سعید ملکی

هدف اصلی مقاله حاضر شناسایی و سطح بندی عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهر ایلام با استفاده از تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی، و گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایش است، و ابزار گردآوری اطلاعات در آن پرسشنامه است. با مرور ادبیات و تحلیل محتوایی و نظرخواهی از نخبگان، 16 مورد از شاخص های مؤثر بر زیست پذیری شهر ایلام شناسایی و سپس روابط درونی بین آنها، با استفاده از روش ISM، بررسی شد. و نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شده است. نتایج بیانگر این است که شهر ایلام براساس عوامل مؤثر بر زیست پذیری به شش سطح طبقه بندی شده است و پنج عامل توزیع عادلانه امکانات و خدمات زیرساختی، مسکن مناسب، داشتن شغل و درآمد مناسب، میزان تأمین مصرف کالا و خدمات، کیفیت مناسب معابر و خیابان ها به ترتیب با میزان قدرت نفوذ 15، 15، 14،14، 14 با بیشترین تأثیر، محرک و برانگیزاننده زیست پذیری در شهر ایلام به شمار می روند. در نتیجه هرگونه برنامه و اقدام برای سرآغاز و ارتقای زیست پذیری شهر ایلام باید به نقش کلیدی و پایه ای این عوامل توجه کند. بر این اساس نخستین ابعاد کلی مؤثر بر زیست پذیر کردن شهر ایلام ابعاد اقتصادی و در مراحل بعدی ابعاد زیست محیطی ابعاد و اجتماعی است. همچنین براساس تحلیلMICMAC هیج یک از توانمندسازها در گروه خود مختار قرار نگرفته اند و این نشان دهنده اهمیت همه توانمند سازها در زیست پذیری شهر ایلام است.

شهرها و منطقه های خلاق رشد اقتصاد کشور را باعث می شوند. شهرهای خلّاق ب ه عنوان مراک ز نوآوری، خلّاقیت و تبدیل ایده به ثروت، قلمداد می گردند. حرکت به سمت ایجاد و تحقق شهر خلاق به دلایل جایگاه شهر به عنوان محل شکل گیری بسترهای جامعه دانایی محور، اهمیت و محور بودن شهرها در توسعه اقتصادی و اجتماعی امر بسیار مهم و ضروری است. این پژوهش با هدف رتبه بندی مناطق شهر اهواز به لحاظ برخورداری از شاخص های شهر خلاق انجام شده است، روش بررسی مبتنی بر رویکرد توصیفی- تحلیلی بوده، به منظور جمع آوری داده ها از نظرات کارشناسان با استفاده از پرسشنامه و همچنین آمارنامه شهر اهواز استفاده شد. جهت سنجش متغیرهای شهر خلاق از مدل تصمیم گیری واسپاس و جهت وزن دهی به شاخص ها از روش آنتروپی شانون استفاده شد. در پژوهش حاضر مناطق شهری اهواز بر اساس 14 معیار از شاخص های شهر خلاق سطح بندی شده اند. نتایج حاکی از آن است میزان برخورداری مناطق شهری اهواز از لحاظ شاخص های شهر خلاق متفاوت است و شکاف بسیاری بین مناطق وجود دارد. بهترین وضعیت از لحاظ شاخص های شهر خلاق بر اساس الگوی واسپاس را منطقه یک با وزن 416/0 دارد، به عبارتی در منطقه یک که معیارها در سطح بالا هستند، زمینه تحقق شهر خلاق به مراتب بالاتر است. در مقابل کمترین میزان برخورداری مربوط به منطقه هشت با وزن 224/0 است. بنابراین مناطق هشت گانه شهر اهواز به لحاظ برخورداری از شاخص های شهر خلاق از وضعیت یکسانی برخوردار نیستند.

امروزه در اثر شهرنشینی بدون برنامه، نابسامانی هایی در ویژگی های کاربری زمین در شهرها به وجود آمده است.جهت ارتقاء کیفی شهرنشینی، ساماندهی کاربری اراضی شهرها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. علاوه بر این کاربری زمین شهری، جزو مفاهیم پایه و اصلی دانش شهرسازی و درواقع شالوده شکل گیری آن است و به اندازه ای اهمیت دارد که برخی از برنامه ریزان شهری در کشورهای پیشرفته آن را مساوی با برنامه ریزی شهری می دانند؛ لذا این پژوهش باهدف بررسی و ارزیابی کاربری اراضی شهر اهواز و با استفاده از روش تحلیلی- مقایسه ای بر پایه روش تجربی انجام شده است. در این روش ابتدا به منظور ارزیابی کاربری ها، از یک سو با استفاده از روش های مقایسه ای میزان کاربری شهری مناطق هشتگانه با کل شهر اهواز، ایران و جهان مقایسه شده و از سوی دیگر با استفاده از ضریب مکانی LQi به تفاوت های مکانی کاربری ها در سطح شهر اهواز پرداخته شده و وزن هر کاربری در سطح مناطق شهر اهواز مورد ارزیابی قرارگرفته است. درنهایت نیز تحلیل های به دست آمده را به محیط Excel و SPSS برده تا مورد کنکاش قرار گیرند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که توزیع و پراکندگی کاربری ها در سطح مناطق شهر اهواز نامتعادل است و میزان سرانه کاربری ها با کشور و جهان اختلاف زیادی دارد. در این پژوهش مشخص شد که میزان سرانه کاربری های صنعتی، زمین های بایر و ساختمان های متروکه و مخروبه در سطح شهر زیاد و سرانه کاربری های پارک و فضای سبز، تفریحی- گردشگری و ورزشی بسیار پایین می باشد. درنهایت پیشنهاد هایی جهت توزیع بهتر کاربری ها ارائه شد.

زلزله در جهان به عنوان یکی از مخرب ترین و تهدیدآمیزترین عامل انهدام حیات انسانی- محیطی مطرح می باشد. آسیب های ناشی از آن در ابعاد مختلف (فیزیکی، اجتماعی و غیره) متوجه جوامع شهری می باشد؛ لذا آمادگی و برنامه ریزی دقیق برای تعیین درجات آسیب و کنترل درجه بحران، مورد استفاده قرار می گیرد. در نتیجه شناخت ابعاد اجتماعی و فیزیکی موضوع، نقش مؤثری در آسیب ناشی از زلزله دارد. این پژوهش با بهره گیری از 117 متغیر و استفاده از تکنیک های SMART-Entropy، PDF، KS  و همچنین نرم افزارهای GIS، Excel و SPSS به پهنه بندی و ارزیابی زلزله پرداخته است. براساس نتایج منطقه دو شهری یزد با میزان SMART-Entropy، 578/0 درصد به عنوان آسیب پذیرترین منطقه در برابر خطر زلزله می باشد. در مدل احتمال خطر، میزان PDF منطقه یک برابر 39 درصد بوده که کمترین میزان را شامل می شود؛ همچنین منطقه سه شهر یزد یه علت دارا بودن بیشترین میزان ساختمان های با مصالح بتن و فلز، میزان KS آن به مراتب کمترین تلفات انسانی را در هنگام وقوع زلزله نشان می دهد.

پژوهش حاضر با روش شناسی « توصیفی – تحلیلی» با هدف تحلیل فضایی رویکردهای مداخله کالبدی در بافت فرسوده شهر باغملک به انجام رسیده است. جهت دستیابی به هدف پژوهش و با توجه به وضعیت محدوده مورد مطالعه و داده های در دسترس، پنج شاخص تأثیرگذار در زمینه مداخله کالبدی یعنی قدمت بنا، مساحت بنا، ارزش بنا، نوع مصالح بکار رفته در بنا و وضعیت شبکه ارتباطی با 24 متغیر انتخاب گردیده و از دیدگاه 15 نفر از کارشناسان برای تشخیص نوع مداخله در 4 رویکرد بازسازی، بهسازی، مرمت و نوسازی مورد ارزیابی قرار گرفته است. تهیه لایه ها و اطلاعات مربوط به داده ها و شاخص های منتخب پژوهش بر مبنای متغیرهای تشکیل دهنده آنها، بر اساس برداشت و مشاهدات میدانی و ترسیم در محیط نرم افزار Arc GIS 10، بانک اطلاعات شهرداری باغملک و طرح هادی شهر انجام شده است. جهت تحلیل و وزن گذاری داده های بدست آمده از نظرات کارشناسان برای تعیین نوع مداخله کالبدی، از مدل میانگین هندسی باکلی فازی(FBGM) استفاده شده و نتایج حاصله در لایه های حاصل از شاخص های 5گانه در محیط نرم افزار ArcGIS 10 اعمال و به شناخت نوع مداخله کالبدی در بافت فرسوده شهر باغملک اقدام شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که رویکرد مداخله به صورت بهسازی در بافت در اولویت اول مداخله قرار دارد. بدین صورت که قسمت های عمده بافت در حواشی خیابان های اصلی آن با توجه به شاخص های مطرح شده و گستردگی پراکنش آنها و وزن های بدست آمده از نظرات کارشناسان عمدتاً نیازمند مداخله به صورت بهسازی می باشد.

مقدمه : نیاز به طرح و بررسی مسائل شهری به صورت سیستماتیک و در پیوند با حوزه های اجتماعی-اقتصادی، یکی از وظایف اصلی برنامه ریزی شهری به شمار می آید. یکی از حوزه هایی که به شدت نیازمند این گونه از تحلیل است، حوزه ناکارآمدی و زوال شهری است، که عمدتا به صورت بافت های ناکارآمد و منزوی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. عدم توجه به چنین کارکردهایی، طرح های توسعه شهری را به سمت ناکارآمد متمایل می نماید. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل و نتایج زوال شهری در ایران، نیز شناسایی روندهای پیش روی زوال شهری بوده است. داده و روش : جهت انجام پژوهش حاضر از روش کمی استفاده شده است. نمونه آماری مورد استفاده 10 کارشناس حوزه مطالعات شهری بوده است. دو مدل MicMac  وScenarioWizard  مورد استفاده قرار گرفته است. مدل نخست جهت شناسایی عوامل تأثیرگذار و تاثیرپذیر و مدل دوم جهت پیش بینی روندهای پیش روی شاخصه های تبیین کننده زوال شهری در ایران مورد استفاده قرار گرفته است. یافته ها : 45 شاخص مرتبط با زوال شهری مورد مقایسه قرار گرفت. تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرترین موارد شناسایی گردید. در نهایت مشخص گردید که فساد مالی گسترده، توزیع رانتی درآمدهای نفتی (یارانه ای)، مدیریت غیریکپارچه شهری، توزیع رانتی مشاغل و پست های حکومتی، نفوذ نهادهای دولتی-حکومتی در ایجاد و پیوستن نواحی جدید به شهرها تأثیرگذارترین عوامل زوال شهری بوده اند. در ادامه مشخص گردید، 8 سناریو به سرعت بیشتر رو به زوال پیش می روند و 14 سناریو با سرعت کنونی رو به زوال خواهند بود. نتیجه گیری : توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، برای تصمیم سازان برنامه ریزی کلان و برنامه ریزی شهری در سطوح ملی و منطقه ای کارآمد خواهد بود.

یکی از راهکارهای موفق در زمینه کاهش آسیب پذیری ناشی از مخاطرات، ارتقای تاب آوری (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و نهادی) می باشد. موقعیت جغرافیایی منطقه موردمطالعه و دفعات وقوع مخاطرات طبیعی(زلزله). در آن مهمترین عامل انجام پژوهش حاضر بوده که هدف اصلی آن سنجش میزان تاب آوری مناطق شهری می باشد. به همین منظور در این پژوهش به منظور بررسی مولفه ای اجتماعی و اقتصادی و نهادی تأثیر گذار در تاب آوری شهری از ابزار پرسشنامه استفاده شد. نتایج آزمون های رگرسیون و پیرسون نشان داد که در ناحیه غربی شهر ایذه متغیر عوامل اجتماعی با ضریب741/0 درصد، بیشترین تأثیر را در تاب آوری این منطقه داشته و عوامل نهادی باضریب 547/0 درصد کمترین عامل اثرگذار در تاب آوری شهری این منطقه می باشد. همچنین آزمون رگرسیون نیز مشخص کرد که متغیر مستقل اجتماعی با 54 درصد، اقتصادی 42 درصد و نهادی با 29 درصد توانسته بر تاب آوری تأثیر بگذارد.در روش دوم و برای مشخص نمودن تأثیر مؤلفه کالبدی بر تاب آوری شهری از 5 شاخص اصلی (کیفیت، قدمت، نوع مصالح، مساحت و دسترسی به ابنیه ها) تأثیر گذار بر کاهش آسیب پذیری کالبدی شهر در برابر زلزله استفاده گردید نتایج بررسی ها با استفاده از نرم افزار Arc GIS و مدل سلسله مراتبی فازی (FAHP) نشان داد که محدوده مرکزی ناحیه غربی شهر ایذه به دلایل: قدمت بالا ابنیه ها و کیفیت پایین ساخت وساز را به عنوان مناطقی با پایین ترین سطح تاب آوری در کل ناحیه مشخص نمود..... کلید واژه: تاب آوری، زلزله، مدل سلسله مراتبی، ناحیه غربی شهر ایذه کلید واژه: تاب آوری، زلزله، مدل سلسله مراتبی، ناحیه غربی شهر ایذه

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر تمایل شهروندان به پذیرش شهر الکترونیک در سطوح مختلف شهری، با انتخاب شهرهای اهواز، بهبهان و منصوریه به عنوان نماینده سطوح مختلف شهری، مسئله فوق را به صورت پیمایشی مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. یافته ها حاکی از آن است که بین سطوح شهری مورد بررسی، تفاوت معناداری در ارتباط با تمایل شهروندان به پذیرش شهر الکترونیک وجود دارد و در این زمینه میان آن ها الگوی سلسله مراتبی حاکم است. در زمینه عوامل زمینه ساز و مؤثر بر تمایل شهروندان به پذیرش شهر الکترونیک نیز علیرغم وجود برخی تشابهات در بعضی موارد، در بیشتر متغیرها تفاوت معناداری میان سطوح شهری مورد بررسی وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، شهرهای بزرگ به عنوان اولویت اول هدف گذاری جهت ایجاد شهر الکترونیک مناسب تر به نظر می رسند و برای موفقیت بیشتر در این گونه شهرها، برنامه ریزی به منظور تغییر نگرش شهروندان نسبت به امنیت و اعتماد به شهر الکترونیک باید در درجه اول اهمیت قرار گرفته و در اولویت های بعدی، ارتقاء میزان آمادگی الکترونیکی و تغییر ذهنیت شهروندان نسبت به سودمندی استفاده از خدمات شهر الکترونیک می تواند مدنظر قرار بگیرد. شهرهای متوسط در اولویت دوم ایجاد شهر الکترونیکی قرار داشته و در این گونه شهرها در درجه اول باید تغییر نگرش و مثبت تر کردن دیدگاه شهروندان نسبت به سودمندی شهر الکترونیک مدنظر قرار گرفته و در درجات بعدی به افزایش آمادگی الکترونیکی شهروندان و ترویج و تبلیغ هر چه بیشتر شهر الکترونیک و مفاهیم و مظاهر آن اهتمام ورزید و آگاهی های مردم را در این زمینه افزایش داد. شهرهای کوچک در اولویت آخر ایجاد شهر الکترونیک قرار گرفته و در این گونه شهرها اولویت با افزایش آگاهی و آشنایی شهروندان با مفاهیم و مظاهر شهر الکترونیک، بهبود میزان آمادگی الکترونیکی شهروندان و مثبت تر کردن ذهنیت آن ها به مفیدی و سودمندی شهر الکترونیک می باشد.

انجام مطالعات شهری با دیدگاه عدالت اجتماعی در سال های اخیر به عنوان یکی از رویکردهای مهم شناخته شده است. در این رویکرد به شاخص های مختلفی پرداخته می شود که میزان دسترسی به خدمات شهری یکی از مهم ترین شاخص ها در بررسی عدالت اجتماعی است. برنامه ریزی خدمات شهری بدون توجه به عدالت اجتماعی به معنای برابری همه ی جامعه و تخصیص عادلانه ی خدمات شهری برای همگان موفق نخواهد بود و در واقع بی عدالتی نابرابری ای است که به سود همگان نباشد. در همین راستا؛ هدف پژوهش حاضر تحلیل شاخص های عدالت اجتماعی و دسترسی به امکانات و خدمات شهری در منطقه 1 شهر کرمانشاه است.  دلیل اهمیت این موضوع بی عدالتی خدمات شهری در مناطق شهری شهر کرمانشاه بخصوص منطقه 1 شهر کرمانشاه با توجه به امکانات و خدمات است. از نظر هدف گذاری کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش با توجه به مشخص نبودن جامعه آماری از نظرات42 نفر از متخصصان،  اساتید دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در دسترس استفاده شده است. همچنین برای پایایی پرسشنامه از طریق محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ و از تحلیل عاملی مرتبه اول و دوم جهت بررسی روایی پرسشنامه و برای آزمون فرضیه از تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار LISREL8.80 بهره گرفته شده است. نتایج به دست آمده از تحلیل مسیر نشان داد  که سه شاخص تفاوت (93/0)،  آزادی (84/0) و فرصت برابر (78/0) بیشترین ضریب را بین معیارها به خود اختصاص داده اند و بیشترین تأثیر را در تحقق عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه خدمات شهری داشته اند. به طورکلی متغیر مستقل عدالت اجتماعی با ضریب مسیر 78/0 تأثیر مستقیم قابل ملاحظه ای در عملی شدن توزیع عادلانه خدمات شهری دارد. همچنین در حالت اجرای مدل در مرتبه دوم،  معیارهای فرصت برابر، آزادی و تفاوت به ترتیب با ضرایب 89/0، 88/0 و 80/0 بیشترین تاثیر مستقیم را در توزیع عادلانه خدمات شهری دارند. نتایج کلی نشان می دهد شاخص های عدالت اجتماعی در توزیع مناسب خدمات شهری تاثیر مثبت و معناداری داری در منطقه یک شهر کرمانشاه دارد.

امروزه دانشی سازی فرایند توسعه، رویکرد نوینی در دستیابی به مدیریت و برنامه ریزی پایدار جهت خلق چشم انداز پیشرفت در عرصه های مکانی-فضایی به شمار می رود. این مهم در عصر اطلاعات به عنوان یکی از ملزومات اصلی دستیابی به پایداری در اشکال هدایتگری و تصمیم سازی مورد تاکید قرار گرفته است. در این راستا هدف اصلی این پژوهش بررسی چگونگی تحقق حکمروایی شهری دانش بنیان در کلان شهر تبریز است که با دو هدف فرعی شناخت عامل های اصلی دانشی کردن حکمروایی شهری و میزان تأثیر هریک از عامل ها در تحقق این رویکرد دنبال شده است. در این راستا، روش شناسی پژوهش «توصیفی – تحلیلی» بوده که از روش پیمایشی به صورت ابزار پرسش نامه برای گردآوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، کارشناسان رشته های مرتبط با امور شهری در دانشگاهها و شهرداری تبریز می باشند. جهت تحلیل داده ها نیز متناسب با اهداف پژوهش از آزمون های آماری تحلیل عاملی اکتشافی و رگرسیون خطی و لگاریتمی در قالب نرم افزار AMOS و SPSS استفاده شده است. برابر با نتایج به دست آمده از تحلیل داده های پژوهش، اول برمبنای تحلیل عاملی متغیرهای 25گانه پژوهش و بر مبنای متغیرهای بارگذاری شده، 5 عامل توانمندسازی دانش مبنا با درصد واریانس 25/16، شفافیت دانش مبنا با درصد واریانس 91/13، خلاقیت دانش مبنا با درصد واریانس 29/12، یادگیری دانش مبنا با درصد واریانس 55/13و نوآوری دانش مبنا دانش مبنا با درصد واریانس 9/14و مجموع واریانس تجمعی 71/0 به عنوان شاخص های اصلی حکمروایی شهری دانش بنیان در کلان شهر تبریز شناسایی شدند. دوم با استفاده از رگرسیون خطی و لگاریتمی مشخص شد که "یادگیری دانش مبنا" با میزان 387/0 برای رگرسیون خطی و 325/0 برای رگرسیون لگاریتمی و" شفافیت دانش مبنا " با میزان 238/0 برای رگرسیون خطی و 242/0 برای رگرسیون لگاریتمی با به دست آوردن بالاترین میزان همبستگی چندگانه  و سطح معناداری قابل قبول می توانند بیشترین تاثیر را در دستیابی به حکمروایی شهری دانش بنیان در شهر تبریز داشته باشد.

بلایای اتفاق افتاده در سالیان اخیر بیانگر این موضوع است که جوامع و افراد به صورت فزاینده ای آسیب پذیرتر شده و ریسک ها نیز افزایش یافته اند. با این حال، کاهش ریسک و آسیب پذیری اغلب تا بعد از وقوع سوانح نادیده انگاشته می شوند. در پژوهش حاضر، که به شیوه توصیفی تحلیلی به انجام رسیده، سعی شده نمای آسیب پذیری نواحی منطقه 6 کلان شهر اهواز، در زمان وقوع زلزله احتمالی، پیش بینی و بر اساس هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای جمع آوری شده و پس از استخراج شاخص ها تحلیل مکانی هر شاخص با استفاده از مدل دلفی فازی و مدل آسیب پذیری IHWP و تحلیل های نرم افزار GIS به دست آمد. تحلیل یافته ها نشان داد با احتساب اولویت های اول و دوم مدیریت بحران 03/15 درصد از کل کاربری های منطقه مورد مطالعه به شدت آسیب پذیر است؛ بدین معنی که در صورت وقوع زلزله ای شدید در منطقه آسیب پذیر خواهد بود. در این تحقیق به این نتیجه دست یافتیم که ویژگی های کالبدی ساختمان به اندازه عواملی مانند کاربری زمین، تراکم جمعیت، و زمان وقوع زلزله اهمیت دارد که در میزان آسیب پذیری و فعالیت های امداد و نجات نقش مؤثری دارد.

    برخورداری از خدمات مختلف رفاهی و تسهیلات اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی، از اساسی ترین شاخص های توسعه در هر واحد برنامه ریزی و بویژه مناطق روستایی است. هدف از انجام این پژوهش شناخت وضع موجود دهستان های شهرستان ممسنی به لحاظ برخورداری از شاخص های مختلف توسعه است؛ و تعیین همگنی دهستان ها و درجه توسعه یافتگی و محرومیت آنها از دیگر اهداف آن محسوب می شود. مبنای گردآوری اطلاعات در این پژوهش آمار سال 1385 می باشد و رویکرد حاکم بر آن « توصیفی – تحلیلی» می باشد. در این مقاله 43 شاخص از شاخص های توسعه شامل شاخص های آموزشی، بهداشتی، زیربنایی، تولیدی، ارتباطی و خدماتی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. و در ادامه از مدل TOPSIS(یکی از فنون تصمیم گیری چند شاخصه) با توجه به مبانی ریاضیاتی بسیار قوی و همچنین توانایی بارز آن در حل مسائل از این روش جهت ارزیابی وزن شاخص ها و همچنین به منظور سطح بندی و تعیین میزان نابرابری دهستان های شهرستان ممسنی، و برای تحلیل نابرابری های توسعه روستایی و تعیین میزان پراکندگی این شاخص ها، از روش ضریب تغییرات استفاده شده است. با توجه به اینکه شهرستان ممسنی از جمله مناطق محروم استان فارس می باشد نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر حاکی از آن است که در سال 1385دهستان فهلیان دارای رتبه نخست از لحاظ درجه توسعه یافتگی(در گروه دهستان های نیمه برخوردار) بوده است. و در این میان دو دهستان میشان و ماهور از لحاظ درجه توسعه یافتگی در انتهای جدول رتبه بندی تاپسیس(در گروه دهستان های محروم) قرار گرفته اند. از جمله دلایل اینکه دهستان فهلیان در صدر این رتبه بندی قرار گرفته مرکزیت روستای فهلیان تا سال 1341 به عنوان مرکزیت اداری شهرستان ممسنی می باشد.    

مطالعه حاضر در راستای تحلیل ویژگی های یک محله سالم در محله 3 شهر ایوان در استان ایلام به انجام رسیده است. روش پژوهش «توصیفی – تحلیلی» است که به شیوه پیمایشی درآن به جمع آوری داده های تحلیلی اقدام شده است. جامعه نمونه پژوهش 321 نفر از شهروندان محله 3 شهر ایوان هستند که بر اساس فرمول عمومی کوکران و به شیوه تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای تحلیل ویژگی های محله سالم از 4 مؤلفه میزان آسایش، میزان امنیت، قابل دسترسی بودن و دسترسی محله، جهت ارزیابی میزان رضایت شهروندان محله استفاده شده است. تحلیل داده ها متناسب با اهداف فرعی ترسیم شده از طریق آماره T و تحلیل رگرسیون خطی انجام گرفته است. نتایج تحلیلی پژوهش نشان می دهد که مؤلفه دسترسی با میزان اختلاف از میانگین 39/41 و میزان اریب از مرکز 0123/0 از دیدگاه شهروندان در وضعیت مناسبی در محله قرار دارد. تحلیل رگرسیونی مؤلفه های پژوهش نشان می دهد که با توجه میزان بتای بدست آمده و سطح معنی داری با اطمینان 95/0 مؤلفه های پژوهش در سالم سازی محله 3 ایوان تأثیر مستقیم دارند.

ﺷﻬﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ از منظر متخصصان مختلف در سراسر دنیا دارای ویژگی ها و ابعاد متفاوتی است و پیاده سازی شهر هوشمند مانند هر امر تاثیرگذار دیگری با چالش هایی روبرو است. شهر اهواز مانند تمام شهرهایی که در جهت توسعه حرکت می کنند، برای دستیابی به توسعه پایدار نیازمند شناسایی و حل این چالش ها در سریعترین زمان ممکن است تا با حل این معضلات؛ گام های توسعه پایدار را هرچه سریع تر و بهتر یکی پس از دیگری بردارد. هدف پژوهش حاضر، اولویت بندی موانع و چالش های پیش روی شهر هوشمند در شهر اهواز می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی – تحلیلی است.جامعه آماری پژوهش حاضر42 نفر از کارشناسان خبره و متخصص در این زمینه بوده است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای - میدانی(پرسشنامه) بهره گرفته شد. در این پژوهش هشت مانع(مدیریت و سازماندهی، تکنولوژی، افراد و جوامع، بافت سیاسی، محیط زیست، اقتصاد،حکمروایی، زیرساخت) مورد ارزیابی نمونه آماری قرار گرفته و داده های حاصل شده از طریق نرم افزارPROMETHEE visual مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، تا اولویت بندی معیارهای مؤثر در شهر هوشمند شهری مشخص شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که شاخص محیط زیست با 0.6044 ph+ بالاترین وزن و شاخص افراد و جوامع با وزن 0.2967 ph+ کمترین امتیاز اولویت بندی چالش های پیش روی شهر هوشمند را به خود اختصاص داده اند و نشان می دهد تا زمانی که مشارکت و همکاری مردم و توجه به ارتقای برنامه ریزی شهری از جانب مردم و مسئولین تقویت نشود، نمی توان به سمت شهر هوشمند پیش رفت. علاوه بر این عوامل دیگری از جمله مشکلات مدیریتی ادارات شهر، برطرف نشدن کامل موانع حقوقی و نظارتی و عدم هم سویی اهداف سازمان و پروژه ها، مقاومت در برابر تغییر و نبود همکاری مناسب سازمانی، نیازمند توجه مسئولین و برنامه ریزان شهری می باشد.

سرعت خشکسالی در جهان، طی ۱۰ سال اخیر روندی افزایشی داشته، اما تأثیرات آن در ایران و استان خوزستان به مراتب شدیدتر از حد معمول بوده است. از طرفی تشدید بارش و وقوع سیل، بهره برداری از منابع آبی و وقوع فرونشست های فراگیر و پدیده گردوخاک طولانی مدت به عنوان پیامدهای تغییر اقلیم شدیداً بر الگوی سکونت و فعالیت در کلان شهر اهواز تأثیرات منفی گذاشته و ساختار و کارکرد این کلان شهر را در آینده تغییر خواهد داد. بر این مبنا لزوم توجه و کاربست رویکرد تاب آوری و همگام سازی آن با پیامدهای تغییر اقلیم و مشکلات آینده تا حد بسیار زیادی خواهد توانست شهروندان و بافت شهر را در رابطه با بلایای طبیعی مصون و در بلندمدت با شرایط موجود سازگار سازد. هدف این پژوهش، ارزیابی و تحلیل پیامدهای تغییر اقلیم بر وضعیت تاب آوری فضایی-زیستی کلان شهر اهواز است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، از نوع کاربردی است که به روش توصیفی-تحلیلی و بررسی های میدانی و در چارچوب الگوی تحلیلی-موردی انجام گرفته است. جامعه مورد بررسی شامل بلوک آماری و لایه کاربری اراضی وضع موجود شهر، اسناد فرادست شامل طرح جامع و تفصیلی، ک سب ش ده اس ت. برای دستیابی به اهداف تحقیق، ابعاد فضایی-زیستی در 14 شاخص استخراج شد. برای ارزیابی و تحلیل پیامدهای مؤثر بر تاب آوری، از الگوریتم رقابت استعماری در محیط نرم افزار Matlab a2018 استفاده شد. برای فضایی سازی شاخص های مورد مطالعه در سطح بافت شهر اهواز از روش  Tracking Analyst Toolsدر فرایند تحلیل شبکه (Network Analyst Tools) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در شاخص درجه تمرکز یا تفرق جمعیت، بیش از 50 درصد الگوی توزیع جمعیت در سطح محدوده ای برابر با 1585801.6 مترمربع سکونت داشته اند. این در حالی است که الگوی توزیع کاربری های عمده و به صنعتی عمدتاً خوشه ای و پهنه ای بوده است. در ارتباط با شاخص توزیع کاربری های صنعتی نیز 41.7 از سطوح کاربری ها در محدوده تاب آوری زیستی پایین با بالاترین میزان انتشار آلودگی زیستی توزیع شده اند. در ارتباط با اثر کیفیت آب و دسترسی به آب آشامیدنی بالاترین درصد یعنی 61/33 درصد در بازه نامناسب توزیع شده اند. همچنین در ارتباط با اثر عوامل زیستی نیز شیب و شبکه زهکشی بالاترین درصد یعنی 47.00 درصد در شیب متوسط 0.16 توزیع شده اند که خود عامل عدم تاب آوری بهینه شهر در برابر مخاطرات زیستی به ویژه عدم دفع است. جمع بندی معیارهای تاب آوری نشان می دهد که مناطق دو و سه به ترتیب دارای بیشترین مقدار تاب آوری در میان مناطق شهری اهواز است و مناطق پنج و چهار در وضعیت نیمه تاب آور و مناطق یک و شش در وضعیت ضعیف تاب آوری و درنهایت مناطق هشت و هفت در وضعیت بسیار ضعیف به لحاظ شرایط توزیع معیارهای تاب آوری قرار گرفته است.

امروزه بافت های شهری به منظور دستیابی به توسعه به تلفیقی از نگاه هنرمندانه و نگاه اقتصادی نیازمند هستند. توجه به تفاوت شهری های مختلف و در نتیجه قابلیت ها، استعدادها و محدودیت های مختلف آنها، برنامه ریزان شهری را به شناخت دقیق ویژگی های فرهنگی-اقتصادی منطقه و در نتیجه تصمیم گیری با کمک شهروندان سوق می دهد. بنابراین امروزه رویکرد توسعه خلاق که استعدادهای محلی را با شیوه های نوآورانه تقویت و شکوفا می کند، توجه زیادی را در سطوح مختلف تصمیم گیری به خود جلب کرده است.هدف تحقیق حاضر، شناخت نقش گردشگری بر بهبود ظرفیت های توسعه خلاق بافت های شهری می باشد. از نظر نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت و روش؛ توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای-میدانی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم به صورت آمار توصیفی و استنباطی و هم از تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر سرپرست خانوارهای شهری شوش می باشد. نتایج تحقیق نشان دهنده تاثیرگذاری مثبت گردشگری پایدار بر روی توسعه خلاق شهری و نقش آن در بهبود شرایط و کیفیت زندگی ساکنان محلی می باشد. با توجه به مدل سازی انجام شده در یافته های تحقیق می توان به این امر دست یافت که سهم پایداری اقتصادی و پایداری کالبدی(توسعه زیرساخت و وجود امکانات) به عنوان ابعاد گردشگری پایدار شهری بالاتر از دو شاخص دیگر(پایداری اجتماعی و زیست محیطی)است و به عنوان ساختاری که قوی ترین ارتباط را در بهبود و ایجاد شرایط مناسب بروز زمینه های خلاق مناطق مورد مطالعه دارند.

شهرستان لردگان به سبب بهره مندی از توان های محیطی و گردشگری از مزیت نسبی برخوردار است. هدف این پژوهش شناخت قابلیت ها، جاذبه ها، تنگناها و مشکلات گردشگری شهرستان لردگان با استفاده مدل SOWTاست و ارائه راهکارهای مناسب جهت توسعه ی صنعت گردشگری و توسعه ی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی شهرستان است.ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها، استفاده از روش های اسنادی و مطالعات میدانی بوده است. نوع تحقیق کاربردی، توسعه ای و روش بررسی آن توصیفی، تحلیلی است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بخش گردشگری در شهرستان لردگان دارای استعدادهای بالقوه و بالفعل فراوانی برای جذب گردشگران است که در توسعه شهرستان نقش دارد. با این حال این شهرستان به رغم دارا بودن استعدادهای فراوان تاکنون نتوانسته است به خوبی گردشگران را جذب کند و در صورت جذب، قادر به نگهداری آن ها نبوده است که این امر به دلیل کمبود امکانات و تسهیلات گردشگری شهرستان است. راهکارهای مناسب این پژوهش، جهت توسعه صنعت گردشگری شهرستان، برنامه ریزی های علمی، سرمایه گذاری های هدفمند، ساماندهی جاذبه ها و قابلیت های گردشگری شهرستان از طریق جذب سرمایه گذاری های خصوصی و دولتی برای رشد توریسم شهرستان و در کنار آن توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فیزیکی شهرستان و در نتیجه نزدیک شدن به توسعه پایدار است.

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تناسب فضایی و ارائه الگوی بهینه مکان یابی پارک های شهری در سطح شهر دزفول، بر پایه مطالعات کتابخانه ای و اسنادی انجام یافته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی می باشد. متغیرهای مورد مطالعه تحقیق شامل: کاربری مسکونی، آموزشی، فرهنگی، ورزشی، راه شریانی، تجاری، نظامی، بهداشتی - درمانی، تاسیسات شهری، صنعتی و اداری می باشد. به منظور وزن دهی و تعیین اندازه اثر متغیرهای مورد مطالعه در هدف نهایی تحقیق از مدل FAHP استفاده شده است. برای تهیه لایه نهایی با استفاده از گزینه Raster Calculator و استفاده از عمل گر جمع، لایه ها به روش هم پوشانی با یکدیگر تلفیق شده و نقشه ی نهایی مکان های بهینه پارک ها در سطح شهر دزفول از این عمل حاصل شده است. نتایج تحلیل FAHP در ارتباط با استخراج ارزش وزنی شاخص های موثر در ارزیابی پارک های شهری نشان داده است که شاخص های مسکونی و آموزشی هرکدام با وزن 0/154 و 0/122 به عنوان مهم ترین شاخص های مکان یابی پارک های شهری شناخته شدند و دارای بیشترین وزن بوده اند. نتیجه نهایی تلفیق لایه ها نشان می دهد که از مجموع 19 پارک شهر دزفول از نظر الگوی همجواری و سازگاری با سایر کاربری های همجوار؛ 6 پارک در طیف نامناسب، 6 پارک در طیف متوسط، 5 پارک در طیف مناسب و 2 پارک هم در طیف کاملا مناسب قرار گرفته اند.

مقدمه: مسکن نیازی است که در محیط های طبیعی و انسان ساخت پاسخ های متفاوتی داشته است و هر جامعه به فراخور نیازها و امکانات و محدودیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش بدان شکل خاصی بخشیده است. هدف پژوهش: این پژوهش با هدف تحلیلی بر اولویت بندی شاخص های مسکن درشهرستان های استان آذربایجان غربی است. روش شناسی پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی محسوب می شود که با استفاده از روش«اسنادی – پیمایشی» انجام شده است که سعی گردیده است مؤلفه های مهم و تأثیر گذار در این حوزه مورد ارزیابی و واکاوی قرار گیرد. برای گردآوری داده های پژوهش از مرکز سالنامه مرکز آمار سال 1395 استان آذربایجان غربی و جهت تحلیل داده های پژوهش از مدل تحلیل عاملی و آزمون KMO در قالب نرم افزار Spss استفاده شده است. یافته ها و بحث: نتایج پژوهش نشان می دهد . نتیجه بکارگیری تحلیل عاملی تقسیم بندی شهرستانها در 4 سطح برخوردار، نسبتاً برخوردار، محروم و بسیار محروم است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شهرستان ارومیه رتبه 1 با امتیاز 47/3 و شهرستان چالدران رتبه 17 با امتیاز 25/3- در بین 17 شهرستان استان آذربایجان غربی را به خود کسب کرده، که 52/23 درصد شهرستانها در سطح برخوردار، 3/26 درصد برخوردار، 29/35 درصد نسبتاً برخوردار، 52/ 23 درصد محروم و 64/17 درصد در سطح بسیار محروم قرار گرفتند و در نهایت با استفاده از تحلیل خوشه ای و ترسیم نمودار دندروگرام، شهرستانها به گروه های همگن طبقه بندی شده اند. نتایج: در مجموع یافته ها، نشان از تفاوت و نابرابری شهرستانها در برخورداری از شاخص های مسکن است. این تفاوت ها نشان دهنده تغییر جایگاه شهرستانها از نظر کمی و کیفی مسکن با تاثیرپذیری از عوامل طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است.

یکی از حوادث طبیعی و غیرمترقبه ای که انسان های گذشته و امروز با آن مواجه بوده و همیشه سعی کرده اند به طرق مختلف آن را مدیریت کنند، زلزله است. هنگام وقوع بلایای طبیعی، سکونتگاه های انسانی به ویژه در شهرها با خطرهای بیشتری مواجه هستند. تاب آوری توانایی بازیابی پس از شرایط یا رویدادهای غیر منتظره و شدت اختلالی است که سیستم می تواند آن را جذب کند قبل از اینکه ساختار سیستم از طریق تغییر متغیرها و فرایندهایی که رفتار آن را کنترل می کنند، به ساختار متفاوتی تبدیل شود. این تحقیق با هدف سنجش تاب آوری دهستان های استان ایلام در برابر زلزله انجام شد. سؤال اصلی تحقیق نیز عبارت بود از: وضعیت سنجش تاب آوری در برابر زلزله در دهستان های استان ایلام چگونه است؟ این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی بود و اطلاعات مورد نیاز در دو مرحله، از طریق مطالعه منابع موجود و در دسترس و آراء خبرگان گردآوری شد و با استفاده از روش دلفی ادغام گردید. پس از استخراج شاخص ها، وزن شاخص ها با استفاده از مدل چندمتغیره AHP- FUSSY به دست آمد؛ سپس به وسیله نرم افزار GIS مدل CoKriging، تجزیه و تحلیل شد. تحلیل یافته ها نشان داد که سنجه گسل اصلی با وزن 507/0 بیشترین ارزش وزنی را در بین سنجه های تحقیق دارد. سنجه های گسل فرعی و کانون زلزله نیز به ترتیب با اوزان 252/0 و 241/0 اولویت های بعدی را به خود اختصاص داده اند. تحلیل یافته ها با استفاده از مدل کوکرجینگ نشان داد که مورموری، آب انبار، بیجنوند، شباب، سراب باغ و هندمینی، آسیب پذیرترین و هجدان دشت، زردلان، ابو غویر، زرنه و سید نصرالله ایمن ترین دهستان ها هستند و از آسیب پذیری کمتری برخوردارند. برنامه ریزی اصولی و منطقی با توجه به ویژگی ها و امکانات منطقه که به کاهش آسیب پذیری و تلفات جانی و مالی منجر شود، امری ضروری و حائز اهمیت به نظر می رسد، همچنین با برنامه ریزی صحیح بر روی کاربری زمین و توجه به ضوابط تفکیک زمین، تعیین کاربری ها با توجه به مشخصات زمین ساختی ناحیه، جلوگیری از ساخت و ساز در حریم گسل و ... می توان از شدت آسیب ها و تلفات کاست.