غلامرضا براتی

غلامرضا براتی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۰ مورد.
۱.

تحلیل تغییرات فضایی الگوهای دوام فصل بارش کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل تغییرات فضایی آماره الکساندرسون دوام فصل بارش ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۳
تغییرات آب و هوایی و از جمله تغییرات فضایی بارش، چالشی است که ابعاد مختلف زندگی امروزی جوامع بشری را تحت تاثیر قرار داده است. با توجه به آب و هوای خشک و نیمه خشک کشور و اهمیت مانایی فراسنج بارش در مدیریت منابع آب و غذا در آن، بررسی تغییرات فضایی آن در پهنه کشور از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود. از این رو در این پژوهش تغییرات فضایی دوام فصل بارش در دوره مرطوب (سپتامبر تا می) با استفاده از دو آماره «موران محلی» و «لکه های داغ گتیس اٌرد-جی» طی 5 دوره 5 ساله در سال های 1991 تا 2015 میلادی مد نظر قرار گرفت. پراکنش فضایی مثبت دوام فصل بارش، بر پایه نتایج آماره موران محلی، انطباق بسیار خوبی با نواحی پربارش کشور دارد. از سوی دیگر پیوستگی الگوی فضایی منفی حاصل از آماره لکه های داغ، در قیاس با نتایج آماره موران محلی بیشتر بوده و بر نواحی بسیار کم بارش جنوب شرقی و مرکزی منطبق است. همچنین نتایج آماره الکساندرسون نشان داد که سری زمانی 13 ایستگاه از 108 ایستگاه منتخب، دارای جهش یعنی تغییر ناگهانی در سری زمانی دوام فصل بارش،بوده اند. این جهش ها بیشتر در ایستگاه های جنوبی کشور و در سالهای بعد از 2000 میلادی آشکار شده است.
۲.

ناحیه بندی و واکاوی بارش های فراگیر در نواحی بارشی ایران در بازه ی آماری 30 ساله (2016- 1987)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۸۲
بارش پدیده ای حاصل از اندرکنش های پیچیده جو است و در میان رویدادهای اقلیمی، با توجه به نقش حیاتی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اهمیت تداوم بارش بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک که بخش اعظم ایران را شامل است، بیش از حجم آن است. هدف از این پژوهش شناسایی نواحی بارشی ایران از نظرتداوم بارش و ویژگی های آن، در هر ناحیه است. جهت بررسی تداوم بارش های ایران ایران و با تعریف روز بارشی با عنوان «روز دارای بارش برابر یا بیشتر از 5/0 میلی متر»، از داده های بارش روزانه ی 80 ایستگاه همدید کشور طی 6 ماه سرد سال از اکتبر تا مارس در بازه ای 30 ساله (2016 - 1987) استفاده شد. تنظیم داده ها در جداول روزانه در مرحله اول، امکان برنامه نویسی را در محیط متلب برای تفکیک بارش ها در گروه های دهگانه از «یک روزه» تا «ده روزه» فراهم کرد و در مرحله دوم در محیط اس پی اس اس بر اساس ویژگی های فراوانی، مقدار و میانگین بارش ها در گروه های یاد شده، با روش ادغام وارد، خوشه بندی انجام شد. اجرای فرآیند خوشه بندی روی تداوم های بارش ایران نشان داد که هفت پهنه ی بارشی تقریبا همگن در ایران وجود دارد؛ آرایش جغرافیایی نواحی تداوم بارش ایران، وابستگی مقدار بارش ایران را به ناهمواری ها، مسیر سامانه های بارش زا، نزدیکی به منابع رطوبت و اثر دریا به خوبی آشکار می سازد. از لحاظ موقعیت قرار گرفتن پهنه ها می توان گفت؛ قرار گرفتن چهار پهنه در نیمه ی غربی ایران علی رغم وسعت کم آن در مقابل نیمه ی شرقی دلیل بر ناهمگنی آن است. شماره ی مقاله: ۶
۳.

Scientific explanation of mountains movement on verse 88 of Surah al-Naml from the Noble Qur'an

نویسنده:

کلید واژه ها: Mountains Clouds Similarity of motion

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۸۴
Verse 88 of Surah al-Naml has likened mountains to moving clouds. Although in the previous centuries, most exegetes considered the movement of mountains as one of the pre-resurrection events, new scientific findings in geology and meteorology have brought new aspects of this similarity to scholars. this study aims to present a new understanding about verse 88 of Surah al-Namal and identify the similarities between the movement of mountains and clouds, according to the reference scientific texts in geology and meteorology. The results showed that the similarity of mountains to clouds, in addition to the direction and speed of movement previously specified, is in the mechanism of motion, layers and constituents. Earlier, many exegetes considered the movement of the mountains to be related to the resurrection and did not see it as compatible with the current conditions of the mountains but today, scientific findings show that the movement of mountains in several aspects is like clouds: 1. Mountain movements are influenced by the movement of earth's twenty plates, in different directions including orbital, meridian, combination of the two and ascending. Clouds also show all four side of movement in the atmosphere. 2. The movement of mountains is slow and at a speed of several millimeters or a few centimeters per year, and the movement of clouds is also slow in the sky. 3. The mountains move on the edge of the plates in an upward motion on the edge of the opposite plate, and this phenomenon can be seen in the front clouds of the warm air mass, i.e. the cold air mass creeps upwards at the front. 4. The mountains continue to evolve even as they move with tectonics forces from below and erosion forces from above. Clouds also evolve from above while moving, by converging currents from below and diverging from above.
۴.

Scientific Explanation of Hail Based on the Verse 43 of Surah al-Nūr from the Noble Qurʼan

کلید واژه ها: The Qurʼan Scientific Miracle Atmospheric Sciences Hail falling Mechanism

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۹۱
Hail is an atmospheric rainfall with a complex mechanism. The Greeks were among the pioneers of knowledge in ancient times and they termed “hail” as “frozen rain” (Anaximander) and “instant freezing of water and moisture” (Aristotle, n.d.). These two meanings are inconsistent with current scientific facts. The Noble Qurʼan is the most authentic text to encourage Muslim believers to think about creation and strengthen their faith in the eternal power of the Creator. For instance, the mechanism of hail falling has been expressed in the verse (Q.24:43) with specific and gradual indications. In this research, first, by library method, different explanations of this verse were obtained from valid interpretive sources and then, the scientific findings of meteorologists and climatologists on hail were extracted from reference scientific texts on atmospheric sciences. In the third stage and based on comparative method, the scientific rules were placed next to interpretations to test the novelty and degree of the allusions of this verse. We found that the stages of hail falling included:“invisible water vapor rises from the sea,” “water vapor ascends into the atmosphere,” “reaching the condensation stage,” “cloud formation,” “convergence of ascending currents,” “formation of cumulonimbus cloud,” “growth of hailstones during successive ascents and descents by adsorption and freezing of ice needles,” and finally “their fall down over ground” respectively. Meanwhile, the steps in the Noble Qurʼan are mentioned in verse (Q.24:43) in the following order:“clouds movement slowly,” “clouds convergence,” “clouds accumulation,” “the formation of mountain-like clouds,” and “hail falling from the clouds.” The results also showed that likening cumulonimbus cloud in the verse (Q.24:43) to “mountain” have four respects that were beyond the comprehension of the people at the time of the revelation of the Qurʼan. Nowadays, these features are known to stationary and satellite meteorological instruments. These four characteristics are “cloud layer temperature,” “their constituent phase,” “troughs and ridges inside the cloud” and “cloud height up to the tropopause.” Based on these four characteristics, the Noble Qurʼan considered the cloud of cumulonimbus as similar as “mountains.” Meteorologists divide any cumulonimbus cloud into three floors, including cold at the bottom, super-cold at the top and intermediate in the middle. We find these three floors in the same way in the high mountains. These floors are the current rivers (liquid phase), snow and ice reserves (solid phase) and in the middle region a combination of two liquid and solid phases, namely water and ice. Images from the cumulonimbus from above the atmosphere show dark and deep valleys and light and raised ridges. The fourth feature is to be said, none of the surface phenomena are as high as the mountains. Finally, meteorological findings show that it is the only cumulonimbus that rises from the ground to a height of 12,000 meters and more. 
۵.

تحلیل فضایی تداوم بارش های جوی دوره سرد سال در ایران در بازه آماری (2016-1987)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی فضایی دوام بارش روز بارشی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۲۲۸
بارش در بقای سامانه های زمین نقش بنیادی دارد و تأمین کننده آب برای بقای حیات روی کره خاکی است. اهمیت تداوم بارش به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک که شامل بخش اعظم ایران است، بیش از حجم آن است. هدف از این پژوهش، شناسایی نواحی بارشی ایران از نظر تداوم بارش و بررسی ویژگی های تداوم بارش، در هر ناحیه است. جهت بررسی تداوم بارش های ایران و با تعریف روز بارشی با عنوان «روز دارای بارش برابر یا بیشتر از 5/0 میلی متر»، از داده های بارش روزانه 80 ایستگاه همدید کشور طی 6 ماه سرد سال  از اکتبر تا مارس در بازه ای 30 ساله (2016 - 1987) استفاده شد. تنظیم داده ها در جداول روزانه در مرحله اول، امکان برنامه نویسی را در محیط MATLAB برای تفکیک بارش ها در گروه های دهگانه از «یک روزه» تا «ده روزه» فراهم کرد و در مرحله دوم در محیط SPSS بر اساس ویژگی های فراوانی، مقدار و میانگین بارش ها در گروه های یاد شده، با روش ادغام وارد، خوشه بندی انجام شد. اجرای فرآیند خوشه بندی روی تداوم های بارش ایران نشان داد که 7 پهنه بارشی تقریبا همگن در ایران وجود دارد، که در پراکنش آنها اثر عوامل برجا از نوع آب وهوایی برجا و بیرونی شامل عرض جغرافیایی، ناهمواری ها، مسیر سامانه های بارش زا و فاصله تا منابع رطوبت مشهود است که با رو به ضعف رفتن سه عامل آخر، این پهنه ها در نیمه شرقی ایران همگن تر می شوند. یکی از مخاطرات قابل طرح این است که تأمین بارش های جوی به ویژه در شرق ایران، بیشتر بر عهده بارش های باتداوم کوتاه است. در واقع بارش های کم دوام یک و دو روزه به لحاظ فراوانی دوام بر گستره غربی و به لحاظ نسبت دوام بر نیمه شرقی ایران حاکم هستند. این یافته گویای ناکارامدی عموم طرح های مدیریت منابع آب کشور با رویکرد کلان ذخیره سطحی آب است.
۶.

آسیب شناسی آب وهوایی پل های عابر پیاده در کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۵۰
پل های عابر از عوامل شکل گیری ترابُرد نرم در خیابان ها و بزرگراه های شهرهای بزرگ هستند. هدف این تحقیق پایش و بازیابی آسیب پذیری ها و آسیب رسانی های پل های عابر برای پیادگان در سطح شهر گسترده تهران بوده است. بر پایه تصاویر گوگل ارس 710 پل عابر در سطح شهر تهران شناسایی شد. با تقسیم این سطح به واحدهای برابر بر پایه شبکه ای جغرافیایی، فراوانی پل های عابر به 62 مورد یعنی به تعداد پل های برگزیده (داخل هر واحد یک پل) کاهش یافت. اطلاعات پل ها با پرسشنامه های طراحی و ارزیابی شده طی چند نوبت بازدید میدانی گردآوری شد. الگوهای نهایی این تحقیق با ترکیب اطلاعات گردآوری شده و داده های جوی ماهانه شامل دما، بارش و نم نسبی از پیمونگا های داده سنجی جوی سطح شهر و پیرامون آن طراحی شد. الگوها نشان دادند که آسیب های «لغزندگی پل ها برای عابران»، «افزایش پوسیدگی بدنه» و «پوسیدگی اتصالات پل ها» از جنوب به شمال شهر تهران افزایش می یابد و هماهنگ با آن افزایش «نم نسبی» از جنوب شهر به سمت شمال شرق آن دیده شد. در این میان دو مورد آسیب پذیری «خرابی سیم ها و کابل های برق» و «خرابی آسفالت کف» همخوانی کمتری نشان دادند و در قالب پهنه هایی در مناطق مرکزی و شمال شرق تهران نمایان شدند. الگوی «هم افزایی همه آسیب های پل های عابر شهر تهران» نشان داد که بیشترین میزان مجموعه آسیب ها در مناطق یک، دو و چهار شهری تهران است. در مجموع نتایج این تحقیق و دیگر پژوهش های مرتبط در جهان و ایران نشان می دهند که شرایط آب وهوایی گرم و خشک در جنوب و شرایط آب وهوایی معتدل و نیمه خشک در شمال تهران با سازه «پل های عابر» سازگاری ندارد و سازه «زیرگذر» سازگارتر، دارای هزینه بری کمتر و به لحاظ مسایل اجتماعی و فرهنگی منعطف تر است.
۷.

چالش های بحران کم آبی در ایران در حوزه های سیاستگذاری، فرهنگ و پژوهش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران پژوهش سیاست گذاری کم آبی فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۸۶
سیاست گذاری درست در یک سرزمین می تواند از تحقیقات علمی راه بجوید و آموزه های فرهنگی سرزمین را اعتلا بخشد و یااینکه این دو را بفرساید و بسوی زوال برد. آموزه های فرهنگی نیز می تواند سیاست گذاری ها را در یک کشور بحران « اصلاح کرده، جایگاه تحقیقات علمی را ارتقا دهد. آنچه در این مقال بحث و واکاوی می شود، آسیب شناسی در بامه خشک و نیمه خشک ایران طی دهه های اخیر در آینه تحقیقاتی است که در تراز جهان و ایران انجام » کم آبی  شده اند. نتایج میگوید در حوزه سیاست گذاری، الگوی توسعه قطبی به تشدید بحران کم آبی و افزایش مصرف آب در  حوزه های شهری و هدر رفت آب در حوزه کشاورزی و حتی صنعت انجامیده است. شواهد نشان می دهد که در بستر توسعه قطبی، امکانات پژوهشی و حتی آموزشی صرف بررسی و کمک به اجرای سیاست های افراطی و بی فرجام مانند سدسازی های بی رویه در مناطق خشک ونیمه خشک و انتقال آب از حوزه های مرطوب و بارورسازی ابرها می شود و فنون و مهارت های بوم آوردِ جستجو و انتقال و نیز باورهای بهره برداری احترام آمیز و صرفه جویانه از آب چاه ها، چشمه ها، نهرها  و رودها زوال می یابد. پس شایسته است در عصر بازپیدایی تاثیرگذاری ایران بر جهان از پسِ انقلاب اسلامی، ادامه بحران کم آبی را مسیری تاریک بدانیم که تنها با ترکیب یافته های تحقیقی و فرهنگ بومی، می توان کشور را از آن عبور داد نه با رویه های تقلیدی کنونی.
۸.

شبیه سازی عملکرد دانه ذرت براساس سناریوهای تغییر اقلیم در استان فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سناریو های تغییر اقلیم شبیه سازی LARS-WG APSIM ذرت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای طبیعی آب و هواشناسی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا رشته های جغرافیای عمومی جغرافیای کشاورزی و کاربری اراضی برنامه ریزی و توسعه ناحیه ای
تعداد بازدید : ۶۶۴ تعداد دانلود : ۶۸۳
هدف از این پژوهش شبیه سازی عملکرد ذرت با سناریو های تغییر اقلیم در وضع موجود وآینده است. از این رو جهت بررسی اقلیم منطقه داده های روزانه، دمای کمینه وبیشینه، بارش و تشعشع در طی دوره(2016-1987)استفاده شده است. برای شبیه سازی اقلیم آینده ابتدا داده های مدلIPCM4 تحت سناریوهای A1, B2،A1B و دهه های 30 و 50 با مدل LARS-WGریز مقیاس گردید. قبل از شبیه سازی عملکرد ذرت، مدل زراعی APSIM ارزیابی و واسنجی شد. برای محاسبه عملکرد دانه ذرت،خروجی مدل لارس، و همچنین تاریخ کاشت و رقم به عنوان ورودی های مدل زراعی APSIMاستفاده شده است و با روش آنالیز واریانس عملکرد ذرت در دهه های مختلف مقایسه شد. نتایج نشان داد که تغییر عناصر اقلیمی در میزان عملکرد ذرت موثر است و در دوره پایه بیش ترین عملکرد دانه در شهرستان های فساو کم ترین در شهرستان آباده مشاهده شده است. در شرایط تغییر اقلیم آینده تحت سناریوهای مختلف انتشار،عملکرد دانه ذرت در استان فارس به غیر از شهرستان آباده، روند کاهشی را در دو دوره آینده نسبت به دوره پایه خواهد داشت.
۹.

تحلیل روابط توفان های غباری جنوب ایران با کم فشار سِند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فشار تراز دریا توفان غباری جنوب ایران کم فشارسند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۶ تعداد دانلود : ۶۰۱
در دهه های اخیر، تغییرات آب وهوایی و تخریب محیط زیست، در باختر و جنوب ایران، به افزایش فراوانی توفان های غباری و کاهش میانگین افق دید انجامیده است. پژوهش حاضر با هدف دسته بندی توفان های غباری جنوب ایران و شناسایی روابط فراوانی آنها با ویژگی های کم فشار سند شامل فشار و موقعیت آن انجام شد. داده های روزانه این تحقیق شامل شناسه های یازده گانه گردوغبار از سازمان هواشناسی برای 17 ایستگاه داده سنجی جوی از سال 2000 تا 2009 بود. رسم 120 نمودار فراوانی روزانه ایستگاه های درگیر غبار، امکان شناسایی 354 توفان غباری را فراهم کرد. دسته بندی توفان های شناسایی شده در سه رده فراگیر، نیمه فراگیر و کوچک، امکان تعیین 25 توفان برگزیده را با لحاظ شناسه های فراوانی شهرهای درگیر و تاریخ روز اوج فراهم کرد. ترکیب داده های فشاری تاریخ های روزهای اوج هر رده (12 UTC) بر پایه برنامه «C++» در محیط «متلب»، امکان دستیابی به مدل های ترکیبی فشار تراز دریا را در محیط «سورفر» فراهم ساخت. نتایج نشان داد کم فشار جلکه سند طی توفان های فراگیر، عمیق و متمرکز ظاهر می شود و «جنوب صحرا (حجاز (جنوب ایران» و «سوریه(عراق (جنوب ایران»، دو مسیر اصلی و «آسیای میانه (جنوب ایران» مسیر فرعی مکش و انتقال غبار طی توفان های فراگیر به سمت جلگه سِند هستند. این کم فشار طی توفان های نیمه فراگیر، سطحی و پراکنده با مسیرهای فرعی مکش نمایان شد و طی توفان های کوچک نمودی نداشت. در مجموع، از تحقیقات پیشین، دو یافته «غرب سو شدن جریان های هوا در ترازهای پایین و میانی جو در جنوب ایران» و «کاهش نم نسبی هوا بویژه در لایه پایین» و از تحقیق کنونی «عمیق تر و متمرکز شدن کانونهای کم فشار سند»، سه فراسنج هستند که پایش همزمان آنها، می تواند به هشدار گردوغبار در استان های جنوبی ایران قابلیت اعتماد بالاتری ببخشد و فرصت برنامه ریزی، لحاظ تدابیر ایمنی و نصب تجهیزات را بیفزاید.
۱۰.

واکاوی همدید بارش های سنگین بهارة استانِ زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استان زنجان بارش سنگین دریای مدیترانه شار رطوبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۷ تعداد دانلود : ۵۲۲
استان زنجان بخشی از گسترة ناهموار شمالِ باختری ایران است که با مساعدت عرض جغرافیایی، ارتفاع و جهت گیری ناهمواری ها در مسیر سامانه های بارش زای غربی است. با حرکت خاور سوی موج های کوتاه در بستر موج مدیترانه و تناوب فرازها و فرودها، امکان تغذیة سامانه های پدیدآورندة بارش های سنگین از پهنه های آبی هم عرض فراهم است. دراین تحقیق با هدف تعیین سامانه های عامل این بارش ها در ترازهای میانی وردسپهر و پایینی؛فرض«دریای مدیترانه به عنوان مهم ترین خاستگاه تأمین کنندة نماین بارش ها» آزمون شد. برای انجام این آزمون در مرحلة نخست، مقادیر بارش روزانة 9 ایستگاه داده سنجی جوّی داخل و پیرامون استان برای ماه های فروردین، اردیبهشت و خرداد از سامانة داده های محیطی سازمان هواشناسی تهیه شد. تنظیم جداول روزانة بارش ها بر مبنای آستانة 30 میلی متر در روز، امکان استخراج 13 مورد بارش سنگین را فراهم کرد. بررسی ها،گویای رخداد بیشترین فراوانی ها درفروردین ماه بود. در مرحله دوم، بر پایة معیارهای دوام روزانة بارندگی، جمع مقادیر ایستگاه ها طی روزا و جو نیز فراوانی ایستگاه های درگیر، 8 موج بارندگی به عنوان بارندگی های شاخص تعیین شد. آخرین مرحلة تحقیق تهیة داده های فشار تراز دریا، ارتفاع، دما، نم نسبی و ویژه، بادهای مداری و نصف النهاری از مرکز جهانی داده کاوی و نهایتا ًرسم الگوهای روزانه این داده ها بود. نتایج تحلیل نقشه های وضع هوا طی روزهای بارندگی سنگین، گویای سمت یابی شار رطوبت در لایة زیرین پوش سپهر از خاور دریای مدیترانه روی استان بود. همچنین نتایج گویای تشکیل هسته های نم نسبی 80 درصدی روی سرزمین طی روزهای بارندگی بود. واکاوی فرضیة تحقیق، مشخص نمود که بیشترین فراوانی بارندگی های سنگین استان زنجان طی بهار در فروردین ماه رخ داده اند و دریای مدیترانه در میان پهنه های آبی پیرامون ایران، مهم ترین نقش را در شار رطوبت برای بارش های سنگین شاخص استان داشته است.
۱۱.

اعجاز علمی عبارت «تَصریف الریاح» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم اعجاز علمی تصریف الریاح علوم جو

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی اعجاز قرآن
تعداد بازدید : ۳۲۰۰ تعداد دانلود : ۸۸۴
باد یا جریان هوا در قرآن کریم با لفظ «ریح» و «ریاح» چهل و دو بار و با تعبیر «تصریف الریاح» دو بار آمده است. از مهم ترین ویژگی های باب تفعیل تکثیر، مبالغه و تکرار است. ریشه «صرف» در لغت از جمله به معنای بازگرداندن چیزی از حالتی به حالت دیگر است. دانش امروز گویای استعداد جریان های هوا برای تغییرات کمیِ سمت و سرعت و تغییرات کیفیِ دما، «نم» و «اُمگا» است. این معانی در ظرف تصریف می گنجد ولی اگر ریشه «دَوَر» و «دَوَل» استفاده میشد، شاید فراتر از تغییر کمی جهت به عنوان ویژگی قابل درک باد، معنایی دیگر پیش رو نبود. چنانکه التبیان می گوید: «تَصْرِیفِ الرِّیاحِ: تحویلها من حال إلى حال جنوباً و شمالاً و ...». دانش امروز، جریان های هوا را عمدتاً متاثر از سه نیروی «شیب فشار هوا»، «کوریولیس» و «اصطکاک» می داند که دچار تغییر سمت و سرعت می شوند و به دنبال آن با گذر از روی آب ها و خشکی ها و با گذر از عرض های جغرافیایی گوناگون، مقادیر نم و دمای آن ها تغییر می کند و به تغییرات جوی کوتاه و بلندمدت می انجامند. همچنین همپایگی نشانه «تصریف ریاح» در آیات مورد پژوهش با «اختلاف شب و روز» و «نزول باران» می تواند گویای اهمیت الگوی پیوسته بادها باشد. یعنی اثرپذیری بادها از اختلاف پاندولی شب و روز سبب موجی شدن آن ها، نزول و صعود هوا و بارش های آسمانی می شود. در الگوی جهانی چنانچه بادها بدون «تصریف» بود، سرزمین های پهناور درون خشکی ها از حیات کنونی انسانی، جانوری و گیاهی تهی بود زیرا آب نداشت.
۱۲.

نقش واچرخندها در رخداد بارش های سنگین دهه ی اخیر غرب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: غرب ایران واچرخند بارش های سنگین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۵ تعداد دانلود : ۵۲۶
بیشتر مناطق ایران از بلای محیطی سیل آسیب پذیر هستند. از جمله عوامل مهمّ این آسیب پذیری، رخداد بارش های سنگین و ناهمواری ها است. با اینکه فراوانی منابع آب و خاک، غرب ایران را به دومین قطب کشاورزی ایران تبدیل کرده است؛ ولی کوهستانی بودن این سرزمین با بارش های سنگین بر آسیب پذیری منابع طبیعی، به ویژه منابع خاک، افزوده است. در این پژوهش با تهیّه و بررسی داده های بارش روزانه 30 میلی متر و بیشتر، به عنوان بارش های سنگین، طیِّ سال های 1997 تا 2006 در 9 ایستگاه داده سنجی جوّی از غرب ایران، 10 موج بارش استخراج شد. نتایج اوّلیّه نشان داد، طیّ روزهای پُربارش این 10 موج، شهر ایلام دچار بیشترین روزهای بارش سنگین بوده؛ یعنی در همه ی موج های بارش سنگین شرکت داشته است و در این حال همدان دارای کمترین روزهای بارش سنگین بوده؛ یعنی تنها دو موج شرکت داشته ا ست. همچنین نتایج نشان داد، سال 1997، سالی با بیشترین فراوانی امواج بارش سنگین بوده است. از 10 موج بارش سنگین مورد بررسی، حاکمیّت واچرخند طیّ 8 موج، روی محور زاگرس یا مناطق مرکزی و شرقی تر مشاهده شد. طیّ 5 مورد از این 8 مورد، سامانه ی داخل ایران، در دو مورد در شرق ایران و در یک مورد روی نواحی شمالی زاگرس و کشور ترکیه مشاهده شد. بازیابی سامانه های فشار عامل در تراز دریای آزاد و موقعیّت ناوه ها در تراز 500 هکتوپاسکال، از حدود دو روز پیش از آغاز تا پایان دوره ی بارش سنگین، نشان داد به تبع پیدایش واچرخند روی بامه ایران در موقعیّت میان دو ناوه یکی در غرب و دیگری در شرقِ سامانه ی بارش زا، جابه جایی شتابان و شرق سوی سامانه ی بارش زا کُند می شود. الگوهای شار افقی نم ویژه در تراز 700 هکتوپاسکال نشان دادند که این کُندی به پیدایش و تقویت هسته های تغذیه ی نم مطلق روی شرق دریای مدیترانه، شمال و میانه دریای سرخ و خلیج فارس کمک کرده است.
۱۳.

روابط ناوه تراز میانی جو با رخداد شدیدترین یخبندان های ایران

کلید واژه ها: ایران بررسی همدید یخبندان های شدید ناوه های مهاجر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۴ تعداد دانلود : ۳۳۹
هر ساله رخداد یخبندان های شدید اعم از پاییزه، زمستانه و بهاره ، باعث بروز زیان های فراوان در بخش کشاورزی، دامداری، صنعت و ترابری ایران می شود. در این تحقیق،با تهیه آمار میانگین دمای روزانه ی صفر و زیر صفر از 50 ایستگاه داده سنجی جوی از نوع همدید در سراسر ایران، 75 موج یخبندان طی دهه اخیر یعنی از سال 1994 تا سال 2003 شناسایی شد. بر پایه سنجه های کمی تعریف شده شامل فراوانی موج های یخبندان، تاریخ های آغاز و پایان هر موج، شدت و تداوم زمانی آن ها، 31 موج شاخص برگزیده شد و ویژگی های همدید آن ها بررسی گردید. نتایج تحقیق نشان داد همه ساله شدیدترین یخبندان ها در سطح سرزمین ایران طی زمستان رخ داده اند بجز سال 1373 که در پاییز بوده است. در میان ماه های سال، ماه بهمن رتبه ی پریخبندان ترین و ماه دی رتبه ی سردترین ماه را کسب کردند. در حالیکه از پیش نیز انتظار می رفت، خسارت باری یخبندان های بهاره بیشتر باشد؛ نتایج نشان داد در عوض فراوانی یخبندان های پاییزه بیشتر بوده است. در این حال بر پایه الگو های همدید تهیه شده، محل بیشینه ناوه های غربی در ایران 10 درجه جغرافیایی پایین تر از محل بیشینه آن ها در نیمکره جنوبی مشاهده شد و شدت یخبندان ها تا 58 درصد با عمق ناوه های غربی رابطه معنی دار داشت. الگوی طراحی شده برای محورهای ناوه طی روزهای اوج، جاگیری عموم محورها را در نیمه ی خاوری ایران با امتداد شمال شرقی – جنوب غربی نشان داد. این جاگیری به تسهیل شارش جریان های بسیار سرد از عرض های بالای جغرافیایی تا جنوبی ترین مناطق ایران انجامید. ناوه های مهاجر عرض های بالاتر یخبندان های شدیدتر و ناوه های مهاجر عرض های پایین تر یخبندان های فراگیرتر در پی داشتند. در این راستا راهکار بنیادین برای کاهش زیان های کشاورزان بویژه باغداران در مناطق پرآسیب، تغییر الگوی کشت به لحاظ مکانی و استفاده از بذرها و گونه های مقاوم و دیربازده به لحاظ زمانی است.
۱۴.

توزیع فصلی روزهای بارشی در غرب ایران

کلید واژه ها: پهنه بندی غرب ایران روزهای بارشی ضریب تعیین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۰ تعداد دانلود : ۱۱۴۱
از آن جا که فراوانی روزهای بارشی یکی از عوامل مهم تعیین کننده شرایط آب و هوایی یک سرزمین است، برای بهره برداری بهتر از منابع آب و خاک ارزشمند پهنه پربارش غرب ایران (در این پژوهش شامل استان های زنجان، قزوین، مرکزی، لرستان، کردستان، ایلام، کرمانشاه و همدان)، موضوع تعیین سهم فصلی از فراوانی سالانه روزهای بارشی در یک بازه 31 ساله (1973 تا 2003) مورد توجه قرار گرفت. این مهم با گردآوری مقادیر فراوانی ماهانه روزهای بارشی از 16 ایستگاه هواسنجی در گستره استان های یاد شده به انجام رسید. مقایسه میانگین مقادیر میان فصل ها و سال پهنه بندی سرزمین بر پایه ضرایب تعیین حاصل از معادلات وایازی چندگانه نشان داد فصل زمستان در مقایسه با دیگر فصول در اغلب مناطق، دارای بیشترین هماهنگی و در عین حال بالاترین تعادل مکانی مقادیر و روزهای بارشی است. این یافته می تواند گویای افزایش سهم فراوانی روزهای بارشی سایر فصل ها طی سال هایی باشد که زمستان از روزهای بارشی کمتری برخوردار است. در این میان تنها در 5 شهر از جمله خرم آباد بهار به جای زمستان به عنوان فصل مطمئن بارش قرار گرفته است.
۱۵.

نقش همگرایی سامانه های فشار بر رخداد توفان های غباری استان خوزستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: پاکستان خوزستان پرفشار آزور کم فشار ایران توفان غباری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۳ تعداد دانلود : ۵۸۸
امروزه، یکی از پدیده های بحث انگیز آب وهوایی ؛ توفان های غباری غرب و جنوب غرب ایران است. در این پژوهش با بررسی میزان افق دید از صفر تا 10000 متر، در مجموعه 6 ایستگاه هواسنجی از استان خوزستان طی سال های 1374 تا 1378، رخداد روزانه غبار با شناسه (06) استخراج شد. نخستین نتایج، نشانگر وقوع 288 توفان غباری بود که همگی در دوره ی گرم سال یعنی فاصله ی زمانی اردیبهشت تا مهرماه رخ داده اند. از این مجموعه بر پایه ی بیشینه دوام و گسترش مکانی، تعداد 10 توفان شاخص تعیین شد که با تهیه و بررسی نقشه های روزانه ی هوا طی روزهای غبارآلود، الگوهای همدید سامانه های فشار مؤثر در ترازهای پایین ومیانی جو برای روزهای آغازین، اوج و پایانی هر توفان طراحی شد. مقایسه ی الگوهای روزهای آغازین عموم توفان های غباری با روز اوج هر توفان در تراز دریای آزاد، نشانگر نزدیک شدن همزمان دو سامانه ی کم فشار ایران- پاکستان و سامانه ی پرفشار آزور به ترتیب از خاور و باختر سرزمین مورد پژوهش به همدیگر بود. احراز این نزدیکی در ترازهای بالا شامل 850 و 700 هکتوپاسکال در جنوبغرب ایران که از جمله نتایج آن افزایش شیب فشار و بالتبع ناپایداری جوی روی خوزستان بود؛ با کاهش افق دید درعموم شهرهای موردمطالعه طی روزهای اوج هماهنگ بود. همچنین استخراج سمت باد از نقشه های NCEP در تراز 700 هکتوپاسکال و تراز دریای آزاد، وقوع جریان های هوای شمال غربی از شرق عراق و جریان های هوای غربی ازشمال عربستان و در نتیجه انتقال غبار از سطح بیابان های برهنه و بی گیاه این مناطق را تایید کرد.
۱۶.

طراحی الگوهای همدید شدیدترین بادهای کرانه‌های جنوبی دریای خزر (سال‌های 68-1366)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دریای خزر شدیدترین باد سامانه فشار کرانه های جنوبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۵ تعداد دانلود : ۷۶۶
تأثیرات شگرف توفان ها و بادهای خزری براقتصاد سه استان گیلان، مازندران و گلستان به عنوان تنها منطقه‌ی یکپارچه‌ی معتدل و مرطوب ایران بر کمتر کسی پوشیده است. در این پژوهش برای شناخت علل وقوع این بادها طی سالهای 1366تا 1368، داده‌های آماری این بادها استخراج و بر پایه فراوانی ایستگاه های دارای شدیدترین باد از مجموع 61 موج باد، 20 موج شاخص برگزیده شد. آنگاه با مراجعه به نقشه‌های هوای روزانه، الگوی آرایش محورهای فرود تراز 500 هکتوپاسکال طی روزهای اوج باد و روزهای میانه هوای آرام طراحی شد. تحلیل الگوها نشان داد بیشتر محورهای فرود طی روزهای اوج باد در غرب دریای خزر تجمع کرده‌اند در حالی که این محورها در روزهای میانی هوای آرام کاملا پراکنده‌اند. موضوع یاد شده به همراه آرایش شمال غربی-جنوب شرقی محورها و آرایش رودباد جبهه قطبی میان طول 40 تا 50 درجه شرقی، فرضیه نزدیک بودن سامانه فرود بالای جو، هنگام وزش شدیدترین بادها سال های 84-1983 در کرانه‌های جنوبی دریای خزر را تایید کرد. همچنین به عنوان یکی از علل بیشتر بودن میزان بارش های پاییزه ی کرانه های جنوبی دریای خزر به ویژه بخش غربی نسبت به بارش های زمستانه، مشخص شد بادهای پاییزه و سرد و خشک حوزه ی دریای خزر سرعت کمتری نسبت به بادهای زمستانه داشته، هنگام وزشِ عموماً شمالی از روی دریا، فرصت بیشتری برای کسب گرما و نم داشته اند.
۱۸.

آموزه های بهداشتی در مساکن بومی ایران مرکزی

نویسنده:

کلید واژه ها: کاشان ایران مرکزی مساکن بومی ملاحظات بهداشتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۰ تعداد دانلود : ۶۵۳
از حدود پنج هزار سال پیش در بخش های مرکزی فلات ایران ، روند گرم و خشک کردن آب و هوا ، کاهش منابع آب و گسترش بیابان ها آغاز شد . طی این دوره ساکنان توانستند به طریق تجربی آموزه های بهداشتی مفیدی را در سبک های معماری مساکن خود بکار گیرند . در این تحقیق به کمک منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی برخی از مهم ترین شاخص های بهداشتی مؤثر در تامین آسایش جسمی و آرامش روانی ساکنان در فضاهای بیرونی و درونی مساکن کهن و نو بررسی و مقایسه شد . اینی مساکن شامل دو گروه مساکن بومی و مساکن جدید در مناطق مرکزی ایران بطور عموم و جنوب شرق کاشان به طور خاص بودند ..
۱۹.

طراحی الگوهای همدید شدیدترین بادهای کرانه های جنوبی دریای خزر (سال های 68-1366)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۵۴۰
تاثیرات شگرف توفان ها و بادهای خزری براقتصاد سه استان گیلان، مازندران و گلستان به عنوان تنها منطقه یکپارچه معتدل و مرطوب ایران بر کمتر کسی پوشیده است. در این پژوهش برای شناخت علل وقوع این بادها طی سالهای 1366تا 1368، داده های آماری این بادها استخراج و بر پایه فراوانی ایستگاه های دارای شدیدترین باد از مجموع 61 موج باد، 20 موج شاخص برگزیده شد. آنگاه با مراجعه به نقشه های هوای روزانه، الگوی آرایش محورهای فرود تراز 500 هکتوپاسکال طی روزهای اوج باد و روزهای میانه هوای آرام طراحی شد. تحلیل الگوها نشان داد بیشتر محورهای فرود طی روزهای اوج باد در غرب دریای خزر تجمع کرده اند در حالی که این محورها در روزهای میانی هوای آرام کاملا پراکنده اند. موضوع یاد شده به همراه آرایش شمال غربی-جنوب شرقی محورها و آرایش رودباد جبهه قطبی میان طول 40 تا 50 درجه شرقی، فرضیه نزدیک بودن سامانه فرود بالای جو، هنگام وزش شدیدترین بادها سال های 84-1983 در کرانه های جنوبی دریای خزر را تایید کرد. همچنین به عنوان یکی از علل بیشتر بودن میزان بارش های پاییزه ی کرانه های جنوبی دریای خزر به ویژه بخش غربی نسبت به بارش های زمستانه، مشخص شد بادهای پاییزه و سرد و خشک حوزه ی دریای خزر سرعت کمتری نسبت به بادهای زمستانه داشته، هنگام وزشِ عموما شمالی از روی دریا، فرصت بیشتری برای کسب گرما و نم داشته اند

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان