اکرم صفری

توجه به انتخاب شایسته داوطلبان ورود به دانشگاه فرهنگیان به این دلیل حائز اهمیت است که نتایج آن در توسعه و تحول آموزش و پرورش و به تبع آن بازسازی و پیشرفت جامعه نقش مهمی دارد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش پژوهش، آمیخته از نوع طرح اکتشافی متوالی است. جامعه آماری در مرحله کیفی شامل 22 سند بود که با توجه به سطح اشباع نظری تعیین و با روش تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شدند. روایی کدها با استفاده از روش خود بازبینی محقق و پایایی آن ها با استفاده از پایایی بازآزمون تأیید شدند. ابزار گردآوری داده ها در مرحله کمی، شامل سه پرسشنامه محقق ساخته بود که پایایی آن ها از طریق آلفای کرونباخ تأیید گردید. به منظور تعیین میزان اهمیت هریک از نشانگرها با استفاده از فن دلفی، پرسشنامه در اختیار 30 نفر از خبرگان قرار گرفت که به شیوه نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. برای دسته بندی نهایی نشانگرهای شناسایی شده، از گروه کانونی و برای تعیین میزان اتفاق نظر میان اعضای گروه دلفی از ضریب هماهنگی کندال استفاده شده است. نتایج نشان داد شایستگی ها شامل شایستگی های فردی و شایستگی های اجتماعی هستند. شایستگی های فردی، شامل چهار بعد بین فردی، ارزشی- اخلاقی، حرفه ای و شخصیتی بود و شایستگی های اجتماعی نیز چهار بعد دانش اجتماعی، انگیزه اجتماعی، ادراک اجتماعی و استنتاج اجتماعی تعیین گردید.

پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ نوع داده ها، کیفی است. این پژوهش با هدف بررسی نقش معلمان راهنما و ایجاد انگیزه در دانشجو معلمان انجام شد. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق استفاده شد. مشارکت کنندگان در مرحله مصاحبه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، با تکنیک گلوله برفی با رسیدن به سطح اشباع نظری(تعداد 25 نفر) و از بین استادان دانشگاه فرهنگیان(4 نفر)، دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان(19 نفر) و معلمان راهنما(2 نفر) انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. نتایج نشان داد که: معلمان راهنما تاثیر بسزایی در ایجاد انگیزه در دانشجومعلمان دارند. عوامل مختلفی از جمله عوامل روانشناختی، صلاحیت های حرفه ای، عناصر موثر در کارورزی، ویژگی های رفتاری، نگرش مثبت به دانشجومعلم، تعامل سازنده، ارتقا بخشی و توانمند سازی در ایجاد انگیزه و عواملی از جمله موانع رفتاری، موانع ارتباطی، نقاط منفی معلم راهنما، خطورات ذهنی و فکری معلم راهنما، در از بین بردن انگیزه دانشجومعلمان دخالت دارد. یکی از عوامل از بین بردن انگیزه، موانع رفتاری است. در این بعد نشانگرهایی از جمله: دادن اطلاعات قطره چکانی، عدم انگیزه، عدم آگاهی از سرفصل های کارورزی و شرح وظایف دانشجو معلمان، ممانعت و سنگ اندازی، همراه نبودن، بخیل بودن در ارائه و بیان تجربیات و راهکارها، شناسایی شدند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی سبک یادگیری رقابتی و رفاقتی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس علوم تجربی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان پسر دوره ابتدایی منطقه 2 شهر تهران بود. حجم نمونه با استفاده از جدول کوهن تعداد 60 نفر تعیین گردید و به روش نمونه گیری تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. روش پژوهشی نیمه آزمایشی به صورت پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. گروه آزمایش در دو گروه 30 نفره، یک گروه به شیوه رفاقتی و گروه دیگر به روش رقابتی و به تعداد هشت جلسه مورد آزمون از مباحث مختلف کتاب علوم دوم ابتدایی قرار گرفتند. به منظور جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و توزیع (کجی و کشیدگی) به همراه آزمون t استفاده شد. یافته ها نشان داد بین دو گروه از لحاظ پیشرفت تحصیلی درس علوم، تفاوت معنا داری وجود دارد؛ به عبارتی یادگیری رفاقتی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی دانش آموزان تاثیر معنی داری دارد. لذا پیشنهاد می گردد شرایط آموزش به روش رفاقتی و به عبارتی یادگیری مشارکتی در مدارس فراهم شده و زمینه مطلوبی جهت پویایی و ارتقای فرهنگ کار گروهی در مدارس فراهم شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارت حل مسأله تریز بر تفکرخلاق و تفکر انتقادی دانش آموزان انجام شد. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دختر پایه ششم دوره ابتدایی منطقه 5 شهر تهران به تعداد 3958 نفر بودند. حجم نمونه با استفاده از جدول کوهن تعداد 60 نفر تعیین گردید و به روش نمونه گیری تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. روش پژوهشی نیمه آزمایشی به صورت پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل استفاده نمودند. ابزار اندازه گیری شامل آزمون تفکر خلاق تورنس(1974) و پرسشنامه استاندارد تفکر انتقادی رابرت انیس(1961) بود. گروه آزمایش به تعداد شش جلسه یک ساعته تحت مداخله آموزش مهارت حل مسأله ابداعی (تریز) قرار گرفت. پس از اتمام مداخله هر دو گروه مجدداً با استفاده از آزمون تفکر انتقادی رابرت انیس و آزمون تفکر خلاق تورنس پس آزمون شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل تحلیل کواریانس چند متغیره با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس انجام شد. یافته های شان داد بین گروه آزمایش و گروه کنترل تفاوت معنادار وجود دارد و بین تمامی ابعاد تفکر انتقادی (درک معنای یک عبارت، تشخیص ابهام در نحوه استدلال، نتیجه گیری منطقی و درک هماهنگی، نتیجه گیری موجه، پیروی از یک اصل و قاعده یا قانون، صحت و مقبول بودن منابع و مآخذ یک ادعا) و ابعاد تفکر خلاق (ابتکار، بسط، سیالی و انعطاف پذیری) تفاوت وجود دارد. میانگین نمرات تفکر انتقادی و تفکر خلاق درگروه آزمایش به طور معنی داری نسبت به گروه کنترل افزایش پیدا کرده بود.

آموزش محیط زیست به عنوان فرایندی مادام العمر که بخش مهمی از آن در محیط مدرسه انجام می گیرد، در بهبود مشکلات محیط زیستی نقشی انکارناپذیر دارد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف نیازسنجی آموزش محیط زیستی دانش آموزان دوره دوم ابتدایی انجام گرفت. پژوهش بر اساس هدف، از نوع کاربردی و براساس نحوه گردآوری داده ها توصیفی - پیمایشی بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان پسر دوره دوم ابتدایی منطقه 16 شهر تهران بود. نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگانتعداد 154 نفر با روش خوشه ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه استاندارد بود که روایی ابزار از طریق روایی صوری و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج نشان داد دانش آموزان درباره ضرورت حفظ پوشش گیاهی، خطرات دفع ناصحیح زباله، ضرورت حفظ گونه های حیوانی، ضرورت مراقبت از درختان، خطرات آلودگی صوتی، آگاهی نسبتاً خوبی دارند؛ ولی نیازهای آموزشی آن ها درباره کمبود منابع، فواید درختان در کاهش آلودگی صوتی و ضرورت تنوع زیستی است که اطلاعات کافی ندارند. 9/27 درصد علامت بازیافت را ندیده اند و درباره مواد قابل بازیافت شناخت خوبی ندارند. 76 درصد علامت دوستدار لایه ازن بر روی محصولات را ندیده و به ضرورت وجودی آن نیز توجه ندارند. به طور کلی، نظام آموزشی توانسته در برخی موضوعات محیط زیستی آموزه هایی در اختیار دانش آموزان قرار دهد و باید برنامه ریزان آموزشی در این زمینه تمهیداتی بیندیشند.

فرهنگ همکاری در مدرسه فرصت ها را برای توسعه و پیشرفت حرفه ای، افزایش داده و راهبردهای آموزشی را بهبود می بخشد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر همکاری بین معلمان مدرسه در ارتقای کیفیت فرایند یاددهی و یادگیری به انجام رسید. از نظر نوع هدف، کاربردی و از نظر نوع تحقیق توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری معلمان دوره دوم ابتدایی شهر تهران(تعداد 6000 نفر) بودند و نمونه آماری(361 نفر) با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها برای متغیر همکاری، پرسشنامه استاندارد رشد حرفه ای همکارانه صفری(1396) بود و برای متغیر کیفیت فرآیند یاددهی _ یادگیری از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی هر دو پرسشنامه از طریق روایی صوری و پایایی ابعاد آن ها، با استفاده از روش همسانی درونی آلفای کرانباخ تایید شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج حاکی از وجود همبستگی معنادار بین همکاری بین معلمان و ارتقای کیفیت فرآیند یاددهی و یادگیری است و ابعاد تسهیم تجارب، وابستگی متقابل، مسئولیت پذیری و تصمیم گیری و کنترل همکارانه، تبیین معناداری از کیفیت فرایند یاددهی و یادگیری داشته اند و می توانند تغییرات کیفیت یاددهی و یادگیری(مهارت های طراحی تدریس، مهارت های ارائه درس، کیفیت علمی معلم، مهارت های ارزشیابی یادگیری و مهارت های ارتباطی) را تبیین کنند. همچنین بعد تسهیم تجارب، بیشترین و بعد مسئولیت پذیری کمترین تبیین را به خود اختصاص داده اند. یافته های این پژوهش اهمیت تقویت خرده مقیاس های همکاری بین معلمان را در محیط آموزشی برای ارتقاء کیفیت فرآیند یاددهی و یادگیری دانش آموزان مورد تأکید قرار می دهد.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه زیست آهنگ احساسی، فکری و جسمی با کیفیت تدریس معلمان دوره ابتدایی شهرستان زنجان انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی معلمان دوره ابتدایی شهرستان زنجان بوده که حجم این جامعه به تعداد 1655 نفر و شامل دو گروه معلمان مدارس دولتی و غیردولتی است. نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی- مورگان تعداد 313 نفر با روش نمونه گیری طبقه ای تعیین شد. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه استاندارد 20 سؤالی کیفیت تدریس سراج و نرم افزار راز محاسبه زیست آهنگ بود. روایی ابزار پژوهش با روایی صوری و روایی سازه و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های پیرسون و رگرسیون استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد بین زیست آهنگ فکری و جسمی با کیفیت تدریس رابطه وجود دارد و به ترتیب چرخه فکری قدرت تبیین بالا، چرخه جسمی قدرت تبیین متوسط و چرخه احساسی، قدرت تبیین ضعیفی داشت. همچنین از دانش زیست آهنگ برای افزایش بهره وری نیروهای انسانی در سازمان ها به خصوص در آموزش وپرورش می توان استفاده کرد.

با توجه به اینکه، رشد حرفه ای و ارتقاء فرهنگ همکاری از عناصر مهم در اثربخشی سازمان های آموزشی محسوب می شوند، پژوهش حاضر با هدف بررسی و تبیین پیشایندهای رشد حرفه ای همکارانه، به منظور ایجاد یک چارچوب مفهومی مناسب با رویکرد کیفی انجام یافت. مشارکت کنندگان با شیوه هدفمند (تعداد17 نفر) و از بین اساتید دانشگاه، کارشناسان گروه های آموزشی، مدیران آموزش و پرورش و معلمان شهر تهران تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق گردآوری شدند. تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا(کد گذاری باز، محوری و انتخابی) انجام گرفت. نتایج نشان دادند که عوامل مؤثر در رشد حرفه ای مبتنی بر همکاری معلمان شامل: عامل مدیریتی با مقوله های «دانش در زمینه کار گروهی»، «اخلاق حرفه ای»، «باوربه کار تیمی» و«حمایت و پشتیبانی»، عامل ساختاری با مقوله های «الزامات زمینه ای(تسهیل گر/ حمایتی)» و «الزامات فرآیندی ( تصمیم گیری، کنترل و روابط )»، عامل فرهنگی با مقوله های «ارزش ها و هنجارها»، «اهداف و مأموریت مشترک» و «روحیه جمع گرایی» و عامل معلمان با مقوله های «ویژگی های رفتاری و شخصیتی»، «داشتن تفکر جمعی و زمینه اجرایی آن» و «مهارت های ارتباطی» می باشد. یافته های این پژوهش اهمیت توجه به عوامل موثر در رشد حرفه ای همکارانه را در سازمان های آموزشی مورد تأکید قرار می دهد.

این پژوهش با هدف بررسی موانع رشد حرفه ای همکارانه معلمان در مدارس، با رویکردی آمیخته و به شیوه متوالی انجام شد. تعداد17 نفر از مشارکت کنندگان در بخش کیفی با شیوه هدفمند و از بین اساتید دانشگاه، کارشناسان گروه های آموزشی و معلمان شهر تهران تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. داده ها در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق گردآوری شدند. جامعه آماری در بخش کمّی شامل تمامی معلمان شهر تهران بودند که تعداد 391 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. روایی بخش کیفی بوسیله بررسی توسط اعضا، همسو سازی منابع داده ها و وخود بازبینی محقق انجام گرفت و پایایی کدگذاری های انجام شده نیز با استفاده از دو شاخص ثبات و تکرارپذیری انجام شد. روایی پرسشنامه بوسیله روایی صوری مورد تأیید خبرگان و پایایی آن نیز با بهره گیری از ضریب آلفا کرانباخ تایید شد. از تکنیک تحلیل محتوای استقرایی و آزمون فریدمن برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که موانع اساسی رشد حرفه ای همکارانه معلمان به ترتیب اولویت شامل پنج بعد: «گروهی»، «اداری و اجرایی»، «فردی»، «محیط روانی» و «دانشی» هستند. در بعد اداری و اجرایی، «ملاک های ناصحیح ارزشیابی از معلم»، در بعد فردی، «مقاومت معلمان در یادگیری از همتایان»، در بعد دانشی، «دانش اجتماعی ضعیف»، در بعد محیط روانی «جانبداری نا آگاهانه از همکار»، «ترس از ایجاد اختلاف به دلیل مشخص شدن تفاوت ها» و «رقابت بر سرمنافع» و دربعد گروهی، «ارتباطات ضعیف بین اعضا» دارای بالاترین رتبه بودند.

معلمان مهم ترین عامل در بالا بردن کیفیت یادگیری دانش آموزان هستند؛ بنابراین رشد حرفه ای آنان و شناخت موانعی که بر سر راه این رشد قرار دارد از اهمیت زیادی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع رشد حرفه ای معلمان انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن آمیخته است. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسش نامه محقق ساخته مستخرج از مصاحبه ها، استفاده گردید. شرکت کنندگان در مرحله مصاحبه با شیوه هدفمند- گلوله برفی (تعداد 31 نفر) و از بین متخصصان حوزه تعلیم وتربیت انتخاب شدند. در مرحله پرسش نامه نمونه آماری شامل 159 نفر از معلمان ابتدایی شهر تهران بود که در سال 95-94 در کلاس های آموزشی ضمن خدمت شرکت کرده بودند. انتخاب به روش نمونه گیری طبقه ای انجام شد. در بخش کیفی از تکنیک تحلیل محتوا و در بخش کمّی از آزمون تحلیل عاملی، مان ویتنی، کروسکال والیس و فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد که نشانگرهای شناسایی شده، به ابعاد مشخص شده مرتبط هستند. موانع به ابعاد «فردی» «ساختاری»، «اقتصادی» و «فنّاورانه» تقسیم شدند و نشانگرهای شناسایی شده اندازه گیری قابل قبولی از عوامل را نشان دادند. بُعد ساختاری مؤثرترین بُعد موانع رشد حرفه ای معلمان است و سپس پایین بودن کیفیت آموزش های ضمن خدمت، ضعف برنامه ها جهت افزایش روحیه همکاری، ضعف بنیه علمی، کمبود تجهیزات و امکانات آموزشی و نامناسب بودن نظام پرداخت ها دارای بالاترین رتبه است. با توجه به یافته ها، شناسایی موانع رشد حرفه ای معلمان و برنامه ریزی برای رفع آن ها باید یکی از اولویت های برنامه های سازمان های آموزشی باشد.

زمینه و هدف: دارایی های نامشهود تأثیر مهمی بر عملکرد و پیاده سازی راهبردههای سازمانی دارند؛ از این رو شناسایی، اندازه گیری و مدیریت این دارایی ها دارای اهمیت خاصی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سبک رهبری تحول گرای مدیران با مدیریت سرمایه فکری به انجام رسیده است، روش: این پژوهش از نظر نوع تحقیق، کاربردی و به لحاظ روش پژوهش، همبستگی است . جامعه آماری شامل کلیه کارکنان پلیس مهاجرت و گذرنامه تهران (تعداد 650 نفر) است. نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی- مورگان تعداد 242 نفر و به روش نمونه گیری تصادفی ساده تعیین شد. برای سنجش سبک رهبری تحول گرا از پرسشنامه اولیو و برای سنجش مدیریت سرمایه ی فکری از پرسشنامه بنتیس استفاده شد. روایی پرسشنامه ها از طریق روایی محتوایی و پایایی آن، با اجرای مقدماتی در بین 30 نفر از روش آلفای کرانباخ قابل قبول بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک گروهه، پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد.یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که میزان به کارگیری سبک رهبری تحول گرا توسط مدیران، بالاتر از میانگین است و بین ابعاد رهبری تحول گرا با سرمایه فکری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و ابعاد رهبری تحول گرا(صفات آرمانی، ترغیب به تلاش فکری، انگیزش الهام بخش، توجه فردی و رفتار آرمانی) می توانند تغییرات مدیریت سرمایه فکری را تبیین کنند. همچنین بعد صفات آرمانی بیشترین سهم را در تبیین سرمایه فکری دارد و بعد از آن به ترتیب ابعاد رفتار آرمانی، ترغیب به تلاش فکری، انگیزش الهام بخش و توجه فردی قرار دارند.نتیجه گیری: بر اساس یافته ها و با توجه به اهمیت سبک رهبری در شکوفا شدن و بهره گیری هرچه بهتر از سرمایه فکری کارکنان پلیس مهاجرت و گذرنامه ج.ا.ا. مهم ترین رهنمود پژوهش حاضر، به کارگیری هر چه بیشتر این سبک رهبری به صورت عملی توسط مدیران به منظور ترویج رفتارهای تحول آفرین در سطوح پایین تر سازمان است.

کارت ارزیابی متوازن مجموعه ای از معیارهاست که امکان قضاوت سریع اما جامع در مورد عملکرد شرکت را به مدیران ارشد می دهد. فرایند بکارگیری سیستم کارت ارزیابی متوازن، با تعیین دیدگاه های سازمان آغاز می شود. با استخراج هدف های سازمان، تنظیم استراتژی ها، استقرار آنها در مجموعه ای از چشم اندازها، اشتقاق معیارهای عملکرد ...