فرشید دانش

هدف: هیأت تحریریه سنجی به روش ها و شاخص هایی اطلاق می شود که به وسیله آن عملکرد، اثربخشی و نقش اعضاء هیأت تحریریه و سردبیران مجلات در سیاست گذاری و طراحی نقشه راه برای آینده مجلات مورد ارزیابی قرار می گیرد. در پژوهش حاضر با استفاده از هیأت تحریریه سنجی، مجلات نمایه شده ISC در قلمروهای علوم بهداشت، علوم زیستی و هنر و علوم انسانی ارزیابی و تحلیل گردید.روش: در این پژوهش و به منظور دیداری سازی درهم تنیدگی اعضاء هیأت تحریریه و مجلات از روش تحلیل شبکه اجتماعی استفاده شد. بدین منظور شاخص های مرکزیت که شامل مرکزیت درجه، مرکزیت نزدیکی و مرکزیت بینابینی است، به کار رفت. تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش توصیفی و استنباطی برای اعضاء هیئت تحریریه (2813 نفر) و مجلات (200 نشریه) انجام گرفت. به منظور پاسخ به پرسش های پژوهش از نرم افزار مصورسازی شبکه (UCINET)؛ روش های آمار توصیفی و تحلیلی مانند فراوانی، درصد، میانگین و ضریب همبستگی کندال تائوبی؛ آزمون خی دو و نیز نرم افزارهای SPSS، Net Draw و پایتون استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش در خصوص وضعیت ضریب تأثیر نشریات نشان می دهد در حوزه علوم انسانی و هنر، مجله " مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی- لیست اولیه" با 1/095 ؛ در حوزه موضوعی علوم بهداشتی، مجله "سالمند –لیست انتظار"با  (0/446)؛ و در حوزه علوم زیستی، مجله "پژوهش های ژنتیک گیاهی- لیست اولیه" با 0/37 بالاترین ضریب تأثیر را در هر حیطه موضوعی کسب کرده اند. برخی از مجلات حوزه علوم انسانی و هنر درصد خوداستنادی بالایی دارند. از جمله مجلاتی که در حوزه علوم انسانی و هنر بالای 80 درصد خوداستنادی دارند عبارتند از: "پژوهش نامه نهج البلاغه" (80/77 درصد)؛ "پژوهش نامه ادبیات کردی" و "زبان فارسی و گویش های ایرانی" (100 درصد)." احد فرامرز قراملکی- (استاد-دانشگاه تهران) " و " محمدحسن قدردان قراملکی (استاد- پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی)" بالاترین  میزان درهم تنیدگی (فراوانی 5) را به خود اختصاص داده اند. از مجموع 368 نفری که دارای درهم تنیدگی هستتند، 333 نفر مرد و 35 نفر نیز زن هستند. از نظر مرتبه دانشگاهی نیز مرتبه علمی "استاد" با 76/71 درصد و "دانشیاران" با 15/57 درصد بالاترین سهم را از آن خود کرده اند.نتیجه گیری: از مجموع دو هزار و هشتصد و سیزده نفری که در دویست مجله مورد مطالعه همکاری داشتند، 368 نفر از اعضاء هیأت تحریریه دارای درهم تنیدگی بودند. نتایج حاکی از وجود رابطه معنی داری منفی بین ضریب تأثیر و درهم تنیدگی مجلات جامعه پژوهش و همچنین بین میزان استنادهای دریافتی نشریات و درهم تنیدگی مجلات جامعه پژوهش است. افزایش چارک نشریات با افزایش میزان درهم تنیدگی همراه است؛ به این معنا که چارک نشریات پیش بین مثبت و معنی داری برای میزان درهم تنیدگی نشریات است. شاخص آنی نشریات؛ میانگین ضریب تأثیر در موضوع سطح کلان؛ تعداد مقالات جامعه پژوهش و شاخص خوداستنادی، پیش بین های معنی داری برای میزان درهم تنیدگی نشریات نیستند. با توجه به نقش اعضاء هیأت تحریریه در مسیر تکامل و کیفی سازی مجلات از طریق فرایند داوری و انتخاب موضوعات، تلاش برای تشکیل هیأت تحریریه های متنوع تر با درهم تنیدگی کمتر، نه تنها خروجی تحقیقاتیِ متنوع تری را به دنیای نشر خواهد سپرد؛ که فضای رقابتی مثبت با طیف گسترده تری از آراء را نیز ایجاد خواهد کرد. 

هدف: مطالعه علم سنجی اعضاء هیئت تحریریه و سردبیران مجلات نمایه شده ISC علوم بهداشت، علوم زیستی و علوم انسانی و هنر هدف اصلی پژوهش حاضر است.روش پژوهش: نوع پژوهش حاضر کاربردی است و با شاخص های علم سنجی از جمله شاخص «درهم تنیدگی اعضاء هیئت تحریریه» و نیز تحلیل شبکه اجتماعی انجام شده است. برای اجرای این پژوهش از شاخص های مرکزیت و از نرم افزارهای اکسل، پایتون، اس پی اس اس، نت درا و یوسی آی نت استفاده شد. جامعه پژوهش 200 مجله و 2813 عضو هیئت تحریریه و سردبیر است.یافته ها: 08/13 درصد از اعضاء هیئت تحریریه و 5/81 درصد از مجلات مورد مطالعه در این مقاله دارای «پدیده درهم تنیدگی» هستند. مرتبه علمی اغلب اعضاء هیئت تحریریه در مجلات مورد بررسی «استاد» هست و مردان تقریباً شش برابر زنان با مجلات جامعه پژوهش همکاری دارند. دانشگاه های تهران، فردوسی مشهد و شهید بهشتی و استان های تهران، قم و خراسان رضوی بیشترین سهم را در انتشار مجلات دارند. تفاوت آماری معنی داری بین «درهم تنیدگی اعضاء هیئت تحریریه» و جنسیت مشاهده نگردید. با این وجود بین مرتبه علمی و «درهم تنیدگی اعضاء هیئت تحریریه» رابطه معنی دار آماری وجود دارد.نتیجه گیری: درهم تنیدگی اعضاء هیئت تحریریه در مجلات فارسی مورد مطالعه وجود دارد. هر اندازه میزان این پدیده در مجله ای افزایش یابد به این معنی است که افراد دارای درهم تنیدگی در سیاستگذاری های کلان و برنامه ریزی راهبردی در مجلات از جمله انتشار مقالات، انتخاب داوران و بسیاری از موارد کلیدی دیگر نقش مهمی دارند.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی و مصورسازی ساختار فکری حوزه سازمان دهی دانش در وبگاه علم در بازه زمانی 1900-2018 و خوشه بندی مفاهیم و رویدادهای نوپدید این قلمرو موضوعی است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش هم واژگانی با رویکرد تحلیلی انجام شده است. به منظور انجام تحلیل هم واژگانی، از خوشه بندی سلسله مراتبی و مقیاس چندبُعدی استفاده شده است. جامعه این پژوهش تمامی کلیدواژه های (27124 کلیدواژه) مقالات قلمرو موضوعی سازمان دهی دانش است که از وبگاه علم در بازه زمانی 1975-2018 استخراج شده است. به منظور تحلیل داده های گردآوری شده از نرم افزارهای SPSS،UCINET، VOS Viewer و NetDraw استفاده شده است. یافته ها: تحلیل داده ها حاکی از آن است که زوج های هم واژگانی «سیستم اطلاعات جغرافیایی- سیستم اطلاعات جغرافیایی» و «کتابخانه دانشگاهی- سواد اطلاعاتی» بیشترین هم رخدادی را به خود اختصاص داده اند. خوشه بندی موضوعات سازمان دهی دانش به روش تحلیل خوشه ای حاکی از آن است که در بازه زمانی مورد بررسی در مجموع 27 خوشه وجود دارد که 10 خوشه مربوط به بازه زمانی 1975-1999 و 17 خوشه به بازه زمانی 2000-2018 اختصاص دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در دوره های زمانی، خوشه ها از نظر همپوشانی موضوعی تا حد زیادی مشابه اند. به بیان دیگر، شش خوشه و تعدادی از کلیدواژه ها از لحاظ محتوا شباهت دارند. با این وجود در بازه زمانی دوم، خوشه ها به دلیل تعداد و وسعت گسترده تر هستند.

هدف پژوهش حاضر کشف و دیداری سازی الگوهای برجسته و روابط پنهان و گرایش های موضوعی سازمان دهی دانش در جهان است . نوع پژوهش کاربردی با رویکرد تحلیلی و با روش تحلیل هم رخدادی واژگان انجام شده است . جامعه این پژوهش را کلیدواژه های مقالاتی هستند که در بازه زمانی 1975-2018 با موضوع سازماندهی دانش در وبگاه علم نمایه شده اند. تعداد کلیدواژه های به دست آمده از مقالات 27124 است. در این پژوهش از نرم افزارهای بایب اکسل، یوسی نت، نت درا، ووس ویوِئر و اس پی اس اس به منظور یکدست سازی و تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد در بازه زمانی (1975-1999) کلیدواژه " Information Technology " و در بازه زمانی (2000-2018) کلیدواژه " Information Literacy " بیشترین فراوانی را کسب کرده اند. همچنین یافته های حاصل از محاسبه نمره تراکم و مرکزیت حاکی از آن است که در دوره زمانی نخست، خوشه 5 (مدیریت دانش) با مقدار 500/5 بیشترین مرکزیت و خوشه 7 (برنامه ریزی استراتژیک) با مقدار 4804/0 بالاترین تراکم و در دوره زمانی 2000-2018 خوشه 1 (آموزش کاربران) دارای بالاترین مرکزیت (258/6) و تراکم (6954/0) در بین خوشه ها است. نتایج حاکی از آن است که با کم رنگ شدن موضوعاتی نظیر فهرست نویسی و نمایه سازی و ارتقاء رتبه کلیدواژه هایی نظیر فناوری اطلاعات، هستی شناسی و دولت الکترونیک، می توان گفت در گذار از دوره زمانی نخست به دوم، کلیدواژه هایی که موضوع های قدیمی دارند کم رنگ شده و موضوع های جدید جایگزین شده اند. نتایج حاصل از محاسبه شاخص دربردارندگی نشان داد که 32 درصد از موضوعات دوره زمانی دوم، در دوره زمانی نخست نیز حضورداشته اند. نتایج بخش ترسیم نمودار راهبردی در بازه زمانی نخست بیانگر آن است که خوشه های (بازیابی اطلاعات، نظام خبره بازیابی اطلاعات، آموزش کاربران و مدیریت سیستم های اطلاعاتی)، موضوعات اصلی هستند و خوشه های (آموزش کاربران، عدم قطعیت در رفتار اطلاعات سلامت، رفتار اطلاعاتی، مطالعات سنجشی، رده بندی و نمایه سازی، فهرست نویسی رایانه ای و داده کاوی) که هم پوشانی زیادی نیز باهم دارند خوشه های اصلی دوره دوم به حساب می آیند. تمرکز بر سازماندهی دانش به عنوان مهمترین رکن علم اطلاعات، بازه زمانی مورد بررسی، کلیدواژه ها و راهبرد جستجو که حاصل مشورت با متخصصان بود و نیز یافته های مهم، همگی بخشی از نوآوری های این مقاله است.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل کیفیت وب سایت های منتخب دانشگاه های صنعتی ایران انجام شد. نوع پژوهش کاربردی و روش پژوهش تحلیل محتوای صفحات وب، که یکی از روش های وب سنجی است، استفاده شده است همچنین رویکرد مورد استفاده در این مقاله تحلیلی می باشد. جامعه پژوهش حاضر وب سایت های 10 دانشگاه برتر صنعتی ایران بر اساس نظام رتبه بندی ISC است. داده های مورد نظر این مقاله بر اساس تراکم و برجستگی کلمات کلیدی؛ ابر برچسب ها؛ تعداد کلمات و ترافیک ارگانیک؛ میزان متن به کد و محتوای یونیک و تکراری که همگی از شاخص های سنجش کیفیت محتوا هستند؛ در بازه زمانی یک ماهه (بهمن 1396) از طریق ابزارهای وب سنجی و از وب سایت 10 دانشگاه برتر صنعتی کشور استخراج گردید. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار Excel استفاده گردیده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که وب سایت دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، اصفهان، علم و صنعت و شریف دارای محتوای بهتری نسبت به سایر دانشگاه های جامعه پژوهش هستند؛ همچنین وب سایت دانشگاه های صنعتی مالک اشتر و تحصیلات تکمیلی صنعتی کرمان از کیفیت محتوای ضعیف تری نسبت به سایر دانشگاه های مورد مطالعه برخودارند. پیشنهاد می گردد مدیران وب سایت ها از یافته های پژوهش حاضر جهت ارتقاء کیفیت محتوای وب سایت های دانشگاهی استفاده نمایند.

هدف: هدف این مقاله شناسایی قشرهای اعضا هیأت علمی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران از نظر حضور و اثربخشی و همچنین زمینه های عملکرد علمی و حرفه ای آنان است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به دو روش پیمایشی با رویکرد توصیفی و وب سنجی انجام شد. جامعه پژوهش را کلیه اعضا هیأت علمی شاغل در گروه های آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران دارای مدرک تحصیلی دکتری تخصصی و مرتبه استادیاری به بالا تشکیل داده است. گردآوری داده های وبی در بستر دو پایگاه (گوگل پژوهشگر و پایگاه نمایه استنادی علوم ایران) انجام گرفت. همچنین از پرسشنامه محقق ساخته برای گردآوری داده های جامعه پژوهش به منظور قشربندی آنان از نظر عملکرد علمی و حرفه ای استفاده شد. یافته ها: از نظر عملکرد علمی و حرفه ای جعفر مهراد، محمد حسین دیانی و رحمت الله فتاحی جایگاه های نخست تا سوم را کسب کردند. همچنین بین قشربندی از نظر میزان حضور و اثربخشی عملکرد علمی و حرفه ای رابطه معنی دار و مستقیمی وجود دارد. دانش آموختگی از دانشگاه های خارج، تسلط به زبان انگلیسی، نگارش مقاله های گروهی، همکاری علمی با دانشمندان بین المللی، عضویت در گروه های پژوهشی، اشتغال در گروه های آموزشی پر سابقه و دارای تحصیلات تکمیلی از علت های اصلی حضور برخی اعضا جامعه پژوهش در قشرهای مرکزی است.

میزان حضور اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی ایران و آثار آنان در وب و همچنین مطالعه زمینه های عملکرد علمی و حرفه ای هدف اصلی است. این پژوهش از نوع کاربردی و به دو روش پیمایشی با رویکرد توصیفی و وب سنجی انجام شد. تمام اعضای هیئت علمی با مرتبه استادیاری و به بالا جامعه پژوهش حاضر را تشکیل داد. داده ها در بستر پایگاه های گوگل، گوگل پژوهشگر و پایگاه نمایه استنادی علوم ایران استخراج گردید و از سیاهه وارسی و پرسشنامه محقق ساخته به منظور گردآوری داده های استفاده شد. نتایج نشان داد در کنار افراد پرسابقه، اعضای هیئت علمی کم سابقه تر نیز از میزان حضور قابل توجهی برخوردارند. در مورد میزان حضور آثار نیز دانشگاه های چمران اهواز و فردوسی مشهد بالاترین جایگاه را دارند. همچنین زمینه هایی مانند حضور در پایگاه اطلاعات علمی، خوداستنادی و وب سایت های دانشگاهی جایگاه های نخست تا سوم را کسب کرده اند . همچنین، جایگاه نخست در زمینه عملکرد علمی و حرفه ای به انتشار مقاله های فارسی و انگلیسی در مجله های معتبر داخلی و خارجی اختصاص دارد.

هدف: برای بسیاری جهانی شدن بیانگر دگرگونی ها و پیشرفت های علم و فناوری است. مواردی از قبیل پیشرفت در تولید انواع فناوری های نوین اطلاعاتی، در تولید علم و همکاری های علمی دانشمندان و همچنین به وجود آمدن انواع نظام های استنادی جهانی، منطقه ای و ملی و شیوه های رتبه بندی دانشمندان، نشریات، دانشگاه ها و کشورها شاهدی بر این مدعا است. علاوه بر این انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب گردیده است که ارتباط میان مردم و جوامع مختلف به سادگی امکان پذیر گردد. از این منظر جهانی شدن با انقلاب علمی و دانسته های جدید مرتبط است. مقاله حاضر ردپای جهانی شدن را بر شاخص های سنجش علم و فناوری بررسی می کند. روش : در نگارش این مقاله رویکرد مروری – تحلیلی مورد استفاده قرار گرفته است؛ روش مورد استفاده در این پژوهش، مطالعات کتابخانه ای است. از این رو، برای نگارش بخش های مختلف مقاله حاضر از منابع کتابخانه ای فارسی و انگلیسی در قالب های الکترونیکی و چاپی استفاده شده است. یافته ها: تبیین جهانی شدن از بعد علمی و فناوری، چیستی و چرایی علم سنجی، تاثیرات جهانی شدن بر علم سنجی و نگاهی به پیامدهای جهانی شدن بر شاخص های سنجش علم و فناوری و همچنین آسیب شناسی آنها از مهم ترین یافته های این مقاله می باشند.

مقدمه: وب سایت های نشریات دانشگاهی نقش مهمی در برقراری ارتباط و ارایه ی خدمات به پژوهشگران دارد. هدف از این پژوهش، به دست آوردن پیوندهای دریافتی وب سایت مجلات علوم پزشکی ایران و بر اساس آن تعیین میزان رؤیت و شناسایی وب سایت های هسته بوده است. روش بررسی: این پژوهش از نوع کاربردی، با روش وب سنجی و دارای رویکرد توصیفی است که در آذرماه 1390 انجام شده است. در این بررسی ابتدا اسامی 199 مجله ی پزشکی موجود بر روی سایت معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت انتخاب شد. با کاوش این نشریات در موتور جستجوی گوگل آدرس 188 وب سایت نشریه به دست آمد و با استفاده از موتور کاوش یاهو تعداد پیوندهای دریافتی این وب سایت ها محاسبه گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده در این پژوهش از نرم افزار Excel نسخه ی 2010 استفاده شد. یافته ها: بررسی داده ها حاکی از آن است که از مجموع 188 وب سایت نشریه ی مورد بررسی، تعداد 29 نشریه دارای نمایه ی سطح یک، تعداد 68 نشریه دارای نمایه ی سطح 2، تعداد 73 نشریه دارای نمایه ی سطح 3 و تعداد 18 نشریه در سایر نمایه های داخلی نمایه می شدند. همچنین بر اساس نوع آدرس وب سایت ها تعداد 75 نشریه دارای وب سایت مستقل، تعداد 78 نشریه دارای وب سایت به صورت زیر دامنه و تعداد 35 نشریه دارای صفحاتی از وب سایت اصلی بودند. نتیجه گیری: با تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده مشخص شد که نشریات دارای نمایه ی سطح 1 بیشترین سهم را در وب سایت های هسته دارند و وب سایت نشریات دارای نمایه ی سطح 2 و سطح 3 در رده های بعدی این رتبه بندی قرار گرفتند. همچنین وب سایت های دارای آدرس مستقل بیشترین سهم را در میان وب سایت های هسته داشتند و وب سایت های دارای آدرس به صورت زیر دامنه در رده ی بعدی قرار داشت. وب سایت هایی که جزیی از صفحات یک سایت بودند، در بین وب سایت های هسته قرار نگرفتند.

هدف: پژوهش حاضر در نظر دارد تا با تحلیل پیوندهای مختلف وب سایت های واحدهای دانشگاه های آزاد اسلامی ایران به بررسی میزان رؤیت، میزان تأثیرگذاری و هم پیوندی آنها با استفاده از شیوه وب سنجی بپردازد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، روش وب سنجی می باشد. در این روش انواع پیوندهای موجود در وب سایت ها اعم از پیوندهای دریافتی، مجموع پیوندها، هم پیوندی ها مورد بررسی قرار می گیرد. جامعه پژوهش حاضر کلیه وب سایت های واحدهای دانشگاه های آزاد اسلامی  ایران می باشد. که در مجموع 167 وب سایت را شامل می شود، این وب سایت ها با استفاده از راهنمای اینترنتی یاهو بازیابی و به منظور تحلیل پیوندهای آنها بر روی رایانه شخصصی بارگذاری گردیدند. یافته ها: وب سایت های دانشگاه های آزاد اسلامی واحد لنجان، نورآباد ممسنی و تهران جنوب با 5440، 4280، 3290  پیوند دریافتی دارای بالاترین میزان رؤیت و وب سایت های دانشگاه های آزاد اسلامی واحد سروان، لنجان و خرم آباد به ترتیب دارای بالاترین میزان تأثیر گذاری در محیط وب بودند، همچنین وب سایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد با ضریب تأثیری برابر با 06/0 دارای پایین میزان تأثیر گذاری است. در رابطه با بررسی هم پیوندی وب سایت ها نیز نتایج  تحلیل خوشه ای حاکی از آن است که وب سایت های مورد مطالعه در 11 خوشه با هم به همکاری می پردازند از سوی دیگر، استفاده از روش تحلیل چند متغیره نشان داد که این وب سایت ها در 9 خوشه با هم همکاری دارند. نتیجه گیری: تحلیل نتایج این مقاله بیانگر این امر است که مدیران و طراحان وب سایت های دانشگاه های مورد مطالعه باید با شناخت عواملی که بر جذب پیوند توسط وب سایت تأثیر دارند، برای ارتقاء کیفی و محتوایی وب سایت خود برنامه ریزی نمایند. به هر حال، موفقیت نهایی یک وب سایت به عواملی چون کیفیت، اندازه، زبان، قدمت، شمول و برخی عوامل دیگر بستگی دارد و نمی توان یک یا دو عامل محدود را به عنوان تنها دلایل موفقیت یک وب سایت قلمداد کرد.

هدف : امروزه وب ابزار مهمی برای ارتباطات و همکارهای رسمی و غیررسمی میان پژوهشگران، و برای سایر افراد نیز قابل دسترس است. تعداد منابع مختلف موجود در وب هر سال چند برابر، و این امر منجر به توجه بیشتر به سمت پژوهش می­شود. میزان استفاده واقعی از صفحات وب عامل مهمی در پژوهش­های وب است. طبق پژوهش­های وبی گسترده­ای که از اواسط دهه 1990 انجام گرفته­اند، اصطلاحات جدید و متفاوتی برای ارائه جنبه­های گوناگون وب به­وجود آمده و توسط افراد مختلفی ارائه شده­اند. هدف این پژوهش بررسی نقش وب­سنجی در بررسی جنبه­های مختلف وب است و کاربردهای عملی مختلف وب­سنجی را مورد بحث قرار می­دهد. روش/ رویکرد پژوهش: در این پژوهش با مرور منابع، یازده کاربرد وب­سنجی بررسی شده و نتایج هر کاربردی را به­صورت مجزا ارائه کرده است. یافته­ها: بررسی­ها نشان داد که متخصصان وب­سنجی قادرند تا این محیط پیچیده را مطالعه و بررسی کنند. وب­سنجی به ارزیابی عملکردها و ارتباطات علمی پژوهشگران و دیگر افراد، با به­کارگیری روش­های وب­سنجی و فرمول­های مربوطه و آموزش­های ویژه کمک می­کند. همچنین وب­سنجی شباهت­هایی با کتاب­سنجی و علم­سنجی دارد، اما سنجش محض این مطالعات نیست بلکه تفاوت­های عمده­ای با آنها دارد. پژوهش­های وب­سنجی به علت ماهیت پویای وب و عملکرد موتورهای کاوش، که ابزار اساسی برای جمع­آوری داده­های مطالعات وب­سنجی هستند، همچنین وب نامرئی، ناپایداری منابع وبی و غیره، با علم­سنجی و کتاب­سنجی متفاوت است. پژوهش­های وب­سنجی با مشکلات بیشتری نسبت به پژوهش­های کتاب­سنجی و علم­سنجی روبرو هستند. نتیجه­گیری: بررسی نتایج این پژوهش نشان داد که پژوهش­های وب­سنجی به علت ماهیت پویای وب و عملکرد موتورهای کاوش (که ابزار اساسی برای جمع­آوری داده­های مطالعات وب­سنجی هستند)، همچنین وب نامرئی، ناپایداری منابع وبی و غیره، با علم­سنجی و کتاب­سنجی متفاوت است. همچنین نتایج حاکی از آن است که پژوهش­های وب­سنجی با مشکلات بیشتری نسبت به پژوهش­های کتاب­سنجی و علم­سنجی روبروست.

دانشگاه های جهان اسلام در گذر از دنیای فیزیکی به دنیای مجازی و برای ارائه خدمات به پژوهشگران جهان اسلام ناگزیر از طراحی وب سایت هستند. اکنون تقریباً تمامی دانشگاه های پایتخت های جهان اسلام دارای وب سایت هستند، اما مشخص نیست که وب سایت هر یک از این دانشگاه ها تا چه حد توانسته در راستای رسالت اطلاع رسانی خود گام های مؤثری بردارد. تعیین وب سایت های هسته و بررسی میزان تأثیرگذاری، رتبه ، همکاری میان آنها و پیوندهای ارائه شده به آنها اهداف این مقاله است. در انجام این پژوهش، از فرمول های مربوط به تعیین وب سایت های هسته، هم پیوندی، پیوندهای دریافتی، عامل تأثیرگذار وبی تجدیدنظرشده و از روش های تحلیل خوشه ای و تحلیل چندمتغیره استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که وب سایت دانشگاه King Saud University کشور عربستان دارای بیشترین میزان رؤیت و به عبارتی معتبرترین وب سایت در میان وب سایت های مورد مطالعه محسوب می شود. همچنین، یافته های تحلیل هم پیوندی ها نشان داد که وب سایت های دانشگاه های پایتخت های جهان اسلام با روش تحلیل خوشه ای در 12 خوشه و با روش تحلیل چندمتغیره در 11 خوشه با هم همکاری دارند که دو مورد از خوشه های مورد بررسی در روش تحلیل خوشه ای، خوشه های ملی (کشورهای ایران و ترکیه) بودند. تحلیل نتایج این مقاله بیانگر این امر است که مدیران و طراحان وب سایت های دانشگاه های مورد مطالعه باید با شناخت عواملی که بر جذب پیوند توسط وب سایت تأثیر دارند، برای ارتقاء کیفی و محتوایی وب-سایت خود برنامه ریزی نمایند. به هر حال، موفقیت نهایی یک وب سایت به عواملی چون کیفیت، اندازه، زبان، قدمت، شمول و برخی عوامل دیگر بستگی دارد و نمی توان یک یا دو عامل محدود را به عنوان تنها دلایل موفقیت یک وب سایت قلمداد کرد.

در این مقاله، وب سایت های دانشگاه های زیر پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری با استفاده از روش وب سنجی بررسی شده است. کل پیوندها، پیوندهای دریافتی، هم پیوندی ها، میزان رؤیت، عامل تأثیرگذار خالص و تجدیدنظرشده وبی، و همکاری گروهی میان دانشگاه ها تحلیل شده است. از میان 77 وب سایت دانشگاه، بهدلیل مشکلات فنّی فقط 69 دانشگاه مورد بررسی قرار گرفت. این تعداد در بخش تحلیل همپیوندی ها و تعیین وب سایت های پربسامد، به 52 وب سایت کاهش یافت. نتایج نشان داد وب سایت دانشگاه های تهران و پیام نور و علم و صنعت، از نظر میزان رؤیت، رتبه های نخست تا سوم را به خود اختصاص دادند. اما، ضریب تأثیرگذاری وب سایت دانشگاه های محقق اردبیلی و صنعتی جندی شاپور و زابل نسبت به بقیه بیشتر بود. یافته های ناشی از تحلیل هم پیوندی این وب سایت ها، بهروش دسته بندی خوشه ای، نشان داد که آنها در 6 خوشه با هم دسته شدند. همچنین، 12 وب سایت به صورت مستقل باقی مانده و از هم پیوندی ضعیف تری نسبت به سایر وب سایت ها برخوردار بوده اند. یافته های حاصل از تحلیل به روش مقیاس چندبعدی این وب سایت ها حاکی از آن بود که وب سایت ها در 5 خوشه با هم همکاری دارند.

هدف از تدوین این مقاله، پرداختن به مفاهیم اساسی موجود برای درک مفهوم نبرد اطلاعاتی است. استفاده از اطلاعات در نبردها امری جدید نیست و به گذشته های دور باز می گردد. با این وجود نبرد اطلاعاتی اصطلاح جدیدی است که پدیده ی موج سوم و محصول فرعی انقلاب رایانه ای است. در این مقاله پس از ارائه مقدمه ای در مورد نبرد اطلاعاتی، تاریخچه نبرد در جهان و مفهوم و تعاریف نبرد اطلاعاتی تبیین و پس از آن به سطوح و راهکارهای مورد استفاده در نبرد اطلاعاتی اشاره می گردد. در انتها، پس از معرفی انواع ابزارهای مورد استفاده در این نوع نبرد، راهبردهای مقابله با آن ذکر می شود. نبرد اطلاعاتی محدود به کاربردهای سیاسی، نظامی و امنیتی نیست و در سطوح فردی و گروهی نیز شاهد وقوع آن هستیم؛ بنابراین آگاهی نسبت به این نوع از نبرد در سطح فردی، سازمانی و ملی می تواند امکان پیشگیری و مقابله با آن را فراهم آورد.

مقدمه: مقالات نمایه شده در پایگاه های استنادی معتبر، نشانگر سهم دانشمندان در پیشبرد دانش و توسعه ی پایدار در هر کشور می باشد. از این رو می توان براساس استنادات انجام شده به مقالات افراد، میزان مقبولیت آنان را در جامعه ی علمی ارزیابی کرد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی قانون باروری لوتکا (Lotka) و برادفورد (Bradford) در مورد تولیدات علمی محققان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بین سال های 2008-1992 در پایگاه علوم (WOS) بود. روش بررسی: نوع پژوهش کاربردی بود و برای انجام آن از شاخص های علم سنجی استفاده شده است. داده ها در دو مرحله مرتب و تحلیل شدند. ابتدا داده ها با کمک پایگاه WOS (Web of science) در قالب فایل های Plain text استخراج و در رایانه ی شخصی ذخیره شدند. در مرحله ی دوم، داده ها با استفاده از نرم افزار ISI.exe شناسایی، تحلیل و وارد برنامه ی صفحه ی گسترده (Excel) شدند. جامعه ی پژوهش 802 مقاله ی تولید شده توسط محققان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بین سال های 1992 تا 2008 بود که تمامی مقالات مورد بررسی قرار گرفت. همچنین در این پژوهش از قاعده ی لوتکا، برادفورد و فرمول ضریب همکاری گروهی نویسندگان استفاده شد. یافته ها: توزیع مقالات تولید شده توسط محققان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از قانون لوتکا تبعیت میکند، یعنی تعداد اندکی از نویسندگان، بخش اعظمی از تولیدات علمی را منتشر می کنند. همچنین توزیع پراکندگی مجلات منتشر کننده ی انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، از قانون برادفورد پیروی میکند، یعنی تعداد اندکی از مجلات، بیشترین تعداد مدارک علمی را منتشر میکنند. در کل 22026 استناد در خود مجموعه بازیابی شده به 3256 مجله وجود داشت. در گروه بندی مجلات بر اساس قاعده ی برادفورد، تعداد مجلات در هر گروه باید از نصف مجلاتی که هر کدام یک بار مورد استناد واقع شده اند، بیشتر باشد. بر این اساس، مجلات به 5 گروه تقسیم شدند و ضریب برادفورد برابر با 69/1 محاسبه گردید. در رابطه ی همکاری با سایر نویسندگان کشورها هم محققان این دانشگاه بیشترین همکاری را با نویسندگان کشورهای آمریکا (با 33 مقاله)، کانادا و انگلستان (با 24 مقاله) داشته اند. همچنین ضریب مشارکت محققان 967/0 میباشد. نتیجه گیری: دانشمندان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در نگارش آثار خود از همکاری گروهی بالایی برخوردارند؛ همچنین آن ها علاوه بر محققان ایرانی با محققان سایر کشورها هم همکاری علمی دارند. بررسیها نشان میدهد که اغلب مدارک متعلق به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، توسط تعداد اندکی از دانشمندان این دانشگاه تولید شده است.

این پژوهش با هدف تعیین معتبرترین مجلات الکترونیکی رایگان حوزه علوم پزشکی، با کمک سیاهه وارسی، از روش تحلیل محتوا و همچنین تحلیل پیوند استفاده کرده است. جامعه مورد مطالعه در این مقاله نیز تمامی مجلات موجود در پایگاه راهنمای مجلات الکترونیکی رایگان Directory of Open Access Journals و Free Medical Journals است. روش اجرای این پژوهش بدین صورت بوده است که ابتدا با استفاده از سیاهه وارسی، تمامی صفحات وب مجلات حوزه پزشکی این دو پایگاه مطالعه و در مرحله بعدی این پژوهش، نشانی های اینترنتی مجلات الکترونیکی رایگان منتخب انگلیسی زبان حوزه علوم پزشکی بررسی گردید. همچنین، برای تعیین میزان پیوندهای دریافتی و مجموع پیوندهای این وب سایت ها، از راهنمای یاهو استفاده شده است. در نهایت، عامل تاثیرگذار وبی و وب سایت های هسته مجلات الکترونیکی رایگان علوم پزشکی شناسایی گردیدند. برخی از نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در میان مجلات معتبر حوزه بهداشت، مجلات «New South Wales Public Health Bulletin» و «PLoS Biology» و «Environmental Health Perspectives - National Institute of Environmental Health Sciences» ؛ در پرستاری، مجلات «Online Journal of Rural Nursing and Health Care» و «Online Journal of Nursing Informatics»؛ در دندانپزشکی، مجلات «BMC Oral Health» و «Brazilian Oral Research»؛ و در نهایت در پزشکی، مجلات «Brazilian Journal of Medical and Biological Research» و «Clinics» و «Sao Paulo Medical Journal» ، معتبرترین مجلات در میان تمامی مجلات الکترونیکی رایگان مورد بررسی محسوب می شوند

هدف پژوهش حاضر بررسی تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد در یک دوره 20 ساله به منظور تعیین میزان همکاری گروهی و ترسیم ساختار علمی این دانشگاه بر اساس میزان استنادهای دریافتی مدارک منتشر شده ی پژوهشگران این دانشگاه می باشد. پژوهش حاضر مطالعه ای با استفاده از شاخص های علم سنجی است که با بکارگیری برخی از قوانین و روش های این حوزه از قبیل قاعده لوتکا، بردفورد و تحلیل استنادی به تحلیل داده های بدست آمده این پژوهش که از پایگاه وب آو ساینس گردآوری شده، پرداخته است. نتایج نشان داد که در این بازه زمانی، پژوهشگران این دانشگاه موفق به انتشار 2318 مدرک نمایه شده در WOS گردیده اند. نتایج نشان دهنده این است که توزیع فراوانی مشارکت نویسندگان این دانشگاه از قاعده لوتکا تبعیت می کند، همچنین توزیع فراوانی موضوعی مدارک هسته، تولید شده توسط نویسندگان این دانشگاه از قاعده برادفورد تبعیت می کند. نتایج همچنین نشان داد که دانشگاه فردوسی مشهد در تولید علم جهانی از نرخ متوسط رشد برابر با 2/34 درصد برخوردار بوده است. تحلیل استنادهای مدارک مورد بررسی نشان داد که بین تعداد نویسندگان مدارک با تعداد استنادهای دریافتی و میزان مشارکت یک نویسنده با تعداد مدارک منتشر شده توسط وی رابطه مثبت وجود دارد. در نهایت، ساختار علمی این دانشگاه بر اساس میزان استنادهای جهانی با استفاده از نرم افزار هیست سایت (Hist Cite) ترسیم و مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که نقشه علم این دانشگاه از 9 خوشه موضوعی تشکیل گردیده است.

مقدمه: زندگی ما در دورانی است که با پدیده جهانی شدن و رشد فزاینده ارتباطات همه جانبه در فراسوی مرزهای جغرافیایی روبه رو هستیم. در چنین زمانی متخصصان و پژوهشگران ناچار هستند به سوی ارتباطات بیشتر و پدیده «همکاری علمی» و «تالیف مشترک» روی آورند، چرا که یک فرد متخصص به ندرت می تواند تمام تخصص، مهارت، منابع و امکانات لازم برای غلبه بر مشکلات پژوهشی را در چنین شرایطی داشته باشد. هدف مقاله دستیابی به تاثیر مشارکت و همکاری گروهی در تولید مقالات علمی ارایه شده به همایش های برگزار شده در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان طی سال های 85-1381 بوده است.روش بررسی: نوع مطالعه پیمایشی است و از روش علم سنجی برای انجام پژوهش استفاده شده است. جامعه این پژوهش تمامی مقالات علمی ارایه شده در همایش های سراسری تازه های پزشکی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان طی سال های 1381 تا 1385 به تعداد 1751 مقاله و 3697 نفر محقق بوده است. اطلاعات ابتدا به صورت دستی در سیاهه مورد نظر ثبت شد. سیاهه مذکور ویژه ورود اطلاعات ارایه دهندگان مقالات در سمینارها بود که روایی آن توسط متخصصان حوزه کتابداری و اطلاع رسانی مورد تایید قرار گرفت. پس از این مرحله، داده های گردآوری شده در نرم افزار آماری Excel وارد گردید. پس از آن با توجه به پرسش های مطرح شده، داده ها شمارش، رتبه بندی و جهت تحلیل های لازم مرتب گردید.یافته ها: بیشترین تعداد عناوین مقالات (522 عنوان) مربوط به سال 1382 با تعداد 1350 نویسنده و با میانگین 2.59 تعداد نویسنده در هر مقاله و کمترین تعداد عناوین مقالات (209 عنوان) مربوط به سال 1385 با تعداد 474 نفر نویسنده و با میانگین 2.27 تعداد نویسنده در هر مقاله می باشد. در مورد پر کارترین پژوهشگرانی که دارای بیشترین همکاری گروهی بوده اند، مشخص شد که رضا اسحاقی با مشارکت در 13 عنوان مقاله، حسین حجازی و گیتی صادقیان به صورت مشترک با 12 عنوان مقاله و احسان اله حبیبی با 11 عنوان مقاله جزء پرکارترین نویسندگان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در ارایه عناوین مقالات به همایش های دانشگاه علوم پزشکی در سال های مورد بررسی بودند.نتیجه گیری: روحیه همکاری گروهی در بین نویسندگان پایین است و این موضوع حاکی از این امر است که شناسایی رشته ها و پژوهشگران پرکار می تواند راهنمایی برای دیگر محققان و نویسندگان مقالات در دانشگاه باشد تا بدین وسیله با محققین فعال در تولید و افزایش علم بیشتر آشنا شوند و بتوانند از این طریق از تجارب یکدیگر استفاده نمایند.