درخت حوزه‌های تخصصی

دعا در سراسر تمدن انسان و در تمام فرهنگ‏ها و ادیان وسیله‏اى براى رهایى از گرفتارى‏ها، درماندگى‏ها، تحقق آرزوها و درمان آسیب‏هاى بدنى و روانى بوده است. در قرآن کریم موارد فراوانى از توسل پیامبران و مردمان به دعا آمده است. در این گزارش با پژوهش در هنگامه‏هاى دعا در قرآن کریم و توجه به آنچه در هنگامه‏هاى روان‏درمانى مى‏گذرد به پرسشهایى چند پاسخ مى‏دهیم: 1. آیا مراسم دعا با مراحل روان‏درمانى مقایسه‏شدنى است؟ چگونه؟ 2. آیا چگونگى و چندى سخن و واژه‏ها در قرآن کریم با آنچه در روان‏درمانى به کار مى‏رود همسانى دارد؟ 3. آیا شرایط پذیرش دعا در قرآن کریم، پیام‏هایى براى افزایش تأثیرپذیرى روان‏درمانى دارد؟ براى پاسخ به این پرسشها، نخست باید دیدگاه خود را در روان‏درمانى روشن کنیم و سپس آن را با آنچه که در قرآن کریم درباره دعا آمده است مقایسه و آن گاه نتیجه‏گیرى کنیم.

بی شک هر سنی دارای ویژگی ها و اقتضائاتی است. نتیجه بخش بودن فرایند تربیت و آموزش در صورتی است که براساس مراحل رشد، تحول روانی و ویژگی های هر دوره، اقدام به برنامه ریزی نمود. مهم ترین عامل عدم موفقیت والدین در تربیت عبادی، اطلاع نداشتن از ویژگی ها، مراحل و شیوه آموزش وظایف و تکالیف عبادی است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی در پی آن است تا با استناد به روایات تربیتی و منابع دینی، مهم ترین مراحل تربیت عبادی را ترسیم نماید. حاصل تحقیق بیانگر این است که در بین فروع دین، نماز و روزه بیش از دیگر اعمال عبادی، ضرورت آموزشی به کودکان از دوران کودکی را دارند. شروع رسمی آموزش نماز از 7 سالگی و روزه از 9 سالگی تعیین شده است. با رشد جسمی و ذهنی کودک، به تدریج زمینه تعلیم احکام و شرایط عبادات و همچنین آموزش سایر واجبات و مستحبات، مهیا می گردد. این تحقیق به دنبال ارائه راهکار عملی برای آموزش وظایف و تکالیف عبادی است که برای آن دست کم شش مرحله قابل تصور است. تحقق کامل و صحیح تربیت عبادی زمانی خواهد بود که کودک به آخرین مرحله، به عنوان مهم ترین هدف این پژوهش، نایل گردد.

هدف مقاله این است که ابتدا ماهیت تربیت اخلاقی را از دیدگاه فردی یا جمعی بودن مشخص سازد و سپس دلالتهای تربیتی و اجتماعی آن را بیان کند. این پژوهش از نوع بنیادی ـ کاربردی، و روش آن، توصیفی ـ تحلیلی است. یافته ها نشان داد که تربیت اخلاقی در دیدگاه علامه ماهیتی جمعی دارد و صرفا قائم به اصلاح فرد نیست؛ بلکه لازم است بخشی از برنامه جامع تربیت اخلاقی به ساماندهی وضعیت اخلاقی جامعه اختصاص یابد؛ لذا در این مقاله ضمن تأکید بر ضرورت تشکیل جامعه تربیتی، راهبردهایی در دو سطح مدرسه و کل جامعه برای اثر بخشی بیشتر برنامه تربیت اخلاقی پیشنهاد شده است.