رضا مهرآفرین

رضا مهرآفرین

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۲ مورد.
۲۱.

نقدی بر کتاب «باستان شناسی ماد»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال هفدهم مهر و آبان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۴۷)
تعداد بازدید : ۵۳۹ تعداد دانلود : ۱۰۱۱
دوره ماد از مهم ترین ادوار تاریخی ایران بشمار می رود. زیرا در این دوره اقوام ایرانی/آریایی برای نخستین بار موفق به تشکیل حکومت در غرب ایران کنونی گردیدند. این دولت زمینه پیدایش و شکوفایی امپراتوری هخامنشی را فراهم نمود و بسیاری از اصول حکومت داری، اجتماعی، مذهبی و بطور کلی بنیادهای تمدنی را به شاخه دیگری از ایرانیان منتقل ساخت. از این حکومت به دلیل کمبود منابع مستند تاریخی، خصوصاً ایرانی و آثار باستان شناختی اطلاعات چندانی در دست نیست. این عوامل سبب گردیده است تا انتشارات قابل توجهی از دوره ماد در دسترس باستان شناسان و مادپژوهان قرار نداشته باشد و دانشجویان رشته باستان شناسی از بدو تاسیس این رشته متکی به جزوات پراکنده ای باشند که به گونه ای ناقص و تکراری در اختیارشان قرار می گرفت. انتشار کتاب باستان شناسی دوره ماد خلأ اطلاعات باستان شناسی این دوره را تا حدود زیادی ترمیم نمود و برای دانشجویان رشته باستان شناسی این فرصت را بوجود آورد تا در یک مجلد، کلیه اطلاعات مربوط به سرفصل دروس عنوان یاد شده را مورد مطالعه قرار دهند. کتاب مذکور دارای امتیازات فراوانی است که سعی می شود ضمن برشماری و یادآوری آنها به برخی از کاستی ها نیز اشاره شود تا نویسنده کتاب ضمن بازبینی در چاپ های آتیه، در صورت صلاحدید، از این پیشنهادات نیز استفاده نماید.
۲۲.

A Review on Chronology of Palace of Kuh-e Khajeh (Qaleh Kaferun) Relying on the Surface Potsherd(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۳, Issue ۲ (۲۰۱۶) 43-60
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۴۲۰
Kuh-e Khajeh in Sistan, a mesa 120m height in respect of Sistan plain flat, is located 20 Km south-west of Zabol. This is one of most important historical area in Sistan. In account of its religious and political importance, a series remarkable of structures were built on its flat surface and eastern slight slopes since very ancient times. Despite of the studies of archaeologists and scholars, there have been provided no certain chronology about it and a few studies which have been done are merely based on the architecture of this site. In this research, based on the pottery data it is tried to make a relative chronology on palace of Kuh-e Khajeh. In doing so, the required data was gathered under systematic survey method in the castle’s area. Considering that the recognizing the potteries’ specifications is an important task in the archaeological studies, therefore, the study of potteries’ specifications was given a specific priority. And in doing so, the collected remarkable potteries from the site were classified and typologically studied, accordingly. According to the results obtained from the typology of potteries, Kuh-e Khajeh palace has had three different settlement phases: the first was Parthians, the second was Sassanids and the third was known to be the Islamic phase (6-8 AH centuries), respectively.
۲۳.

پژوهشی بر شهر باستانی فسا در دوران اولیه اسلامی بااستناد به مطالعات باستان شناسی و قرائن تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۹)
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی یاستان شناسی آثار هنری و بومی ملل
تعداد بازدید : ۹۸۹ تعداد دانلود : ۷۰۱
۲۴.

دگردیسی خدایان در ایلام باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: تمدن ایلام مذهب ایلامیان نقش خدایان نقوش اساطیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹۶ تعداد دانلود : ۳۲۳۱
تمدن ایلام، مهم ترین تمدن باستانی و بومی سرزمین ایران پیش از تشکیل حکومت های آریایی ماد و هخامنشی است که با مرکزیت شوش، از حدود 3200 ق.م. وارد عصر شهرنشینی شده و در 646 ق.م. به دست آشوری ها از صحنه تاریخ کنار گذاشته شد. یکی از مهم ترین ارکان تمدن ایلامیان مذهب و جهان بینی خاص آنان است که با ساخت معابد، پیکره خدایان، مراسم و آیین های مذهبی مانند قربانی و نذورات و... جلوه گر می شود. بر اساس مدارک و شواهد باستان شناختی مذهب ایلامیان در گذر زمان بسیار دگرگون شده است که مهم ترین وجه این دگرگونی را می توان در اشکال مختلف خدایان ایلامی به طرزی آشکار مشاهده کرد. مقاله حاضر می کوشد تا با تکیه بر شواهد باستان شناختی، سیر تحول اشکال خدایان ایلامی را از آغاز شکل گیری تا سقوط این تمدن در قالب ظاهر: حیوانات (دیوسانان)، ترکیب حیوان – حیوان، ترکیب انسان – حیوان، انسان و در نهایت به صورت ایزدانی مجرد و نادیدنی به نمایش بگذارد.
۲۵.

روابط فرهنگی و مذهبی پارسیان هند با زرتشتیان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۵

کلید واژه ها: پارسیان هند زرتشتیان ایران روابط مذهبی انجمن های زرتشتیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۰۸
چگونگی تداوم کیش باستانی زرتشتی تا کنون، با وجود موانع و مشکلات بیشماری که در دوره های مختلف پیش روی پیروان این کیش بوده، به خصوص پس از فروپاشی حکومت ساسانیان قابل تأمل است و بررسی روابط زرتشتیان پس از ورود اسلام به ایران، می تواند در این مورد راهگشا باشد. این پژوهش می کوشد تا ضمن بررسی روابط فرهنگی و مذهبی بین پارسیان هند و زرتشتیان ایران، چگونگی روابط بین آنها را تبیین و به فواید این ارتباطات برای پیروان این کیش در هند و ایران و نیز پیامدهای آن اشاره نماید. مطالعات نشان می دهد که پارسیان هند با زرتشتیان ایران بطور پیوسته در ارتباط بوده اند. البته گاهی بنا بر اوضاع متشنج داخلی یا سیاسی حاکم بر فضای دو کشور، این دو جامعه ی دینی از حال یکدیگر بی خبر می ماندند؛ اما به محض آرامش اجتماعی و سیاسی، مراودات آنان در زمینه های مختلف آغاز می گردید. روابط فرهنگی و مذهبی این دو جامعه که در ابتدا برای کمک به پارسیان هند شکل گرفت؛ در دوره های متأخر برای کمک به زرتشتیان ایران ادامه یافت و این روند موجب گردید تا این دین کهن وش کماکان هویت و اصول مسلم خود را حفظ نماید. روش پژوهش حاضر، از نوع تحقیقات تاریخی است که بر اساس آن مدارک و اطلاعات مکتوب از منابع معتبر گردآوری و آن گاه با استدلال قیاسی و تحلیل های منطقی به نتایج علمی و معتبر دست می یابد.
۲۶.

Tomb-e Kharg: A significant Seleucid/ Parthian site in Roudbar Plain within Halil Rud Basin, Southeastern Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۲, Issue ۲ (۲۰۱۵) 85-114
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۲۲۷
Archaeologically, the Roudbar plain is one of the richest and most outstanding regions in the south east of Iran. Tomb-e Kharg, is the largest site in this region. The site is a multi-period one, but based on the surface material, the main settlement belongs to the historical period. Some things remain unknown about these periods in south-eastern Iran and lack of any reference to them in the authentic authorities, makes this region necessary to be aimed of a particularly urgent archeological research as an underlying and reliable reference. To do this, a topographic map of the mound, as well as the grid map was laid out, in which the region was divided into 10×10m 2 regions. By means of simple random sampling method, 10% of the squares were then sampled. In the light of the study on the collected cultural material, the main settlement dates back to periods ranging from the first millennium BC up to the 8 th or 9 th AD centuries. Moreover, there are some items of painted grey ware, suggesting that this mound leads back to 3 th millennium BC.
۲۸.

معرفی لیوان های بومی محوطه هخامنشی دهانه غلامان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پیام باستان شناس سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲ 57 - 77

کلید واژه ها: لیوان دهانه غلامان سفال دوره هخامنشی آمار کمّی ویژگی های ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۸۶
شهر دهانه غلامان از مهمترین محوطه های کاوش شده از دوره هخامنشی در جنوب شرق ایران است. این محوطه در سال ۱۹۶۰ میلادی توسط امبرتو شراتو شناسایی شد. دهانه غلامان طی دو دوره مورد کاوش قرار گرفته است. دوره اول سالهای ۱۹۶۲-۱۹۶۵ میلادی توسط هیأت ایتالیایی به سرپرستی امبرتو شراتو، دوره دوم مربوط به سالهای ۱۳۷۹-۱۳۸۴ شمسی است که توسط هیأت ایرانی به سرپرستی سیدمنصور سیدسجادی مورد کاوش قرار گرفت. همچنین، مطالعات اخیر آرکئوژئوفیزیک توسط کوروش محمدخانی از دیگر فعالیت های باستان شناختی در این محوطه است. سفال تنها یافته منقول ارزشمند محوطه دهانه غلامان طی کاوش های یاد شده است. بنابراین، مطالعه این داده بسیار مهم در شناخت صنعت و سنت سفالگری دوره هخامنشی در منطقه جنوب شرق بسیار سودمند خواهد بود. یکی از گونه های گزارش شده در این محوطه لیوان های دهانه غلامان است. نوشتار حاضر بر مبنای نتایج بدست آمده از تحلیل های آماری و مطالعه متغیرهای کمی ۴۱۲ قطعه لیوان تدوین شده است. برای نیل به این مقصود تک تک لیوانها از جنبه متغیرهای گوناگون مطالعه و ثبت شده اند. تحلیل آماری ویژگی های فنی و تکنیکی آنها نشان می دهد که این ظروف با معیارهای مشخص و برای منظوری خاص در دهانه غلامان تولید می شدند.
۲۹.

پژوهشی در تاریخ و هنر دوره اشکانی

نویسنده:
منبع: پژوهش در تاریخ سال چهارم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۱) 29 - 47

کلید واژه ها: دوران اشکانی هنر پارتی تزئینات معماری هنر هلنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳۹ تعداد دانلود : ۱۰۷۱
در میان سلسله های پادشاهی سرزمین ایران، امپراطوری اشکانی از برجسته ترین دولت ها بشمار می آید؛ چراکه یکی از طولانی ترین و نیرومندترین آنهاست که در تاریک ترین دوران تاریخی به مدت 470 سال دفاع از ایران را برعهده گرفت. حکومت اشکانی (225ق.م تا 226 م) یکی از سلسله های پادشاهی دوران تاریخی ایران است که آثار باستانی قابل توجهی از این دوره در مرزهای کنونی ایران یا خارج از آن شناسایی شده، لیکن درباره دوره اشکانیان، اطلاعات ما در زمینه مسائل تاریخی بسیار اندک و محدود است. مدارکی که ما را در این امر یاری می کند به جزء چند نوشته مختصر بر روی پوست، تعدادی کتیبه و سفال نوشته های نسا، که مربوط به خود اشکانیان است، بقیه را متونی تشکیل می دهد که توسط یونانی ها و رومی ها نگاشته شده است. نگاهی به تاریخ این دوران نشان می دهد که اغلب نواحی ایران بخصوص نواحی شرقی و شمال شرقی آن هیچگاه دست از تلاش و ستیز برنداشتند و مبارزه ای پیگیر و بی امان را دنبال می کردند. نکته ی دیگر در بررسی خصوصیات هنر این دوران، عامل تسلط سیاسی و وجود یک ساتراپ یونانی بمنزله ی نفوذ فرهنگ یونانی است. بنابراین با توجه به آنچه که گفته شد ملاحضه می گردد که بطور ضمنی بوجود یک هنر مشخص پارتی پی می بریم که در میان آن نفوذ و پیوند با هنر هلنی را نمی توان نادیده گرفت. این مقاله به تاریخ و هنر در عصر اشکانی نگاهی کوتاه افکنده و به بررسی علل و چگونگی بنیان سلسله اشکانی، سرانجام، وسعت و هنر این دوران می پردازد. نوشتار حاضر با توجه به ماهیت این موضوع، روشی توصیفی _ تحلیلی را برای پژوهش برگزیده است تا به ارزیابی منطقی درباره ی آنها دست یابد. بنابراین به روش کتابخانه ای و با تأکید بر منابع اصلی پس از توصیف موضوع به تحلیل و تبیین گوشه و کنار آن خواهد پرداخت.
۳۰.

اردشیر خوره: تختگاه اردشیر پاپکان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پیام باستان شناس سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۹ 107 - 120

کلید واژه ها: سلسله ساسانی اردشیر پاپکان شهرسازی اردشیرخورّه قلعه دختر فیروز آباد طربال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۷
اردشیر پاپکان، بنیانگذار سلسله ساسانی به شهرسازی اهمیت فراوانی می داد. وی مبادرت به ساخت تعداد زیادی شهر نمود که اکثر مورخین و جغرافیانگاران سده های نخست اسلامی به آنها اشاره کرده اند. بزرگترین و مهم ترین شهر اردشیر، شهرگور یا اردشیر خوره نام داشت که در نزدیکی فیروزآباد فارس قرار دارد. این شهر که در واقع پایتخت اردشیر محسوب می گردید همانند برخی از شهرهای پارتی دارای طرحی مدور بود. در میانه شهر برجی رفیع مشهور به طربال قرار داشت که مظهر الهه آب، آناهیتا بود و در مجاورت آن کاخی عظیم ساخته بودند. علاوه بر توصیف جغرافیانگاران اسلامی از بناهای مهم شهر، در سده های اخیر نیز باستان شناسان با کاوش هایی که در آن انجام داده اند، اطلاعات مفیدی از تأسیسات و چگونگی آن بدست آورده اند. این شهر پس از پیروزی اردشیر بر اردوان پنجم ساخته شد و متعاقب آن کاخی باشکوه به نام کاخ اردشیر در نزدیکی شهر و در محلی خوش آب و هوا بنا گردید تا در خور شأن و شوکت شاهی چون اردشیر در پایان روزهای زندگی و کناره گیری از سلطنت باشد. اردشیر قبل از پیروزی بر اردوان، بر قله رفیعی در تنگاب که دسترسی به آن بسیار دشوار بود، دژی مستحکم و استوار بنا نمود تا ضمن به چالش کشیدن شاه اشکانی و اعلام استقلال سیاسی، ارتش کوچک خود را در مقابل تهاجمات اردوان حفظ و نقشه آزادسازی ایران را در آنجا پی ریزی نماید و به استحکام پایه های قدرت و انسجام نیروهای نظامی خود بپردازد.
۳۱.

برهم کنش های فرهنگی زرنکه با ساتراپی های شرقی امپراتوری هخامنشی با استناد به صنعت سفالگری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال پنجم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱۴

کلید واژه ها: سیستان سفال شبه قاره ی هند دهانه ی غلامان دوره ی هخامنشی ساتراپ های شرقی هخامنشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۸ تعداد دانلود : ۸۹۸
شهر دهانه ی غلامان سیستان، یکی از محوّطه­های شناخته شده و کلیدی در بخش شرقی امپراتوری هخامنشی به شمار می­رود. نمایندگان ساتراپ زرنکه (سیستان) بر پلکان­های شرقی آپادانای تخت جمشید در حال آوردن هدایایی مانند گاو و سپرهای بلند نقش گردیده­اند. علاوه بر این، نمایندگان سایر ساتراپی­های شرقی مانند هندیان، آراخوزیه و گنداریان نیز در حال حمل هدایای خود به بارگاه شاهی هستند. هم اکنون شرقی­ترین ایالات این امپراتوری ایرانی در خارج از مرزهای کنونی آن و در کشورهای افغانستان، پاکستان و هند واقع شده است. متون کتیبه­ها و نقش برجسته­های هخامنشی، آشکارا بیانگر اهمّیّت ایالت­های شرقی امپراتوری از جمله ساتراپ­های هنیدوش، آراخوزیایی و گنداریان است. تکرار اسامی آن­ها پس از مراکز حکومتی در فهرست­های ایالتی، همچنین عمل جسورانه مسلح بودن آن­ها در برخی نقوش و اخذ مالیات سنگین از ایالات شرقی جملگی بیانگر اهمّیّت سیاسی این بخش از امپراتوری است. کاوش­های صورت گرفته در سیستان، پاکستان و افغانستان بسیاری از زوایای گنگ و مبهم تاریخی این ایالات را نمایان ساخت و نشان داد که ساتراپی­های مذکور علاوه بر ارتباطات فرهنگی نزدیک با یکدیگر، در بسیاری از زمینه­های تمدّنی و سیاسی بر هم­ کنش­های فراوانی داشته­اند؛ به گونه­ای که با مشاهده­ی آثار هم­دوره در محوّطه­های باستانی این ساتراپی­ها، می­توان یگانگی فرهنگی را آشکارا در بین آن ها مشاهده نمود. برای این منظور، محوّطه­های باستانی بَلَمبَت، اکرا و چارسَدا در پاکستان که لایه­های هخامنشی دارند، با محوّطه­ی نادعلی (سرخ داغ) در افغانستان و محوّطه­ی هخامنشی دهانه ی غلامان در سیستان مورد مطالعه قرا گرفتند وسفالینه­های آن ها با یکدیگر از نظر تکنیک و ویژگی­های فنّی و شکلی، هدف مقایسه های گونه­شناختی قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعات نشان داد که سیستان در دوره ی هخامنشی بیش از نواحی داخلی ایران، با مناطق شرقی ارتباط و پیوند داشته است.
۳۲.

Archaeological Survey of Kooh-e Khajeh in Sistan(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۱۸, Issue ۱ (۲۰۱۱)
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۹۷
Kooh-e Khajeh (Kajeh Mountain), with 120m height and 2-2.5km in diameter, is located at Hamoon Lake like an island. Since the archaic era, due to its specific geopolitical location, religious sacredness, and the natural beauty especially at the times of water-richness at Hamoon, this place caused the formation of settlements. Based on an intensive archaeological survey conducted in this region, seventeen sites have been identified of which thirteen possess earthenware. Through typological and chronological studies of potteries found at surface level, two era of settlement have been identified in this Mount: one refers to the pre-Islam era beginning from 3rd century B.C. until the end of Sassanians; the second belongs to the Islamic era particularly on the basis of glazed potteries scattered on the surface as well as some structures built during 6th and 8th century Hegira. The buildings and structures related to the pre-Islam era include palaces, defensive forts and citadels, and temples, whereas; the buildings of the Islamic era are exclusively related to some religious places such as shrines, mausoleums and cemeteries.
۳۳.

چهارقاپی، آتشکده ای در کوست خوربران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال هشتم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱۸

کلید واژه ها: ساسانیان خسروپرویز آتشکده چهارتاقی قصرشیرین چهارقاپی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۹ تعداد دانلود : ۸۷۲
چهارتاقی قصرشیرین معروف به چهارقاپی با اضلاع 25 متر یکی از بزرگ ترین آتشکده های ایران در دوره ساسانی به شمار می رود که با استناد به منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی احتمالا در اواخر این سلسله ساخته شده است. بنای مذکور که در مجاورت کاخ خسرو قرار داشت، معبدی برای ساکنان کاخ به شمار می رفت تا تشریفات دینی خود را در آن به جای آورند. مجاورت این بنا با کاخ نشانگر وابستگی دین و دولت در حکومت ساسانی به یکدیگر است. چهارقاپی با وجود اینکه توسط رومیان تخریب و بعدها با تغییر حکومت و مذهب در ایران به حال خود رها شد، با گذشت زمان طولانی از ساخت آن، دارای پی و گوشواره ای بسیار مستحکم و جالب توجه است که عظمت آن را در زمان آبادانی آشکار میسازد. چهارقاپی با چهار درگاه ورودی در زمره آتشکده هایی قرار دارد که علاوه بر دارا بودن دالان طواف، از تزیینات معماری داخلی فوق العاده زیبایی نیز برخوردار بوده است. پیرامون این سازه مذهبی مجموعه ای از اتاق و تاسیساتی قرار داشته که در سال های اخیر بخش هایی از آنها در نتیجه کاوش های باستان شناسی کشف و تا حدودی مرمت شده است. سبک معماری این بنا کاملا ساسانی و با استفاده از مصالح بوم آورد از قبیل لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده و بر فراز آن گنبدی رفیع قرار داشته است. این مقاله کوشیده است تا با استفاده از منابع مورخین و جغرافیانگاران دوره اسلامی (رهیافت تاریخی) و نیز پژوهش های باستان شناسی سیمای روشنی از چهارقاپی ارایه و عملکرد آن را به عنوان یکی از مراکز دینی ساسانیان در اواخر این سلسله در کوست خوربران آشکار سازد.
۳۴.

معبد سکایی تاکسیلا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال دوم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۳

کلید واژه ها: سکاها تاکسیلا معبد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۶ تعداد دانلود : ۷۱۲
سرزمین سند از قرن ششم ق.م تا قرن دوم میلادی پذیرای اقوام ایرانی و یونانی بود که این سرزمین حاصلخیز را یکی پس از دیگری به تصرف خود در آوردند. هر یک از این اقوام، سعی نمودند تا پس از استقرار در منطقه ی، مظاهر تمدنی و دینی خود را به نوعی در آنجا گسترش دهند. از بارزترین عناصر فرهنگی اقوام بیگانه در منطقه ی سند می توان به شهر باستانی تاکسیلا اشاره نمود که توسط یونانی ها و بر اساس سبک شهرسازی آنان بنیاد گذاشته شد. پس از یونانی ها، اقوام سکایی(هند و سکایی و هند و پارتی)این شهر را به عنوان پایتخت برگزیدند. سکاها ضمن پیروی از عناصر معماری، هنر و شهرسازی یونانیان، برخی از عناصر ایرانی را نیز به آن افزودند. چنان که معبد جندیال، واقع در دروازه ی شمالی تاکسیلا دارای شکلی ترکیبی از عناصر معماری یونانی و ایرانی گردید.
۳۵.

بررسی ویژگی های محیطی شهر تاریخی زاهدان کهنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه سال هشتم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲۰

کلید واژه ها: بادهای 120 روزه زاهدان کهنه دارالحکومه ویژگی های محیطی مطالعات ژئومورفولوژی نقشه های استاندارد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱۱ تعداد دانلود : ۱۴۵۸
شهر تاریخی زاهدان کهنه در 20 کیلومتری جنوب شرقی زابل و در شمال حوزه ی زهک سیستان واقع شده است. این شهر از پنج بخش مجزا به نام های قلعه، ارگ اول یا ارگ زبرین، ارگ دوم یا ارگ فرودین، شارستان و ربض تشکیل شده است. شهر تاریخی زاهدان کهنه به روزگار حیات و آبادانی، یکی از بزرگترین شهرهای ایران به شمار می رفت و در طول سده های 5 تا 9 هجری قمری مرکزیت سیستان را بر عهده داشته است. از وسعت این شهر مهم سیستان، به دلیل آن که مجموعه ی آثار و عوارض مصنوعی موجود در ربض آن با گذشت زمان و دخالت عوامل مختلف طبیعی و انسانی از بین رفته اند، اطلاع دقیقی در دست نیست لیکن وسعت مجموعه ی قلعه، ارگ و شارستان محصور آن به 272/248/3 متر مربع می رسد.
۳۶.

پژوهشی بر مناصب لشگری دوره ساسانی با استناد به منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۴

کلید واژه ها: ساسانی خسرو انوشیروان اران سپاهبدی هزار پت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷۵ تعداد دانلود : ۱۲۸۸
عناوین و مناصب لشگری ساسانی طی ادوار مختلف و در گذر از مرحله ای به مرحله ی دیگر و گاه به تبعیت از سیاست های خاص هر یک از پادشاهان، دستخوش تغییرات چشمگیری گردیده است. یکی از این مناصب عنوان هزارپت است که علاوه بر دارا بودن معادل بسیار که هر یک در دوره ای خاص مرسوم و پس از آن منسوخ شد، به لحاظ کارکرد واقعی نیز با آشفتگی مقطعی و زمانی مواجه بوده است. چنانکه در دوره ای خاص یک منصب لشگری و در برهه ای دیگر منصبی لشگری - کشوری بوده است. تفویض مقام اران سپاهبدی به چهار نفر از سرداران و به تبعیت از آن ایجاد چهار شکل مشخص سواره نظام که خود متاثر از تقسیمات کشوری - لشگری زمان خسرو انوشیروان است، از دیگر تغییرات سازمان نظامی سلسله ساسانی محسوب می گردد. علاوه بر این، مناصب موروثی کشور نیز از این قاعده مستثنی نبود. به گونه ای که با نقض برخی قوانین کشوری، انحصاری بودن تعدادی از مشاغل خاص نزد خاندان های بزرگ از میان رفت.در این پژوهش سعی شده است با استناد به منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی به اصل و ماهیت وجودی القاب و عناوین لشگری دوره ساسانی پرداخته شود تـا بـر اساس آن سیمای حکومتی و نظامی این دولت در حد مقدور آشکار و زوایای تاریک آن روشن گردد. از سوی دیگر کندوکاو پیرامون پیدایش هر یک از مناصب نظامی، میزان اختیارات و سرانجام تغییر و تحول آنها در ادوار بعد از دیگر مباحث این نوشتار است. معمولاً گفته می شود که ساسانیان بر خلاف حکومت اشکانیان موفق به تشکیل یک دولت متمرکز و منسجم در زمینه ی تشکیلات اداری و مذهبی گردیدند. از این رو در این مقاله تلاش گردیده است تا با استناد به القاب و عناوین متعدد نظامی که در این دوره به وجود آمد، به فرضیه فوق در حد مقدور پاسخ داده شود.
۳۷.

عبور از گدروزیا

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی پاییز ۱۳۸۸ شماره ۳

کلید واژه ها: ایران بلوچستان اسکندر مقدونی گدروزیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴۶ تعداد دانلود : ۱۰۷۰
اسکندر مقدونی در سال 325 ق.م. در دهانه رود سند تصمیم به بازگشت به غرب را گرفت. در نقشه ترسیمی وی سپاه بزرگ مقدونی که اینک از ملیت های مختلف تشکیل شده بود، به فرماندهی خود وی از طریق سواحل گدروزیا (دریای عمان) سفر جنگی خود را آغاز نمود، در حالی که ناوگان دریایی او به سرکردگی نئارخوس در آبهای این دریا نیروی زمینی را حمایت می کرد. جغرافیانگاران یونانی در این عهد بلوچستان را به سه بخش به نامهای اوریتیایی، سواحل ماهی خواران و گدروزیا تقسیم کرده بودند.اسکندر هنگام عبور از مناطق سه گانه فوق با مسایل و پدیده هایی روبه رو گردید که تا پیش از این، برای وی و سپاه نیرومندش چندان شناخته شده نبود. در واقع، سختی این مسایل بیش از تمام سختیهایی بود که خود وی و لشکریانش از آغاز جنگ در کناره رود گرانیکوس تا خاتمه آن در دهانه رود ایندوس تجربه کرده بودند.اسکندر می دانست که سرزمین گدروزیا دارای طبیعتی خشن و فاقد منابع غذایی لازم برای تغذیه سپاه و تعلیف احشام است، با وجود این، وی از سر نخوت و غرور و برای نشان دادن قدرت مافوق بشری خود مصمم گردید تا از آن عبور نماید. با همه این اوصاف، آیا اسکندر توانست به اهداف جاه طلبانه و بلندپروازانه خود جامه عمل بپوشاند؟با توجه به این موضوع که بلوچستان فاقد یک نظام شهری متمرکز و پیشرفته بوده است، مورخان و جغرافیانگاران چگونه به این موضوع نگریسته اند؟ در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر پاسخگویی شفاف به دو پرسش فوق، نسبت به مجموعه عملیات اسکندر و لشکریان او در خاک گدروزیا، چگونگی برخورد آنها با طبیعت و پدیده های جغرافیایی و از سوی دیگر، ترسیم جغرافیای تاریخی منطقه با استناد به نوشته های مورخان و جغرافیانگاران یونانی به روش توصیفی– تحلیلی اقدام شود
۳۸.

دیرینه شناسی اسطوره ی ضحاک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۸۵ شماره ۶

کلید واژه ها: شاهنامه باستان شناسی اوستا اسطوره شناسی ضحّاک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸۳ تعداد دانلود : ۱۴۵۰
در این مقاله مباحث زیر مورد بررسی قرار گرفته است: الف: ساختمان صفت که در جهانگشای چهار نوع صفت به کار رفته است. ب: تعدد موصوف و صفت: در جهانگشای برای یک موصوف گاهی بیش از یک صفت آمده است. تعدد صفت هم قبل از موصوف و هم بعد از موصوف به چشم می خورد. ج: مطابقت موصوف و صفت در شماره در زبان فارسی صفت همیشه مفرد است موصوف چه مفرد باشد چه جمع؛ اما در کتب قدیم و از جمله جهانگشای تحت تاثیر زبان عربی مطابقت موصوف و صفت زیاد بکار رفته است. د: مطابقت موصوف و صفت در جنس؛ در زبان فارسی جنس دستوری وجود ندارد اما تحت تاثیر زبان عربی در کتب قدیم و از جمله جهانگشای مطابقت موصوف و صفت قابل توجه است. ه: درجات صفت، در جهانگشای 3 نوع صفت: مطلق، تفضیلی و عالی به کار رفته است که هر یک انواعی دارند.
۳۹.

تأثیر هیدرولوژی و محیط جغرافیایی بر استقرارهای باستانی حوزه زهک سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا ۱۳۸۴ شماره ۱ (پیاپی۳۸)

کلید واژه ها: سیستان جغرافیا باستانشناسی بررسیهای باستان‌شناسی حوزه زهک هیدرولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴۶ تعداد دانلود : ۹۲۰
تأثیر عناصر و پدیده‌های جغرافیایی بر انسان و زندگی او فراوان است. این تأثیرات را می‌توان حداقل بر جذب و دفع گروههای انسانی، نوع و شکل سکونتگاه، محوطه‌های استقراری و جابه‌جایی آن، میزان بهره‌وری از منابع طبیعی، جمعیت و … مشاهده کرد. در ایـن مقـاله سعی شده است تا بر اساس بررسیهای باستان‌شناسی ـ که در حوزه زهک سیستان صورت گرفت ـ به نقـش جغرافیا و به خصوص هیدرولوژی در شکل‌گیری و نابودی تمدنهای مختلف سیستان و حوزه زهک پرداخته شود. تأسیس تاریخ استقرار، زمان ترک محوطه‌ها و مجموعه علل آن در هر یک از محدوده‌های مطالعه شده، از مهمترین اهداف در پژوهش مورد نظر است. روش بـررسی بـه صـورت پـیمایش مـیدانی و سـیستماتیک انـجام شـد. در ایـن روش نمـونه‌های شاخص فرهنگی (سفال) جمع‌آوری شد؛ سپس مطالعات باستان‌شناسی روی آنها انجام گرفت. نتایج حاصل از این بررسی موجب شد تا شاخص انگاره‌های زیستی و استقراری این منطقه ابزار لازم را در بازسازی محیط جغرافیایی آن در دوره‌های مختلف زمانی (پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی) فراهم سازد

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان