و القای ارزش های مادی گرایانه و غربی و...، در شکل گیری آثار منفی اجتماعی- فرهنگی مستند به ایجاد نیاز کاذب، نقش بسیار مؤثر تری با توجه به محوریت پارادایم تجربی و رفتاری در بروز ایجاد نیاز کاذب دارد و صرف تبلیغ کالاهای تجملاتی بدون تخطی از ملاک های فقه اسلامی- با توجه به محوریت پارادایم تصمیم گیری و نسبیت حوایج مردم- تأثیر چندانی در بروز پدیده های منفی اجتماعی و فرهنگی ندارد.

تغییرات اخیر اجتماعی و تکنولوژیکی، باعث افزایش نفوذ کودکان هم در تصمیمات خرید والدین و هم به طور کلی در فرایند تصمیم گیری خانواده شده است. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی نفوذ نسبی کودکان در تصمیم گیری های خرید خانواده های ایرانی می باشد. در این راستا ادراک کودکان از نفوذ نسبی خود و ادراک مادران از نفوذ نسبی فرزندانشان با در نظر گرفتن مرحله تصمیم، زیرتصمیم خرید، نوع محصول و سبک ارتباطی خانواده، مورد سنجش قرار گرفت. همچنین اثر ادراک کودک از نفوذ کلی خود و ادراک مادر از نفوذ کلی فرزندش بر نفوذ نسبی کودک در خرید خانواده مورد بررسی واقع شد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر جمع آوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری، کلیه دانش آموزان مقطع پنجم دبستان در مدارس دولتی شهر تهران، و مادران آنها می باشند. در این پژوهش از نمونه گیری خوشه ای و تصادفی استفاده شد و حجم نمونه حدود 384 زوج مادر و کودک تخمین زده شد که در نهایت از مجموع 850 پرسشنامه توزیع شده، 652 پرسشنامه جمع آوری و برای استخراج داده ها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد، هم از نظر کودک و هم از نظر مادر، نفوذ نسبی کودکان در تصمیمات خرید خانواده های ایرانی بالا است. همچنین ادراک کودک از نفوذ کلی خود در خانواده و ادراک مادر از نفوذ کلی فرزندش در خانواده، پایه و اساس ادراک از نفوذ نسبی کودک در تصمیمات خرید می باشد. از طرفی نفوذ کودک در مراحل اولیه فرایند تصمیم گیری، در محصولات مخصوص استفاده خودش و در سبک ارتباطی عقیده گرا، بیشتر از نفوذ نسبی او در سایر شرایط می باشد. بنابراین نتایج این تحقیق، لزوم توجه بیشتر بازاریان ایرانی به کودکان را در تدوین برنامه های پیشبردی و تبلیغاتی، آشکار می سازد.

شریل کانلی تنها نماینده ی صنعت اتومبیل سازی است که نام وی از سوی شرکت فست کمپانی در فهرست خلاقترین افراد کسب و کار در سال 2013 آورده شده است. وی همچنین اولین خانم در صنعت اتومبیل سازی است که توانسته در این فهرست معتبر قرار گیرد. کانلی قادر است روندهای پیش روی صنعت اتومبیل سازی را تا بیست سال آینده پیش بینی کند. این در حالی است که به گفته ی کانلی، خودش هیچ تخصصی درباره ی اتومبیل ندارد! او اولین گزارش سالانه ی روند مصرف شرکت فورد را طراحی کرد که در آن به 133 روند آینده ی صنعت اتومبیل سازی و شرکت فورد اشاره شده است. کانلی برای پیش بینی روندهای آینده ، خود را غرق در مسائل اجتماعی، فرهنگی، محیطی، تکنولوژیک و اقتصادی می کند تا متوجه شود مصرف کنندگان تا بیست سال آینده چه چیزی خواهند خواست. کانلی خود را ""شورشی فورد"" می داند، زیرا تصویری از آینده در اختیار مهندسان و طراحان فورد قرار می دهد که قدری ترسناک است. البته وی راه حلهای مقابله با تغییرات بازار را نیز طراحی می کند و در اختیار مدیران فورد قرار می دهد. اقدامات کانلی باعث می شود که فورد تصویری از آینده داشته باشد که وسیعتر و دقیقتر از تصویرهایی است که روشهای سنتی تحقیقات بازار و رفتار مصرف کننده ارائه می دهند. پیش بینی های وی همواره راهگشای شرکت فورد بوده است. برای مثال، وی در یک پروژه ی آینده پژوهی در سال 2004، رکود و افت اقتصادی و تأثیر آن را روی صنعت اتومبیل سازی امریکا پیش بینی کرد. چند سال بعد وقتی اقتصاد امریکا با رکود شدید اقتصادی مواجه شد، مصرف کنندگان بسیاری به سمت شرکت فورد آمدند، زیرا فورد تنها شرکتی بود که برای فرار از ورشکستگی، به وامهای دولتی نیاز نداشت. وی در این مصاحبه به تشریح فعالیتهای آینده پژوهی فورد می پردازد.

اخلاق حرفه ای در تبلیغات به چگونگی به کارگیری اصول اخلاقی توسط رسانه ها می پردازد و تأثیر آن را بر دانش، بینش و روش رفتاری مخاطبان ارزیابی می کند و مبحث اخلاق اطلاع رسانی به مبحث استفاده یا عدم استفاده از اطلاعات می پردازد. در این مقاله تلاش شده است با بهره گیری از نتایج آماری حاصل از دو روش مصاحبه عمقی (دلفی) جهت استخراج شاخص های اندیشمندان، صاحب نظران، استادان، سیاست گذاران و دست اندرکاران صنعت تبلیغات و همچنین تحلیل محتوای پیام های تبلیغاتی منتشر شده از طریق رسانه های جمعی جهت تشخیص میزان پایبندی رسانه ها به این شاخص ها، مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل از این پژوهش نیز تدوین 14 شاخص استخراج شده از 128 شاخص مقدماتی است که می توانند برای تدوین نظام اخلاق حرفه ای مورد بهره برداری قرار گیرند.

دکتر علی اکبر جعفری، استاد بازاریابی دانشگاه استراتکلاید اسکاتلند، در گفت و گو با توسعه مهندسی بازار از محورهای متعدد و متنوعی گفت نظیر: تحصیلات دانشگاهی اش که زبان انگلیسی بود و بعدها در خارج از کشور به بازاریابی گرایش می یابد. از حوزه های پژوهشی اش می گوید که بازاریابی تجربی (حسی) است و صاحبنظری در ""بازاریابی اسلامی"" است. از تجربه هایش در بخش صادرات شرکتهای قطعه ساز و سازنده ی اتومبیل گفت که از نزدیک با فعالان صنعت، کار اجرایی کرده است. درباره ی رفتار مصرف کننده گفت که شباهتها و تفاوتهایی بین مصرف کننده ی ایرانی و جهانی در این باره وجود دارد.از دلبستگی هایش به ایران گفت. گفت و گو با دکتر جعفری، قطعاً دیدگاههای تازه ای پیش روی اهالی بازاریابی قرار می دهد که خواندن آن پیشنهاد می شود.