درخت حوزه‌های تخصصی

هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی پرورش صله رحم و نقش کلیدی آن در ایجاد همبستگی و تحکیم تعاملات و پیوندهای میان اعضای شبکه خویشاوندی و اجتماعی است. روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی است و به منظور گردآوری داده های لازم جهت دستیابی به اهداف پژوهش، متون حدیثی مرتبط با موضوع با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع گردآوری و با شیوه کیفی تحلیل شده است. نتایج پژوهش در دو بخش مبانی و نقش آنها در سبک زندگی اسلامی تبیین شده است. در بخش اول، ویژگی ها (کرامت، تمایل به معنویت و فضیلت دوستی، محبت، نوع دوستی، انس و الفت، آرامش طلبی، مثبت نگری، تمایل به احسان، خودارزشمندی و دیگرارزشمندی، تمایل به شادکامی، عفو و بخشش، مسئولیت پذیری اجتماعی و تمایل به مالکیت) مطرح گردیده و در بخش دوم پیامدهای روانی عاطفی، روانی اجتماعی، معنوی دینی و اقتصادیِ ویژگی های مذکور تبیین شده است.

از آنجا که در حوزه های مختلف علمی، فلسفی و دینی، تعابیر و تفاسیر متفاوتی در مورد تعریف، ماهیت و ابعاد انسان دوستی ارائه شده است، لازم است تا در راستای بازشناسی و تدوین مبانی نظری حس انسان دوستی از منظر دین اسلام، اقدامات بیشتر و عمیق تری صورت گیرد. به منظور گام نهادن در این راه، در مقاله حاضر تلاش شده است که به طور اجمالی و در حد توان و با بهره گیری از روش تحلیلی، دیدگاه اسلام پیرامون موضوعاتی چون خاستگاه محبت در انسان، حدود و ثغور انسان دوستی در اسلام و انگیزه های حقیقی و غیر حقیقی انسان دوستی از منظر اسلام، با استناد به برخی آیات قرآن و روایات شیعی، روشن گردد تا بر اساس آن بتوان الگوی انسان دوستی اسلامی را تا حدی مشخص نمود.

یکی از نظام های هنجاری بسیار مهم در هر جامعه و جهان های فرهنگی، آداب اجتماعی است. هویت انضمامی، بین الاذهانی، نسبی و متغیر بودن و کارکرد های صوری آداب موجب شده تا این بخش هنجارین، به رغم اهمیت از حوزه مطالعات محققانه به دور مانده و یا در حاشیه موضوعات فقهی، حقوقی و اخلاقی به اجمال ملاحظه شود. پرسش از چیستی، چرایی و ضرورت، انواع، نقش و کارکرد، مبانی نظری، وجوه اشتراک و افتراق آن با سایر نظام های هنجاری همچون اخلاق، فقه، قانون، عرف، و استحسانات زیباشناختی، عمده ترین پرسش هایی است که انتظار می رود شاخه های مختلف علوم اجتماعی به تناسب علایق و جهت گیری های رشته ای خود بدان توجه کنند. این نوشتار درصدد است تا نسبت مفهومی، نظری، زبانی و کارکردی میان اخلاق و آداب اجتماعی را به مثابه دو نظام هنجاری با محوریت منابع دینی و منابع معرفت دینی مورد واکاوی و تحلیل قرار داده، به برخی نتایج کاربردی متناسب با اقتضائات جامعه موجود دست یابد. روش مطالعه، تحلیل محتوای گزاره های مربوط در متون و منابع دینی و علمی با روش تفسیری است.

هدف این پژوهش بررسی و تبیین مفهوم کیفیت زندگی از دیدگاه اسلامی است. در این راستا با روش تحلیل اسنادی به بررسی کتابهای آیت الله جوادی آملی پرداخته شده است. ابزار پژوهش سامانه مقوله بندی و رمزگذاری متغیرهاست که به تأیید پنج نفر از صاحبنظران رسیده است. براساس تجزیه و تحلیل کیفی، چهار بعد اصلی کیفیت زندگی (خود، خدا، دیگران، طبیعت) شناسایی، و حوزه های مربوط به هر کدام از این ابعاد تعیین، و در نهایت برای هر یک از ابعاد و حوزه ها، شاخصهای ارزیابی آن استخراج گردید.