امام رضا علیه السلام و فرهنگ توحید

 نیاز انسان به توحید، شناخت خدا، ایمان به خدا، اطاعت خدا و تسلیم در برابر او مهم‌ترین نیاز انسانهاست. بشر بدون معرفت، اطاعت و ارتباط با خدا و عبادت او در ظلمات زندگی می‌کند. اهداف و راه خویش را نمی‌بیند، نابیناست. بدون توحید، انسان نه برای «از کجا آمده ام» پاسخی می‌یابد نه برای «به کجا می‌روم» جوابی دارد. و نه «آمدنم بهر چه بود» را می‌تواند پاسخ دهد .
توحید نیاز روح و روان انسان است، نیازی که در شمار نیازهای فرهنگی است. توحید سالم‌ترین و مفیدترین غذای قلب و مغز انسانهاست. اکسیژن زندگی و آب حیات جامعة بشری است.
کلمه «لا اله الا الله» دژ امن الهی در برابر هجوم شیاطین و سلاطین است. چتر ایمنی خدا بر سر جوامع بشری است. در جهان جهل و جور و فریب و در برابر نگهبانان زر و زور و تزویر، فرعون و قارون و بلعم، تنها یک قلعه امن و استوار وجود دارد و آن برج بلند و پولادین توحید است. تلاش امام رضا7 در گسترش اندیشه توحیدی و آموزشی محتوای« لا اله الا الله » به افراد و امت اسلامی و تربیت جامعه ای خدامحور، در صدر تمام تلاش‌های آن بزرگوار است:
سیرة قرآنی امام رضا7 تلاشهای تفسیری امام رضاعلیه السلام سیره امام هشتم در زمینة دعا و نیایش، آموزه های رضوی در باب دعا، استغفار ، تسبیح و یاد خدا، تحمید و تهلیل و تکبیر، اقدامات شب زنده داری و تهجد امام، نیایش های صبح و شام و نماز و تعقیبات نماز و ادعیه امام رضا در ماه رجب و شعبان و رمضان و به ویژه دعای عمیق سحرهای ماه رمضان ( اللهم انی اسئلک من بهائک و کل بهائک بهیّ ) یکی از بهترین میراث فرهنگی حضرتعلیه السلام در باب توحید است . این دعا را امام رضاعلیه السلام برای ایوب بن یقطین نوشته و فرموده است این دعای امام محمّد باقرعلیه السلام است.[1]
? گاه امام رضاعلیه السلام شیوه کرنش و سجود در برابر خداوند را به یاران آموزش می‌دهد و در نامه¬ای به سلیمان بن حفص مروزی نوشته‌اند. در سجده شکر صد بار بگو: شکراً شکراً و اگر خواستی صدر بار چنین بگو : عفواً، عفواً .[2]
? امام هشتم حضرت علی بن موسیعلیه السلام از پدرانش از رسول گرامی نقل کرده است. که آن بزرگوار فرمود : من انعم الله تعالی علیه نعمة فلیحمد الله تعالی. ومن استبطأ [ علیه ] الرزق فلیستغفرالله ، و من حزنه امرفلیقل : لا حول و لا قوة الاّ باالله. [3]
هر کس خداوند به او نعمتی می¬دهد باید او را حمد و ستایش کند، هر کس جریان روزی بر او کند می¬شود باید از خداوند آمرزش بخواهد و هر کس گرفتار اندوهی می¬شود ، جمله ی « لا حول ولا قوة الا بالله» را بگوید.
در اندیشه رضوی نعمت و قدرت از آن خدا و در دست اوست و اگر انسان گرفتار فقر می¬شود و یا از مشکلات آینده بیم دارد، باید به خود و دیگران یادآور شود، که هیچ تغییر و عامل حرکت و سکونی و هیچ انرژی حرکت آفرین و کنترل کننده¬ای جز به کمک خداوند متعال وجود ندارد.
حضرت رضاعلیه السلام از پدر بزرگوار و اجداد گرامیش از رسول گرامی نقل کرده است که فرمود: انّ لا اله الاّ الله کلمة عظیمة کریمة علی الله عزوجل . من قالها مخلصاً استوجب الجنة و من قالها کاذباً عصمت ماله و دمه و کان مصیره الی النار.[4]
کلمه توحید سخنی بزرگ و در پیشگاه خداوند، گرانبهاست. هر کس صادقانه و از روی اخلاص آن را بگوید. شایسته بهشت می¬شود و هر کس بدون پذیرش قلبی و به دروغ آن را به زبان آورد ، جان و مالش در امان است ولی سرانجامش در آتش خواهد بود.
امام و فرهنگ امامت
امامت تداوم بخش مسئولیت های پیامبران و ضامن اجرای اهداف بلند ایشان است. نخستین و بهترین وظیفه پیامبران برقراری رابطه عقلی، قلبی و عملی بین خدا و خلق خداست . تحکیم معرفت الهی ، تقویت عشق ربوبی، و هماهنگ سازی رفتار انسان با اهداف الهی، رسالت بزرگ پیامبران خداست. در میدان عمل، تا انسان از سلطة طاغوت ها آزاد نشود توحید تحقق نمی¬یابد و انسان توان عبادت و اطاعت خداوند ندارد .
و من یکفر بالطاغوت و یؤمن بالله فقد استمسک بالعروة الوثقی لاانفصام لها والله سمیع علیم.[5]
شعار « لااله الاّ الله » بهترین شعار پیامبران و شرط نخست اسلام و مسلمانی است.شعار « محمّد رسول الله » پیش شرط عینیت بخشی به فرمان خدا در زندگی فردی و اجتماعی است. همانگونه که در عصر خاتمیت قلب محمّد(ص) و علیعلیه السلام آینه ارادة الهی و زبان این دو ترجمان وحی آسمانی است. توحید و نبوت جز با پذیرش امامت مقدور نیست و اهداف رسالت جز با تعیین امام و امامت عملی نمی¬شود. نه معرفت خداوند بی تعلیم رسالت مقدور است و نه اطاعت خدا و پیوند قلبی و عاطفی و عملی با او بدون رهبری آسمانی و اطاعت از خلفای رسول خدا ممکن است.
و از اینجاست که امامت و رهبری اسلامی، جایگاهی آسمانی است نه زمینی، مدیریت علمی و فقهی و فنّی و هنری نیست. مدیریت قرآنی است، هم علم است، هم ایمان، هم فقه است هم اخلاق ، هم قدرت روحی است. هم محبوبیت اجتماعی، هم پیوند با خالق است و هم دلسوزی برای مخلوق، هم علم قرآنی است، هم شناخت انسان . سخن از دموکراسی و اریستوکراسی و انتخابات مستقیم و غیر مستقیم نیست. رهبری شایسته توسط فقیهان عادل و آگاه کشف می¬شود. نصب نمی¬گردد. ولی فقیه منصوب خبرگان نیست، توسط فقهای عادل و آگاه و امین مردم شناخته و معرفی می‌گردد. سخن از انتخاب اعیان و اشراف و یا « مردم سالاری » نیست. سالار و سردار زمین و زمان خداست و در اندیشه شیعه، رهبر کسی است که از همه به خدا نزدیک تر است و راه تشخیص آن موازین قرآن و سنت و فقهای عادل و آگاه به زمان هستند.
امام رضاعلیه السلام و ایران
امام یادگار پیغمبر و پاره تن آن بزرگوار و پناه بشریت مظلوم و ملجاء و ملاذ انسانها است پیوند مردم ایران با امام هشتمعلیه السلام ، نماد ارتباط امت و امامت و عقیده شیعه نسبت به مسأله رهبری است.
الطاف و برکات پیامبر اعظم(ص) توسط این یادگار محمّد(ص) و علیعلیه السلام در این سرزمین جاری است.این بزرگوار، در اخلاق و رفتار و دانش و رحمت و برگات، جلوه¬ای از حبیب خدا و پرتوی از« رحمة للعالمین » است که در افق تابناک خراسان می¬درخشد.
برکات دنیوی، علمی و معنوی و برآوردن حوائج کوچک و بزرگ میلیونها زائر دور و نزدیک در طول قرنها سبب شده که مرقد و بارگاه این امام رئوف، همیشه و در تمام ساعات، کانون اجتماع و عشق و راز و نیاز مردم و نقطة امید محرومترین گروههای اجتماعی باشد، در باور مردم ما ثامن الحججعلیه السلام پناه همه مردان و زنان و مردمان نیازمند و حتی ضامن آهوان در بند است.
میلیون ها گرفتار و غمزده و رنج دیده از سختی های زمین و زمان به سرزمین مقدس خراسان و مشهد الرّضاعلیه السلام می¬گریزند، و آزاد از هر گونه غم واندوه به خانه و زندگی خویش باز می¬گردند.
از روزی که سحاب رحمت رضوی از آفاق مدینه تا مرو دامن گسترد، باران دانش و سخاوت مشرق زمین را صفایی دیگر داد و درخت پاک آزادی و رهایی از سلطه طاغوت‌ها در جای، جای میهن اسلامی سر برآورد. برآوردن حوائج کوچک و بزرگ مردم و تأمین آب ونان وعزّت و آبرو و توفیق خدمت و قبولی توبه و دریافت برگ آزادی از آتش و کارت عبور از صراط و ورود به بهشت، همه و همه، نمونه های فراوان الطاف رضوی است. قطره های ریز و درشت باران رحمت و رأفت رضویعلیه السلام است که بر سر عارف و عامی می¬بارد. توحید و ولایت دو چشمه آسمانی است که امام هشتم در مسیر مدینه تا مرو جاری ساخت. هنوز هم این چشمه های پر برکت، زمین خشکیده را حیات می-بخشد، گیاهان پژمرده را طراوت می¬دهد، و غبار غم از چهرة تشنگان می‌شوید.
چرا ویژنامه رضوی
همراهان « فرهنگ کوثر» بخوبی می‌دانند که این نشریه از بدو میلاد به معرفت و محبت عترت پیامبر می¬اندیشد و غبار نعلین قنبر و گرد مقنعة فضّه را با طلای سرخ دیگران سودا نمی¬کند توان محدود و امکانات موجود خویش را به پژوهش و نگارش در آستان قدسی چهارده معصوم و یاران و فرزندان آنان اختصاص داده است و هم اکنون که نهمین سال میلاد خویش را می¬گذراند، سر به آسمان می¬ساید که جز از اهل بیت پیامبر(ص) سخن نگفته و قلم را به صاحبان زر و زور نفروخته و به مداحی این و آن نپرداخته است.
 فرهنگ کوثر» هر چه دارد، از فیض گل روی محمّد و آل محمّد دارد و هر چه می¬خواهد در آستان قدسی این خاندان: می¬جوید، آب زلال کوثر از چشمه والای اهل بیت است. این نشریه به سقایت فرهنگی فرزندان امت اسلامی می¬اندیشد و این ویژه‌نامه که 67 پیمانه از زلال« فرهنگ کوثر» است که همزمان با ماه پر برکت رمضان 1427ه . ق در اختیار تشنگان فرهنگ عترتعلیه السلام قرار می¬گیرد. تا کنون ویژنامه‌های غدیر ، فاطمی(س)، علویعلیه السلام ، حسنیعلیه السلام، حسینیعلیه السلام، سجادیعلیه السلام، باقریعلیه السلام، صادقیعلیه السلام، و دو ویژه نامه نبوی(ص)، و ویژه نامه امام جوادعلیه السلام و امام عسکریعلیه السلام در اختیار علاقمندان قرار گرفته است. تدوین ویژه نامه رضویعلیه السلام و امام هادیعلیه السلام و حضرت مهدیعلیه السلام از سلسله ویژه‌نامه های فرهنگ کوثر آرزویی بود که در جان همکاران این نشریه می¬تپید. خدای را شکر که در آستانه ماه پر برکت رمضان ( 1427 ه . ق ) « ویژه‌نامه رضوی» به عنوان هدیه‌ای کوچک از دیار خواهر به محضر مقدّس برادر گرامی حضرت معصومه (س) خورشید پر فروغ دو عالم، حضرت علی بن موسی الرّضا تقدیم می¬شود. دست اندرکاران فصلنامه خوشحال اند که نشر این شماره با تحوّلی فرخنده در آستان مقدس حضرت معصومه(س) همراه است و امیدی تازه به ارتقای خدمات فرهنگی پدید آمده است. این امیدواری مولود تشکیل معاونت فرهنگی در این بارگاه قدسی است. با انتصاب و حضور سید بزرگوار و دانشور مخلص و پرتلاش سید عباس لاجوردی دام عزه العالی از سوی مقام محترم تولیت، انتظار می¬رود، در کم و کیف فعالیتهای فرهنگی تحولی مثبت و گسترده پدید آید و آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) جایگاه خویش را در احیای امر اهل بیتعلیه السلام و پاسداری از فرهنگ ایشان بازیابد .همکاران « فرهنگ کوثر» حضور این چهرة ولائی و فرهنگی را در جمع خدمتگزاران این بارگاه قدسی گرامی می¬دارند و از تلاش¬های مخلصانة برادر گرامی جناب آقای غلامعلی عباسی که نهال فرهنگی آستانه را به درختی تناور تبدیل کردند، صمیمانه تشکر می¬کنند. و امیدواریم پایه¬های فرهنگ قرآن و عترت(علیهم السلام) استوارتر و زائرانش روز به روز فزون تر گردند. انشاء الله
و اذ یرفع ابراهیم القواعد من البیت و اسماعیل، ربنا تقبل منا انک انت السمیع العلیم.[6]
ربّنا واجعلنا مسلمین لک و من ذرینتا امة مسلمة لک و أرنا مناسکنا وتب علینا انک انت التوّاب الرحیم.[7]
والسلام
پی‌نوشتها:
1. مسند الامام رضا (ع)، ج2 ، ص 15
2. من لا یحضره الفقیه ، ج 2 ، ص 46.
3. عیون اخبار امام رضا، ج 2 ، ص 46
4. التوحید، ص 23.
5. سوره بقره ، آیه 256
6. سوره بقره، آیه 127
7. سوره بقره، آیه 128