علی راد

علی راد

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۹۹ مورد.
۴۱.

ریخت شناسی الگوی قرآنی ابتلای انبیا؛ تحلیل داستان ابراهیم (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۶

کلید واژه ها: کلمات سنت ابتلا ابتلائات انبیا ابتلائات ابراهیم (ع) مؤلفه های قرآنی ابتلا بازیابی ابتلا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن
تعداد بازدید : ۸۱۱ تعداد دانلود : ۴۷۴
برابر رویکرد قرآن کریم حیات انسانی آمیخته با آزمون است و تعالی و تکامل انسانی، رابطه ای متقابل با آن دارد. پیامبران اسوه های عینی ابتلائات الهی هستند و هوشمندانه در قرآن گزینش و گزارش شده اند. مسئله اصلی این پژوهش ترسیم الگوی وحیانی ابتلای انبیا و تحلیل مؤلفه های آن با تأکید بر داستان حضرت ابراهیم (ع) در قرآن است. محورهای اصلی پژوهش، تبیین چیستی ابتلا و مؤلفه های آن، تحلیل آزمون های اصلی حضرت ابراهیم (ع) و تطبیق آن با مؤلفه های ابتلای قرآنی است. برآیند این پژوهش عرضه الگوی ابتلاپژوهی به مثابه روش بازیابی ابتلائات پیامبران در قرآن است.
۴۲.

بررسی معناشناختی تنظیر معنایی در تفسیر قرآن مطالعه موردی آیات سجده بر آدم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن زمستان ۱۳۹۵ شماره ۶۸

کلید واژه ها: تفسیر امامیه تنظیر معنایی سجده بر آدم7 هم معنایی در قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۰ تعداد دانلود : ۳۵۰
شماری از مفسران امامیه آیات سجده فرشتگان بر آدم7 را نظیر سجده برکعبه و یوسف 7 پنداشته و از برایند این تنظیر مفهوم و نوع سجده بر آدم7 را تبیین کرده اند. برابر این رهیافت منزلت آدم7 به سان قبله بودن کعبه و جمال بدیع یوسف7در منظر فرشتگان تجلی نمود و آنان را به سجده به سوی آدم 7 واداشت و شخص آدم7 مسجود حقیقی آنان نبود. مسئله اصلی این پژوهه نقد این تنظیر و سنجش مستندات آن بر پایه تنظیر معنایی صحیح در دانش تفسیر است. نتایج پژوهش نشان داد که داستان سجده بر آدم7 مستقل از آیات سجده بر یوسف7 و کعبه بوده و قابل تنظیر با یکدیگر نیستند. موضوع و علت سجده در این سه دسته آیات با یکدیگر متفاوت بوده و اصالت مسجود نیز در آنها در یک تراز نیست. این آیات فقط در حد تماثل صوری در مصداق خارجی با یکدیگر شباهت دارند و این مقدار نیز برای ایجاد رابطه تفسیری میان این آیات کافی نیست و نباید از آنها در تفسیر همدیگر بهره جست.
۴۳.

رویکرد آسیب شناسی ملاّخلیل قزوینی به روایات در شرح اصول کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال چهل و نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلید واژه ها: شرح حدیث آسیب شناسی حدیث صافی در شرح کافی ملاخلیل قزوینی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
تعداد بازدید : ۸۰۹ تعداد دانلود : ۵۳۳
احادیث معصومان در گذر تاریخ در معرض برخی از آسیب ها بوده است. بررسی روش مند حدیث با هدف کشف این آفات و ارائه راهکارهای علاج آن، یکی از مهم ترین دانش های مطرح در علوم حدیث است. این مهم در ارزیابی شرح های منسوب به اخباریان و به ویژه شرح های نوشته شده بر کتاب کافی اهمیت مضاعفی می یابد. ملاّخلیل قزوینی یکی از شارحان اصول کافی در عهد صفوی، در کتاب صافی، تعداد اندکی از احادیث را مبتلا به آسیب دانسته است. هرچند تعداد آسیب هایی که وی در ضمن شرح حدیث بیان کرده است در مقایسه با برخی دیگر از شرح نویسان زیاد نیست، با این حال می توان آن ها را در انواع آسیب های ماده پژوهش، روش پژوهش و پژوهشگر طبقه بندی کرد و شامل گونه هایی چون تقیه، سقط، تقطیع، اختصار، چندمعنایی و گسستگی سند دانست. این نوشتار بر آن است تا پس از بررسی رویکرد قزوینی در آسیب شناسی روایات اصول کافی، شیوه او را تحلیل کرده، در صورت نیاز به نقد آن بپردازد.
۴۴.

«تفسیر القرآن» ابن ماهیار (ره)؛ اصالت، مصادر و محتوا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث سال چهل و نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۹۸

کلید واژه ها: تفسیر ابن ماهیار تفاسیر مفقود امامیه تفسیر روایی گونه شناسی احادیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۱ تعداد دانلود : ۳۴۷
محمد بن العباس بن علی بن مروان مشهور به ابن ماهیار از جمله محدثان پُر کار معاصر کلینی است. او دارای آثار متعدد از جمله کتابی با عنوان التفسیر الکبیر داشته است. این کتاب در چهار بخش «تأویل ما نزل فی النبی (ص)، تأویل ما نزل من القرآن فی أهل بیت (ع)، تأویل ما نزل فی شیعتهم، تأویل ما نزل فی أعدائهم»، حاوی ۵۶۳ روایت، منبعی شناخته شده و مرجعی مهم برای مفسران بعد از قرن چهارم بوده است؛ استنادات فراوان به تفسیر ابن ماهیار از سوی مفسران و محدثان شیعی قرن چهارم به بعد، نشان دهنده اصالت این اثر در تاریخ تفسیر امامیه می باشد و ادله متعدد رجالی، تراثی و تاریخی این اصالت را تأیید می کنند. محتوای اصلی این کتاب اعتقادی – کلامی بوده و محور روایات آن، امامت و ولایت ائمه (ع) و فضائل آنان می باشد. نتایج گونه شناسی روایات تفسیر القرآن ابن ماهیار بیشترین فراوانی را برای روایات جری و تطبیق و کمترین تعداد به روایات معنا شناخت را نشان داد.
۴۵.

تفسیر جنّت آدم(ع) در احادیث امامیه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 5 - 19

کلید واژه ها: قصه آدم (ع) جنت آدم (ع) احادیث امامیه تفسیر روایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۳ تعداد دانلود : ۳۸۵
جنّت، اصطلاحی قرآنی، برای اشاره به نخستین سکونت گاه آدم(ع) و همسرش است. بر پایه آیات قرآن، جنّت جایگاه مهمی در حیات آدم(ع) و همسرش دارد؛ زیرا آغاز زندگی مشترک آنان در این مکان بوده است و نافرمانی آن دو نفر نیز در این جنّت بوده است. تعیین موقعیت مکانی آن یکی از مسائل تفسیری قصه آدم است که در تعیین آن، میان قرآن پژوهان اختلاف نظر جدی وجود دارد. یکی از نظریات رایج، فرازمینی، یا بهشتی و آسمانی بودن مکان جنّت است، که واقعیت تاریخی و زمینی جنّت را انکار می کند و آن را به جهان دیگری احاله می دهد. این پژوهش، بر پایه احادیث امامیه، این نظریه را نقد می کند. نبود مستندات روایی معتبر، مخالفت با عقل، و تعارض با قرآن، از جمله مهم ترین آسیب های این نظریه است. در مقابل این نظریه، دیدگاه احادیث امامیه قرار دارد که بر زمینی بودن این جنّت تصریح دارد و آسیب های ذکر شده بر آن وارد نیست.
۴۷.

پنج گرایش انسانی و ادوار حیات متناظر با آن از دیدگاه دانش تفسیر قرآن و روانشناسی رشد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 191-210

کلید واژه ها: آیه 20 حدید حیات انسانی گرایش های انسانی روانشناسی رشد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۱ تعداد دانلود : ۶۰۳
مطابق آیه « اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاهُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَهٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الأَمْوالِ وَ الأَوْلادِ » برخی مفسران گرایش های پنجگانه ، لعب، لهو، زینت، تفاخر و تکاثر را ازجمله عمده ترین گرایش های انسانی و متناظر با پنج دوره سنی کودکی، نوجوانی، جوانی، میان سالی و کهن سالی شمرده اند. از سویی مطابق دیدگاه های روانشناسی رشد، اوصافی برای هر دوره سنی مذکور بیان شده که این پژوهش در پی تبیین جنبه های مشترکِ اوصاف این پنج بازه سنی و گرایش های متناظر آن از منظر قرآنی و روانشناسی رشد است. همچنین در اغلب آیات قرآنی، پنج گرایشِ مذکور در معنای مذموم و ازجمله مصادیق زندگی دنیوی یاد شده اند، امّا در برخی موارد فحوایِ آیاتی که این گرایش ها در آنها ذکر شده یا بعضی آیات که بیانی مرتبط با این گرایش ها دارند، دلالت بر سویه ای ممدوح از این پنج گرایش دارند. اگرچه در بیان تفسیری، هر یک از گرایش های پنج گانه با بازه سنی خاصی مرتبط است، امّا جز در موارد معدود، ظهر آیات، این گرایش ها را به بازه سنی خاصی منحصر نمی دانند و چه بسا بتوان گفت که ظهور و پدیداری این گرایش ها در بازه مرتبط با آن بوده، امّا دوام و بقای آن محدود به دوره سنی خاصی نیست.
۴۸.

نقد و بررسی نظر ریچارد بل درباره وحی و نبوت با تأکید بر مبانی کلامی شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۳ ۲۹-۵۲

کلید واژه ها: ریچارد بل وحی قرآنی نبوت پیامبر(ص) مبانی شیعه فرهنگ زمانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۶ تعداد دانلود : ۳۹۴
ریچارد بل قرآن را محصول تجربیات و افکار شخصیِ پیامبر(ص) درباره فقر معنوی مردم مکه می داند، مسئله این مقاله بررسی دیدگاه ریچاردبل درباره ماهیت وحی ونبوت است که به روش تحلیلی توصیفی با رویکرد انتقادی بر طبق مبانی کلامی شیعه نوشته شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که ریچارد بل ماهیت وحی را کشف و شهودی می داند و معتقد به تأثیرپذیری وحی از فرهنگ زمانه و گفتاری نبودن الفاظ قرآن است، در زمینه نبوت نیز معصوم نبودن پیامبراسلام(ص) در تلقی و ابلاغ وحی، ماهیت یهودی مسیحی و اﻣّﯽ نبودن وی را بیان کرده است، از دیگر نتایج قابل اشاره این است که دیدگاه بل از نظر مبانی کلامی شیعه مردود است؛ متن قرآن همچون معارف آن از سوی خدا نازل شده است لذا نمی توان به صِرف انعکاس فرهنگ زمانه و تعالیم سایر کتب آسمانی درباره وحی قرآنی و نبوت پیامبر اسلام(ص) قضاوت نمود وعصمت وی ضامن اطمینان مردم به وحی قرآنی است.
۴۹.

آیه سجده بر یوسف(ع) در تفاسیر امامیه؛ رهیافت ها و نظریه معیار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 31 - 50

کلید واژه ها: آیات مشکله تفسیر امامیه توحید عبادی تعظیم والدین سجده بر یوسف (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۰ تعداد دانلود : ۷۷۶
نظریه ثابت و معیاری میان مفسران امامیه در رفع تعارض ظاهر آیه «وَ رَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَى ٱلْعَرْشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّدًا» با آیات حرمت سجده بر غیر خدا و آیات لزوم تعظیم والدین، وجود ندارد لذا رهیافت های متنوع ادبی، روایی، تاریخی، فقهی، کلامی و عرفانی در تفاسیر آنها دیده می شود. شماری مسجود را الله و سجده را سجده شکر و طاعت دانسته اند. دسته دیگر مسجود را یوسف(ع) و سجده بر او را غیر اختیاری یا تحیّت دانسته اند. برخی نیز یوسف(ع) را سجده گزار به پاس اجتماع دوباره خانواده خویش گفته اند. مسأله اصلی این پژوهه ارزیابی ادلّه این رهیافت ها و ارائه دیدگاه معیار در تفسیر آیه می باشد. نظریه معیار مبتنی بر مؤلفه های خاص خود مسجود را یوسف(ع) و سجده را احترام سیاسی در برابر مقام وزارت یوسف(ع) تفسیر کرده و تعارضات مفروض را رفع نموده است.
۵۰.

روش شناسی تفسیر واژگانی اهل بیت با محوریت روایات تفسیری اصول الکافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: قرآن کریم اهل بیت روایات تفسیری روایات لغوی معناشناسی اصول الکافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۷ تعداد دانلود : ۳۲۲
روایات تفسیری مهم ترین منبع فهم اهل البیت (ع) از قرآن کریم است. اهل بیت (ع) مفسر واقعی کلام وحی هستند و در فهم قرآنی جایگاه ویژه ای دارند (مطلع). در این پژوهش با بررسی روایات واژه محور در تفسیر قرآن یا همان لغوی در اصول الکافی که نمونه آماری ماست، ضمن وجوه معناشناسی این روایات، روش شناسی تفسیر واژگانی اهل بیت ذیل آیات قرآن هم تحلیل و بررسی شده است (هدف). این مقاله با روش تحلیل محتوا شکل گرفته است (روش). بررسی این روایات نشانگر آن است که ضمن اعتبار مضمونی این روایات، روش اهل بیت در تبیین لغوی واژگان شیوه های مختلف و متمایز با روش های رایج لغت شناسان و کتاب های لغت است؛ چراکه معصوم عموماً  به وجوهی دیگر غیر از معناشناسی صرف لغت پرداخته است؛ وجوهی که جنبه معناشناسی قرآنی آن بر اساس فهم الهی بیشتر مدّنظر است تا تبیین لغوی اهل زبان (نتایج و دستاوردها).
۵۱.

به گزینی راه حلهای رفع مسائل در فرایند خط مشی گذاری فرهنگی بر پایه تقوا در آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت در دانشگاه اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 3 - 26
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۶۳۳
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی، دسته بندی و اولویت بندی راه حلهای رفع مسائل در فرایند خط مشی گذاری فرهنگی بر پایه تقوا در آموزه های اجتماعی قرآن کریم انجام شد. روش: جامعه آماری این تحقیق را خبرگان و فقهای برگزیده دینی تشکیل می دهند که از بین آنها بر اساس روش ترکیبی (کیفی- کمّی)، 21 نفر برای گردآوری اطلاعات در مرحله اول (هفت نفر برای مصاحبه عمیق و 14 نفر برای تشکیل پنج جلسه کانونی) و 12 نفر در مرحله دوم (توزیع پرسشنامه و شناسایی اهمیت و اولویت راه حلها) برگزیده شدند. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها منجر به شناسایی مهم ترین راه حلهای رفع مسائل فرهنگی در پرتو آیات قرآن کریم و تفاسیر معتبر شیعی شد. بر این اساس، 1659 آیه بیانگر راه حلهای رفع مسئله در قالب 97 کد و دو بُعد نظری و عملی ارائه شد. نتیجه گیری: پس از انجام آزمونهای دوجمله ای و فریدمن در نرم افزار اس.پی.اس.اس نسخه 20، 82 کد به عنوان مهم ترین راه حلها برای رفع مسائل فرهنگی مستخرجه از آیات قرآن کریم شناسایی و اولویت بندی شدند
۵۲.

خاورشناسان و هرمنوتیک: امامان در تفسیر قرآن مطالعه موردی دیدگاه رابرت گلیو

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۷ آذر و دی ۱۳۹۵ شماره ۵ (پیاپی ۱۶۱) 5 - 28

کلید واژه ها: «هرمنوتیک متقدم شیعی: برخی فنون تفسیری منسوب به امامان شیعه » احادیث تفسیری تفسیر امامایه خاورشناسی رابرت گلیو هرمنوتیک قرآن هرمنوتیک روایی شیعه خاورشناسان تفسیر قرآن امامان شیعه فنون تفسیر روایات تفسیری نقد دیدگاه نقد محتوایی نقد شکلی نقد روشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۷۴۵
رابرت گلیو از خاورشناسان معاصر در مقاله «هرمنوتیک متقدم شیعی: برخی فنون تفسیری منسوب به امامان شیعه » با رهیافت توصیفی تبیینی به بررسی اخبار  تفسیری متعلق به دوره هرمنوتیک مرجعیت مطلق امام در تفسیر قرآن پرداخته است. نتایج تثبیت این هرمنوتیک در سه قرن نخست هجری تاریخ شیعه عبارت است از: عدم ارائه توجیه معناشناسی از سوی امام، عدم استناد به نظریه تفسیری خاص، ترجیح معنای ارائه شده از سوی امام در فرض تعارض. برابر مبانی این هرمنوتیک با وجود امام، هرگونه نظریه هرمنوتیکی بی فایده بوده است و اعتقاد به معصوم بودن امام نیاز به هرگونه نظریه تفسیری را که فرایند رسیدن به یک معنای خاص از طریق آن طرح ریزی می شود، برطرف می سازند. گلیو این نتایج را از طریق تحلیل روایات تفسیری موجود در منابع روایی متقدم شیعه به دست آورده است. وی تلاش دارد با روش های سبک شناسی و تحلیل متن، فنون تفسیری به کار رفته در احادیث تفسیری را بکاود تا فرضیه وجود یک نظریه هرمنوتیک نزد امامان شیعه را به آزمون بسپارد. برآیند مقاله وی فقدان شواهد کافی برای اثبات انسجام در هرمنوتیک قرآنی امامان شیعه است. نویسنده در نوشتار حاضر به نقد و ارزیابی دیدگاه های رابرت گلیو در مقاله مذکور همت گمارده است. رهیافت وی در نوشتار، تحلیلی انتقادی بوده و ابتدا آرای رابرت گلیو را تقریر و سپس آنها را در سه بخش محتوایی، شکلی و روشی در بوته نقد و ارزیابی قرار می دهد. 
۵۳.

آغازه زمانی مسّ شیطان تحلیل و سنجش حدیث «ما من بنی آدم مولود الا یمسه الشیطان حین یولد»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 217-240

کلید واژه ها: مس شیطان تعارض حدیث «ما من بنی آدم مولود الا یمسه الشیطان» عصمت پیامبران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۵۴۰
موضوع تسلط شیطان از جمله موضوعاتی است که در شماری از آیات قرآن و احادیث اسلامی مطرح شده است. برای اشاره به تسلط شیطان بر انسان در روایات، از لفظ مسّ استفاده شده است؛ از جمله در روایتی منسوب به پیامبر 2 به نقل از ابوهریره چنین آمده است: «ما من بنی آدم مولود الا یمسه الشیطان حین یولد.» روایت مذکور با توجه به معنای غالبی مسّ در لغت که به معنای برخورد فیزیکی بین دو چیز به کار رفته است، به تسلط شیطان به صورت مطلق بر تمام بشر از زمان طفولیت اشاره دارد. این برداشت از روایت ابوهریره، با آیات قرآن و دیگر روایت هایی که تسلط شیطان بر انبیا و بندگان مخلص خداوند را نفی می کنند، در تعارض است. رویکرد شارحان در رفع تعارض مذکور به سه گونه قابل تقسیم است: رویکرد قبول و تصحیح، رویکرد توجیه معناشناختی و رویکرد تضعیف و رد. رویکرد توجیه معناشناختی به عنوان نظریه معیار، ضمن پذیرش صدور روایات با رد کردن رویکرد های جعل و ضعیف بودن روایت و عدم پذیرش معنای ظاهری در دیدگاه قبول و تصحیح، به جمع بین آیات و روایات پرداخته و دیدگاه مقبولانه تری را ارائه کرده و تعارض ظاهری بین آیات و روایت «ما من مولود الا أن یمس الشیطان» را رفع کرده است. در واقع مراد از مسّ در این روایات معنای تماس فیزیکی نیست، بلکه امید به اغوا و وسوسه کردن هریک از اولاد بشر توسط شیطان از آغاز تولد است و هیچ ارتباطی بین مس در این روایت و تسلط داشتن شیطان بر اولاد بشر از زمان کودکی وجود ندارد.
۵۴.

زینت گرایی و جوانی از منظر آیات قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 54 - 68

کلید واژه ها: ادوار حیات انسانی جوانی زینت قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۸ تعداد دانلود : ۴۷۴
مطابق آیه ی:اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاهُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَهٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ(حدید/20)، برخی مفسران گرایش های پنجگانه ی، لعب، لهو، زینه، تفاخر و تکاثر را از جمله عمده ترین گرایش های انسانی برشمرده و آنها را با پنج دوره ی سنیِ حیات دنیوی انسان یعنی کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و کهنسالی مرتبط دانسته اند. در این میان گرایش «زینت» با دوره ی جوانی، یعنی بهار عمر و زیباترین فصل حیات دنیوی انسان، متناظر است. مطلق زیبایی، از جمله معانی زینت است؛ و از منظر قرآن جوان که درنهایت قّوت و از سویی بالندگی و زیبایی جسمی مصداق تامّ زینت است. این پژوهش درصدد تبیین اوصاف زینت گرایی از منظر آیات قرآن و تفاسیر آنها، و پیوند این گرایش با شاخصه های دوران جوانی از دیدگاه روانشناسی رشد است. مطابق آیات قرآنی زینت گرایی محدود به بازه ی سنی خاصی نیست، امّا ظهور و پدیداری این گرایش می تواند ایّام جوانی باشد.
۵۵.

تحلیل انتقادی دیدگاه یوری روبین در اقتباس آیه «کُونُوا قِرَدَهً خاسِئینَ» از کتاب مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۱ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 45 - 66

کلید واژه ها: آیه «کُونُوا قِرَدَهً خاسِئینَ» اصحاب سبت اقتباس از کتاب مقدس مسخ من و سلوی نقد خاورپژوهان یوری روبین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۷ تعداد دانلود : ۴۰۰
یوری روبین در پژوهش خود با عنوان «بوزینگانی رانده شده باشید: مسخ بنی اسرائیل به بوزینه و پس زمینه کتاب مقدس و میدراشی آن» بر پایه ادلّه و شواهدی و با استفاده از روش مقایسه ای تحلیلی، داستان مسخ شدن «اصحاب سبت» در قرآن را برگرفته از داستان «منّ و سلوی» در کتاب مقدس دانسته است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی انتقادی به ارزیابی دیدگاه ها و مستندات روبین پرداخته و ضمن ردّ ادّعای وی با استفاده از آیات قرآن و روایات کتاب مقدس، تمایز داستان های مذکور را اثبات نموده است. ادّعای روبین در اقتباس آیه «کُونُوا قِرَدَهً خاسِئینَ» متأثر از پیش فرض وحیانی نبودن قرآن و اقتباس آن از عهدین است که سبب شده وی این داستان قرآنی را انعکاسی از داستان کتاب مقدس بداند. روبین بدون مراجعه به منابع تفسیری اسلامی و صرفاً با استفاده از کتاب مقدس و میدراش، مقایسه صوری میان این آیه و داستان منّ و سلوای کتاب مقدس انجام داده و به همسانی آن دو رأی داده است. این در حالی است که به لحاظ تاریخ گذاری، این دو واقعه متمایز از یکدیگر بوده و این تطبیق مخالف تاریخ و بافت داستانی آن ها است.
۵۶.

ارزیابی استظهارات شیخ انصاری (ره) از مفردات و مفاهیم آیه نبأ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و اصول سال پنجاهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱۱۲
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷ تعداد دانلود : ۷۴۳۲
شیخ انصاری از معناشناسی مفردات و مفاهیم آیه نبأ، هشت نکته را استظهار و بر پایه این استظهارات به صحت تمسک به ظواهر قرآنی تصریح کرده است. مسأله این پژوهش، تنقیح استظهارات شیخ و نقد آن هاست. برابر نتایج تحقیق، روشن می شود که بعضی از این استظهارات صحیح نیست اما در اینکه آیه نبأ فاقد مفهوم و لسان آن وجوب تحصیل علم است، استظهار وی صحیح است.
۵۷.

گفتمان کاوی تفسیر شیعه در کوفه؛ بازپژوهی اندیشه های تفسیری "سعید بن جبیر"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال پانزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۷)

کلید واژه ها: سعید بن جبیر تاریخ تفسیر امامیه تفسیر روایی کوفه گفتمان کاوی تاریخی گفتمان محمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۵۴۴
کارکرد موثر روش "گفتمان کاوی تاریخی" در حوزه ی مطالعات دینی و به طور خاص در حوزه ی تفسیر قرآن، ما را بر آن داشت تا به تحلیل گزاره های تفسیری سعید بن جبیر در جایگاه یکی از مفسران تاثیرگذار شیعه در کوفه بپردازیم. کاربست این روش، نشان داد روح حاکم بر تفسیر سعید گفتمان های "تاریخی" و "فقهی" است که با مضامین شیعی پیوند خورده، ساخت بیانیِ این گفتمان ها نیز یا پرسمانی و یا غیرتاویلی است؛ اولی ناظر به ویژگی آغاز فرهنگ پرسش گری و ایجاد زمینه ای برای مرجعیت زایی کلام پیامبر و قرآن در این مقطع زمانی که مورد هجمه قرار گرفته بود و دومی بیانگر هیمنه ی خوانش عرفی و قرائت استاندارد بر تفسیر سعید که البته برخی از مفاهیم بنیادین تشیع از آن استثنا شده، این خوانش عرفی، همان طور که می دانیم، بعدها تحت عنوان فهم پذیری قرآن، تبدیل به بحثی کاملا علمی گشته است. کلمات کلیدی: سعید بن جبیر، تاریخ تفسیر امامیه، تفسیر روایی، تفسیر کوفه، گفتمان کاوی تاریخی، گفتمان محمد، نبوت شناسی.
۵۸.

مطالعه تحلیلی سیر پژوهش های غربی در حدیث امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 251-278

کلید واژه ها: حدیث پژوهی خاورشناسان سیر تطوری امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۸۳۵
شناخت ادوار تاریخی مطالعات و پژوهش های انجام شده در حدیث امامیه از سوی خاورشناسان، مقدمه ای است بر کشف نظریات، اندیشه ها، رویکرد ها و نقاط عطف موجود در هر دوره. در برآیند توجهات، پژوهش ها و نظریات ارائه شده در این باب، به لحاظ گذار تاریخی و سیر تطوری آثار خاورشناسی، چهار دوره زمانی متصور است که به طبع در هریک از ادوار می توان هم پوشانی ها و تلاقی گاه هایی یافت. همچنین، در هریک از اداور تاریخی، نقاطی بر پدیداری رویکردی نو در آن دوره وجود دارد. این نقاط مهم تاریخی، سرآغاز هر دوره به شمار می آیند و گاه با برآمدن یک پژوهش، گاه با ظهور یک خاورشناس و گاه با رخ دادن یک رویداد نقطه یابی می شوند. نوشتار حاضر بر آن است تا نقطه های عطف موجود در هر دوره را شناسایی کرده، بر آن اساس ابتدا و انتهای ادوار را برکاویم. شناساندن جریان غالب در هر دوره و ارائه تصویری روشن از تلاش مطالعاتی غربیان در باب حدیث امامیه از آغاز تاکنون، غایتی است که این پژوهش در پی آن است.
۵۹.

شناسایی مسائل فرهنگی در فرایند خط مشی گذاری در پرتو آیات قرآن کریم و بر پایه تقوا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت در دانشگاه اسلامی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 3 - 24
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۶۷۵
هدف: هدف محققان در این پژوهش، شناسایی، دسته بندی و اولویت بندی مسائل فرهنگی در فرایند خط مشی گذاری با توجه به آموزه های اجتماعی قرآن کریم بود.روش : جامعه آماری تحقیق را خبرگان و فقهای برگزیده دینی در مقطع خارج فقه تشکیل می دهند که از بین آنها بر اساس روش ترکیبی(کیفی- کمّی)، هفت نفر برای گردآوری اطلاعات در مرحله اول(مصاحبه عمیق و تشکیل گروههای کانونی) و 12 نفر برای مرحله دوم(توزیع پرسشنامه و شناسایی اهمیت و اولویت مسائل) برگزیده شدند.یافته ها : تجزیه و تحلیل داده ها منجر به شناسایی مهم ترین مسائل فرهنگی در پرتو آیات قرآن کریم و تفاسیر معتبر شیعی شد. لذا، 2201 آیه بیانگر مسئله، در قالب هفت دسته، 170 کد و دو بُعد نظری و عملی ارائه شد. پس از انجام آزمونهای دو جمله ای و فریدمن در نرم افزار اس.پی.اس.اس.20، مهم ترین مسائل فرهنگی مستخرجه از آیات قرآن کریم در قالب 144 کد، شناسایی و اولویت بندی شدند.نتیجه گیری: به منظور شناسایی و برنامه ریزی برای برطرف کردن مسائل فرهنگی در سطوح ملی و سازمانی از نتایج به دست آمده در این پژوهش استفاده شود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان