درخت حوزه‌های تخصصی

کلیات

اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
کلیات معارف حدیثی
تاریخ حدیث فقه الحدیث مباحث کلی در احادیث مفهوم شناسی مکاتب حدیثی منابع و نسخ حدیثی موارد دیگر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۷۲۱ تا ۱٬۷۴۰ مورد از کل ۱٬۷۷۹ مورد.
۱۷۲۱.

إمکانیه الإحاله إلى کتاب نهج البلاغه فی استنباط الأحکام الشرعیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه خریف و شتاء ۱۳۹۷ (۱۴۴۰ق) العدد ۱ (المتوالی ۳) 13 - 25

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه الأحکام الفقهیه الإمام علی (ع) الشریف الرضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۴۴
هناک اتجاهان فیما یخص الاعتماد على کتاب نهج البلاغه لاستنباط الأحکام الشرعیه. الاتجاه الأول: وهو اتجاه من لایرى صحه الإحاله والاعتماد على نهج البلاغه فی استنباط الأحکام الشرعیه ولهم فی ذلک دلائل، منها: أ) فی سند نهج البلاغه ضعف وإشکال، وهو فی الحقیقه من زمره الأخبار الواحده. ب) عنایه نهج البلاغه بمسائل وأمور غیر الفقهیه، بل هی مسائل یتمحور معظمها حول الأخلاق والأدب والتاریخ. ج) یوجد خارج نهج البلاغه روایات یمکن الاعتماد علیها فی استنباط الأحکام وهی أکثر وضوحا واستدلالًا. د) منهجیه المجتهدین فی اعتمادهم على مصادر خاصه فی استنباط الأحکام الفقهیه. وأما الاتجاه الثانی وهو اتجاه من یؤمن بصحه نهج البلاغه ویعده ضمن المصادر الروائیه الموثوقه وبالتالی یصح الاعتماد علیه فی استنباط الأحکام الفقهیه. والملاحظ أن ما یستخلص فی الکتاب من الأحکام الفقهیه ضئیل کما أن إحالات هذا الفریق إلى الکتاب قلیله. ألقت هذه الدراسه الضوء على هذین الاتجاهین وما عند الفریقین من رؤى بعد تبیین آرائهما، واعتمدت فی ذلک على منهجیه تحلیلیه وصفیه خلال قراءه مختلف الآراء فی الکتب والمواقع. ومن ثم تفید نتائج الدراسه أن رأی القائلین بصحه وإمکانیه الإحاله إلى نهج البلاغه فی استنباط الأحکام الفقهیه هو أصح وأدق. وأما فیما یخص نوعیه الدراسه فهی نظرا للقابلیات الفقهیه الراهنهِ تطبیقیهٌ، وهی تفید جمیع المعنیین والمؤسسات بهذا المجال لأنها تسبب فی تحکیم المبادئ الدینیه والاستنباطات الفقهیه.
۱۷۲۲.

دراسه مبدأ الخدمات العامه من وجهه نظر نهج البلاغه (مبادئ الحقوق العامه وأسسها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی ربیع و صیف ۱۳۹۷ (۱۴۳۹ق) العدد ۲ 51 - 58

کلیدواژه‌ها: الحقوق العامه الخدمات العامه نهج البلاغه حقوق المواطنین على الحکومه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۲۲
تعتبر الخدمات العامه من المبادئ البنیویه للحقوق العامه، وهی عباره عن الفعالیات العامه التی تقوم بها الحکومه أو أی کیان خاص نیابه عن الحکومه، ویحظى هذا المبدأ بأهمیه کبیره لدرجه أن الدوله التی تفتقر إلى القدره على تقدیم الخدمات العامه، تفقد الجداره فی البقاء. ویعتبر الإمام علی (ع) أیضًا أن أحد واجبات الحکومه یتمثل فی تقدیم الخدمات العامه ویعتبر إهمالها من عدم کفاءات الحکومه. فالنصوص فی نهج البلاغه تدلّ علی أنّ الحکومه ملزمه بتقدیم الخدمات العامه فی المجالات الاجتماعیه والثقافیه والتعلیمیه والعسکریه والقضائیه والإداریه والمالیه والتجاریه والصناعیه وباعتباره نموذجًا عملیًّا إداریًّا فهو یتطرق للتعبیر عن الخدمات العامه التی تقدمها الحکومه العلویه ویتناول قضایا ثقافیه وتربویه وتعلیمیه وقانونیه وأمنیه. من وجهه نظر نهج البلاغه، یجب أن تقوم الخدمات التی تقدمها الحکومه لعامه الناس على مبادئ المساواه والصبر والاستمراریه والتوکل على الله وعدم المنه، بحیث تلتزم الحکومه نفسها بهذه المبادئ.  
۱۷۲۳.

تطبیق "قاعده الجری والتطبیق" التفسیریه فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 58 - 49

کلیدواژه‌ها: الجری والتطبیق حالات التطبیق نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۱۹۳
تعتبر "القواعد التفسیریه" فرعا من فروع العلوم القرآنیه وهی مایقوم علیها الاستنتاج وتعتبر المعیار فی اختیار الوجهه التفسیریه الأصح. "قاعده الجری والتطبیق" التفسیریه تعتبر الطریقه العقلانیه والقائمه من التعالیم التفسیریه لأهل البیت (ع). یطرح السؤال الرئیسی فی هذا المقال الذی تمت کتابته وفقاً للنهج الوصفی- التحلیلی مع الترکیز علی مشکله البحث والمصادر المکتبیه، حول استکشاف تطبیق القاعده المذکوره أعلاه فی نص نهج البلاغه، وماهی الحالات التی استخدمها أمیر المؤمنین(ع) من بین أنواع مختلفه من قاعده "الجری فی القرآن" بصفته القرآن الناطق والصحابی الأکثر إلمامًا بالأصول والقواعد والطرق التفسیریه لنبی الإسلام رسول الله صلى الله علیه وسلم. أخیرًا، هذه المقاله هی حرکه بحثیه فی ترسیخ ودعم القاعده المذکوره أعلاه وترسیخ المنهج التفسری لأهل البیت (ع). استخدام وتطبیق نهج "التنقیب ودراسه المصادیق" الموجوده فی نهج البلاغه وتطبیق القاعده المذکوره أعلاه یعتبر من الإنجازات الخاصه والمبتکره لهذا المقال بحیث تم تطبیق القاعده المذکوره فی ثمانیه حالات- اثنی عشره حاله من نفس الآیات القرانیه، وفی ست حالات، تم تخصیص الآیه على شکل اقتباس المعنى والمحتوى أو ما شابه نص الآیه نفسها، من بینها خمس حالات تدل علی قاعده "الجری الظاهره فی القرآن" مع التأکید على الوحی وسیاق الآیه؛ وست حالات تدل علی قاعده "الجری الظاهره فی القرآن" بتجزئه سیاق الآیه ؛ وسبعه تدل علی قاعده "الجری فی باطن القرآن"
۱۷۲۴.

کیفیه نقل مضامین نهج البلاغه إلی المجتمع (تأکیدًا علی اللُّغتین الفارسیه والعربیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه ربیع و صیف ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ق) العدد ۲ (المتوالی ۴) 83 - 90

کلیدواژه‌ها: الإمام علی (ع) مفاهیم نهج البلاغه التعرۤف علی المخاطب النصوص الدینیه ترجمات نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۷۸
لقد حان الوقت لکی نسلم بأن کتاب نهج البلاغه للإمام علی (ع) یحتل مکانه مرموقه بین شعوب العالم، خاصه الفرس بحسب مصدره الإلهی. ومما لا شک فیه أن المترجمین والشارحین الأفذاذ لعبوا دورًا هامًّا فی هذا الصدد. ومع ذلک نجد أن نهج البلاغه غیر معروف لمعظم الجماهیر الناطقه باللغه الفارسیه لأن مفاهیمه القیمه لم تنقل إلیهم علی أسلوب ناجح کما هو حقه. ومن أسباب ذلک أن کلام الإمام علی (ع) غنی بالمعانی، وأنه فی مستوی رفیع؛ لأنه بعد کلام اللّه تعالی وکلام رسوله (ص). أضف إلی ذلک عدم وجود المتخصصین المحترفین، وضعف بعض المترجمین فی مهمتهم المهنیه. فنجد أنفسنا مازلنا ندور فی الفلک التقلیدی لنقل مضامین نهج البلاغه دون مدخل علمی أکادیمی، لأن الخسائر والأضرار العدیده التی لحقت بالدین والمجتمع الدینی طوال التأریخ سببها عدم فهم النصوص الدینیه بشکل صحیح وعدم تطبیقها. ومن ناحیه أخرى، فإن الاعتماد على الطریقه التقلیدیه للدعایه والإعلام، وعدم استخدام الأدوات الحدیثه من مثل: الفضاء السیبرانی، والأقمار الصناعیه، وما إلى ذلک، فضلًا عن عدم تصنیف أبحاث نهج البلاغه وعلومه یسبب ابتعاد المخاطبین عنه وإن عدم التعرف علیهم وتصنیفهم سنًّا وعلمًا یؤدی إلى فرارهم منه، ولا سیما الشباب. تعتمد الدراسه التی بین أیدیکم على المنهجیه الوصفیه التحلیلیه فإن الباحث یحاول توفیر مضمار صحیح وبنۤاء لإبداء مفاهیم نهج البلاغه ومضامینه القیمه من خلال تقدیم الحلول العلمیه والتطبیقیه.
۱۷۲۵.

تبیین العناصر الجمالیه فی الخطبه ۱۸ من نهج البلاغه وفق المقوّمات الشکلانیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 11 - 21

کلیدواژه‌ها: الشکلانیه الانحراف و زیاده القواعد الخطبه السادسه عشره نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۷۸
یحتوی النقد الشکلانی علی أسالیب، تبیّن لغه النص و مفهومه للمتلقی برؤیه جدیده. تتطرق هذه المدرسه إلی النصوص النثریه والشعریه بمنهج جدید وتسعی لتحلیل تلک المعالم والعناصر التی تعتمد على علم البلاغه وفن الخطابه وتمیّز النصوص الأدبیه من غیرها. لهذا السبب قد درسنا الخطبه الثامن عشره وفق مقومات المدرسه الشکلانیه وعلی أساس المنهج الوصفی- التحلیلی وسعینا أن نتوصل إلی فکر المؤلف من خلال تحلیل نسج الخطبه وزوایاها الخفیه. بناءً على هذا، تمّ تحلیل الخطبه بأسلوبی الانحراف وزیاده القواعد کما تمّ تحلیل الجمالیات الأدبیه المُستخدمه فی النص أیضًا واستنتجنا من خلال هذا البحث أنّ النص المدروس یتصدر أعلى المراتب من حیث عناصر الجمال، والتضامن والموجود فی الجمل والتعابیر قد أوصل التنسیق والترابط فی ظاهر النص وباطنه إلى درجه الکمال.
۱۷۲۶.

شرح المنهج العقلانی للإمام علی (ع) فی إثبات الصفات الإلهیه «الخطبه الأولى»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 122 - 111

کلیدواژه‌ها: المنهج العقلانی الصفات الثبوتیه الصفات السلبیه نهج البلاغه الخطبه الأولى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۵۰
تعتبر مناقشه الصفات الإلهیه وکیفیه إثباتها من القضایا الفلسفیه واللاهوتیه المهمه وهناک آراء مختلفه بین المفکرین الإسلامیین حول الصفات الإلهیه. کلمات الإمام علی (ع) لها أهمیه کبیره وقیمه بین الروایات الإسلامیه. جرت محاوله لتعمیق کلام الإمام علی (ع) فی الخطبه الأولى لنهج البلاغه بالطرق الوصفیه التحلیلیه فی هذا المقال وینبغی قراءه واستخلاص منهج الإمام (ع) العقلانی فی شرح وإثبات الصفات الإلهیه. وتم الإستنتاج فی النهایه بأنه اعتمد علی صفه " اللامتناهی " کصفه من صفات الله فی نفی الصفات السلبیه، و" تقیید المخلوقات" فی اثبات الصفات الثبوتیه، وأیضًا، فی بعض الحالات، باستخدام قاعده "تعرف الاشیاء بأضدادها" اثبت الصفات المضاده التی تمیز المخلوقات. أهم الصفات التی شرحها أمیر المؤمنین (ع) هی: "بساطه الذات"، "التوحید"، "الإخلاص أو نفی الصفات الزائده"، "التقدم"، "الفاعل المستغنی من الأدوات"، "البصیر"، "الموحّد"، "العلم الازلیّ قبل الایجاد" ،"الخالق المستغنی من الانماط" ،"الخالق المستغنی من التفکیر"، "الاحاطه بالمخلوقات" ،"عالم بأوصاف الموجودات". الکلمات المفتاحیه: المنهج العقلانی، الصفات الثبوتیه، الصفات السلبیه، نهج البلاغه، الخطبه الأولى.
۱۷۲۷.

المعاییر المنهجیه لقاعده «الجری والتطبیق» التفسیریه، مع تحلیل مفهومی ومصداقی لکلام علی (ع) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 131 - 144

کلیدواژه‌ها: معاییر الجری وتطبیق القرآن الإمام علی (ع) نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۰۸
إنّ قاعده "الجری القرآنی"، ترجع أصولها إلى المبادئ العقلیه التخاطبیه وتعالیم أهل البیت علیهم السلام، وهی مثلها مثل سائر القواعد التفسیریه تعدّ أحد الأصول المختاره فی اختیار الرأی التفسیری القویم وتجنّب الأخطاء التفسیریه. کان الإمام علی (ع) بعد النبی (ص)، من أعلم النّاس بعلوم التفسیر وأسالیبه المعتبره، من ذلک "جری القرآن". أمّا السؤال الرئیسی الّذی تمّ التطرّق إلى الإجابه عنه فی هذا البحث -عن طریق المنهج الوصفی التحلیلی والبنیوی،- هو معاییر الجری القرآنی المنهجی والصحیح؛ وذلک على ضوء الترکیز على نصّ نهج البلاغه؛ وبالتالی، یعدّ إنجازنا هذا مجهود بحثی فی ظلّ تعزیز المناهج التفسیریه لأهل البیت علیهم السلام. أمّا النتائج الجدیده فی هذه الدراسه، فهی أنّه تمّ استیعاب أصل القرآن، السنه القویمه، العقل البرهانی، الاجتناب عن الرأی الشخصی، عدم ضروره الالتزام بالسیاق وزمن الآیه، من الحقل المفهومی، وعن طریق البحث فی المصادیق و18 تطبیقاً فی قاعده الجری فی نهج البلاغه؛ فی سبعه منها: ننتزع منها مفاهیم القرآن والسنه القویمه والعقل، وفی 11 منها: استنبطنا معاییر العقل والروایات المعتبره باعتبارها ضمن مفهوم جری القرآن.
۱۷۲۸.

أسالیب النداء ب "یا" فی خُطب نهج البلاغه (دراسه نحویّه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵) 13 - 24

کلیدواژه‌ها: أسلوب الندا المنادی حرف النداء یا نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۱۵۲
إنّ أهمیّه النداء تکمن فی الدور الذی یؤدّیه فی التواصل والتقارب والتفاهم بین المخاطِب والمخاطَب، وإذا کان معلوماً أنّ التواصل لا یتمّ إلّا استناداً إلى تخاطب، فإنّ النداء أحد أسالیب هذا التخاطب. ویتکوّن هذا الأسلوب من جزأین أساسیّین، وهما حرف النداء والمنادی. یهدف هذا البحث إلی دراسه شامله لحرف نداء "یا" فی خُطب نهج البلاغه ، فدرس مجیء هذه الحرف، وأنماط استعمالها، وعرض تحلیل أسلوب النداء نحویّاً وأسلوبیّاً مستعیناً ببحوث النحویّین والبلاغیّین، وذلک عبر استقصاء الأمثله التی تدخل فی هذا الإطار، والاعتماد علی المنهج الوصفیّ – التحلیلیّ - الإحصائیّ الذی تطرّق من خلاله إلی استخراج المبادئ النظریّه للبحث ثمّ تطبیقها علی الشواهد التی تمّ استخراجها من الخطب. وکشف البحث عن تواتر أداه واحده وهی "یا"، إضافه إلی الکشف عن تنوُّع فی التراکیب بین المُنادی المضاف والعلم المفرد والنکره المقصوده علی الترتیِب. وکثیراً ما یجیء النداء فی الخطب مع "أیّها". واستعملت هذه الحرف حسب غرضها، فمنها ما جاءت للاستغاثه أو التعجُّب، وأنّ حذف حرف النداء ورد فی مواضع کثیره من الخطب.
۱۷۲۹.

تحلیل مداراه السیاسیه والعسکریه للإمام علی (ع) تأکیدا على نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 48 - 37

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) تحلیل مصداقی مدارای سیاسی مدارای نظامی نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۱۵۳
المداراه صفه من أسمى صفات الإنسان، والتی أکد الله تعالى علیها فی القرآن الکریم على أنها برکته ورأفته. یتمثل الغرض من هذا البحث وضرورته فی التعریف بنموذج المداراه وطریقه تعامل الإمام علی (ع) مع رجال الدوله السیاسیین والاجتماعیین والعسکریین. ترکز الدراسه الحالیه على موضوع تحلیلی نموذجی للمداراه السیاسیه والعسکریه فی حیاه الإمام علی (ع)، تم استخدامه من خلال جمع المعلومات بمنهج تسجیل الملاحظات والدراسه المکتبه والمنهج الوصفی التحلیلی. إن إنجازات ونتائج هذا البحث فی أمثله المداراه هی: مداراته مع الخلفاء الذین سبقوه کتقدیم المشوره لهم فی الشؤون السیاسیه والعسکریه والوساطه وأمثله على مداراته مع خصوم الحکومه (أصحاب الجمل وصفین والخوارج) مثل: عدم بدء الحرب، وملاحقه الهاربین وقتل الأسرى وما إلى ذلک.  
۱۷۳۰.

نمط العبره من الأحداث التأریخیه بناءً على تحلیل محتوى الخطبه القاصعه للإمام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 148 - 137

کلیدواژه‌ها: الإمام علی الخطبه القاصعه تحلیل المحتوى التأریخ العبره من التأریخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۸۸
یتمتع کلام أمیر المؤمنین (ع) بفخامه المفردات وسمو المعانی وانسجام البنیه، ویحظى بأهمیه خاصه بعد القرآن الکریم، وبصفته جزءًا من أحادیث أهل البیت (ع) فهو یعتبر بمثابه المصدر الثانی لدین الإسلام المبین. من بین خطبه، تعتبر الخطبه القاصعه ذات أهمیه خاصه بسبب اتساع المفاهیم والتشدید على قضایا مهمه وحساسه للغایه فی ذلک الوقت، فضلًا عن صدورها فی مجموعه معینه من المسلمین. بما أن تحلیل النصوص الدینیه والوصول إلى موضوعاتها العمیقه یتطلب استخدام أسالیب بحثیه متعدده التخصصات قائمه على النص، لذلک فی هذه الدراسه تقوم على منهج "تحلیل المحتوى"، وبعد استخراج المحاور الرئیسیه والثانویه لهذه الخطبه وهیکلها الهندسی، سنتطرق لنظره الإمام للقضایا التأریخیه وکیفیه العبره منها، وأخیرًا سنرسم نموذجًا لکیفیه التعلم والاعتبار من الأحداث التأریخیه. تصنف الأنواع المختلفه من العبر المستفاده من الأحداث التأریخیه على النحو التالی: تشکل العبره من الشیطان، وأتباع الشیطان، وأغنیاء الأمم السابقه، والمؤمنین من الأمم السابقه، وعوامل هزیمه القدماء، وعوامل انتصار القدماء، جزءًا مهمًا من نتائج هذا البحث، وسوف نبین کلًا منها بذکر مثال. کما أننا سعینا فی هذا المقال لاستخراج النمط، وفی ظل مناقشه عوامل هزیمه وانتصار السلف، حددنا أهم عوامل هذین القسمین، ورسمنا نمطها من خلال ذکر الأولویه. وشرحنا تأثیر عامل التفرقه والانقسام کأهم عامل فی هزیمه الأمه السابقه وبینا أسبابه مثل اتباع الشیطان واتباع القاده المتعجرفین وغیر الطاهرین، مع بیان مکانه الوحده والتعاطف والأمر بالمعروف والنهی عن المنکر والاهتمام بالقیامه فی انتصار الأمم، وقد کان جزء من نتائج البحث خاصًا بنمط العبره من الأحداث التأریخیه من منظور الإمام علی.  
۱۷۳۱.

الحکم الفقهی لأوقات الصلاه فی الرساله ۵۲ من نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵) 85 - 96

کلیدواژه‌ها: أوقات الصلاه الحکومه الإسلامیه صلاه الجماعه صلاه الجمعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۴۰
إن مسأله "أوقات الصلاه" بصفتها مرسومًا حکومیًّا تفتح آفاقًا جدیده فی رساله أمیر المؤمنین (ع) إلى عماله. وطالما کان الجانب الفقهی من "أوقات الصلاه الخمس" موضوع الکثیر النقاش بین فقهاء الإمامیه والعامه. ورغم أن الرساله ۵۲ من نهج البلاغه قصیره، إلا أنها مفیده فی مجالات مختلفه. وبالنظر إلى البعد الحکومی لصلاه الجماعه فإنها تسعى لتحقیق هذه الأهداف وهی مهمه الحاکم فی تنظیم الشؤون الروحیه، وتعزیز النظام الإسلامی وربط المدیرین بالجماهیر فی المناسبات الدینیه، وإعاده النظر فی مفهوم الفتنه فی النظام الإسلامی. ومن المفید للمعنیین معالجه البعد الأخلاقی لهذه الرساله، مثل مراعاه أحوال الناس فی أسلوب إقامه المراسم الدینیه. وتشمل الخصائص الاجتماعیه والثقافیه للرساله توفیر معاییر عرفیه ومحوریه المسجد فی التعلیم العلمی والثقافی وتیسیر الشؤون العامه وخلق تضامن اجتماعی فی ظل تمجید الجماعه. وتوضح دراسه هذه الرساله أن السیاده الدینیه وصلاه الجماعه وصلاه الجمعه لا ینبغی اعتبارها عباده فردیه وعلاقه بین الأفراد والمجتمع کما یعتقد البعض، ولکن المحافظین والوزراء والمسؤولین عن النظام الإسلامی مسؤولون عن الاهتمام بهذا الأمر العظیم، حیث یکون الإهمال بمعنى الحکم الوارد فی الرساله، خروجًا عن القاعده العلویه. ومع ذلک ینبغی النظر فی إنشاء آلیات قانونیه والاهتمام بدراسه أضرار الجماعات.
۱۷۳۲.

کیفیه مواجهه الإمام علی (ع) مع المحاربین فی عهد حکومته تأکیدًا علی نصّ نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی خریف و شتاء ۱۳۹۶ (۱۴۳۹ق) العدد ۱ 75 - 87

کلیدواژه‌ها: المحارب الإمام علی (ع) الحرب النصیحه الهدایه نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۲۷
من المواضیع المطروحه فی الفقه السیاسی الإسلامی، والذی یُعتبر هدفًا قرآنیًا، هو موضوع المحاربین. وفی هذا السیاق، یُعتبر أنموذج سلوک الأئمّه المعصومین (ع) والذین یُعتبرون المفسّرین الحقیقیین للقرآن الکریم، من أفضل المعاییر فی إطار هذه المواجهه. کان الإمام علی (ع) فی مواجهه المحاربین خلال خلافته التی إستمرّت خمس سنوات. کان المحاربون فی زمن أمیر المؤمنین (ع) ینقسمون إلی ثلاث مجموعات؛ الناکثین والقاسطین والمارقین، وکان أمیر المؤمنین (ع) یجد لزامًا علی نفسه مکوّنات محدّده فی موضوع المواجهه مع هذه المجموعات الثلاثه. تسعی هذه المقاله للإجابه علی هذا التساؤل والذی مفاده، هل الإمام علی (ع) فی مواجهته لهذه المجموعات الثلاثه کان لدیه أسلوب واحد أو أنّ أسلوبه کان وفقًا للظروف واختلاف الأفراد، وذلک عن طریق تجمیع النصوص وتحلیلها بهدف توضیح أسلوب الإمام (ع) فی مواجهته المحاربین.
۱۷۳۳.

حقوق المواطنه فی نهج البلاغه بالاستناد إلى الخطبه ۲۱۶(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 55 - 67

کلیدواژه‌ها: حقوق المواطنه المواطنون الحکومه الإمام علیّ علیه السلام نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۸۵
هذه الدراسه، التی أجریت بالمنهج الوصفی التحلیلی، تعد حقوق المواطنه مزیجًا من واجبات ومسؤولیات المواطنین تجاه بعضهم البعض، والمدینه والحکومه أو السلطات الحاکمه، بالإضافه إلى الحقوق والامتیازات التی تقع على عاتق مدیری المدینه أو الحکومه أو السلطات الحاکمه بشکل عام. وبحسب تعالیم نهج البلاغه، فإن حقوق الحاکم أو الحکومه والمواطنین متبادله. فی دستور جمهوریه إیران الإسلامیه، تم ذکر حقوق الشعب فی ۲۳ أصلًا، حیث ینظر المشرع فی حقوق المواطنه. تنقسم هذه الحقوق إلى ثلاث فئات: الحقوق المدنیه والسیاسیه - الحقوق الاقتصادیه والاجتماعیه والثقافیه - الحقوق القضائیه، حیث تمت الإشاره إلى أهم الأمثله علیها بالاستناد إلى أقوال الإمام علی (ع) ومنها حق تقریر المصیر والحریه السیاسیه والولاء للحاکم کأمثله على الحقوق المدنیه والسیاسیه وتطبیق العداله والتنویر والاهتمام بالتعلیم کأمثله على الحقوق الاقتصادیه والاجتماعیه والثقافیه. أما فی مجال الحقوق القضائیه، فیجب على الحاکم إنشاء محاکم سلیمه لإنفاذ حقوق المواطنین واتخاذ الإجراءات اللازمه لإقامه الحدود الإلهیه. یمکن أن یؤدی احترام الحقوق المدنیه إلى حفظ کرامه وسلطه الحکومه الإسلامیه، وإقامه العدل فی المجتمع وغیرها، وعدم احترام هذه الحقوق یمکن أن یکون له آثار ضاره.
۱۷۳۴.

تحلیل الموقف الناقد للإمام علی (ع) مقابل ادعاءات الناکثین المعارضه (ترکیزًا على نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵) 71 - 84

کلیدواژه‌ها: حیاه الإمام علی (ع) الحکم العلوی النقد و الفهم الحدیث الناکثین معرکه الجمل منهج تحلیل المحتوى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۴۷
من وجهه نظر أمیر المؤمنین (ع) من المهم جدًّا أن یکون لدیک مواقف انتقادیه وحکمًا عادلًا ضد ادعاءات المعارضه. نظرًا لأن المعارضه الداخلیه غالبًا ما تسعى إلى الإعراب عن عدم رضاءها من الحکومه الإسلامیه. وتسعى إلى إثاره الاضطرابات و الفوضی فی المجتمع وإزعاج الجمهور. لذلک، فإن إعاده قراءه موقف الإمام الناقد تجاههم مفید للنمذجه والتنویر فی المجتمع الإسلامی. لذلک، فإن الدراسه الحالیه بأسلوبها المبتکر تدرس مجموع کلمات الإمام ضد الناکثین بطریقه علمیه ومنهجیه من "تحلیل المحتوى". فباستخدام هذا النهج المتعدد فی التخصصات والنصیه یمکن اعتبار الأبعاد الرئیسیه لموقف الإمام علی (ع) الناقد مقابل ادعاءات الناکثین على النحو التالی: "النقد والمراجعه المنطقیه لمطالبهم قبل المغادره"، الذی تتطلب الاستماع وتقییم مطالبات الناکثین بشکل حاسم کطلباتهم فی حصه من الخزانه والسعی إلى الحکم والسماح بمغادره المدینه؛ "المراجعه والتحلیل الناقد لمطالباتهم بعد المغادره" کما أن الإمام قام بتحلیل الادعاءات الکاذبه الزائفه لناکثین حول وجوب ولاء عثمان و أخذ ثار عثمان بشکل معقول وبعزم وتفکیر ثاقب وإثبات معارضتهم للدوله الإسلامیه وذلک لشرح فلسفه الجهاد مع الناکثین و العثور علی الأسباب الجذریه لمعارضتهم. حیث الإمام و من إجل تنویر المنطق فی المجتمع الإسلامی، یعتبر الجهل والبطل وعدم الأخذ بالنصائح والاستیاء والغیره والإسراف والتبذیر من أهم العوامل والدوافع لتصرفات الناکثین العدائیه.
۱۷۳۵.

دراسه أسلوبیه مقارنیه للخطبه ۲۷ والرساله ۲۸ من نهج البلاغه (المستوی الترکیبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 69 - 81

کلیدواژه‌ها: الأسلوبیه المقارنیه المستوی الترکیبی الإمام علی (ع) نهج البلاغه الخطبه ۲۷ الرساله ۲۸

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۷۷
الأسلوبیه هی منهج علمی وتطبیقی فی دراسه وتحلیل النصوص وهی تحاول التعرف على الأفکار والذوات الداخلیه للمؤلف عبر الظواهر الأسلوبیه وکشف علاقتها بالمعانی المؤسسیه. فهذه الدراسه وفقًا للأسلوبیه المقارنیه. تهدف الی دراسه أبرز مظاهر المستوی الترکیبی فی خطبه ۲۷ ورساله ۲۸ لنهج البلاغه من خلال المنهج الترکیبی – الإحصائی کما یحاول تبیین الفروق والتشابهات لهذین الأدبیین المختلفین. ومن خلال الدراسه المقارنیه بین هذین النصین علی المستوی النحوی تبیّن أن هناک الکثیر من أوجه التشابه بینهما مثل غلبه تواتر الجمل الفعلیه والإخباریه القصیره، والطرق المتناسقه الأخری، وعلی الرغم من وجود الاختلاف بین الأجناس الأدبیّه، إلّا أنّهما متقاربان فی الأسلوب حیث یقدّمان دلالات وإیحاءات متشابهه للملتقی. على الرغم من أوجه التشابه الموجوده، فإنّ الاختلافات الکمیه والنوعیه فی البنیه النحویه، مثل النسبه العالیه لاستخدام الاستفهام الإنکاری وتقنیه التکرار النحوی، وأولویه أنواع الجمل فی الرساله، والاختلافات الأخرى، أدّت إلی سیاق مختلف وفرید لکل منهما، وتستحضر المعانی الدلالیه المناسبه لکل نص بطریقه فعاله ومقنعه فی ذهن الملقی.
۱۷۳۶.

دراسه تأثیر نهج البلاغه على القصائد المأثوره لناصیف الیازجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 94 - 85

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه ناصیف الیازجی تأثیر القصائد المأثوره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳ تعداد دانلود : ۲۰۴
یضم نهج البلاغه مجموعه من أهم الموضوعات والتعالیم الإسلامیه الأساسیه، ویعد من أجمل النصوص المقدسه والمواثیق الإنسانیه ومصدراً موثوقاً فی معرفه الدین، ویشمل کلاماً ومقتطفات من کلام الإمام علی (ع) الذی عبر عنه بأجمل المفردات والتعابیر الفنیه .. وقد لفت أنظار العدید من الأدباء والکتاب والشعراء ومنهم ناصیف الیازجی. تتناول هذه المقاله تأثیر نهج البلاغه على قصائد ناصیف یازجی. یعد یازجی أحد أشهر الشعراء العرب المعاصرین وأحد الرواد الرئیسیین للحرکه الأدبیه العربیه الذین استخدموا نهج البلاغه لإنتاج أعمال جدیده فی العالم. وعلى الرغم من میله إلى المسیحیه، إلا أنه من الشعراء الذین لدیهم معرفه کامله بمفاهیم نهج البلاغه السامیه ومن أولئک الذین استخدموا موضوعاته على نطاق واسع. أجرى البحث الحالی بالمنهج الوصفی التحلیلی واستخراج الشواهد من نهج البلاغه وقصائد الیازجی دیفان ثم التحلیل والمقارنه بینهما. وأظهرت النتائج أن جوهر القصائد المأثوره للشاعر هو نهج البلاغه وقد استفاد منه بشکل واضح، ونتیجه لذلک احتوى دیوان الیازجی على قضایا أخلاقیه وخطب ونصائح وحکم. تأثر الیازجی بشکل کبیر بکلمات الإمام علی (ع) فی نهج البلاغه بحیث اقتبس محتوى کلام الإمام وأعاد صیاغته فی قصائده.
۱۷۳۷.

منهجیه شرح أعلام نهج البلاغه لعلی بن ناصر السرخسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 145 - 158

کلیدواژه‌ها: تبیین منهج شروح نهج البلاغه أعلام نهج البلاغه الشرح اللغوی الأدبی علی بن ناصر السرخسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۵۵
یُعدّ التعریف بشروح نهج البلاغه من خلال المناهج والاتجاهات المختلفه وسیلهً للوصول إلی أفضل طرق شرح نهج البلاغه. والقضیه الأساسیه التی یبحث عنها هذا البحث، هی التعریف بطریقه شرح علی بن ناصر السرخسی فی شرحه «أعلام نهج البلاغه». یتطرق هذا الشرح فی مجلد واحد، إلی معانی المفردات والألفاظ المشکله والغریبه فی کلمات الإمام أمیر المؤمنین  لیقوم بإیضاحها وشرحها مستفیدًا من آراء اللغویین والآیات القرآنیه والأحادیث النبویه وأشعار العرب. کما أنه خلال شرحه الموسوم بسمه الاختصار یستفید من الآیات والروایات النبویه ویناقش القضیه المهدویه والشعر والأحداث التاریخیه والفلسفیه- الکلامیه کذلک یعتنی فی شرحه بنسخ نهج البلاغه الأخری وبتعلیقات السید الرضی والشروح السابقه. السرخسی لم یذکر جمیع عبارات نهج البلاغه فی شرحه بل یقتصر علی العباره التی ینوی شرحها. کما أنه وبسبب جنوحه ومقدرته علی تبیین القضایا اللغویه والصرف والنحو والبلاغه، نجد أن هذه الجوانب تطغی علی سائرالقضایا ویأخذ أسلوبه فی الشرح صبغه أدبیه. یهدف هذا البحث باستخدام المنهج الوصفی أن یدرس منهج السرخسیّ فی شرحه کلام الإمام أمیر المؤمنیین @فی کتاب نهج البلاغه. الکلمات المفتاحیه : تبیین منهج شروح- نهج البلاغه- أعلام نهج البلاغه- الشرح اللغوی-الأدبی علی بن ناصر السرخسی
۱۷۳۸.

تحلیل البعد الحسی- الإدراکی للخطاب فی خطبه التحکیم ونقد الترجمات المتوفره لهذه الخطبه (استادولی، جعفری ودشتی نموذجًا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 35 - 48

کلیدواژه‌ها: الإشاره الدلالیه نظام الخطاب البعد الحسی-الإدراکی خطبه التحکیم نقد الترجمه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۱۷۱
تعتبر الإشاره الدلالیه من الموضوعات الجدیده فی النقد الأدبی حیث یکون لهذا العلم تطبیقات عدیده فی تحلیل النصوص المختلفه وفهم کیفیه إنشاء النصوص وفهم المعنى الکامن فی النص.فی أیامنا هذه، یغطی علم السیمیائی- الدلالی مجالات أبعد من السیمیائیه الکلاسیکیه والبنیویه.فی هذه المباحث الجدیده لقد أفسح الإثبات الدلالی وتجمید الإشارات مجالًا للإشارات الجاریه والمتکثره والدینامیکیه.یعتبر نصّ نهج البلاغه الاختیار الأدبی الأعلى لخطاب الإمام علی (ع) الذی تم تشکیله على مستویات مختلفه وبتراکیب لغویه مختلفه. هذه الخطب بسبب وجود عناصر لغویه وأدبیه وامتلاک طبقات مفاهیمیه وإیضا مکانتها الخاصه وبالرغم من قصر حجمها لدیها القدره على أن یتم دراستها من خلال نهج علم المعنی الدلالی وفی البعد الحسی الإدراکی للخطاب. فی هذا البحث، وباستخدام المنهج الوصفی - التحلیلی، تم توضیح کیفیه تشکیل نظام الخطاب فی خطبه التحکیم على أساس الحواس بمساعده البعد الحسی -الإدراکی ولقد ظهر کیف تصبح الحواس الأساس الأساسی لتکوین الخطاب، ثم تم تقییم هذا البعد من الخطاب فی الترجمات المتوفره من استاد ولی، جعفری ودشتی من أجل تحدید صحه ونقص ترجمه الإشاره الدلالیه فی ممر الترجمه المذکوره للوصول إلى الممر الدلالی. الخطاب السائد فی هذه الخطاب هو من نوع الخطابات الشائعه، وعلى مستوى وعی وعمل الناس والجماعات المؤیده للنظام السیاسی العسکری والجماعات المعارضه له، وهو ما یسمى الخطاب النقدی. تعتبر بعض الإشاره الدلالیه لهذه الخطبه بمثابه الإشاره المرکزیه والعنق الرئیسی للخطاب والإشارات الأخرى تدور حول هذه الإشاره الدلالیه کإشارات عائمه.
۱۷۳۹.

دراسه کیفیه خرق معیاریه القواعد (النحویه واللفظیه واللغویه والدلالیه) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 107 - 117

کلیدواژه‌ها: الامام علی (ع) نهج البلاغه خرق القواعد المعیاریه الکلمات الرمز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹
یعتبر خرق القواعد أو معیاریه القواعد بمعناه الخروج من لغه المعیار والقاعده، أحد المفاهیم الأساسیه فی مجال علم الأسلوب. وقد أعطى استخدام هذه المیزه فی کلام الإمام علی (ع) تمییزًا خاصًا لکلماته.لقد حاولنا فی هذا المقال ومن أجل إظهار هذا التمییز إجرا بحث وصفی-تحلیلی فی سعینا فی دراسه کیفیه خرق معیاریه القواعد فی کلام الإمام. السؤال الأساسی هو أن کیف یتم الخروج عن لغه المعیار والقاعده فی کلام الأمام؟ وبحسب دراسه أجریت فی نهج البلاغه، فقد استغل الإمام علی (ع) القدرات المختلفه للغه العربیه وحاول إعطاء أهمیه خاصه لکلماته وبهذه الطریقه، حاول أن ینقل المعرفه المافوق المعیاریه إلى القارئ. التغییرات فی معنى ودور العناصر اللغویه، وبناء کلمات جدیده، وبناء صور جدیده لعناصر مختلفه فی أشکال مختلفه، بما فی ذلک الرموز، وما إلى ذلک، هی طرق الإمام للخروج من اللغه المعیاریه وإنشاء نص یتفوق علی القواعد المعیاریه. وجود هذه السمات یبطئ من عملیه قراءه نهج البلاغه ویجعل القارئ یفکر ویؤخر ویخلق رد فعل هادف وفعال فیه.
۱۷۴۰.

تحلیل نقدی لآراء وأفکار صبری إبراهیم السید فی «تحقیق نهج البلاغه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 45 - 62

کلیدواژه‌ها: صبری ابراهیم السید نهج البلاغه تحقیق نهج البلاغه نهج البلاغه نسخه جدیده محققه وموثقه نقد الکتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۵۶
استمر جمع أقوال المعصومین أو رجال الدین وتسجیلها من وقت صدور الأحادیث حتى الیوم. ففی غضون ذلک، کانت کلمات الإمام علی (ع) مهمه للغایه وتم تقدیم أعمال مهمه فی تجمیعها وتدوینها. ویعتبر نهج البلاغه للسید الرضی العمل الأکثر مرکزیه وجدیره بالملاحظه فی هذا المجال والذی اعتبره الشیعه والسنه عبر التاریخ. ویعتقد الشیعه والعدید من أهل السنه أن خطب ورسائل وحکم نهج البلاغه صدرت بالتأکید عن الإمام علی (ع). فی الوقت نفسه کما أعرب بعض السنه، وخاصه بین المعاصرین، عن شکوکهم حول نهج البلاغه. وأما صبری إبراهیم السید عالم سنی مصری معاصر وهو أحد أقل المشککین المشهور فی نهج البلاغه. فهو بهدف مراجعه نهج البلاغه، وأصدر نسخه جدیده من نهج البلاغه بعنوان «نهج-البلاغه نسخه جدیده محققه وموثقه تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رض) من خطب ورسائل وحکم». فمن خلال التدخل فی نص المؤلف الأصلی، قسّم المحقق نتاج جهود السید الرضی إلى خمسه أجزاء. بسبب عیوب فی الأسناد والنصوص نهج البلاغه، أزال أربعه أجزاء منها بنسبه ۵۴.۶٪ ولم یقبل إسنادها إلی الإمام علی (ع). أخیرًا، تم تجمیع هذه الطبعه ونشرها فی ۱۱۴ خطبه و۵۲ رساله و۱۲۵ حکمه. تصف الدراسه الحالیه وتحلل ونقد أعمال صبری إبراهیم ومبادئه الفکریه باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی. فبینت النتائج أن المحقق لم یلتزم بالمعاییر العلمیه للبحث النصی وحذف النص الأصلی. فأدى التحیز الدینی والطائفی فی هذا العمل إلى تجزئه غیر مناسبه.کما تم حذف أو انتقال أقوال السید الرضی وتم إجراء ترقیم جدید بالنسبه للخطب والرسائل والحکم کما أن التشکیل أو التعریب غیر مکتمل وأیضًا تصنیف المحقق لا یتوافق تمامًا مع محتوى الکتاب.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان