درخت حوزه‌های تخصصی

شاید بتوان ادبیات فرانسه را یکی از غنی ترین ادبیات جهان دانست. مکاتب عمده ادبی توسط نویسندگان فرانسوی به وجود آمده? گسترش یافته سپس جای خود را به مکاتب دیگر داده اند. یکی از جنبش های ادبی که در دهه 50 و 60 قرن بیستم در فرانسه به وجود آمد «رمان جدید» بود که عناصر سنتی داستان قرون گذشته را زیر سوال برد. به نظر نویسندگان این جنبش مفاهیم شخصیت? تعهد? پیرنگ و ... دیگر کهنه شده بودند و لازم بود تا قالبی نو برخاسته از شرایط زمانی? جایگزین داستان سنتی شود. می توان به وجود آمدن این جنبش ادبی را ناشی از تغییرات عمده اقتصادی - اجتماعی? دستاوردهای علمی فروید و دیگر عواملی دانست که ساختار اروپای بعد از جنگ دوم را بطور بنیادین متحول ساختند.در عین حال باید اذعان نمود که این نویسندگان علی رغم وجه تشابهی که در رد قالب های سنتی داستانهای قرن نوزدهم داشتند هر کدام شیوه نوشتاری خاصی را دنبال می کردند . دنیای رب-گریه (Robbe-Grillet) دنیای اشیاست در حالیکه ساروت (Sarraute) در داستانهای خود بیشتر به روانکاوی شخصیتهای داستان می پردازد. او در داستانهای خود هیجانات و احساسات ناگهانی فرار و غیر قابل کنترلی را بیان می کند که به یکباره انسان مهربان و نرم خو را به فردی پرخاشگر تبدیل می کند. در داستانهای او قهرمان وجود ندارد و در اکثر موارد شخصیتهای داستان او فاقد اسم اندو برای نامیدن آنها از ضمایر فاعلی تو? او? آنها و حتی در برخی موارد از شماره استفاده می شود. مقاله حاضر ابتدا به بررسی شرایطی می پردازد که رمان جدید در آن بوجود آمده و ریشه گرفته است و سپس مفاهیم شخصیت? اشیا? زمان و پیرنگ را از دید ناتالی ساروت نویسنده بزرگ این جنبش ادبی? مطالعه می کند.

شاعران نوکلاسیک مصر نخستین شاعرانیبودند که توانستند در دوره نهضت ادب عربیشعر را از آفاتیکه در عصر انحطاط گریبان گیر آن بود رهاییبخشیده و آن را در مسیر اصلیحرکت خود قرار دهند. در این مقاله سعیبرآن شده است تا سه شاعر مشهور نوکلاسیک (بارودیو شوقیو حافظ ابراهیم) که نشانه هاینوگراییو تجدید در شعر ایشان بیش از دیگر شاعران این مکتب نمود پیدا کرده است مورد بررسیو ارزیابیقرار گیرند.ین شاعران راه را بر آرایه هایمتکلفانه «بدیعی» بستند و از دیگر سوی، مجال را برایجولان ابزارهای«بیانی»، باز نگاه داشتند و در عین اهتمام به متانت الفاظ و قوالب به پیرویاز ادبایبزرگ دوره هایشکوفاییو زرین ادب عربی، از دست یازیدن به تجربه سبکینوین و یا پرداختن به اغراضیتازه و نوپدید پرواییبه خود راه ندادند.

سیلویا پلت (62-1932) را اساسا فردی از گروه (شاعران اعتراف کننده) دانسته‌اند. اما آگاهی دقیق او از عصر خویش و درگیریهایش با مسائل مهم قرن بیستم، از جمله توزیع پیچیده قدرت بین زن و مرد، فردیت، روانکاوی زن و آزادی فردی، او را بالاتر از گروه محدود شاعران اعتراف کننده قرار می‌دهد. اشعار پویای پلت، نشانگر جستجوی پیگیر او در مورد رنج انسانی است؛ ولی دیدگاهش را در خصوص ساختار قدرت اجتماعی و تاریخی ارائه می‌دهد و از حساسیت دنیای امروز می‌نویسد که زیر فشار گناه و آگاهی فردی قرار گرفته است. اشعار پلت، جستجوی او را برای یافتن هویت، از طریق شکستن تعلقات پدرسالاری نشان می‌دهد و تلاشی است در جهت نیل به استقلال انسانی و آزادی فردیت.

از آنجایی که اسطوره در ادبیات اروپا پیشینه ای طولانی دارد و بخش مهمی از این ادبیات را تشکیل می دهد، می توان با شناخت هرچه دقیق تر آن به اثرگذاری اش بر ضمیر انسان ها پی برد. اسطوره «وحشی شریف» نیز، که با کشف قاره آمریکا در قرن شانزدهم به وجود آمد، همواره برای به چالش کشیدن دنیای غرب و جامعه به ظاهر متمدن اروپایی حضوری پررنگ داشته است. از دیرباز بسیاری از اندیشمندان بزرگ فرانسه در این باره قلم فرسایی کردند تا این که در عصر حاضر ژان ماری گوستاو لوکلزیو، نویسنده معاصر فرانسوی و برنده جایزه نوبل ادبی سال 2008، این اسطوره را به روشنی در آثار خویش نمایان ساخت. لوکلزیو که در سال های 1970 تا 1974 از نزدیک با سرخپوستان و در میان قبایل آنها در پاناما زندگی کرده، با روحیات این افراد به خوبی آشناست، از این رو به انتقاد از زندگی کینه توزانه انسان های به اصطلاح متمدن می پردازد. مقاله پیش رو می کوشد ضمن تعریف و تحلیل پیدایش اسطوره «وحشی شریف» به بررسی نظریه های برخی متفکرین فرانسوی به ویژه لوکلزیو در این باره بپردازد. این جستار، گذری است بر چگونگی زندگی «وحشی شریف» و نمایه مفهوم حقیقی خوشبختی در نزد او.

تابو ها مقولات و مفاهیمی است که به واسطه حرمت عرفی یا اجتماعی و دینی از ذکر یا استفاده آن می پرهیزند. این حرمت و ناخوشایندی تابوها، انسان را به پردازش مفاهیم ناخوشایند، زشت، خشن و گستاخانه، در قالبی زیبا، خوشایند و پسندیده و دور از صراحت لهجه سوق داده است که از این شیوه معناپردازی به حسن تعبیر یاد شده است. مقوله حسن تعبیر از آغاز پژوهش های زبانی و ادبی در کانون توجه علمای زبان و منتقدان مسلمان قرار گرفت، به گونه ای که بیشتر آنان به معرفی و نام گذاری و تحلیل شیوه ها و انگیزه ها و گستره معنایی این رفتار زبانی پرداختند. قدما در زمینه نام گذاری این شیوه معناپردازی، گاه برابرنهادهایی به کاربرده اند، مانند «التلطُف»، و گاه از شیوه های ساخت حسن تعبیر، مانند « الکنایه» برای نام گذاری آن بهره جسته اند. حوزه معنایی حسن تعبیر در زبان عربی، امور جنسی، رخدادها و پدیده های ناگوار همچون مرگ، بیماری است. رعایت ادب و شرم، کاستن از بار منفی تعابیر صریح و تلطیف آن، بدبینی و ترس، نزاکت مداری، تفنن و نوجویی و تکریم وبزرگداشت، مهم ترین انگیزه های این رفتار زبانی را سامان می دهند. این نوشتار، به جایگاه مقوله «حسن تعبیر» در نقد ادبی، به بازشناسی این رفتار زبانی و انگیزه های کاربرد و شیوه های ساخت آن می پردازد و به فراخور مقام از دیدگاه های قدما نیز بهره خواهد جست.