درخت حوزه‌های تخصصی

حوضه آبی کارون شمالی با وسعت 23400 کیلومتر مربع یکی از بزرگترین حوضه های آبی ایران می باشد که طبق برنامه های توسعه کشور در زمینه های تامین آب برای سایر بخش ها و تولید انرژی برق آبی مورد توجه جدی قرار گرفته است. رخداد سیلاب های با دبی بالا در اثر ریزش بارش های سنگین به خصوص در سال های اخیر خسارات بسیار زیادی را در بخش های زیر بنایی حوضه به دنبال داشته که مدیریت این گونه رخدادها مستلزم شناخت دقیق تر عناصر موثر در آن می باشد. این مقاله با در نظر گرفتن شیوه های متداول بررسی مقادیر حد مانند روش گامبل یک متغیره و با استفاده از الگوی توزیع ترکیبی گامبل مقادیر حد بارش روزانه را طی دوره برگشت های مختلف در حوضه کارون شمالی برآورد نموده است. در این الگو به جای استفاده از مقادیر حد سالانه در روش یک متغیره گامبل از مجموع بارش و داده های حد روزانه استفاده می گردد. در واقع این روش مقدار حد را برای دوره برگشت های مختلف به صورت مشروط برآورد می نماید که علاوه بر آن دوره های برگشت شرطی به شرط معلوم بودن مجموع بارش و حداکثر مجموع بارش قابل محاسبه می باشند در پایان، این روش در مورد داده های مجموع بارش و حداکثرهای 24 ساعته سالانه چهار ایستگاه (ارمند، پل شالو، مرغک و بارز) حوضه کارون شمالی به کار گرفته شده که نتایج حاصله نشان دهنده دقت بیشتر روش مذکور نسبت به روش یک متغیره گامبل می باشد به اضافه این که اطلاعات بیشتری برای وقوع حداکثر بارش ها در آینده پیش بینی شده است.

داده های سنجش از راه دور چند طیفی منبع اطلاعات مهمی برای تشخیص تغییرات سطحی می باشد. تغییرات پوشش اراضی، بدلیل فعالیت های بشری، موضوع اصلی برنامه ریزی منطقه ای است. تشخیص تغییرات یکی از کاربردهای اصلی سنجش از راه دور است. در این مطالعه که بر اساس روشهای چشمی و رقومی انجام شده است، تغییرات 23 ساله در دوره های مختلف شناسایی و مشخص شده است. تصاویر رقومی MSS (20ژولی، 1977) TM 7 سپتامبر، 1988 و +ETM 20 ژولی، 2000 استفاده شد. برای بررسی تصاویر سه زمانه، تصحیحات رادیومتریک و هندسی انجام و سپس روشهای مختلف مانند رویهم قرار دادن تصاویر رقوی، تفریق تصاویر، مقایسه پس از طبقه بندی به کار گرفته شده نتایج حاصل نشان داد مه طی 23 سال گذشته تغییرات فاحشی در رابطه با بیبان زایی روی داده است که 68% این تغییرات در مدت زمان بین 2000-1985 روی داده است. براساس نتایج حاصل نتیجه گیری می شود که داده های MSS ، TM و +ETM برای تهیه نقشه های تشخیص و تغییرات مناسب هستند. ضمناً نتایج حاصل نشان داده که کار میدانی گسترده برای نهیه نقشه های تغییرات منطقه مورد مطالعه نیاز است.

بیابان لوت با دارا بودن اشکال متنوع فرمایش بادی و آبی – پدیده های ژئومرفولوژیکی از قبیل تپه های ماسه ای – کلوت ها ( یاردانگ ) و سنگفرش بیابانی یکی از خشک ترین بیابان های مهم دنیاست . در این تحقیق داده های هفت باند سنجنده TM ماهواره لندست و تصاویر رنگی حاصل از سنجنده TM به تاریخ های 1987و1988 – عکسهای هوایی به مقیاس متوسط 1:20000 و نقشه های توپوگرافی به مقیاس 1:250000 و 1:50000 و کارهای میدانی و نرم افزارهای سنجش از دور استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که شش باند انعکاسی و یک باند حرارتی سنجنده TM کارایی زیادی در مطالعات منابع آب – رطوبت خاک و آبراهه ها دارند .نتیجه تحلیل مولفه های اصلی و پردازش های نشان داد که داده های ماهواره ای علاوه بر افزایش سرعت – موجبات صرفه جویی در هزینه و افزایش دقت مطالعات می گردند .

سرزمین یک محیط فیزیکی شامل آب وهوا – توپوگرافی – خاک – هیدرولوژی و پوشش گیاهی می شود . همه این عوامل برای بعینع سازی کاربردی اراضی بر مبنای توان اکولوژیک مناطق استفاده می شوند . در این مطالعه که در منطقه خرم اباد صورت گرفته است – عوامل محیطی از جمله شیب – جهت – زمین شناسی – پوشش گیاهی – ارتفاع – میزان بارندگی و نوع خاک با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تصاویر سنجش از دور تولید و جمع آوری شده اند . با بهرهگیری از توابع ویژه ساج از جمله همپوشانی و بافرینگ و ارزیابی چند عامله با استفاده از روش وزن دهی CRITIC – تناسب اراضی منطقه برای کاربردی های مختلف از جمله کشاورزی – ترسیم – جنگل کاری و مرتعداری تعیین شده است . نتایج این مطالعه نشان می دهد که در منطقه مورد بررسی امکان توسعه اراضی کشاورزی – مرتع و جنگلداری به ترتیب تا میزان 26-35-20 درصد از وسعت منطقه وجود دارد .

"پلایای گاوخونی به عنوان یک میراث و بایگانی کواترنر در ایران وقوع حوادث اقلیمی محیطی را به صور گوناگون در بستر خود به تصویر کشانیده و از جایگاه خاصی در میان قلمروهای ژئومورفولوژیکی ایران برخوردار می باشد. به عبارت دیگر در ایران قلمرو کواترنر تنوع اشکال مورفیک دیرینه نشان از حاکمیت فازهای مختلف سرد و گرم اقلیمی کواترنر تغییر بیلان ماده و انرژی در سطوح مختلف ژئومورفیک دارند. متد بررسی و تحلیل در این مقاله متکی به سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور می باشد. لذا تکنیک های به کار رفته در جریان تحقیق عبارتند از: عملیات ورود و تبدیل فرمت باندهای سنجنده ETM+ بررسی آماری باندها تصحیح هندسی تصاویر عملیات موزائیک انطباق و هموارسازی تصاویر تهیه منحنی های طیفی قلمروها و فرم ها انتخاب بهترین ترکیب باندی آنالیز مولفه های اصلی ادغام اطلاعات سنجنده ETM+ لندست هفت با یکدیگر به کارگیری عملیات متعدد بارزسازی ضمنا در بخش سیستم اطلاعات جغرافیایی نیز از عملیاتی چون تهیه لایه های متعددی از قبیل لایه آبراهه لایه طیف های ارتفاعی لایه شیب مدل رقومی ارتفاعی و نیز استخراج قلمروها و لایه های موضوعی ژئومورفولوژی استفاده گردید. در ارتباط با توانمندی سنجش از دور و GIS در شناسایی قلمروهای دیرینه ژئومورفیک گذشته گاوخونی باید اذعان نمود که در این تحقیق با به کارگیری یک مدل ابداعی قلمرو گاوخونی در چهار فاز مختلف پیشروی و پسروی بازسازی گردید. پس از شناسایی و تفکیک قلمروها عملیات تطابق فرم های ژئومورفیک دیرینه از جمله دلتاها و تراس های دریاچه ای در پیرامون فازهای گذشته صورت گرفت و نقشه های زمین ریخت شناسی موضوعی تهیه گردید. این روش برای اولین بار در قلمرو پلایای گاوخونی به کار رفته است و به عنوان روشی قابل اعتماد در جهت بررسی سایر کویرهای ایران پیشنهاد می گردد."

ای‍ن‌ پ‍ژوه‍ش‌ ش‍ام‍ل‌: م‍وق‍ع‍ی‍ت‌ اس‍ت‍ان‌ ف‍ارس‌، ت‍وزی‍ع‌ ف‍ش‍ار در س‍طح‌ اس‍ت‍ان‌ ف‍ارس‌، پ‍ارام‍ت‍ره‍ای‌ اق‍ل‍ی‍م‍ی‌ اس‍ت‍ان‌، ت‍ع‍ری‍ف‌ ی‍خ‍ب‍ن‍دان‌، ان‍واع‌ ی‍خ‍ب‍ن‍دان‌، ع‍وام‍ل‌ م‍وث‍ر ب‍ر ت‍ش‍دی‍د ی‍ا ت‍ض‍ع‍ی‍ف‌ ی‍خ‍ب‍ن‍دان‌، ت‍وج‍ی‍ه‌ ف‍ی‍زی‍ک‍ی‌ ع‍ل‍ت‌ وق‍وع‌ ی‍خ‍ب‍ن‍دان‌، ع‍لائ‍م‌ خ‍س‍ارت‌ ی‍خ‍ب‍ن‍دان‌ در گ‍ی‍اه‍ان‌، پ‍راک‍ن‍دگ‍ی‌ م‍ک‍ان‍ی‌ ی‍خ‍ب‍ن‍دان‌ ه‍ای‌ ب‍ه‍اره‌ در ای‍ران‌، روش‌ ه‍ای‌ م‍خ‍ت‍ل‍ف‌ از ی‍خ‍ب‍ن‍دان‌ و اه‍م‍ی‍ت‌ پ‍ی‍ش‌ ب‍ی‍ن‍ی‌ دم‍ای‌ ح‍داق‍ل‌ اس‍ت‌.

انسان در دوره‌های مختلف تاریخی و در فرایند تغییر چشم‌انداز محیط طبیعی و تبدیل آن به محیط جغرافیایی ، سعی در مکان گزینی مناسب جهت فعّالیّت و سکونت در محلّ های مناسب نموده است . در گذشته طیف نسبتاً اندک فعّالیّت ها و شاخص های تأثیرگذار ، امر مکان یابی را از طریق ارزیابی ذهنی و تخمین کیفی عملی می‌ساخت ، ولی امروزه به علّت تنوّع و تعدّد شاخص های تأثیرگذار از یک طرف و ضرورت توجّه به تأثیرات آتی مکان یابی ها بر محیط جغرافیایی از طرف دیگر ، سبب شده که تخمین کیفی قابلیّت خود را از دست داده و به موازات آن استفاده از شاخص های کمّی بیش از پیش ضرورت پیدا کند. مدل ای.اچ.پی (که در این مقاله به معرفی و نحوة کاربست آن می‌پردازد ، یکی از معروف ترین فنون تصمیم‌گیری چند منظوره برای وضعیّت های پیچیده‌ای که سنجه‌های چندگانه و متضادّی دارند ، بشمار می‌رود و قابلیّت آن در برنامه‌ریزی‌های متعدّد نظیر انتخاب محلّ سدها ، مکان یابی شهرک های صنعتی شهرهای جدید و مکان یابی محلّ دفن زباله و ... به اثبات رسیده است . در این مقاله جهت بیان نحوة استفاده از این مدل در مطالعات جغرافیایی ، مراحل مکان یابی توسعة آتی شهر میاندوآب تشریح شده است . واژگان کلیدی : مکان یابی، تحلیل سلسله مراتبی، تصمیم‌گیری، عوامل جغرافیایی، توسعة شهری

هدف پژوهش تحلیل پدیده مه در فرودگاه مهرآباد تهران در فصل زمستان در طی یک دوره ی نرمال اقلیمی (۱۹۶۱-۱۹۹۰) از دو دیدگاه آماری و سینوپتیکی می باشد بدین صورت که پس از بدست آوردن آمار روزهای همراه مه با استفاده از کدهای سینوپ هوای حاضر ۴۰-۴۹ روزهای همراه مه که طولانیترین و بیشترین مه را داشت انتخاب شده بیشترین فراوانی دیده بانی مه مربوطه به ماه ژانویه بود و بعد به ترتیب مربوط به ماه دسامبر و فوریه و مارس و بیشترین ساعت دیده بانی مه در طی شبانه روز مربوطه به محدوده ی زمانی (LST ‏۰۷۰۰ -‏LST ‏۱۰۰۰) بوده است. دو نمونه از طولانیترین مه هائیکه انتخاب شد مربوط به سال ۱۹۸۵ روزهای ششم و هفتم ژانویه و سال ۱۹۹۱ روزهای سوم و چهارم و پنجم ژانویه بوده که برای هر کدام کمیتهای دیدافقی- دمای خشک- دمای تر- دمای نقطه ی شبنم- رطوبت نسبی و فشار بخار آب بررسی شد و دیده شد که دماها نوسانات همسانی نسبت به یکدیگر داشتند و همواره دمای تر از دمای نقطه ی شبنم بزرگتر یا مساوی آن و از دمای خشک کوچکتر و یا برابر آن بوده است، زمانیکه کمترین مقدار دیدافقی وجود داشت بیشترین کاهش دمایی و بیشترین رطوبت نسبی وجود داشته و در ساعت شروعی مه غلیظ بیشترین کاهش فشار بخار آب وجود داشته است. سپس با استفاده از نقشه های سینوپتیکی سطح زمین و سطوح ۸۵۰ و ۷۰۰ و ۵۰۰ میلی بار سیستمهای جوی سینوپتیکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته .

بخش عمده ای از شهرها و آبادیها در امتداد رودخانه ها و به ویژه در روی پادگانه های رودخانه ای استقرار یافته اند. از دلایل اصلی این استقرار دسترسی به آب این رودها به منظور بهره برداری زراعی، شرب و صنعت و از طرفی مساعد بودن توپوگرافی و خاک این زمین ها، می باشد. این زمین ها تحت تاثیر دینامیک رودخانه و تغییرات دبی، همواره در معرض خطراتی از جمله سیلاب و ناپایداری بستر، در نتیجه حرکات پیچان رودی است.محدوده مورد بررسی این مقاله، رودخانه تالار واقع در جلگه ساحلی مازندران می باشد. برای تعیین الگوی این رودخانه از ضریب خمیدگی (به روش لئوپلد و ولمن) و نیز زاویه مرکزی (به روش کورنایس)، به عنوان ابزار غیر فیزیکی و از نقشه های توپوگرافی بزرگ مقیاس و عکسهای هوایی به عنوان ابزار فیزیکی تحقیق استفاده شده است. با توجه به اینکه سرعت تکامل پیچان رودها از نظر زمانی و مکانی یکسان نیست، بنابراین مدلهای مذکور میانگین ضریب خمیدگی قوسها را برابر 1.39 نشان می دهند و این رقم بیانگر بالا بودن نسبت پیچ و خم دار بودن رودخانه تالار است. از طرفی با توجه به نتیجه به دست  آمده از شاخص ضریب خمیدگی، 26.45 درصد از قوسهای این رودخانه در زمره الگوی پیچان رودی تکامل یافته قرار می گیرند. همچنین، شاخص زاویه مرکزی، میانگین زاویه مرکزی، قوسهای رودخانه تالار را 129.1 درجه نشان می دهد که با توجه به این شاخص (مدل کورنایس)، 60.4 درصد قوسها در زمره پیچان رود توسعه یافته و 25.5 درصد قوسها در زمره پیچان رودهای خیلی توسعه یافته قرار دارند. ضرایب به دست آمده از طریق این مدلها، ضرورت تثبیت میان مدت و کوتاه مدت بستر را از طریق روشهای مدیریتی و مهندسی سازه ایجاب می کند