مخروط های افکنه به علت حاصلخیزی و امکان دسترسی به منابع سطحی و زیر زمینی در محدوده آنها – از نظر زراعی و سکونتگاهی مورد توجه ژئومرفولوژیست ها هستند . به همین جهت بررسی فرایند پیدایش و روند تغییرات آنها اهمیت بسیار دارد . در این پژوهش سعی شده است تا داده های مرفومتریک و ژئومتریک که از طریق اندازه گیریهای میدانی – عکس های هوایی و تصاویر ماهوارهای – نقشه برداریهای زمینی و اندازه گیریهای طریق اندازه گیریهای میدانی – عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای – نقشه برداری های زمینی و اندازه گیری های کارتوگرافیک در محدوده مورد مطالعه ( حوضه گاماسیاب در غرب کشور ) حاصل شده اند . مورد بررسی آماری و ریاضی قرار گرفته و استنباط های ژئومرفولوژیکی از آنها انجام گیرد . نتایج این بررسی نشان می دهد که اولا روابط ارائه شده از سوی پژوهشگران بین المللی نظیر بول درباره وجود همبستگی بین مساحت حوضه آبگیر مخروط های افکنه با مساحت مخروطه ها در منطقه مورد مطالعه نیز صادق است . ثانیا بررسیهای آماری – تغییرات طولی و گستردگی مخروط های افکنه را بر اثر فعالیت های زمین ساختی آشکار ساخت و ثالثا تاثیر جنس مواد در حوضه های آبگیر مخروط ها ( مواد آهکی ) را بر ابعاد و شکل مخروط های افکنه نشان داد .
استقرار الگوهای متفاوت فشار در فصول مختلف سال در تلفیق با عوارض سطح زمین باعث ایجاد یکی از شدیدترین بادهای محلی ایران در جنوب دریای خزر شده است. دره سفید رود کانال ارتباطی بین دریای خزر در شمال و خشکی گسترده ایران مرکزی در جنوب میباشد. تفاوت عرض جغرافیایی این دو پهنه سبب شده تا از نظر بیلان انرژی و الگوهای گردشی هوا، شرایط مختلفی در منطقه استقرار یابد. به طوری که این تضادها در نهایت الگوهای متفاوتی از فشار را در فصول مختلف سال در سطح منطقه بوجود میآورند. نتیجه این وضعیت تبادل هوا بین پهنه آبی خزر و خشکی ایران مرکزی است. از آنجایی که دیواره کوهستانی البرز مانع از تبادل هوا در این منطقه شده است بنابراین جریان هوا فقط از طریق دره هایی که عمود بر جهت ناهمواریهاست انجام میشود. در این پژوهش با بررسی آمار ایستگاههای سینوپتیک مستقر در سطح منطقه و نقشه های سینوپتیک در فصول مختلف سال، علل وزش باد، عوامل مؤثر در ایجاد آن و تغییرات ماهانه، فصلی و سالانه در ساعات مختلف روز مورد بررسی قرار گرفته است، نتایج این پژوهش عبارت است از : 1ـ در تمام سال میزان فشار در ایستگاههای واقع در شمال البرز بیشتر از ایستگاههای جنوب آن، در محدوده وزش باد منجیل است. 2ـ جریان باد غالب و نایب غالب در 12 ماه سال در ایستگاه سینوپتیک منجیل به ترتیب، شمالی و سپس شمال غربی است. 3ـ درصد حالات هوای آرام در 12 ماه سال یکسان نبوده، به طوری که بین صفر درصد در ساعات 5/18 عصر در ماه اگوست (مرداد) تا 91/84 درصد در ساعات 5/6 به وقت محلی در دسامبر (آذرماه) در نوسان است. ?- روند تغییرات، تداوم جریان باد و درصد هوای آرام در فصول چهارگانه سال یکسان نبوده و الگوهای گردشی هوا در سطح زمین و سطوح میانی جو ارتباط دارد. بررسی نقشه های سینوپتیک نیز بیانگر الگوهای متفاوت هوا در فصول مختلف سال است، چنان که محدوده مطالعاتی دارای یک دوره هوای آرام با درصد باد کمتر در زمستان و یک دوره دارای باد با نداوم و سرعت بالا در تابستان است.
خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که در مقایسه با سایر بلایای طبیعی از نقطه نظر میزان، شدت، طول مدت واقعه، گسترش منطقه، تلفات جانی، خسارتهای اقتصادی و اثرات بلندمدت از بالاترین درجات برخوردار است. در دهههای اخیر از میان حوادث طبیعی که زندگی انسان را بر روی کره خاکی تحت تاثیر قرار داده است، فراوانی خشکسالی بیش از سایر حوادث میباشد. به طوری که تعداد کل آسیب دیدگان از خشکسالی طی سالهای 1966 تا 1988 بالغ بر یک و نیم میلیارد نفر برآورد شده است که 52 درصد آسیب دیدگان از کل بالایای طبیعی را تشکیل میدهد. خسارتهای خشک سالی عمدتا به صورت کاهش عملکرد مراتع، کاهش تولید محصولات زراعی به ویژه دیم، کاهش منابع آب کشاورزی و شرب، کاهش منابع اب سطحی و زیرزمینی، طغیان آفات و بیماریهای گیاهی و دامی، افزایش مهاجرت و در نهایت اثرات سوء زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی ظاهر میشود که توسعه پایدار منطقه را مورد تهدید قرار میدهد. در این مقاله که انعکاس دهنده بخشی از تحقیقات و مطالعات انجام شده بر روی پایش و پیش آگاهی خشکسالی میباشد، ابتدا موضوع رخداد خشکسالی و روشهای معمول پایش آن بررسی شده، سپس خشکسالی سالهای زراعی 79-1378 و 80-1379 از نظر ابعاد خسارتهای وارده و تعیین بعضی از شاخصهای قابل دسترس برای استان یزد مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین وضعیت خشکسالی در این سال ها در سایر استان های کشور نیز با مقایسه شاخص های پیشنهادی، ارزیابی شده است.
فلات مرکزی ایران امروزه با شرایطی خشک تا بسیار خشک روبه روست، ولی شواهد ژئومرفولوژیک نشان میدهد که تغییرات قابل توجهی در اوضاع اقلیمی و طبیعی این ناحیه در طول دوران چهارم روی داده است که گاه بسیار متفاوت از وضعیت کنونی بوده است. تحقیق حاضر بر مبنای بررسی آثار ژئومرفولوژیک و تجزیه و تحلیل شیمیایی ـ فیزیکی رسوبات کویر اردکان و نیز مطالعه بخشی از رسوبات باد آورده این ناحیه (موسوم به کوهریگ) تهیه شده است. پدیده های ژئومرفولوژیک غیر فعال (فسیل)، که نشان دهنده شرایط طبیعی گذشته میباشد از قبیل مورنهای یخچالی کوهستانی در شیر کوه (جزئی از حوزه آبگیر یزد - اردکان)، خطوط ساحلی دیرینه در حاشیه این کویر، و نیز وجود رسوبات دریاچه ای و ماندابی ریز دانه (سیلت و رس) در عمق بسیار کمی زیر سطح امروزی کویر، همگی نشان دهنده تغییرات شرایط محیطی در اواخر پلیستوسن و بخشی از هولوسن میباشند. در این مقاله سعی شده است تا با توجه به این شواهد و مطالعه ویژگی های فیزیکی - شیمیایی مقطعی از رسوبات این کویر، روند تغییرات اقلیمی و محیطی در این حوضه بررسی شود. نتایج حاصله نشان میدهد که شرایط به مراتب سردتر. همراه با هوازدگی فیزیکی شدیدتر ناشی از سرمای شدید در انتهای پلیستوسن، به شرایط گرمتر و با موازنه رطوبتی مثبت تغییر حالت داده است، به طوری که در قسمت قابل توجهی از هولوسن شرایط محیطی مساعدی جهت پیدایش پهنه های آبی به جای کویر وجود داشته است.
طی سالهای اخیر در ایران و به طور منطقه ای در شمال همدان خشکسالی های مستمر و شدیدی رخ داده که در نتیجه آن منابع آبهای سطحی منطقه خشک یا بسیار کم شده و سفره های زیر زمینی با افت سطح ایستابی شدیدی روبرو شده است در این تحقیق با استفاده از روش شاخص Z استاندارد در خشکسالی ها و شدت آنها مشخص شد و دو سال آبی 79-77 به عنوان سالهای شاخص خشکسالی تعیین گردید در بررسی توزیع مکانی شدت خشکسالی و افت سطح سفره های آب زیرزمین دشتها شمال همدان از قابلیت GIS و نرم افزار ARC/view و Arcinfo و از رابطه یتزولد در تعیین شدت کمبود بارش و خشکی و از هیدروگراف های معرف سطح آبهای زیر زمینی جهت تعیین میزان و شدت افت ماهیانه و سالانه سطح ایستابی استفاده گردید منابع ابهای زیرزمینی با توجه به عمق سفره نوع آن ویژگیهای زمین شناسی خصوصیات ژئوهیدرولوژیکی و شبکه ابهای سطحی روی آن نسبت به خشکسالی واکنش نشان میدهد در نتیجه خشکسالی بر منابع آبهای سطحی منطقه اثرات تخریبی مستقم داشه ولی در آبهای زیرزمینی بین کاهش بارش و افت سطح ایستابی ضریب همبستگی معناداری وجود ندارد و خشکسالی به صورت غیر مستقیم از طریق کاهش تغذیه سفره های آب زیرزمینی از منابع آب سطحی افزایش برداشت از طریق چاههای عمیق جهت مصارف کشاورزی افزایش دما و تبخیر و تعرق و تغییر نوع بارش درنتیجه کاهش میزان تغذیه از بارشهای جوی و .... بر منابع آبهای زیرزمینی موثر می باشد بنابراین اثرات خشکسالی باتاخیر زمانی بیشتری در آبهای زیرزمینی ( با تاخیر 9 ماهه) رخ می دهد