فرشید دانش

جامعه تحقیق حاضر کلیه مقالات منتشرشده در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی در پایگاه «امرالد» در سال‌های 2003 تا 2008 است. نتایج تحلیل داده‌ها حاکی از آن است که 8320 مقاله با همکاری 10760 محقق منتشر شده است. در متن مقاله پرکارترین نویسندگان، پرکارترین کشورها از لحاظ تعداد مقالات، پرکارترین مراکز پژوهشی، و پرکارترین مجله‌ها از لحاظ تعداد مقاله مشخص شده‌اند. میانگین ضریب همکاری بین محققان حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی نیز 08/0 بوده است. در رابطه با مسئله اصلی مقاله (یعنی وجود رابطه بین تولید علم و میزان مشارکت محققان این رشته) رابطه معناداری بین این دو متغیر وجود ندارد. بررسی نتایج نشان می‌دهد که علیرغم اهمیت و ضرورت انجام فعالیت‌های پژوهشی به‌‌صورت مشترک که منجر به افزایش کیفیت آن‌ها می ‌ شود، در رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی ضریب مشارکت گروهی بین محققان بسیار پایین است و بالطبع، پژوهشگران این حوزه علاقه چندانی به نوشتن مقالات به‌‌صورت گروهی ندارند.

"مقدمه: مجلات علمی یکی از مهم ترین ابزارهای اطلاع رسانی و رشد دانش در هر رشته به شمار می آید. یکی از راه های تشخیص جایگاه یک مقاله، استناد علمی به آن است که مهم ترین معیار برای ارزیابی یک اثر علمی، میزان استناد به آن است. هدف از این مطالعه تعیین میزان استنادات و مشارکت گروهی نویسندگان مقالات مجله پژوهش در علوم پزشکی از ابتدای سال 1379 تا پایان 1382 بوده است. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی بود که از روش تحلیل استنادی برای انجام آن استفاده شد. بدین منظور اطلاعات توسط چک لیست گردآوری و سپس با استفاده از قانون Bradford و ضریب همکاری گروهی نویسندگان، نتایج به دست آمد و با نرم افزار SPSS تحلیل گردید. یافته ها: در مجموع 386 مقاله از 21 مجله تولید شده بررسی گردید که در کل دارای 4915 استناد بود. متوسط تعداد استناد برای هر مقاله 73/12 استناد و بیشترین تعداد مقاله مربوط به سال 1382 بود. در رابطه با میزان مشارکت، بیشترین مقالات سه نویسنده داشت. میانگین ضریب همکاری در حد متوسط قرار داشت. از میان انواع منابع، نشریات با 75/69 درصد بیشترین استفاده را داشتند. نتیجه گیری: نگاهی کلی به مقالات و استنادهای مجله پژوهش در علوم پزشکی نشان داد که نویسندگان مقالات مجله پژوهش در علوم پزشکی نسبت به سایر محققان تحقیقات گذشته در یک حد میانه برای تدوین مقالات خود به منابع، استناد کرده اند و به انجام کارهای گروهی نیز گرایش داشته اند. همچنین استنادهای تعلق گرفته به نشریات در مقالات تالیفی مورد بررسی نشریات از مدل قاعده Bradford تبعیت می کردند. "

"مقدمه: ما در عصری زندگی می کنیم که با پدیده جهانی شدن و رشد فزاینده ارتباطات همه جانبه در فراسوی مرزهای جغرافیایی رو به رو هستیم. در چنین وضعیتی و با توجه به شرایط کنونی دنیای علم و فن آوری، متخصصان و پژوهشگران ناچار هستند به سوی ارتباطات بیشتر و پدیده ""همکاری علمی"" و""تالیف مشترک"" روی آورند. هدف اصلی این پژوهش تعیین میزان همکاری گروهی محققان مراکز تحقیقاتی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در اجرای طرح های تحقیقاتی طی سال های 1385-1380 بوده است. روش بررسی: این مطالعه توصیفی ـ مقطعی با استفاده از روش علم سنجی انجام گرفته است. جامعه این پژوهش کلیه طرح های تحقیقاتی انجام شده در مراکز تحقیقاتی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بین سال های 1380تا 1385 بود. اطلاعات ابتدا به صورت دستی و با استفاده 2 نوع فرم ورود اطلاعات که توسط محققین طراحی شده بود، وارد گردید. پس از این مرحله اطلاعات گردآوری شده در یک پایگاه اطلاعاتی در نرم افزار آماری Excel وارد گردید. پس از آن با توجه به پرسش های مطرح شده، داده ها شمارش، رتبه بندی و جهت تحلیل های لازم مرتب گردید. یافته ها: در سال های مورد بررسی در مجموع 138 طرح پژوهشی اجرا شده است که در اجرای این طرح ها 617 محقق مشارکت داشته اند و میانگین تعداد پژوهشگران در هر طرح تحقیقاتی 47/4 نفر می باشد. در مورد پرکارترین پژوهشگرانی که دارای بیشترین همکاری گروهی بوده اند، مشخص شد که «محمد علی نیلفروش زاده» با همکاری در 22 طرح تحقیقاتی، «صدیقه عسگری» و «غلامعلی نادری» هر یک با مشارکت در 19 طرح تحقیقاتی بیشترین مشارکت علمی را در بین محققان داشته اند. نتیجه گیری: بررسی یافته های این پژوهش حاکی از این امر است که شناسایی رشته ها و پژوهشگران پرکار می تواند راهنمایی برای سایر محققین و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان باشد تا با پژوهشگران فعال در تولید علم دانشگاه خود بیشتر آشنا شوند و بتوانند از طریق همکاری علمی با آنها، از تجارب این افراد استفاده نمایند. "

با توّجه به اینکه رویکرد کنونی علم، جریان اطّلاعات از طریق شبکه­های عظیم اطّلاع رسانی است، دولت جمهوری اسلامی ایران نیز فعالیتهایی را برای رسیدن به دولت الکترونیکی انجام داده است. وزارتخانه­ها نیز هریک با طراحی وب سایتهای اختصاصی خود سعی دارند اطلاعات را در اختیار کاربران قرار دهند. مهم ترین هدف این گونه وب سایتها، انعکاس رویدادها و تحولات حوزه تخصصی مورد نظر است. امّا نکته­ای که در این بین حایز اهمیت است، شناخت پراستفاده­ترین این وب سایتها و نیز میزان همکاری آنها با یکدیگر است. یکی از مهم­ترین شیوه­هایی که از طریق آن می­توان معتبرترین وب سایتهای وزراتخانه ها را شناسایی، دسته­بندی و رتبه­بندی کرد و به میزان رؤیت آنها دست یافت، روش وب­سنجی است. یافته های به دست آمده نشان داد وب سایتهای وزارت تعاون با 282، وزارت علوم تحقیقات و فناوری با 126 و وب سایت وزارت صنایع و معادن با 109 پیوند دریافتی بالاترین میزان پیوند دریافتی را داشته و در نتیجه بالاترین میزان رؤیت را به خود اختصاص داده اند.وب سایتهای وزارت دادگستری با 45200 صفحه وب، وزارت کشور با 31600 صفحه وب و وزارت صنایع با 23200 صفحه وب، دارای بالاترین حجم صفحات وب میباشد. وب سایت وزارت دفاع با عامل تأثیرگذاری تجدید نظر شده، برابر با 27/0، وزارت تعاون با 08/0 و وزارت مسکن با 06/0، دارای بالاترین فراوانی می­باشند نتایج حاصل از تحلیل داده­ها نشان داد وب سایتهای وزارتخانه های دولت جمهوری اسلامی ایران، میزان رؤیت و عامل تأثیرگذار بسیار پایینی دارند. برخی از دلایل این امر شاید بتوان به این اشاره کرد که این وب سایتها فقط برای کاربران فارسی زبان طراحی شده اند و فاقد نسخه انگلیسی می­باشند. از دلایل دیگر می­توان به عدم اطلاع رسانی مناسب و آگاه کردن کاربران از خدمات ارائه شده توسط این وب سایتها، اشاره داشت.

وب سایت دانشگاه ها دروازه ای برای ورود به محیط مجازی است. امروزه اطلاعات بسیار مفیدی درباره کارکنان، اعضای هیئت علمی، دوره های تخصصی، مجله های علمی و سایر انتشارات دانشگاه ها و ... بر روی این وب سایتها قابل دسترسی است. پژوهش حاضر در نظر دارد با تحلیل پیوندهای مختلف وب سایتهای دانشگاه های علوم پزشکی ایران، به بررسی میزان رؤیت، میزان تأثیرگذاری و همکاری آنها با استفاده از شیوه وب سنجی بپردازد. جامعه پژوهش حاضر، کلیة وب سایتهای دانشگاه های علوم پزشکی ایران میباشد. کلیه وب سایتهای دانشگاه های علوم پزشکی ایران که در مجموع 42 وب سایت را شامل میشود، در یک دوره زمانی یکماهه (تیرماه 1386) با استفاده از راهنمای اینترنتی یاهو بازیابی و به منظور تحلیل پیوندهای آنها بر روی رایانه شخصی، بارگذاری گردیدند. نتایج پژوهش نشان داد وب سایتهای دانشگاه های علوم پزشکی شیراز با 12700، تهران با 10400 و اصفهان با 5170 پیوند دریافتی، دارای بالاترین میزان رؤیت بودند و وب سایتهای دانشگاه های علوم پزشکی بقیة الله بوشهر و بابل به ترتیب دارای بالاترین میزان تأثیرگذاری در محیط وب بودند و وب سایت دانشگاه علوم پزشکی فسا با ضریب تأثیری برابر با 81/0 پایین ترین میزان تأثیرگذاری را داشت. نتایج تحلیل هم پیوندی این وب سایتها نشان داد وب سایتهای مورد مطالعه در 7 خوشه با هم همکاری میکنند. از سوی دیگر، استفاده از مقیاس چند بعدی نشان داد این وب سایتها در 4 خوشه با هم همکاری دارند

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرکتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر اصفهان بر ارتقاء سواد اطلاعاتی دانش آموزان از دیدگاه کتابداران و آموزگاران پرداخته است. روش این پژوهش پیمایشی و داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شد. جامعه آماری این تحقیق 44 نفر از آموزگاران مدارس و کتابداران کتابخانه هایی است که به صورت مشترک در طرح خودگردان شهرستان اصفهان شرکت دارند. نتایج حاصل از بررسی داده ها مبین این امر است که برنامه های آموزشی غیر رسمی کتابخانه های کانون موجب ارتقاء مهارتهای سواد اطلاعاتی دانش آموزان می شود. برنامه های مذکور در ایجاد و ارتقاء مهارتهایی مانند حس کنجکاوی و روحیه پرسشگری، انتخاب و جستجوی منابع اطلاعاتی مناسب، تفکر انتقادی و خلاق و انجام کارهای گروهی موثر بوده است.

این پژوهش با مرور و بررسی منابع مختلف، مسئولیتها، نقشها و مهارتهای مورد نیاز کتابداران سیستمها را برای مدیریت فناوریهای نوین کتابخانه ای آشکار میسازد، همچنین دوره های آموزشی رسمی و تخصصی کتابداری سیستمها و نیازهای آموزشی مهم این گروه از کتابداران را جهت انجام وظایف محوله شرح میدهد. سپس در مورد شغل سیستمها به بحث و بررسی پرداخته و در نهایت افرادی را که دارای ویژگیهای مورد نظر جهت تصدی این شغل هستند، معرفی مینماید.

"در سالهای اخیر، حرفه ی اطلاع رسانی با تییرات و درخواست رو به افزایش مهارتهای نوین شناخته می شود. این دگرگونی از طریق ظهور پیوسته فناوری های نوین به وجود آمده است. هدف اصلی این مقاله، بررسی مهارتهای فناوری اطلاعاتی و ارتباطی متخصصین اطلاع رسانی می باشد. در این مقاله، مهارتهای فناوری اطلاعاتی، ارتباطی و تاثیر آن در عصر اطلاعات، خدمات مرجع و همچنین اثرات تقسیم دیجیتال بر توسعه مهارتها مورد بررس قرار می گیرد. در ادامه، طرح تحقیقاتی نیجریه به عنوان نمونه ای از کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار می گیرد. از مهمترین نتایج این مقاله توجه به منابع رایگان و استفاده از آنها است که موجب خودآموزی مهارتهای فناوری اطلاعاتی و ارتباطی می شود و در نهایت باعث گرایش گسترده ی کاربران به کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی می گردد. "