درخت حوزه‌های تخصصی

در قسمت فضایل حسنین (ع) کتاب «مستدرک علی الصحیحین» حاکم نیشابوری، مناظره ای میان حجآج بن یوسف و یحیی بن یعمر نقل شده است که در آن حجّاج ضمن طرح شبهه ای، انتساب مستقیم امام حسین (ع) را به پیامبر (ص) و ذرّیه بودن ایشان نفی نمود. این شبهه بلافاصله با پاسخ مستدل قرآنی یحیی بن یعمر مواجه شد. پرسش این است که یحیی بن یعمر در اثبات ذرّیه بودن امام حسین(ع) به چه آیه یا آیاتی استناد نمود؟ این مقاله در صدد است با استناد به آیات و روایات و با اتّخاذ روش توصیفی- تحلیلی، به شبهه عدم انتساب مستقیم امام حسین (ع) به پیامبر (ص)پاسخ گوید. بررسی ها نشان می دهد: ذرّیه بودن امام حسین (ع) در آیات 84 و 85 سوره انعام، 61 آل عمران و 23 نساء و روایاتی که رسول خدا (ص) از امام حسین (ع) به عنوان فرزند خود یاد نموده اند، قابل اثبات است.

دعای پر فیض روز عرفه که از امام حسین(ع)نقل شده است، یکی از ژرف ترین دعاهای مأثور از ائمة اهل بیت(ع) است. این دعا در حد خود گنجینه ای گران بها از معارف والای الهی به شمار می رود. همانند این دعا، دعای روز عرفة امام سجاد(ع) است که در صحیفة سجادیه نقل شده است. آن چه در این مقاله در پی آنیم، بازشناسی شیوه های نیایش در این دو دعا از نگاه فنی و ادبی است. روش این مقاله از نوع تحلیلی - تطبیقی است و از مهمترین نتایج این بررسی می-توان به همسانی ساختاری و محتوایی این دو دعا اشاره کرد که بیشتر در راستای اصلاح رفتار فردی و اجتماعی انسان متمرکز است.

در بسیارى از ادعیه و مناجات‏هاى مأثور از امامان معصوم علیهم‏السلام تعابیرى به کار رفته است که گویا آن بزرگواران مرتکب گناه شده‏اند! این شبهه با اعتقاد ما مبنى بر عصمت ایشان ناسازگار است. به راستى به چه دلیل انبیا و ائمّه اطهار علیهم‏السلام به خود نسبت گناه داده و به درگاه ربوبى توبه و استغفار مى‏کنند؟ در پاسخ به این شبهه، پاسخ‏هایى ارائه شده است. اجمالاً در این زمینه باید گفت: هرچند انبیا و ائمّه اطهار علیهم‏السلام انسان‏هاى کامل، صاحب مقام عصمت و از هرگونه خطا و لغزش مصون هستند اما هم ایشان، آن‏گاه که در برابر عظمت و کبریایى و جلال و جبروت خداى متعال قرار مى‏گیرند و نعمت‏هاى بى‏کران خداوندى را که به بشر و ایشان عطا فرموده است به یاد مى‏آورند، بى‏اختیار با خضوع و خشوع در برابر عظمت الهى زبان به تضرع مى‏گشایند و از اینکه به لطف و کرم الهى از وساس شیطانى محفوظ مانده، خداى را شاکرند.