درخت حوزه‌های تخصصی

پس از بررسی نمونه ای طلاقهای واقع در شهر تهران در سال 1367 دریافتیم که مهمترین علتهای طلاق عبارتند از: عدم توافق اخلاقی ( به وزن 25/0)‘ اختلاف خانوادگی (218/0)‘ اختلاف داخلی (106/0)‘ نداشتن سازگاری (105/0)‘ اعتیاد (6%)‘ عدم تمکین (055/0)‘ عقیم بودن (023/0)‘ نداشتن بچه (023/0)‘ ندادن خرجی (023/0). متغیرهای مهم و مؤثر در طلاق عبارتند از: سن جوانترین آنها 14 سال (زن) و مسن ترین آنها 50 سال به بالا (مرد) شغل (اداری‘ آزاد‘ تولیدی‘ کارگری) تحصیلات‘ تعداد ازدواج‘ محل تولد‘ همشهری بودن. در این تحقیق دریافته ایم که زوجهای جوان در اثر اختلاف خانوادگی و نداشتن توافق اخلاقی و نداشتن بچه از هم جدا شده اند و نیز زنان جوان که سواد ابتدایی و مردهایی که شغل اداری و بدون فرزند بوده اند به دلایل بالا طلاق رجعی گرفته اند. زنان میانسال و مردهای بیسواد با داشتن 1 تا 2 فرزند در اثر اعتیاد طلاق خلفی گرفته اند. مردهای میانسال که مدرک تحصیلی دیپلم دارند و اغلب 2 تا 3 بار ازدواج کرده اند از همسرشان جدا شده اند. مردانی که شغل آزاد و تولیدی و 1تا 2 فرزند دارند و متولد تهران می باشند از زنان خود که متولد تهران بوده و مدرک تحصیلی دیپلم دارند‘ بدلیل اختلاف خانودادگی و تنفر از هم طلاق گرفته اند و نیز داشتن زن دیگر‘ باعث جدایی زنان و مردان مسن شده است. همچنین این جدایی میان کارگران مرد و زنان بیسواد دارای حرفه دیده می شود. مردهای تقریباً مسن بعلت اختلاف سن و عدم تمکین از زنشان جدا گشته اند. بطوری که می بینیم نداشتن توافق اخلاقی و اختلاف خانوادگی نسبت به عوامل دیگربیشتر باعث طلاق زن و شوهرها شده اند و کار طلاق‘ در زنان خانه دار و نیز میان آنهایی که با هم خویشاوند نبوده اند نسبت به گروههای دیگر بیشتر دیده می شوند. مقدمه رسم ازدواج و تشکیل خانواده تاریخی بسیار کهن دارد و در واقع انسانها با توجه به وضعیت فرهنگی جامعه و امکانات اجتماعی و اقتصادی خود با قبول این رسم‘ وارد دوران جدیدی از زندگی خود می شوند. از طرف دیگر خانواده سازمانی است اجتماعی که پایه اولیه تشکیل جامعه است. بنابراین هرگونه دگرگونی درونی خانواده تاثیر مستقیم بر جامعه و سلامت آن دارد. نا استواری زناشویی که نتیجه نهایی آن جدا شدن زن و شوهر از یکدیگر است‘ خانواده را از کار و کوشش باز می دارد‘ بخصوص به کودکان و در نتیجه به جامعه لطمه زده و سلامت آن را به خطر می اندازد لذا بررسی مسئله طلاق و یافتن علل آن می تواند به دیدگاههایی تازه برای کاستن این مشکل بیانجامد و نوید داشتن جامعه ای سالم را به ازمغان بیاورد.

وفاق اجتماعی یکی از موضوعات اساسی است که از دیرباز مورد توجه مطالعات جامعه شناختی بوده است. وفاق اجتماعی گرچه موضوعی دیرینه است لکن با توجه به تحولات جهان معاصر بار دیگر لزوم توجه به آن بیشتر احساس می شود. بهرحال قبل از ورود به بحث اصلی‘ لازم است در ابتدا به چند نکته بطور حاشیه ای اشاره کنیم. با یک نگاه اولیه به تحولات در جامعه شناسی در سطح بین المللی این نکته بخوبی آشکار می شود که تا چند دهه قبل‘ حدود دهه 60‘ اختلافات پارادایمی Paradigmatic و تئوری نسبتاً شدیدی در علوم اجتماعی از جمله جامعه شناسی غالب بود. پارادایمها در مقابل هم صف آرایی کرده بودند. هرکدام معضله problematic و روش و تئوری و نوع داده خود را از دیگری جدا کرده‘ درصدد پاسخگویی به مسائل اجتماعی بودند. بتدریج این اختلافات پارادیمی‘ بخصوص از اوایل دهه 80‘ فروکش کرد و اغلب جامعه شناسان معاصر با سوی گیریهای تئوریک مختلف‘ اذعان نمودند که یک پارادیم قادر نیست به همه مسائل اجتماعی پاسخ دهد. (آلکساندر 1982‘ فرینربی و سایر 1986‘ ریتزر 1989‘ فارارو 1989‘ سو 1990‘ هابر ماس1990‘ زتومکا 1991‘ کالینز 1990). بدنبال این نتیجه گیری‘ بتدریج در جامعه شناسی مساله ادغام و ترکیب تئوریک Theoretical Integration مطرح شد. با طرد دوگانه گرایی دکارتی‘ دیگر انتخاب نظریه و روش و نوع داده و غیر مبتنی بر انتخاب یا این یا آن نبود بلکه بر پایه انتخاب هم این هم آن استوار شد. اگر در گذشته‘ محققی صحبت از وفاق اجتماعی می کرد در یک دسته خاص قرار می گرفت و اگر فی المثل بحث از تضاد اجتماعی می کرد در دسته ای دیگر جای می گرفت. (ریتزر 1975). در حالیکه امروز وفاق اجتماعی و تضاد اجتماعی‘ نظم اجتماعی و تغییر اجتماعی ‘ فرد و جامعه‘ ساخت و کنش و غیره همگی دو وجه یک سکه قلمداد می شوند و همزمان مطمح نظر قرار می گیرند. اگر یکی از آنها صرفاً مورد توجه قرار گیرد بیشتر به لحاظ تحلیلی است و نه به سبب چشم پوشی و یا احیاناً جهل.