محمد امینی

نظریه هوش چندگانه گاردنر، به دلیل اتخاذ نگاهی جامع نگر به توانمندی های ذهنی انسان و مردود شمردن رویکرد خطی، تک ساحتی و یک بُعدی نسبت به هوش، ضمن گسترش دیدگاه برنامه ریزان درسی و کارورزان آموزشی نسبت به راه های یادگیری دانش آموزان، در طراحی و اجرای برنامه های درسی نیز دلالت های کاربردی فراوانی دارد. برنامه ریزان درسی می توانند با استناد به نظریه هوش چندگانه، در مرحله تدوین و طراحی تجارب یادگیری، به عنوان ابزار اصلی تحقّق اهداف برنامه درسی، مجموعه ای متنوع و متعدد از حق انتخاب ها را برای دانش آموزان فراهم کنند، که همخوان با تنوّع و تکثّر هوشی دانش آموزان برای رشد و شکوفایی انواع هوش طراحی و استفاده شود. این مقاله با تأکید بر ابعاد و جنبه های کاربردی نظریه هوش چندگانه، تلاش کرد تا دلالت های عملی این نظریه را در مرحله طراحی فرصت ها و تجارب یادگیری ارائه و مستند کند.

تربیت هنری یکی از کارکردهای اساسی و مهم نظام آموزشی است که نمودار پرورش قابلیت های زیبایی شناختی است. بخش مهمی از اهمیت این کارکرد به تاثیرگذاری آن بر مجموعه اهداف نظام آموزشی در سه بعد شناختی، عاطفی و روانی ـ حرکتی باز می گردد به بیان دیگر؛ هنر فرصت های بی بدیل و یگانه ای را فراهم می کند که به رشد انسان در تمامی ابعاد کمک می رساند. از این رو، علمای تعلیم و تربیت برای پررنگ جلوه دادن تربیت هنری در میان برنامه های درسی کوشش می کنند. اما با وجود تاکیدات مستندات بی شمار، متاسفانه در صحنه عمل تربیت هنری چندان جدی گرفته نمی شود و به موضوعی فرعی و حاشیه ای در نظام آموزشی مبدل شده است. فرض اصلی مقاله حاضر این است که تربیت هنری می تواند یکی از تاثیرگذارترین حوزه های برنامه درسی در رشد ویژگی ها و قابلیت های متنوع دانش آموزان به شمار آید. برای بررسی این فرضیه، نویسندگان به شناسایی پیامدهای تربیتی و روان شناختی تربیت هنری، با استناد به مجموعه ای از یافته ها و مستندات پژوهشی پرداخته اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد به دلیل نقش آفرینی های مختلف هنری و تاثیرگذاری آن بر قابلیت های متکثر دانش آموزان، باید به جایگاه والای هنر در میان برنامه های درسی توجه کرد. به علاوه، برایند پژوهش نمودار آن است که قطعاً بی توجهی به نقش و کارکردهای تربیت هنری، فرایند رشد و پرورش دانش آموزان را به جریانی عقیم و ناکارآمد تبدیل خواهد کرد.

در رویکردهای علمی به نظام های آموزشی تاکید شده که فراگیران بایستی مطابق انتظارات جامعه تحول یابند و در فرایند تعلیم و تربیت باید چرخه تولید به گونه ای باشد که میزان عدم کارایی و اتلاف انرژی به حداقل برسد. افت تحصیلی به عنوان یکی از معضلات نظام های آموزشی در کشورهای جهان باعث به هدر رفتن بسیاری از منابع می شود این مساله در مقطع دانشگاه به طور محسوس مشاهده می شود. هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر بر افت تحصیلی دانشجویان با مقایسه دانشجویان مشروط و ممتاز بوده است. به این منظور نمونه های از دانشجویان مشروط (با حداقل سه بار مشروطی متوالی یا چهار بار یا بیش تر مشروطی متناوب) شامل 60 دانشجو (39 پسر و 21 دختر) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین به منظور مقایسه وضعیت تحصیلی این دانشجویان با وضعیت تحصیلی دانشجویان ممتاز، نمونه ای از دانشجویان ممتاز (52 دانشجو شامل 25 پسر و 27 دختر) مورد مطالعه قرار گرفت. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از: پرسشنامه مشخصات فردی، پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت و آزمون هوشی ریون بزرگسالان. نتایج به دست آمده نشان داد که دانشجویان ممتاز در مقایسه با دانشجویان مشروط از بهره هوشی بالاتری برخوردارند. عزت نفس آنها قوی تر است و از پیشینه تحصیلی (معدل دیپلم) بهتری برخوردارند. همچنین معلوم شد اکثر دانشجویان دچار افت تحصیلی (88.8 درصد) غیربومی و اکثر دانشجویان ممتاز (53.8 درصد) بومی هستند. به علاوه، این یافته حاصل شد که دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر عملکرد تحصیلی بهتری دارند.