نصرالله مولایی هشجین

پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی - تحلیلی است، و به دنبال بررسی توسعه اقتصادی با تاکید بر زیرساخت های ضروری با محوریت راهبرد مهندسی جغرافیایی فضا در روستا های شهرستان شفت می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل های وزن دهی شانون و استخراج صفحه برازش، و FARAS، و نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن و مدل شانون نشان داد، در تمامی روستاهای محدوده مطالعاتی به استثنای تعدادی از روستاهای غیر منطبق بر رفتار مدل های ارائه شده رابطه مستقیمی بین توسعه اقتصاد روستایی و زیر ساخت های ضروری وجود دارد، اما در بررسی موارد استثناء هم نکاتی به چشم خورد که حائز اهمیت است و می توان از آن به عنوان نقصان ناشی از نادیده گرفتن نقش جغرافیایی نواحی در برنامه ریزی توسعه ای روستایی در مقیاس دهستانی در محدوده مطالعاتی مورد بررسی قرار داد. همچنین نتایج مدل آراس فازی نشان داد، به ترتیب: توسعه سرمایه گذاری بخش دولتی در شهر با مقدار وزن 519/0، افزایش عرضه نیروی کار با مقدار وزن 422/0، ارتقای رضایت از درآمد با مقدار وزن 400/0، ارتقای رضایت شغلی با مقدار وزن 384/0، ارتقای امید به آینده شغلی در روستا با مقدار وزن 344/0، افزایش پس انداز با مقدار 323/0، ایجاد بازار های نو برای فروش محصولات داخلی با مقدار وزن 312/0، ارتقای سلامت ناشی از کار با مقدار وزن 313/0، توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی در شهر با مقدار 310/0، بیشترین و کمترین میزان تاثیرپذیری را از زیرساخت ها به خود اختصاص داده اند.

امروزه به دلیل اثرات چشمگیری که فعالیت های گردشگری در اقتصاد مناطق پذیرنده گردشگران برجای می گذارد، توجه فراوانی به این زمینه از فعالیت معطوف می شود. اینمقاله راهکارهای توسعه گردشگری در ناحیه اشکورات شهرستان رودسر با  توجه به قابلیت ها و محدودیت های بخش گردشگری این ناحیه و تعیین و ارائه راهبردهاراهکارهای مناسب به منظور توسعه گردشگری را  مورد بررسی قرار داده است. از این رو مقاله حاضر از  نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی بدست آمده است. جهت ارائه راهبردها و راهکارهای مناسب از طریق تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها،  از مدل تحلیلی SWOT استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هر چند ناحیه اشکورات از قابلیت ها و در نتیجه نقاط قوت زیادی در زمینه گردشگری و با توجه به فرصت های پیش روی آن جهت  توسعه این فعالیت برخوردار است، ولی ضعف ها و تهدیدهای نیز در این زمینه مشاهده وجو دارد که با توجه به کوهستانی بودن ناحیه اشکورات و آستانه آسیب پذیری آن به ویژه از نظرامکانات و تأسیسات گردشگری و مسائل زیست محیطی، تدوین و ارائه سیاست های مناسب با ویژگی های جغرافیایی ناحیه مورد مطالعه در راستای رفع موانع و محدودیت ها و  بهره برداری بهینه از مزیت های نسبی آن، احساس می شود.

سیاست ارتقای روستاها به شهر، از جمله سیاست های نوینی است که اغلب کشورهای در حال توسعه آن را به منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان نواحی روستایی به کار می گیرند. در این راستا کشور ایران طی سه دهه اخیر این سیاست را با هدف ارتقای کیفیت زندگی و جلوگیری از ورود مهاجران روستایی به شهرهای بزرگ، دنبال کرده است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی نقش سیاست تبدیل روستاها به شهر در کیفیت زندگی ساکنان محلی، از طریق مطالعه شاخص های عینی است. محدوده انجام تحقیق، شهرهای بُردِخون و بَنَک در استان بوشهر می باشد. روش تحقیق؛ توصیفی- تحلیلی است و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسش نامه از 278 سرپرست خانوار بدست آمده است. تحلیل داده ها نیز از طریق نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج به دست آمده بر اساس T-test در دو زمان قبل و بعد از شهر شدن نشان می دهد که سیاست ارتقای روستا به شهر باعث بهبود چشمگیر کیفیت زندگی در هر دو شهر بُردِخون و بَنَک شده است. طبق نتایج روش آماری تحلیل مسیر، در هر دو شهر مؤلفه «امکانات خدماتی» بیشترین تأثیر را برکیفیت زندگی داشته است. اما کمترین تأثیرگذاری در شهر بردخون به مؤلفه «اطلاعات و ارتباطات» و در شهر بنک به مؤلفه «امکانات فراغتی» تعلق گرفته است.

پژوهش حاضر با هدف تبیین راهکارهای توسعه اقتصادی روستاهای رشت انجام شده است. به لحاظ هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. به منظور تحلیل اطلاعات از مدل های (SWOT، AHP) و نرم افزار SPSS استفاده شده اشت. نتایج نشان داد از بین "راهبردهای رقابتی"، تاکید بر قابلیت های محلی و ایجاد اشتغال برای نیروهای موجود در روستاهای محدوده، در بین "راهبردهای تنوع بخشی"، ایجاد انگیزه به منظور افزایش محصولات و فعالیت های کشاورزی به جای استقرار صنایع وابسته به شهر، از میان "راهبردهای بازنگری" توسعه و آموزش کسب و کار های خرد در بین زنان روستایی و از جمع "راهبردهای بازنگری" نیز، حمایت از روستاییان از طریق وام های کم بهره به منظور ایجاد و رونق کسب و کار های خرد روستایی، بیشترین سهم را در پیش بینی تغییرات مثبت متغیر وابسته (توسعه اقتصادی) داشته است. همچنین بنا به نتایج تحلیل مسیر، در راهبردهای رقابتی، استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در محدوده مورد مطالعه با توجه به عدم ایجاد آلودگی های زیست محیطی و همچنین اعلام موافقت توسط کارشناسان ومدیران (محلی –دولتی، در راهبردهای تنوع بخشی، راهکار ایجاد انگیزه به منظور افزایش محصولات و فعالیت های کشاورزی به جای استقرار صنایع وابسته به شهر، در راهبردهای بازنگری، راهکار توسعه مهارت های جدید تولیدی و در راهبردهای تدافعی، راهکار حمایت از روستاییان از طریق وام های کم بهره به منظور ایجاد و رونق کسب و کار های خرد روستایی، بیشترین تاثیر مستقیم را بر توسعه اقتصادی روستا های رشت به خود اختصاص داده است.

سی و سومین کنگره بین المللی جغرافیا از 31 مرداد تا 4 شهریور ماه سال جاری (1395 ه .ش.) در مرکز همایش های ملی چین، شهر پکن با حضور جغرافیدانان جهان برگزار گردید. این کنگره به همت اتحادیه بین المللی جغرافیا ( IGU ) و انجمن جغرافیایی چین و حضور فعال تعداد قابل توجهی از جغرافیدانان در 41 کمیسیون تخصصی و جلسات افتتاحیه و اختتامیه به کار خود پایان داد. سی و چهارمین کنگره بین المللی در سال 2020 م. (1399 ه . ش.) در شهر استانبول کشور ترکیه برگزار خواهد شد. در این کنگره جغرافیدانان ایران با ارایه تعداد 46 مقاله با 1.8 درصد از کل مقالات در بین کشورهای مختلف جهان رتبه هشتم را از آن خود کرده است.

در این تحقیق سعی شده تا گردشگری به عنوان ابزاری برای رشد و پیشرفت روستاها به منظور دستیابی به توسعه گردشگری روستایی وتوسعه روستایی مدنظر قرار گیرد. آن چه که به ارتباط  میان گردشگری روستایی و توسعه پایدار روستایی قوت می بخشد تعامل این دو مقوله در چهار چوب فضاهایی است که انواع تیپ های گردشگری روستایی را به وجود می آورد، گردشگری مزرعه ای، باغی، تاریخی، انسانی و طبیعی خود می توانند عاملی برای جذب گردشگران در این مقوله باشند. تدوین شناسنامه توریستی برای روستاها از حیث هدف جنبه کاربردی پژوهش حاضر را در چهار چوب روش شناسی توصیفی - تحلیلی تبیین می کند.در نتیجه مجموعه راهکارهایی که در بخش کوهپایه ای استان گیلان ارایه می گرددبا توجه به مباحث توسعه گردشگری روستایی بیان خواهد شد.

عمران روستاها با تأکید افراطی بر عناصر کالبدی و بدون برقرار ارتباطی نظام وار و هدفمند با سایر وی ژگی های ساختاری- کارکردی حاکم بر فضای جغرافیایی از اولویت خاص برخوردار شده است. مقاله حاضر عوامل مؤثر در موفقیت اجرای طرح های هادی روستایی در بخش شرقی استان گیلان را با تأکید بر عوامل جغرافیایی مورد بررسی قرار می دهد. روش کلی تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی بوده و داده های اصلی مورد استفاده در آن بر اساس نظر سنجی از ساکنان روستاهای مورد مطالعه بدست آمده است. نتایج عمده بدست آمده از این تحقیق عبارت است از : موقعیت استقرار، فاصله روستا از مراکز شهری و اندازه جمعیت روستا با میزان موفقیت اجرای طرح های هادی روستایی دارای رابطه قوی می باشند. روستاهای واقع در نواحی کوهستانی با اندازه جمعیتی متوسط و دورتر از مراکز شهری از نظر اجرای طرح هادی نسبت به روستاهای واقع در نواحی جلگه ای، نزدیکتر به شهر و با جمعیت بیشتر از موفقیت بیشتری برخوردار بوده اند. شناخت و آگاهی روستائیان از طرح هادی و میزان مشارکت آنها در جریان تهیه و اجرا، از عوامل مهم دیگر در دستیابی به اهداف این طرح ها هستند. 

  یکی از مقوله های مهم دربرنامه ریزی شهری، تعیین مکان مناسب برای استقرار کاربری های شهری است. فعالیت های گوناگون شهری هرکدام نیازمند فضای مناسب خود می باشد و امکان استقرار آنها در هر ناحیه ای از شهر وجود ندارد. توزیع فضایی- مکانی شعب بانک ها یکی از مسائل مهم در برقراری عدالت فضایی است که از نظر رویکردهای توسعه پایدار در کانون توجه خدمات رسانی و توسعه قرار دارد. شهر رشت 274 واحد بانکی دارد، به نظر می رسد در نقاط مختلف این شهر به صورت نامطلوبی توزیع شده باشند در این خصوص سوال اصلی تحقیق کشف ضوابط توزیع فضایی واحدهای بانکی در شهر رشت است. جهت پاسخ گویی به آن از روش توصیفی- تحلیلی و تکنیک های تحلیل فضایی استفاده شده است. برای این منظور نخست بر اساس ادبیات تحقیق به استخراج شاخص ها مبادرت شد سپس ضوابط توزیع فضایی بانک ها را تعریف و بر اساس آن به سؤال های تحقیق پاسخ داده شده است. نتایج تحقیق نشانگر عدم کفایت و عدم تناسب در توزیع واحدهای بانکی در مناطق مختلف می باشد و اغلب بانک ها نقاط حساس و استراتژیک شهر را برای فعالیت های خود برگزیده اند.  

مهمترین ویژگی ساختار اقتصادی روستاهای کشور، فقدان تنوع در بسترهای اقتصادی و فرصت های شغلی است. در این راستا، رویکرد متنوع سازی فعالیت های اقتصاد روستایی به عنوان راهکاری مفید که بسیاری از نظریه پردازان توسعه به منظور کاهش اثرات این ساختار و در چارچوب الگوی توسعه پایدار بر آن تأکید دارند، ارائه شده است.برهمین اساس در این پژوهش به بررسی این مساله و تحلیلی پیرامون موانع و عوامل بازدارنده و تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی روستاهای شهرستان ماسال پرداخته شده است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی است و نظر ماهیت انجام آن توصیفی-تحلیلی و از نظر روش شناسی کمی و کیفی می باشد. جامعه آماری تحقیق نیز 68 نفر از دهیاران و کارشناسان دستگاه های اقتصادی نواحی روستایی شهرستان ماسال می باشند که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته می باشد که گویه های آن با نظرات کارشناسی و اساتید دانشگاهی تهیه و تنظیم گردید. با توجه به اینکه میزان آلفای کرونباخ برای تمامی متغیرهای تحقیق برابر 0.892 بدست آمده ، پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفته است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که 32 عامل بازدارنده در متنوع سازی فعالیت های اقتصادی روستاهای شهرستان ماسال نقش دارد . همچنین، ضرایب بتا استاندارد شده مربوط به ساختارهای نهادی- مدیریتی برابر با 595/0 به دست آمده است که نسبت به سایر متغیرهای مستقل وارد شده در مدل رگرسیون دارای بیشترین مقدار می باشد. بنابراین میتوان گفت که از میان موانع موجود، موانع نهادی- مدیریتی، عمده ترین مانع فراروی متنوع سازی فعالیتهای اقتصادی روستاها بوده است.

مقدمه: در حال حاضر، روستاهای کشور ایران با توجه به ویژگی ها و استعدادهایشان از نارسایی هایی برخورداند که معلول فقدان شناسایی نقاط قوت و فرصت های موجود در سطح محلی می باشند، در این راستا، شهرستان خلخال نیز با داشتن درصد بالای روستانشینی و با توجه به پتانسیل های لازم را برای یک زندگی مطلوب روستایی با چالش های زیادی در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی-مدیریتی) مواجه است، که تاکنون برای آنها تدابیری اندیشیده نشده است.هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر، تعیین و تبیین راهبردهای توسعه روستایی در قلمرو کوچ نشینان شهرستان خلخال می باشد.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی محسوب می باشد، و از لحاظ روش جز روش های کیفی و کمی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دو بخش است، بخش اول کلیه سکونتگاه های روستایی در شهرستان خلخال می باشد. با توجه به ماهیت طرح و به منظور شناخت کامل، تمام شماری صورت گرفته است. بخش دوم: افراد متخصص در گروه (اساتید دانشگاه، متخصصان در حوزه توسعه روستایی)،  افراد مطلع و آگاه (اعضای شورای روستاها و دهیاران) می باشند، که بر اساس نمونه گیری هدفمند تعداد 30 نفر به عنوان جامعه نمونه در این بخش تعیین شدند.قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش در قلمرو کوچ نشینان شهرستان خلخال مورد بررسی قرار گرفته است.یافته ها و بحث: در مجموع 50 نقطه قوت در روستاهای خلخال شناسایی شده است. در میان نقاط قوت عوامل اقتصادی و کالبدی-فضایی با 30 درصد تاثیر، موثرترین نقاط قوت و عامل نهادی-مدیریتی با 4 درصد کم اثرترین بوده است. همچنین تعداد 53 نقطه فرصت در سکونتگاه های روستایی این شهرستان شناسایی شد، در میان نقاط فرصت، عامل اجتماعی-فرهنگی با 19/30 درصد موثرترین و عامل نهادی-مدیریتی با 0 درصد، کم اثرترین بوده است. در نهایت نتایج نشان داد، از بین راهبردهای مطرح شده، توسعه کسب و کار های کوچک برای زنان روستایی با توجه به امکانات و توان روستاها بیشترین میزان اهمیت را در توسعه روستایی خلخال به خود اختصاص داده است.نتایج: بدون عنایت کافی به بررسی عرصه های روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیطی، کالبدی و نهادی-مدیریتی، آنچه اتفاق افتد، نه به نفع مراکز روستایی و نه یاور کانون قلمرو کوچ نشینان خلخال خواهد بود.

تغییرات کارکردی نشان دهنده پیشرفت یا عدم پیشرفت فضای سکونتگاهی می باشد روستاهای جنوب غربی کلانشهر تهران در طول انقلاب اسلامی به دلیل نزدیکی به کلانشهر تهران باتبعیت از شرایط کشور بیش از دیگر روستاهای کشور به دلیل تحت تاثیر قرار گرفتن شهر تهران دچار تغییرات کارکردی زیادی شده اند بطوری که میزان جمعیت پذیری در برخی از روستاها به 7 برابر رسیده  وکشاورزی و دامداری در گذشته اقتصاد غالب این روستاها بوده در حالیکه امروزه سهم کشاورزی 60.1 درصد به 35 درصد رسیده است این امر نشان دهنده کاهش چشمگیر میزان سطح اراضی کشاورزی بوده،صنعت و خدمات قبل از انقلاب کمترین درصد را به خود اختصاص داده بودند در حال حاضر  بالاترین جایگاه از نظر اقتصادی و کارکردی را در محدوده مورد مطالعه دارند بنابراین مهاجرپذیری روستاهای جنوب غربی و سیاست دولت ها موجب تغییرات کارکردی در این روستاها زیاد شده،برخی از روستاها از حالت روستایی به شهری تبدیل کرده است.بنابراین جمعیت پذیری،سیاست ها و شرایط توپوگرافی مهمترین عامل برای تغییرات کارکردی روستاها بوده است.

مقدمه: گسترش گردشگری از پدیده های مهم امروزاست، درواقع در شرایط کنونی میعادگاه گردشگران از شهرهای بزرگ و تاریخی به سوی فضاهای روستایی و طبیعی تغییر ماهیت داده که این امر  به نوبه ی خود در زمینه توسعه نواحی روستایی تأثیر به سزایی گذاشته است. هدف: آنچه در پژوهش حاضر به عنوان هدف اصلی در نظر گرفته شد، تعیین نقش گردشگری در پایداری کالبدی و نهادی روستاها می باشد. روش شناسی تحقیق: این پژوهش از نظر هدف تحقیق کاربردی؛ از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده ها نیز به صورت کتابخانه ای و میدانی است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 365 خانوار برآورد شده است. اعتبار سنجی روایی و پایایی پرسشنامه از طریق نظرات اساتید جغرافیا و برنامه ریزی روستایی با استفاده از نرم افزار SPSS با محاسبه آلفای کرونباخ در گویه های بهبود زیرساخت  و بهبود کیفیت دسترسی به خدمات  مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری پیرسون استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: 85 روستای برخوردار از منابع و جاذبه های گردشگری شهرستان آمل استان مازندران مورد هدف قرار داده است. نتیجه گیری: نتایج تحلیل به دست آمده نشان می دهد که بهبود زیرساخت و بهبود کیفیت دسترسی به خدمات در روستا، مرتبط با توسعه پایدار روستایی است.

با توجه به این که نیمی از جمعیت جهان زنان هستند برای دستیابی به توسعه ضروری است که زنان مانند مردان در فرایند توسعه و مدیریت روستایی مشارکت داشته باشند. این واقعیت بر هیچ کس پوشیده نیست که بدون در نظر گرفتن زنان، دستیابی به توسعه واقعی میسر نخواهد شد و باید به جایگاه و نقش زنان در مدیریت روستایی توجه شود. همانطور که می دانیم مدیریتروستاییبهعنوانیکیازمؤلفه هایاساسیبراینیلبهتوسعه یروستایی است که متأثر ازراهبردهایکلانملی و نیز رهیافت هایموجوددرزمینهمدیریت محلیمی باشد. چرا که در این بین زنان روستایی بسیاری از نقش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خارج خانه را به خوبی این نقش ها در داخل خانه ایفا می کنند، اما از برنامه های توسعه ی روستایی دور مانده اند و این مسأله سبب گردیده تا برنامه ریزان از پتانسیل مدیریتی زنان در توسعه روستایی غافل شوند. هدف این پژوهش واکاوی جایگاه زنان در مدیریت روستایی است. محدوده ی مورد مطالعه 10 روستا از روستاهای دهستان میانکاله شهرستان بهشهر می باشد، روش تحقیق بصورت پیمایشی و توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت اسنادی و میدانی از طریق پرسش نامه در قالب طیف لیکرت طراحی شده و سؤال تحقیق از طریق نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفته شده است، نتایج تحقیق در روستاهای مورد مطالعه نشان می دهد باتوجه بهمقایسهحدمتوسطگویه های موردارزیابیدرهریک از شاخص های جامعه نمونه می تواناستنباطنمود که کلیه مؤلفه های پایین تر از حد متوسط بوده و این تغییرات به لحاظ آماری معنادار نبوده و به نظر می رسد زنان در مدیریت روستایی در سطح جامعه نمونه جایگاه مشخصی ندارند.

ایجاد سدها باعث تغییر الگوهای کاربری اراضی، آب و سایر منابع طبیعی شده و می تواند در گستره ای وسیع تاثیرات منفی برجای بگذارد. این تغییرات سبب وارد آمدن خسارت به روستائیان شده و ارائه خدمات اجتماعی و غیره را با مشکلاتی مواجه می سازد. دراین تحقیق اثرات وپیامدهای سدسازی دراستان خوزستان وپیامدهای آن بر روستاهای محدوده مورد مطالعه بررسی گردید. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، روش کتابخانه ای- پیمایشی است و از فن مصاحبه و پرسشگری (در چارچوب روش میدانی) استفاده گردید. محدوده جغرافیایی این تحقیق 122سکونتگاه روستایی درپشت سدهای کارون3 وگتوندعلیا بوده که درشهرستانهای ایذه،گتوندو دهدز پراکنده شده اند. تعداد نمونه مورد مطالعه در محدوده جغرافیایی بااستفاده از فرمول کوکران شامل 36روستا و 397خانوار می باشد.روش نمونه گیری با توجه به تعداد نمونه ها، روشهای طبقه ای و تصادفی انتخاب گردید. همچنین، برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات به دست آمده و بیان اثرات سیاست مداخله در نظام اسکان محدوده مورد مطالعه و ترسیم چشم انداز مطلوب نظام اسکان، از مدل سوات (swot) استفاده گردید . نتایج بررسی وتجزیه وتحلیل نشان دادکه جابجایی اجباری باعث ازبین رفتن روستاها وراههای روستایی، تغییرفرهنگ بومی،افزایش جمعیت حاشیه نشین در شهرها،مهاجرت ناخواسته افرادوسرگردانی وآواره شدن درشهرهاوایجادتضادهای اجتماعی،هزینه های زیادجابجایی مردم واسکان مجدد،افزایش بیکاری درشهرها وایجادمشاغل کاذب،ازبین رفتن اراضی حاصلخیزوکاهش تولیدات کشاورزی، ازبین رفتن اماکن عمومی،تاسیسات اقتصادی ،اماکن فرهنگی ومذهبی واحساس بی هویتی ومشکلات روحی وروانی در محدوده موردمطالعه شده است.

مقدمه: اثرات اجتماعی و فرهنگی گردشگری شیوه هایی هستند که در آن گردشگری تغییراتی را در نظام های ارزشی، رفتار افراد، روابط خانواده ها، سبک زندگی جمعی، مراسم سنتی و سازمان های اجتماعی ایجاد می کند. گردشگران در مدت اقامت در مقصدهای گردشگری با ساکنان محلی ارتباط و تماس برقرار می کنند و نتیجه حاصل از روابط متقابل آنها در کیفیت زندگی، نظام ارزشی، تقسیم کار، روابط خانوادگی، گرایش ها، الگوهای رفتاری، آداب و سنت های جامعه میزبان، تغییراتی را به وجود می آورد. در صورت وجود تفاوت های زیاد فرهنگی و اقتصادی بین گردشگران و ساکنان محلی، این تغییرات آشکارتر و با اهمیت تر خواهد بود. هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین نقش اجتماعی - فرهنگی گردشگری در توسعه روستاهای جنوب غربی گیلان است.روش شناسی: تحقیق حاضر یک پژوهش کاربردی که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از دو شیوه مطالعات اسنادی و میدانی انجام شده است. در بخش مطالعات اسنادی مبانی نظریه ای و سوابق مطالعاتی موضوع بررسی و بر این مبنا، تعدادی از شاخص های اثر گذار ابعاد اجتماعی-فرهنگی گردشگری بر توسعه روستایی انتخاب شده است. به دلیل گستردگی محدوده مورد مطالعه و تعداد زیاد خانوار از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. با توجه به اینکه متغیرهای مورد نظر کمی وکیفی و داده ای جمع آوری شده از مقیاس فاصله ای و رتبه ای بر اساس طیف لیکرت برخوردار بوده اند از آزمون های آماری اسپرمن، خی دو و ضریب همبستگی استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: روستاهای جنوب غربی استان گیلان ناحیه مطالعاتی این پژوهش را تشکیل می دهد.یافته ها: برای سنجش و تبیین نقش فرهنگی- اجتماعی گردشگری در توسعه روستایی از شاخص هایی نظیر: کمک به افزایش احساس تعلق خاطر اهالی نسبت به روستا، ترغیب به استفاده بیشتر از وسایل مدرن برای منازل، ارتقاء سطح زندگی و بهبود خدمات و امکانات اجتماعی مردم، افزایش فرصتهای شغلی و احساس استقلال برای زنان روستایی، بهبود، توسعه، تحول و نوسازی فرهنگ محلی، توسعه و بهبود فرصتهای شغلی بین دوجنس مردان و زنان نواحی روستایی، توسعه خدمات بهداشتی، بهبود روابط اجتماعی و کاهش برابری های اجتماعی، جلوگیری از روند مهاجرت روستایی، تشویق و فراهم آوردن زمینه مهاجرت معکوس، ایجاد تسهیلات و خدمات نوین، تجدید حیات و تقویت پایبندی ساکنان روستایی به آداب و رسوم محلی، معماری، صنایع دستی و نوع لباس استفاده شده است.  نشان می دهد که بین گردشگری و تحولات فرهنگی در نواحی روستایی جنوب غربی گیلان رابطه وجود دارد.نتایج: ناحیه جنوب غربی گیلان با بهره گیری از قابلیت ها و پتانسیل های گردشگری طبیعی،  تاریخی- باستانی، مذهبی و اقتصادی زمینه توسعه روستاها را فراهم آورده است. این تغییرات که از توسعه گردشگری منتج می شود زمینه ساز توسعه روستایی با رویکرد اجتماعی- فرهنگی در سطح ناحیه جنوب غربی گیلان شده است.

کمبود منابع و امکانات در مناطق شهری سنجش کارایی مناطق را ضروری می سازد. بنابراین منابع باید به گونه ای تخصیص داده شود که بتوان بیشترین خدمات را از طریق منابع موجود عرضه کرد. برای شناخت توسعه یافتگی یا عدم توسعه یافتگی مناطق به بررسی الگوی نابرابری ها و تفاوت های میان آن ها و بررسی میزان برتری یک مکان نسبت به ساختار مکان های مشابه در سطح شهر مورد نیاز است. شناخت تفاوت های موجود بین مناطق مختلف در سطح شهر از نظر میزان برخورداری آن ها از شاخص های گوناگون، به منظور آگاهی از سطوح توسعه و یا محرومیت، کاهش نابرابری های منطقه ای و تنظیم بر نامه های متناسب با شرایط و امکانات هر منطقه، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش به رتبه بندی و تعیین درجه توسعه یافتگی مناطق شهری رشت بر اساس 36 شاخص درپنج گروه آموزشی، بهداشتی درمانی، فرهنگی اجتماعی، اقتصادی تجاری و تاسیسات شهری پرداخته شده است. برای رسیدن به اهداف مطالعه از مدل های تاکسونومی عددی، موریس و تاپسیس استفاده شده است. با به کارگیری این مدل ها و آنالیز هر یک از آن ها مناطق پنج گانه شهر رشت رتبه بندی و سطوح توسعه یافتگی هریک به تفکیک مشخص گردیده است. نتایج مطالعات نشان می دهد که امکانات و خدمات بیشتر در مرکز شهر تمرکز یافته اند.از این رو نابرابری در مناطق پنج گانه با اختلاف زیاد مشاهده می گردد. به طوری که در آنالیز هر سه مدل مناطق یک و دو از وضعیت مطلوب تری برخوردارند ولی منطقه پنج جزء محرومترین مناطق می باشد در حقیقت هر چه از مرکز شهر فاصله می گیریم از شدت برخورداری از امکانات و خدمات کاسته می شود. این امر حاصل نتایج سیاست های رشد قطبی است که در نتیجه آن تمام امکانات و قدرت در یک یا چند منطقه تمرکز می یابد و سایر مناطق به صورت حاشیه ای عمل می کنند. به دلیل نوع ماهیت و تفاوت شیوه ارزش دهی به شاخص ها درجه توسعه یافتگی مناطق مورد مطالعه در هر مدل متفاوت از دیگری است. از این به منظور رسیدن به نتیجه واحد در سنجش توسعه یافتگی مناطق درصد تغییرات شدت تغیرات و ضریب اختلاف محاسبه و نتایج حاصل به تفکیک شاخص ها استخراج گردیده است.

گردشگری نقش اساسی در اقتصاد کشورها ایفا می کند . شناسایی عمیق و دقیق ابعاد مختلف گردشگری به عنوان رمز توسعه بازار آن محسوب می شود. صنعت گردشگری در طی دهه اخیر با نرخ رشد شتابان گسترش یافته و منبع در آمدی قابل ملاحظه ای برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته بوده است تحقیق حاضر به روش پیمایشی انجام گردیده است . جامعه مورد تحقیق شامل مدیران و تصمیم گیران اجرایی بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با صنعت گردشگری در سطح استان گیلان می باشند که از طریق نمونه گیری خوشه ای حجم نمونه تعیین و با پرسشنامه به عنوان ابزار سنجش داده ها و اطلاعات لازم جمع آوری گردیده است برای سنجش اعتبار ظاهری (vality face) از نظرات ، صاحبنظران بخش گردشگری استفاده شده است و برای تعیین پایاییReliability ) ) ابزار سنجش ، از روش تعیین ضریب کروبناخ استفاده شده است . ضریب آلفای کرنباخ 871% به دست آمده است که نشاندهنده پایایی ابزار سنجش و قابلیت بالای آن می باشد . داده ها و اطلاعات جمع آوری شده، از طریق نرم افزار SPSS  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند . یکی از مهم ترین یافته های تحقیق حاضر نشان می دهند که بخش اکوتوریسم می تواند به یکی از راهکارهای اصلی برای توسعه و گسترش این صنعت با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی استان مفید و موثر واقع شود و از  میان عوامل جغرافیایی ، عامل جغرافیایی دریا و سواحل ، بالاترین تاثیر را در جذب گردشگر به استان گیلان را داشته است .

یکی از عوارض رشد بی رویه و تراکم فعالیت ها در نقاط شهری ازدحام زیاد و نرخ بالای حوادث ترافیک درون شهری است به طوری که ایران را در زمره یکی از حادثه خیزترین کشورهای تصادفات رانندگی دنیا قرار داده است. در این مقاله ضمن بررسی کلی حوادث ترافیک درون شهری در شهر بندرانزلی، علل آن را از دیدگاه شهروندان مورد مطالعه قرار    می گیرد. داده های مورد استفاده عمدتاً از طریق برداشت میدانی و با بهره گیری از ابزار پرسش نامه جمع آوری شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که ضعف سیستم حمل و نقل عمومی با قدرت جابجایی بالا، فقدان خطوط ویژه در خیابان اصلی، آپارتمان سازی و افزایش جمعیت و ضعف امکانات پارکینگ عمومی از مهمترین عوامل مؤثر در ازدحام و ترافیک درون شهری محسوب می شوند.  همچنین نقش فروش تراکم توسط شهرداری، وجود مهاجرت ها و عرض کم معابر شهری در بخش قدیمی شهر از دیگر عوامل مؤثر در افزایش ازدحام و بالا بودن حوادث ترافیکی درون شهری از دیدگاه شهروندان بوده است.

نظام استقرار سکونتگاه های  روستایی بخش جلگه ای گیلان با الزامات توسعه و تحول در شرایط کنونی سازگار نیست از این رو می بایست سازمان فضایی مطلوبی برای استقرار در محیط های روستایی پدید آید تا شرایط برای بهره برداری بهینه از فضای روستاهای این محدوده فراهم و روند توسعه اقتصادی- اجتماعی آنها تسریع گردد. تجمیع تیپ روستاهای بخش جلگه ای گیلان با هدف تغییر شکل سکونت روستاهای این محدوده از حالت پراکنده به نیمه پراکنده و به منظور کاهش مسائل و مشکلات عدیده این روستاها و فراهم نمودن بستری مناسب برای الگوی جدید استقرار در قالب برنامه ریزی توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی است. از این رو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق روش های اسنادی و مطالعات میدانی که به صورت تکمیل پرسش نامه خانوار روستایی از سه ناحیه ی جلگه ای شرق، مرکزی و غرب گیلان بوده، بدست آمده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هر چند تجمیع تیپ روستاهای بخش جلگه ای گیلان به منظور کاهش مسائل و مشکلات روستاهای این محدوده و  بهره برداری بهینه از فضای آنها و در نتیجه دستیابی به توسعه ی پایدار روستایی، امکان پذیر است ولی با توجه به سطح آگاهی، تمایل روستائیان و موانع فرهنگی موجود در سر راه آن، این طرح در کوتاه مدت و میان مدت عملی و امکان پذیر نبوده و نیازمند راهبردی بلند مدت است.

برنامه ریزی شهری با هدف توسعه و کاهش نابرابری از موضوع های مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. لازمه برنامه ریزی شهری، شناسایی جایگاه مناطق و نواحی نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه است .کاهش نابرابری در بهره مندی از منابع، دست آوردها و امکانات جامعه یکی از مهمترین معیارهای توسعه به شمار می آید. مفهوم توسعه علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر می گیرد، توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن تفاوت های ناحیه ای و پراکندگی متناسب جمعیت در سطح شهر است .توسعه متوازن فضاهای جغرافیایی، نیازمند بررسی دقیق و همه جانبه مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شناخت نیازهای جامعه و بهبود آن هاست. به همین جهت از جمله معیارهای معمول در برنامه ریزی شهری، سطح بندی مناطق و نواحی بر اساس برخورداری از شاخص های مختلف توسعه است. در پژوهش حاضر سعی شده با بهره گیری از سه تکنیک تاکسونومی عددی ، موریس و تاپسیس و استفاده از 63 شاخص توسعه در زمینه های محیطی- اکولوژیک، اجتماعی- فرهنگی ،اقتصادی و کالبدی- فضایی به تعیین و تحلیل سطوح توسعه مناطق شهری اصفهان پرداخته شود. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی، تحلیلی و از نوع کاربردی- توسعه ای است. یافته های پژوهش نشان می دهد که منطقه ی سه براساس دو مدل تاپسیس و تاکسونومی در رتبه ی نخست و طبق مدل موریس در رتبه ی دوم توسعه یافتگی قرار می گیرد و منطقه ی یازده براساس نتایج هر سه مدل به عنوان محروم ترین منطقه محسوب می گردد.