فاطمه وجدانی

فاطمه وجدانی

مدرک تحصیلی: استادیار دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۵ مورد.
۲۱.

بررسی نسبت میان «فلسفه تعلیم و تربیت» با تمدن نوین اسلامی و تبیین فلسفه تربیتی مطلوب بر اساس دیدگاه مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تمدن اسلامی فلسفه تعلیم و تربیت مقام معظم رهبری اهداف تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۱۸
ایجاد تمدن نوین اسلامی به عنوان آرمان نظام جمهوری اسلامی، در سال های اخیر، در محافل علمی جدی تر مورد توجه قرار گرفته است. ماهیت میان رشته ای «تمدن پژوهی» نیز ضرورت پرداختن به این مقوله را  از ابعاد گوناگون،  تأکیدکرده است. مقام معظم رهبری، در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی بر مؤلفه «پرورش نیروی انسان کارآمد» تأکید نموده، نگاه اجتهادی و عالمانه به نظام تعلیم و تربیت رسمی و تدوین فلسفه تربیتی مناسب را توصیه نموده اند. هدف از انجام این پژوهش، اولاً، تبیین رابطه میان فلسفه تربیتی جامعه و تمدن سازی نوین اسلامی و ثانیاً، تبیین فلسفه تربیتی مطلوب با رویکرد تمدنی( بر اساس دیدگاه های مقام معظم رهبری)  است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی- استنتاجی است. ابتدا از طریق توجیه نقش نظام تربیتی در تأمین سرمایه انسانی لازم برای تمدن سازی، پرورش خصوصیات معنوی- اخلاقی لازم، نهادینه کردن سبک زندگی اسلامی، آماده سازی برای ورود به آموزش عالی و تولید علم و فناوری و پرورش نسل های بعدی نخبگان فکری جامعه ( برای تولید و ارتقای فکری) که برای تمدن سازی لازمند، رابطه میان فلسفه تربیتی و تمدن سازی توجیه شد. سپس مؤلفه های چهارگانه فلسفه تربیتی مطلوب در قالب: اقدامات زمینه ساز، اهداف تربیت، رویکرد تربیتی و ابعاد تربیت تبیین گردید. بر اساس یافته ها، در راستای هدف کلی تربیت ( یعنی پرورش سرمایه انسانی تمدن اسلامی)، ده هدف واسطه ای در هشت بعد: معنوی، روانی- شخصیتی، اخلاقی، علمی، مدنی، فرهنگی- سیاسی، جسمی و حرفه ای- اقتصادی به دست آمد. در نهایت، رویکرد تربیتی مناسب، تحت عنوان «تربیت انسان مؤمن کارآمد» پیشنهاد گردید.
۲۲.

مبانی اعتماد اجتماعی در متون دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حسن ظن اعتماد اخوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۵
تقویت «اعتماد اجتماعی»، برای تقویت هویت جمعی، انسجام و نظم در جامعه، ضروری است و به منزله مؤلفه ای پویا و درونزاد در کنش عمومی تاثیرگذار است. در این تحقیق، زیرساختها و مبانی شناختی و عاطفی اعتماد کردن(بعنوان یک عمل آگاهانه و ارادی) با رویکردی درون دینی ( و با استفاده از مفهوم «حسن ظن» ) مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، اهداف پژوهش عبارتند از: ۱)تبیین شرایط و حدود و ثغور «حسن ظن» بر اساس آیات قرآن و روایات؛ و ۲)تبیین عواطف بین فردی مناسب برای اعتماد با توجه به مفهوم «اخوت ایمانی» در قرآن. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بود. بر اساس یافته ها، در دیدگاه اسلامی اعتماد کردن، مولود پیوند مناسب میان سه عنصر: «اندیشه ها»، «عواطف» و «واقعیت» هاست و ضوابط دقیقی دارد(که در مقاله بحث شده است). خوش گمانی مبتنی بر شناخت نسبت به مومنان، در بافت فرهنگی-اجتماعی که در آن راستی و درستکاری بر ناراستی غلبه دارد، به اضافه احساس قدرتمند اخوت ایمانی که نوعی تعلق خاطر و هویت جمعی ایجاد می کند، زمینه اعتماد اجتماعی خردمندانه را فراهم میکند. لذا اجتناب از تردیدهای ناموجه، خوش بینی واقع بینانه و همچنین، خودمدیریتی در مواجهه با بدگمانی ها از سوی فرد اعتماد کننده، و نیز رفتارهای اعتمادساز از سوی اعتماد شونده، و هم چنین، اصلاح فضای اخلاقی جامعه، در راستای تقویت اعتماد عمومی توصیه می شود.
۲۳.

بررسی نسبت میان «محبت به مردم» و « اخلاق اجتماعی» در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: محبت به مردم اخلاق اجتماعی اسلام عواطف اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۳ تعداد دانلود : ۵۱۷
برخی از نظریه های اخلاق و رویکردهای تربیت اخلاقی، «محبت به مردم» را پایه اخلاق اجتماعی می دانند. محبت به همدیگر، در اسلام نیز توصیه شده است. هدف از این پژوهش، بررسی حدود و ثغور «محبت به مردم» در اسلام و نیز بررسی ظرفیت «محبت به مردم» برای این است که بتواند به عنوان پایه عاطفی اخلاق اجتماعی در نظر گرفته شود. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. یافته ها نشان داد که در اسلام «محبت به مردم»، به خودی خود دارای ارزش مطلق نیست و باید تابع ضوابطی باشد؛ و از این رو، دایره محدودی دارد و لازم نیست و نباید محبت هر کسی را در دل پروراند. در مقابل، اخلاق اجتماعی، هیچ مرزی ندارد و ما ملزم هستیم به طور مطلق در برابر «همه» اطرافیان، اخلاق را رعایت کنیم. با توجه به عدم انطباق دامنه «محبت به مردم» و «اخلاق اجتماعی» و نیز، آفت های ناشی مبنا قرار دادن «محبت» برای رعایت اخلاقیات، نمی توان پایه عاطفی، انگیزه عمومی و زیربنای تعاملات اجتماعی اخلاق مدارانه را بر «محبت به مردم» قرار داد. این امکان وجود دارد که استفاده از مفاهیم دیگری هم چون رحمت و نظایر آن بتواند راه های دیگری را در این زمینه پیش روی ما بگشاید.
۲۴.

پایه ها و مؤلفه های «اخلاق همسایگی» بر اساس دیدگاه امام سجاد (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اخلاق همسایگی امام سجاد همسایگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۸
هدف از این پژوهش، شناسایی و سازماندهی مولفه های اخلاق همسایگی بر اساس دیدگاه امام سجاد (ع) بود. روش انجام این پژوهش، تحلیل اسنادی به شیوه توصیفی - تحلیلی بود و صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد (ع) مورد بررسی تحلیلی قرار گرفت. بر اساس یافته ها، ارزش های اخلاقی در هفت محور: اخلاق عمومی همسایگی، اخلاق ورزی با همسایه بلا دیده، اخلاق شکایت از همسایه، اخلاق مشورت بین همسایگان، اخلاق ورزی با همسایگان سالخورده، اخلاق مواجهه با کودکان همسایه و اخلاق برخورد با همسایه شرور صورت بندی شد. پایه های شناختی، عاطفی و نگرشی اخلاق ورزی همسایگی نیز شناسایی و تبیین شد. این پژوهش معنایی بسیار فراتر از یک مجاورت فیزیکی را برای مفهوم «همسایگی» نشان داد؛ یک نوع همزیستی با نوعی حس تعلق، حمایت گری، احساس مسئولیت و رعایت نظام دقیقی از اخلاقیات، که می تواند مجتمع مسکونی را به یک واحد اجتماعی منسجم تبدیل نماید.
۲۵.

تربیت اخلاقی از دیدگاه محمد مهدی نراقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق تربیت اخلاقی محمدمهدی نراقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۳ تعداد دانلود : ۴۴۹
 امروزه با توجه به اهمیت تربیت اخلاقی نسل جوان، طراحی و بهره گیری از مدل های کارآمد و بومی تربیت اخلاقی، امری ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر نیز به همین منظور به انجام رسیده است. هدف این تحقیق، استخراج و تبیین دیدگاه تربیت اخلاقی محمدمهدی نراقی است؛ در نتیجه، مبانی، اهداف، اصول و روش های تربیت اخلاقی از دیدگاه ایشان تبیین و بررسی شده است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و داده ها عمدتاً از بررسی تحلیلی کتاب جامع السعادات جمع آوری شده اند. بر اساس یافته ها رویکرد تربیت اخلاقی نراقی به رویکرد تربیت منش نزدیک است. در دیدگاه تربیت اخلاقی نراقی، هدف غایی تربیت اخلاقی، تشبه به خداوند است؛ و بر این اساس، پیراستن نفس از رذایل، کسب معارف حقیقی و رسیدن به اعتدال در اخلاق، از هدف های میانی تربیت اخلاقی به شمار می آیند. همچنین بر اساس یافته ها، 9 مبنا و ۱۸ اصل تربیتی برای اخلاقی شدن متربیان، استخراج و تبیین شده است.
۲۶.

مبانی و اهداف تربیت زیست محیطی از دیدگاه آیت الله جوادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسلام محیط زیست آیت الله جوادی آملی تربیت زیست محیطی مبانی تربیت زیست محیطی اهداف تربیت زیست محیطی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق زیستی
تعداد بازدید : ۲۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۱۶۰
محیط زیست و مشکلاتش زندگی انسان را تهدید می کند؛ ازاین رو تربیت زیست محیطی از موضوعات مهم دوران معاصر است. تربیت زیست محیطیْ رشد و پرورش دانش ها، گرایش ها و رفتارهای لازم برای حفظ و آبادانی محیط زیست است. هدف این تحقیق، بررسی مبانی و اهداف تربیت زیست محیطی با تأکید بر نظریات آیت الله جوادی آملی است. در این مقاله علاوه بر تدوین مبانی و هدف کلی تربیت زیست محیطی (تربیت انسان مؤمن صالحِ هماهنگ با محیط زیست)، شش هدف واسطه ای استخراج کرده ایم: پرورش نگرش توحیدی به جهان هستی و محیط زیست؛ آشنا کردن متربی با فلسفه آفرینش جهان هستی و نسبت خود و محیط زیست؛ آشنا کردن متربی با وظایف خود درقبال محیط زیست؛ پرورش احساس دوستی و مسئولیت الهی درقبال محیط زیست؛ پرورش احساس همدلی و تکلیف درقبال اعضای جامعه و نسل های آتی؛ پرورش مهارت های ضروری برای آبادانی محیط زیست و بهره گیری درست از آن. سپس مصادیق این اهداف را با جزئیات بیشتری بررسی کرده ایم.
۲۷.

نقش صبرِ مربی در فرایند تربیت دینی و راهکارهای تقویت آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صبر تربیت دینی مربی دینی تربیت معلم صبوری کردن اخلاق مربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲۲ تعداد دانلود : ۹۴۳
با وجود اهمیت فوق العاده تربیت دینی در نظام آموزشی کشور ما، هنوز کاستی های زیادی در این زمینه وجود دارد. یکی از کاستی ها و مشکلات جدی، وجود مربیانی است که فاقد شایستگی های شخصیتی، اخلاقی و رفتاری لازم برای این کار هستند . این پژوهش با تمرکز بر روی «صبر» به عنوان یکی از اساسی ترین فضایل اخلاقی به جایگاه آن در اثربخشی تربیتی مربی در متربیان می پردازد. در این پژوهش که مبتنی بر روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است، از طریق بررسی تحلیلی آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت ÷ ، نحوه تاثیرگذاری صبرورزی مربی دینی بر فرایند تربیت دینی مورد بررسی قرار گرفته و سپس راهکارهایی برای تقویت این ویژگی اخلاقی پیشنهاد شده است. یافته ها نشان می دهد که صبر از سه راه تامین بهداشت و سلامت روانی پایه، تقویت رفتار عمومی سنجیده و تقویت مهارت های حرفه ای (تدریس و تربیت موثر)، مربی دینی را در ایفای مسئولیت هایش یاری می نماید. همچنین، راهکارهایی برای ایجاد و تقویت ملکه صبر در قالب اقدامات زمینه ساز و پیشگیرانه، اقدامات مقابله ای و کنترلی، و اقدامات تکمیلی در مقاله مطرح شده است.
۲۸.

رویکرد فرانهادی به تعلیم و تربیت با نظر به دیدگاه مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رویکرد فرانهادی در تعلیم و تربیت مقام معظم رهبری نهاد های تربیتی سیاستگذاری تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۴
هدف: برای تعلیم و تربیت مؤثر در کشور، لازم است علاوه بر نهادهای رسمی تربیت، سایر نهادهای مرتبط و تأثیرگذار نیز وظایف تربیتی خود را به درستی ایفا کنند. مسئله پژوهش، نبودِ یک مدل جامع و روزآمد برای معرفی نهادهای دخیل در تربیت و نحوه تعامل آنهاست. این تحقیق به دنبال شناسایی و تبیین نقش اختصاصی مهم ترین نهادهای دخیل در تعلیم و تربیت و بررسی نسبت میان آنها از منظر مقام معظم رهبری بود. روش: روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، 65 سخنرانی از ایشان که با مقوله تعلیم و تربیت ارتباط بیشتری داشتند، بررسی و تحلیل شدند. یافته ها: بر اساس یافته ها، 12 نهاد با نقش تربیتی، شناسایی و در چهار گروهِ نهادهای سیاستگذاری و راهبری کلان، نهادهای سیاستگذار- حمایتی- عامل، نهادهای عامل- حمایتی و نهادهای عامل تبیین و سپس دلایل ضعف تعاملات لازم میان نهادها مطرح شد. نتیجه گیری: برای موفقیت و تأثیرگذاری برنامه تربیت، عملکرد تربیتی تمامی نهادها باید برنامه ریزی و مدیریت شود. در این راستا، پیشنهادهایی برای تقویت تعاملات میان نهادها ارائه شد.
۲۹.

تحلیل محتوای کیفی کتاب های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت اخلاقی کتاب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی و تحلیل محتوای کیفی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و کودک، نوجوان و جوان
تعداد بازدید : ۷۰۴۲ تعداد دانلود : ۲۷۸۵
هدف از این مقاله، تحلیل محتوای کتاب های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی جهت استخراج الگوی نظری تربیت اخلاقی در این کتاب هاست. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی است. برای دستیابی به هدف مقاله، محتوای کتب یادشده از نظر اهداف، محتوا، اشکال ارائه محتوا و روش (یاددهی−یادگیری و ارزشیابی) بررسی شدند. یافته ها نشان می دهد که رویکرد برنامه درسی مطالعات اجتماعی، بین برنامه ای یا تلفیقی است؛ اهداف اخلاقی در کنار دیگر اهداف درس قرار گرفته و محتوای کتاب های درسی هم به تبع اهداف، دارای مضامینی اخلاقی شده است. مدل هدف گذاری، هرمی است. همچنین، برای یاددهی−یادگیری از روش هایی همچون بحث گروهی، بحث درباره موقعیت های اخلاقی فرضی، الگوپردازی، روش توضیحی و روش ایفای نقش استفاده شده است. اشکال ارائه محتوای اخلاقی نیز به طور عمده شامل متن، تصاویر و فعالیت است. برای ارزشیابی نیز افزون بر شیوه های معمول روش هایی همچون خود ارزشیابی نیز پیشنهاد شده است.
۳۰.

چارچوب اخلاقی رقابت در محیط های علمی- دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رقابت اخلاق دانشگاه روایات اهل بیت (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۵
در دهه های اخیر، رقابت در میان دانشگاهها، اعضای هیئت علمی و دانشجویان بیش از پیش بالا گرفته است. هدف این مقاله، تعیین هنجارهای اخلاقی برای این رقابتها بود تا پیامدهای احتمالی و زیانبار روحی، روانی، معنوی و اجتماعی رقابت ناسالم علمی را به حداقل برساند. روش : روش انجام پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده است. روایات موجود در کتب روایی معتبر همچون: اصول کافی، بحارالانوار، نهج الفصاحه، نهج البلاغه، غرر الحکم و درر الکلم و رساله حقوق امام سجاد(ع) بررسی و تحلیل و دلالتهای روایات مذکور برای دستیابی به هنجارهای اخلاقی رقابت علمی استخراج و صورت بندی شد. یافته ها : بر اساس یافته ها می توان شش اصل برای تعامل( رقابت) علمی صحیح در نظر گرفت: سخاوت علمی، اجتناب از تکبر و تفاخر، پرهیز از جدل به قصد برتری جویی، پرهیز از دروغ و فریبکاری، مشورت صادقانه و همدلانه، نیک اندیشی و کمک به رشد یکدیگر. نتیجه گیری : این پژوهش نشان داد که اولاً، در تعاملات علمی، همفکری و همکاری بر تکروی و رقابت تقدم تام دارد. ثانیاً، در صورت ناگزیر بودن از رقابت، می توان از الگوی «رقابت کریمانه» پیروی کرد که با رعایت باید و نباید هایی امکانپذیر می شود.
۳۱.

بررسی و نقد الگوی تربیت اخلاقی در کتابهای آموزش قرآن دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل محتوا دوره ابتدایی تربیت اخلاقی کتابهای آموزش قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و کودک، نوجوان و جوان
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۲۰۳۱ تعداد دانلود : ۵۶۶۹
یکی از مأموریتهای مهم نظام آموزش و پرورش رسمی کشور تربیت اخلاقی است. برنامه درسی قرآن نقش مهمی را در این زمینه بر عهده دارد. این پژوهش به تحلیل محتوای کتابهای درسی قرآن دوره ابتدایی و کتاب راهنمای قرآن می پردازد تا در نهایت، الگوی تربیت اخلاقی را در این کتابها شناسایی کند و مورد نقد و ارزیابی قرار دهد. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است. یافته ها نشان داد که الگوی هدفگذاری در این کتابها از الگوی محتواگرا یا رویکرد کشکول ارزشها پیروی می کند و البته به صورت موزاییکی تنظیم شده است. شیوه سازماندهی محتوا، مارپیچی ساده و ابتدایی در چارچوب چهار عرصه ارتباطی است. روشهای پیشنهادی برای تبیین و تشریح مضمونهای ارزشی از جمله بحث و گفتگو، زمینه مناسبی را برای درگیری شناختی دانش آموزان ایجاد می کند که البته با اهداف شناختی هماهنگ نیست. رویکرد ارزشیابی درس قرآن بویژه ارزشیابی یادگیری در حوزه اخلاق نیز رویکرد مناسبی است.
۳۲.

تدوین الگوی منابع انگیزش اخلاقی در قرآن ( بر اساس تفسیر المیزان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قرآن کریم الگوی انگیزش اخلاقی منش تقوایی منابع انگیزشی تفسیرالمیزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۵ تعداد دانلود : ۳۵۹
هدف از انجام این پژوهش، بررسی و تبیین نظام انگیزش اخلاقی در قرآن کریم و ارائه الگویی برای آن بر اساس کتاب تفسیرالمیزان است. روش انجام تحقیق، روش توصیفی تحلیلی است و از شیوه استنتاج قیاسی برای پاسخگویی به سؤالات تحقیق بهره گیری شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش، بیانگر آن است که دست کم شش منبع انگیزشی برای اخلاق ورزی وجود دارد. در این الگو، «گرایشات فطری» به منزله انگیزه پایه و مبنایی برای اخلاق ورزی مطرح می شوند. مسیر تغییرات اصلی در انگیزش اخلاقی را می توان از «مقبولیت اجتماعی» به «آسایش اخروی» و سپس «محبت الهی» در نظر گرفت. طبیعتاً برای پیشرفت در هر مرحله، مشاهده و الهام گرفتن از «الگو»های متناسب، منبع انگیزشی مفیدی خواهد بود. همچنین، هر مرتبه از انگیزه ها و اعمال اخلاقی، به مرور بر اثر مداومت، «منش تقوایی» متناسب با خود را ایجاد می کند که آن هم به نوبه خود می تواند به عنوان یک منبع انگیزشی قدرتمند و مکمل وارد عمل شود.
۳۳.

راهبردهای پرورش تفکر انتقادی دانشجویان، با تأکید بر نقش اعضای هیأت علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تفکر انتقادی آموزش عالی وظایف اعضای هیأت علمی مهارت تفکر دانشجویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۷
یکی از وظایف مهم اساتید دانشگاه، علاوه بر انتقال دانش و مهارت به افراد تازه کار، تربیت دانشجویان به عنوان افرادی فکور، تحلیل گر و دارای تفکر انتقادی است. مسأله این پژوهش، فقدان اطلاعات لازم و مهارت کافی در میان اغلب اساتید دانشگاه در زمینه تفکر انتقادی است که به عدم ایفای نقش مؤثر در زمینه پرورش تفکر انتقادی دانشجویان منجر می گردد. هدف این پژوهش، فراهم نمودن چارچوب مناسب و راهبردهای لازم برای بهبود وضعیت برنامه های آموزشی موجود دانشگاه ها در جهت گسترش توانایی تفکر انتقادی دانشجویان می باشد. این پژوهش، از نوع تحقیقات کاربردی است. شیوه گردآوری اطلاعات، از نوع اسنادی بوده و روش انجام پژوهش، روش توصیفی-تحلیلی می باشد. طبق یافته های پژوهش، چهار گام اساسی برای پرورش تفکر انتقادی دانشجویان پیشنهاد شد و راهبردهایی برای هر یک از این گام ها به تفصیل مطرح گردید. 
۳۴.

مؤلفه ها، ابعاد و مدارج تحول اخلاقی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تربیت اخلاقی تفسیر المیزان مؤلفه های رشد اخلاقی مدارج رشد اخلاقی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
تعداد بازدید : ۱۱۲۱ تعداد دانلود : ۴۵۹
هدف از انجام این پژوهش، دستیابی به یک نظریه رشد و تحول اخلاقی متناسب با مبانی فکری و فلسفی اسلامی است که بتواند تمام مولفه های موثر در تخلق به اخلاق را تحت پوشش قرار دهد و ارتقای اخلاقی را مرتبه بندی کند. روش انجام پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. یافته ها نشان داد که رشد اخلاقی دارای پنج مولفه اساسی است که به نوبه خود مشتمل است بر چهار مولفه رشد شخصی ( معرفت، عواطف، ایمان و ملکات اخلاقی) و یک مولفه زمینه ساز( جامعه صالح و الگوهای اخلاقی) و رشد همه این مؤلفه ها شرط لازم برای رشد و تحول اخلاقی است. سپس مدارج سه گانه تحول اخلاقی ( مرتبه اخلاق انسانی، مرتبه اخلاق دینی متعارف و مرتبه اخلاق دینی عرفانی) تبیین و تشریح شد و در نهایت، بر اساس یافته ها، پیشنهادهایی برای بهبود برنامه های تربیت اخلاقی ارائه گردید.
۳۵.

چگونگی تحول در نظام رایج تربیت اخلاقی مدارس جهت کاهش شکاف میان معرفت و عمل، بر مبنای دیدگاه علامه طباطبایی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی شکاف میان معرفت و عمل تحول در تربیت اخلاقی مؤلفه های تربیت اخلاقی ابعاد رشد اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۵ تعداد دانلود : ۸۹۸
هدف اصلی این پژوهش، بررسی دلیل وجود شکاف میان معرفت و عمل اخلاقی متربیان با وجود برنامه های رایج تربیت اخلاقی در مدارس و نیز پیشنهاد مؤلفه های تربیت اخلاقی مطلوب از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) جهت کاهش شکاف مذکور می باشد. برای دستیابی به این هدف، از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته شد. یافته های حاصل از این مطالعه نشان داد که عامل اصلی تخلف از علم، ضعف اراده است که خود تحت تأثیر سه عامل عواطف، ملکات اخلاقی و الگوهای اخلاقی است. بر این اساس، شش مؤلفه برای تربیت اخلاقی موثر و غلبه بر شکاف مطرح شد. این در حالی است که نظام تربیت اخلاقی رایج در مدارس بیشتر بر بعد معرفتی( آموزش نظری) تمرکز دارد و نسبت به سایر مؤلفه های تربیت اخلاقی کم توجه است. بر اساس نتایج به دست آمده، پیشنهادهایی جهت ایجاد تحول و بهبود در این نظام مطرح شد که از جمله می توان به جامع نگری در برنامه های تربیت اخلاقی و توجه بیشتر به مؤلفه های عواطف، اراده، ایمان و الگوهای اخلاقی اشاره کرد.
۳۶.

جایگاه یادگیری ضمنی و غیرمستقیم در آموزش اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: استدلال اخلاقی تربیت اخلاقی آموزش اخلاق محیط یادگیری پردازش ضمنی اطلاعات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
تعداد بازدید : ۱۶۳۷ تعداد دانلود : ۵۹۱
رویکرد عقل گرا سال های متمادی بر فضای آموزش ارزش ها حاکم بوده است. تمرکز یک جانبه و افراطی بر این رویکرد، سبب غفلت از بخش وسیعی از یادگیری های ضمنی انسان و داوری های اخلاقی شهودی او که منشأ بسیاری از رفتارهایی اخلاقی هستند شده است. مسئله این پژوهش آن است که چرا آموزش های مستقیم و استدلالی در حوزه ارزش ها، به تنهایی تحقق اخلاق را در رفتار متربیان تضمین نمی کند؟ به نظر می رسد آموزش مستقیم و کلامی ارزش ها، تنها منبع یادگیری اخلاقی انسان نیست؛ بلکه بخش وسیعی از یادگیری های انسان به صورت ضمنی و در قالب تجارب واقعی او صورت می پذیرد. برای بررسی این فرضیه، دیدگاه های جدید در مورد یادگیری های ضمنی، عملی و ادراکات شهودی بررسی و اثبات شده است که یادگیری اخلاقی انسان از دو طریق مستقیم و ضمنی صورت می گیرد و البته با وجود همکاری و تعامل این دو شیوه، اغلب داوری ها و اعمال اخلاقی ما به صورت شهودی انجام می گیرد. این داوری ها ریشه در تجارب اولیه زندگی و تعاملات غیرکلامی فرد محیط دارد که از یادگیری های ضمنی ناشی شده اند. در پایان نیز پیشنهادهایی برای اثربخشی بیشتر برنامه های آموزش اخلاقی مطرح شده است.
۳۷.

جایگاه و حدود تعاریف تحلیلی و هنجاری تربیت و تأملی در برخی از تعاریف موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تربیت اسلامی تعریف تحلیلی تربیت تعریف هنجاری تربیت تعریف تربیت و ولایتمداری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات مفهوم شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
تعداد بازدید : ۱۴۰۲ تعداد دانلود : ۱۰۹۷
مسئله این پژوهش، ابهام در مبانی روش شناختی تعریف تربیت و به دنبال آن، نبودن تعریفی مورد توافق و کارگشا برای جامعه تعلیم و تربیت کشور است. هدف این پژوهش، اولا مقایسه تعاریف تحلیلی و هنجاری تربیت، دستیابی به ویژگیهای تعریف مطلوب از تربیت، و سپس بررسی تعاریف از نظر توجه به این ویژگیهاست. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی انتقادی است. یافته ها نشان می دهد که در تعاریف کلی و عام از تربیت نیز وجود نظام فکری قابل مشاهده یا استنباط است و حتی تعریف به اصطلاح تحلیلی توصیفی از تربیت نیز نمی تواند بکلی خالی از هرگونه نظام فکری خاص باشد؛ گرچه میزان تصریح بر این نظام فکری در تعاریف مختلف، متفاوت است؛ هم چنین، عدم وضوح و شفافیت عناصر هر تعریف، یکی از کاستی های اغلب تعاریف است؛ سپس با بهره گیری از نقاط قوت تعاریف و با عنایت به معیارهای کارامدی تعریف هنجاری از تربیت، و بر پایه تحلیل شبکه مفهومی ""ولایت"" در تفسیر المیزان، تعریف دیگری برای تربیت پیشنهاد شده است.
۳۸.

بررسی انتقادی سه دیدگاه رایج تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره)

کلید واژه ها: تربیت اخلاقی مؤثر علامه طباطبایی رویکرد رشدی شناختی رویکرد غمخواری رویکرد تربیت منش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۰ تعداد دانلود : ۶۰۲
تربیت اخلاقی بخش مهمی از برنامه تربیتی انسان است که استعدادهای علمی و عملی اخلاقی او را شکوفا، و سعادت دنیوی و اخروی او را تأمین می کند. رویکردهای تربیت اخلاقی مختلفی در سراسر جهان وجود دارد؛ برای بهره گیری درست از تجربیات دیگر کشورها لازم است ابتدا تجارب تربیتی آن ها با معیار مبانی فکری و دینی اسلام مورد ارزیابی قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی انتقادی رایج ترین رویکردهای تربیت اخلاقی در جهان بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره) و فهم نقاط قوت و ضعف آن ها انجام گرفته است. سؤالات پژوهش عبارت است: از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) برنامه آموزش اخلاقی مؤثر که به تحقق اعمال و رفتار اخلاقی منجر شود، چه مولفه هایی دارد؟ آیا رویکرد رشدی شناختی، رویکرد اخلاق غمخواری و رویکرد تربیت منش مؤلفه های مورد نظر علامه طباطبایی را تحت پوشش قرار می دهند؟ روش پژوهش، تحلیلی تطبیقی انتقادی می باشد. ابتدا سه رویکرد مذکور تبیین می شود و سپس بر اساس مؤلفه های اساسی تربیت اخلاقی مؤثر از دیدگاه علامه (معرفت، عواطف، عمل اخلاقی، حالات و ملکات اخلاقی، ایمان و تقوای الهی و جامعه صالح) مورد نقد قرار می گیرد. یافته ها نشان می دهد که هر یک از این رویکردها تنها بر جنبه خاصی از تربیت اخلاقی تأکید می کنند. در نتیجه رویکردهای مذکور تنها می توانند اخلاقی سکولار را که به اعتقاد علامه، علاوه بر تفاوت های اساسی با اخلاق دینی، ضمانت اجرایی هم ندارد، فراهم سازند.
۳۹.

ماهیت تربیت اخلاقی از نظر فردی یا جمعی بودن از دیدگاه علامه طباطبایی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت اخلاقی در جامعه ماهیت جامعه و اخلاق نظر تربیتی علامه طباطبایی جامعه تربیتی و دینی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و...]
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۲۱۰۱ تعداد دانلود : ۹۹۸
هدف مقاله این است که ابتدا ماهیت تربیت اخلاقی را از دیدگاه فردی یا جمعی بودن مشخص سازد و سپس دلالتهای تربیتی و اجتماعی آن را بیان کند. این پژوهش از نوع بنیادی ـ کاربردی، و روش آن، توصیفی ـ تحلیلی است. یافته ها نشان داد که تربیت اخلاقی در دیدگاه علامه ماهیتی جمعی دارد و صرفا قائم به اصلاح فرد نیست؛ بلکه لازم است بخشی از برنامه جامع تربیت اخلاقی به ساماندهی وضعیت اخلاقی جامعه اختصاص یابد؛ لذا در این مقاله ضمن تأکید بر ضرورت تشکیل جامعه تربیتی، راهبردهایی در دو سطح مدرسه و کل جامعه برای اثر بخشی بیشتر برنامه تربیت اخلاقی پیشنهاد شده است.
۴۰.

تحلیلی مفهومی از روش «تبیین» و کاربرد آن در تربیت اخلاقی با تاکید بر تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی قرآن کریم تبیین تربیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت اخلاقی
تعداد بازدید : ۱۶۶۰ تعداد دانلود : ۱۱۵۴
تربیت اخلاقی بخش های مختلفی هم چون، ارتقای معرفتی، تعالی عاطفی- انگیزشی، تقویت اراده و شکل دهی ملکات فاضله اخلاقی دارد. در این میان، تحکیم مبانی معرفتی از جایگاه پایه ای برخوردار است و اصلاح سایر مولفه ها نیز بدون اصلاح شناخت های متربی امکان پذیر نمی باشد. برای معرفت بخشی کارآمدتر متربیان، می توان از روش قرآن برای تعلیم و تفهیم مطالب بهره جست؛ روشی که می توان آن را، روش ""تبیین"" نامید. این پژوهش، تحقیقی کاربردی است که با رویکرد درون دینی و با شیوه تحلیل آیات مربوطه از قرآن کریم انجام گرفت تا ابعاد و مولفه های شیوه ""تبیین"" –تبیین کننده، شیوه تبیین و مخاطب - روشن شود. سپس کاربرد این شیوه در تربیت اخلاقی تشریح شد و بر اساس یافته ها، وضع موجود برنامه های تربیت اخلاقی کشور مورد بررسی آسیب شناسانه قرار گرفت و مشخص شد که تمام مولفه های مورد نظر(محتوای کتب درسی، روش تدریس، شیوه های ارزشیابی و مهارت های مربی) از شیوه تربیتی تبیین فاصله زیادی دارند. در نهایت پیشنهاداتی کاربردی جهت تغییر و اصلاح روش های تربیتی موجود و جایگزین نمودن آن با روش قرآنی تبیین، برای دو نظام رسمی و غیر رسمی تربیت اخلاقی، به تفکیک مطرح گردید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان