درخت حوزه‌های تخصصی

مقاله حاضر به کارکردهاى سرنوشت‏ساز معارف عقلى، در باب پاسخگویى به پرسشهاى موجود درباره مبدأ، معاد و وحى پرداخته است و تأکید مى‏کند که بر خلاف دیدگاه حس‏گرایانِ جهان معاصر و متکلمان غربى که معرفت عقلى و دانش مفهومى و حصولى را تعطیل مى‏نمایند، متون اسلامى ـ مانند قرآن و نهج‏البلاغه و... ـ پر است از ادلّه، شواهد و قرائنى که پیوند علم و ایمان را تعلیم مى‏دهند. تأسف نگارنده بر این است که على رغم این آموزه اسلامى، گاه دیده مى‏شود که دست اندیشه و تفکر علمى و عقلى از مدعیات دینى و دریافت‏هاى عرفانى کوتاه پنداشته مى‏شود و آنگاه این کاستى به اندیشوران دینى و بلکه به نفس دین اسناد داده مى‏شود. بیان امتیاز برهان بر ذات در مقایسه با برهان بر صفات واجب، مطلب دیگرى است که به تناسب بحث و با رویکرد نقدى به دیدگاه متکلمان، در پایان این نوشتار آمده است.

آن روز که نواى «نهضت» از ناى جلودار بلند شد، فاضلان دین‏مدار، به «جنبش» درآمدند. جاى درنگ نبود؛ این بار دشمن؛ نه با توپ و تانک که با سلاح فناورى، هماورد مى‏طلبید. مى‏بایست «نهضت نرم‏افزارى» به پا کرد و در برابر دشمن، ایستاد. اما مبارزه، نیاز به آگاهى دارد؛ باید از علم غربى آگاه بود و از هزار توى دین نیز سررشته داشت تا بتوان در برابر دشمن، سینه سپر کرد. این نوشتار، به بیان مسائل زیربنایى جنبش نرم‏افزارى؛ یعنى رابطه علم و دین و نقل و نقد دیدگاه‏هاى گوناگون درباره آن و تبیین دیدگاه درست مى‏پردازد.

موضوع و عنوان بحث فوق، ناظر به توسعه جهانى مدرنیته و همراه با آن، رشد و توسعه سکولاریزاسیون غرب مى‏باشد. این نوشتار در صدد ارائه این مطلب است که مدرنیته براى این امر، از ابزار و بسترهایى که به سکولاریزاسیون ختم مى‏شود بهره جسته و حرکت مى‏کند. و سکولاریزاسیون نیز به لحاظ خاستگاه، پدیده‏اى غربى است که مهندسین اجتماعى در صدد ترویج و توسعه آن مى‏باشند. از این رو، ما در اینجا این مهندسى اجتماعى را از منظر تغییر و تحولات تکنولوژى و سلطه آن مورد توجه قرار داده و در عین حال، روند جهانى گرایى آن را نیز از این چشم‏انداز مورد دقت قرار مى‏دهیم.

از دیدگاه غزالی ، مباحث علوم طبیعی در دو بحث عمده ، با آموزه های دینی ، ناسازگار است : 1- سببیت : لازمه ی پذیرش سببیت ، اثر داشتن پدیده های طبیعی و رابطه ی علیت بین آن ها است . غزالی این دیدگاه را ناسازگار با عمومیت قدرت خداوند و معجزات انبیاء می داند . وی حل مشکل را در پذیرش نظریه ی عادت اشاعره و نفی رابطه علیت بین پدیده های طبیعی می داند . 2- نفس : مبحث نفس از مباحث مهم حکمت طبیعی است. غزالی از میان مباحث نفس ، بحث تجرد ، سرمدیت و کیفیت بقائ نفس پس از مرگ را مورد توجه قرار داده است ...

علوم تجربى در عالم غرب، بیش از سایر علوم، دستخوش تحول عظیم شده است. تکنولوژیهاى برتر و صنایع توسعه یافته به عنوان ارمغان بزرگ علوم تجربى، موجب شد تا علوم تجربى در رأس علوم قرار گیرد و روش کشف حقایق تلقى شود به طورى که هر امرى که با این روش، قابل بررسى نباشد، باطل و غیر واقعى به حساب مى‏آید. این مقاله در صدد تبیین این فرایند و ذکر برخى از لوازم آن از جمله تاثیر علوم‏تجربه‏گرایى در حوزه دین مى‏باشد .

چکیده در این مقاله، پس از ذکر ویژگی‏های دوران شش‏گانه پیش‏رفت علمی، بررسی‏های انجام شده در خصوص علل به‏وجود آمدن این تحوّلات تجزیه و تحلیل می‏شود. اندیشمندان، وجود بستر دینی ادیان ابراهیمی را عامل بسیار مؤثری در پیدایش این رشد علمی می‏دانند. این مقاله در پی بررسی نحوه و شواهد دالّ بر این تأثیر است.