مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی

مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی

مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی سال سوم زمستان 1401 شماره 4 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل روند شرایط اینورژنی لایه مرزی هوا در شهرهای مناطق کوهستانی و ارتباط آن با پدیده انسو، مورد: شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقلیم شهر گرادیان دما کلانشهر تابش فروسرخ شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۸۰
هدف این پژوهش، بررسی توزیع فراوانی ماهانه، فصلی و سالانه وارونگی دما در لایه مرزی هوای شهر شیراز است. در این راستا، داده های رادیوسوند ساعت 5/3 محلی در بازه 1394-1380 خورشیدی (5478 روز) از تارنمای دانشگاه وایومینگ برداشت شد. ارتفاع ایستگاه هواشناسی شیراز (1491 متر از سطح دریا)، به عنوان سطح پایه وارونگی لایه مرزی هوا تعیین شد و سقف لایه وارونگی نیز تا سطح ژئوپتانسیل متر 700 هکتوپاسکال (به طور میانگین حدود 5/1 کیلومتر از لایه زیرین هوای فراز سطح محل) به عنوان فضای مورد مطالعه انتخاب شد. یافته ها نشان داد که مهر و آبان بیشترین و تیرماه کمترین فراوانی روزهای وارونگی را دارند. بر این پایه، فصول پاییز، زمستان، بهار و تابستان به ترتیب بیشترین روزهای وارونگی داشتند. یافته ها در مقیاس سالانه بیانگر روند فراوانی روزهای وارونگی افزایشی بود. به طوری که افزایش میانگین ماهانه فراوانی روزهای وارونگی دمای هوا در 5 سال سوم (1394-1390) نسبت به 5 سال دوم (1389-1385)، حدود دو برابر مقدار 5 سال دوم نسبت به 5 سال نخست (1384-1380) بود. میانگین بلندمدت سالانه نیز نشان داد که در 73 درصد از روزهای سال (267 روز)، شهر شیراز با پدیده وارونگی روبرو بود. شدیدترین وارونگی های دما در لایه مرزی هوا در دی ماه رخ داده است، این موضوع به روشنی گویای نقش سرمایش شبانه در تشدید وارونگی دمای لایه مرزی هوا می بااشد. بر پایه ریتم تغییرات شاخص (ONI)، نتایج نشان داد که بیشترین فراوانی روزهای همراه با وارونگی دما در شهر شیراز با فاز سرد انسو (لانینا) همسو است. به طور کلی، بیش از 59 درصد فراوانی روزهای همراه با وارونگی دما همزمان با فاز سرد (لانینا) رخ داده است.
۲.

ارزیابی خشکسالی پوشش گیاهی استان کرمانشاه با استفاده از تصاویر مادون قرمز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشکسالی شاخص SPI سنجش از دور استان کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۹۰
امروزه در زمینه مطالعه و توضیحات سیستم یکپارچه مبتنی بر کاربرد ماهواره ها برای نظارت و پیش بینی شرایط محیطی زمین در بلند مدت و کوتاه مدت و فعالیت های اقتصادی وابسته به آب و هوا ماهواره های مختلفی به کار گرفته شده اند. این سیستم ها بر اساس روش سنجش از دور یا مشاهدات ماهواره ای از زمین، نظریه بیوفیزیکی پاسخ گیاهان به شرایط اقلیمی، مجموعه ای از الگوریتم های پردازش داده های ماهواره ای، تفسیر، توسعه محصول، اعتبار سنجی، کالیبراسیون و کاربردها را شامل می شود. مشاهدات جدید ماهواره ای عمدتاً توسط تصاویر پیشرفته مادون قرمز که بسیار کارآمد هستند، نشان داده می شوند. در این رابطه، استفاده از روش های سنجش از دور، جهت پایش و بررسی اثرات بارش دریافتی بر پوشش گیاهی، به عنوان یکی از کارآمدترین روش ها شناخته شده است. به منظور آشکار سازی تاثیر بارش بر پوشش گیاهی ، جهت محاسبه میانگین ماهانه (SPI) داده های بارش 13 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک مورد استفاده قرار گرفت. سپس با استفاده از تصاویر مادون قرمز به صورت میانگین هفتگی2021-2013 (اول آوریل تا پایان ژولای)، به بررسی وضعیت پوشش گیاهی پرداخته شد. میزان همبستگی (SPI) با شاخص هایNDVI ،TCI ،VCI وVHI به ترتیب 050/0، 069/0، 0027/0، 0025/0 می باشد. شاخص (VCI) همبستگی بیشتری با (SPI) دارد که می تواند به عنوان یک روش ترکیبی از سنجش از دور و اطلاعات ایستگاه های هواشناسی (SPI) برای بررسی شرایط پوشش گیاهی در استان کرمانشاه مناسب باشد. پوشش گیاهی همه ساله با درجات مختلفی از خشکسالی رو به رو بوده است. شدیدترین خشکسالی پوشش گیاهی در 2015 در قسمت های مرکزی، جنوبی و شمال شرقی استان رخ داده است. در 2013 خشکسالی با شدت کمتری نیز رخ داده و در 2016 ، 2018، 2019 و2020 پوشش گیاهی در شرایط مطلوب تری قرار داشته است.
۳.

توانسنجی ایجاد خوشه های صنعتی در قطب های کشاورزی مناطق کوهستانی (مورد مطالعه: شهرستان طارم)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خوشه های صنعتی قطب های کشاورزی مناطق کوهستانی شهرستان طارم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱ تعداد دانلود : ۷۸
ایجاد و توسعه خوشه های صنعتی در قطب های کشاورزی مناطق کوهستانی راهکاری اساسی برای غلبه بر محدودیت های شغلی است. هدف از این پژوهش توان سنجی و اولویت بندی مکانی ایجاد خوشه های صنعتی در قطب های کشاورزی با استفاده از روش های سنجش از دور است که برای این هدف، شهرستان طارم به عنوان نمونه مطالعه شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و اسنادی، میدانی و تصاویر ماهواره ای استفاده شد. قلمرو مکانی پژوهش، محدوده شهرستان طارم در استان زنجان است. با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 8، نقشه های طبقه بندی شده اراضی استخراج شد. به منظور شناسایی الگوی پراکنش اراضی کشاورزی به ویژه خوشه های فعالیتی، داده های ماهواره ای با استفاده از نرم افزارهای ENVI، IDRISI SELVA و ARCGIS تحلیل فضایی شد. برای تعیین محدوده های مناسب برای خوشه های صنعتی با تأکید بر خوشه های کشاورزی از روش تحلیل لکه های داغ و آماره گتیس جی استفاده شد. بدین منظور، سه اولویت پهنه ای در شهرستان طارم شناسایی شد. اولویت اول، در محدوده سکونتگاه های اصلی شهرستان طارم یعنی چورزق، آب بر و گیلوان قرار گرفته است. برتری نسبی این پهنه بیشتر به خاطر وجود منابع انسانی این محدوده ها است که امکان برنامه ریزی خوشه های صنعتی-کشاورزی را با تکیه به وجود سرمایه های انسانی ممکن می سازد. اولویت دوم، عمدتاً در لایه بلافصل پهنه اول قرار دارد که به نوعی توانسته از پتانسیل های منابع انسانی مربوط به اولویت اول، بهره گیرد. اولویت سوم، از منابع انسانی فاصله بیشتری دارد، اما سایر پتانسیل ها در این مناطق، امکان گسترش خوشه های صنعتی-کشاورزی را در این محدوده ها فراهم می سازد. آنچه که در بررسی این خوشه ها نیز مشخص است، وجود فضاهای بیشتر در محدوده چورزق برای گسترش خوشه های صنعتی-کشاورزی است که در واقع تمرکز پتانسیل ها را در محدوده بیشتری ممکن می سازد.
۴.

واکاوی تحقق توسعه پایدار شهری با تمرکز بر معماری سبز (مورد مطالعه: شهر شفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه پایدار شهری معماری سبز شهر شفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۸۲
پژوهش حاضر با هدف، واکاوی تحقق توسعه پایدار شهری با تمرکز بر معماری سبز در شهر شفت انجام گرفته است. پژوهش حاضر، از نظر هدف، کاربردی و دارای ماهیت تحلیلی و از نظر روش، در گروه پژوهش کمی قرار دارد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از نرم افزار SPSS و مدل SAW استفاده شد. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که وضعیت پایداری در شهر شفت به جزء شاخص های (شاخص های (دسترسی به فضاهای باز سبز، ریه های سبز شهر با میانگین 43/3، دسترسی به ذخایر طبیعت، کشاورزی شهر، جنگلداری با میانگین 00/3، محیطی بدون آلودگی با مقدار میانگین 11/3، کاهش حوادث و جرم و جنایت در محیط با مقدار میانگین 33/3)، نامطلوب است، در ادامه نیز نتایج نشان داد که بین توسعه پایدار شهر شفت و معماری سبز ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد، همچنین نتایج رگرسیون نشان داد، در بین معیار های مستقل وارد شده به معادله رگرسیون، سهم معیار (احترام به کاربران)، در پیش بینی تغییرات مثبت متغیر وابسته (توسعه پایدار شهری) بیشتر از سایر معیار های معماری سبز می باشد، و بعد از آن به ترتیب معیار های (حفاظت از انرژی، کاهش استفاده از منابع جدید، کار با اقلیم)، بیشترین سهم را در توسعه پایدار شهری شفت دارند، و همچنین معیار احترام به کاربران بیشترین تاثیر مستقیم را در توسعه پایدار شهری دارد. در نهایت نتایج نشان داد، در بین معیار های توسعه پایدار، فراهم آوردن تمام نیاز های فیزیکی با وزن 295/0، بیشترین میزان تاثیرپذیری را از معماری سبز و معیار ایمنی، امنیت و حفاظت با مقدار وزن 112/0، کمترین میزان را به خود اختصاص داده اند.
۵.

پیوندهای روستا- شهری و نقش آن در توسعه اقتصاد روستایی با تاکید بر گردشگری (مطالعه موردی: دهستان حصار ولیعصر، شهرستان آوج- استان قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیوندهای روستا- شهری اقتصاد روستایی گردشگری خانه های دوم روستایی استان قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۷۹
هدف تحقیق بررسی نقش پیوندهای روستا- شهری و تاثیرگذاری آن در اقتصاد روستایی از طریق توسعه گردشگری در دهستان حصار ولیعصر (شهرستان آوج- استان قزوین) است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تحلیل داده های آماری رسمی و داده های پرسشنامه ای است. جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوار ساکن در روستاهای دارای خانه های دوم گردشگری تشکیل داده اند که براساس داده های سرشماری نفوس و مسکن (1395) بالغ بر 1163 مورد بود که با استفاده از فرمول کوکران 285 مورد به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه ای از آزمون های t تک نمونه ای و t دو نمونه ای استفاده شده است. نتایج تحلیل داده های آماری رسمی نشان داد که جمعیت روستاهای نمونه تا سال 1385 روند کاهشی و بعد از آن در دوره 1390 و 1395 روند افزایشی محسوسی را نشان می دهد که نتیجه آن را می توان در تعداد واحدهای مسکونی در روستاهای نمونه مشاهده کرد. نتایج تحلیل داده های پرسشنامه ای نشان داد که پیوندهای روستا- شهری از طریق بهبود ارتباطات و فناوری های ارتباطی، توسعه زیرساخت های عمومی و افزایش سرمایه گذاری در روستا به ترتیب با مقدار میانگین 36/4، 17/4 و 07/4 بیشترین تاثیر را در توسعه اقتصاد روستایی در اثر گردشگری برجا گذاشته است. نتایج حاصل از بررسی دو گروه روستاهای (واقع بر روی محور اصلی ارتباطی جاده ای و دارای فاصله از راه اصلی) در محدوده دهستان نشان داد که دو شاخص "جذب طبقه و گروه های خلاق" و "زیرساخت های عمومی گردشگری" تفاوت معناداری در بین دو گروه مورد مطالعه وجود دارد.
۶.

تحلیلی بر عوامل جغرافیایی موثر در الگوی مسکن روستایی (مطالعه موردی: روستاهای پلکانی شهرستان خلخال)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن روستایی الگوی مسکن عوامل طبیعی عوامل انسانی شهرستان خلخال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۸۱
ایجاد و گسترش سکونتگاه های روستایی تحت تاثیر عوامل گوناگونی است، این عوامل به دو دسته عوامل طبیعی و انسانی تقسیم می شوند، که تاثیر آنها بر ساخت و الگوی این سکونتگاه ها غیرقابل انکار است. تغییرات صورت گرفته در الگو و شیوه معماری مسکن روستایی بسیار زیاد و به شکل های مختلفی رخ داده است. بررسی نقش عوامل طبیعی و انسانی در الگوی مسکن روستایی و تعیین میزان همبستگی این عوامل با مسکن روستایی هدف عمده پژوهش حاضر می باشد. روش تحقیق در این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی – تحلیلی می باشد. در بخش اول نتیجه مطالعات نشان می دهد، عوامل طبیعی نقش بسیار موثری در الگوی مسکن روستایی در این منطقه داشته است. از این رو در بین عوامل طبیعی، توپوگرافی خاص منطقه، نقش پر رنگتری نسبت به دیگر عوامل محیطی داشته است. در بین عوامل انسانی نیز عامل فرهنگی_اجتماعی بیشترین تاثیر را بر الگوی مسکن روستایی داشته است. جامعه آماری تحقیق 5 روستای پلکانی شهرستان خلخال با 10650 نفر جمعیت در قالب 1940 خانوار می باشد. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 320 خانوار روستایی انتخاب شده است، که به صورت نمونه گیری تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفته اند. برای تحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون و اسپیرمن و رگرسون چند متغیره با استفاده از نرم افزار SPSS کمک گرفته شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که ارتباط معنی دار و نسبتا قوی با ضریب 675/0 بین عوامل انسانی و الگوی مسکن روستایی در محدوده مورد مطالعه وجود دارد، به نحوی که شاخص فرهنگی – اجتماعی حدود 8/58 درصد بر الگوی مسکن را تبیین می کند.
۷.

واکاوی نقش مولفه امنیت بر مدت زمان اقامت گردشگران در استان چهارمحال و بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت مدت زمان اقامت گردشگر استان چهارمحال و بختیاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۸۶
امنیت یکی از شاخص های مهم در راستای توسعه صنعت گردشگری است. این شاخص بر متغیرهای مختلفی می تواند تاثیرگذار باشد که از مهمترین آنها، متغیر مدت زمان اقامت گردشگران است. مدت زمان اقامت گردشگران، نقش اساسی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق گردشگری ایفاء می نماید. هدف این تحقیق بررسی نقش و تاثیرات شاخص امنیت از جنبه های مختلف بر مدت زمان اقامت گردشگران در استان چهارمحال و بختیاری است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر گردآوری داده ها از طریق روش پیمایشی با استفاده از ابزار پرسش نامه بوده است. روایی پرسش نامه انجام و پایایی نیز با آلفای کرونباخ بیشتر از 70/0 تایید شد. جامعه آماری تحقیق را گردشگران حاضر در شش منطقه شامل شهر چلگرد و روستاهای دیمه، شیخ علیخان، سرآقاسید، بنواستکی و قلعه تبرک تشکیل داده اند که آماری در زمینه تعداد آنها در دسترس نبوده است. حجم نمونه 250 گردشگر تعیین شد. نتیجه نشان داد که 17 عامل بر مدت زمان اقامت گردشگران در سطح معناداری کمتر از 05/0 تاثیرگذار هستند. بیشترین تاثیرگذاری مربوط به عامل قیمت و هزینه خدمات با میانگین 99/3 و سپس عامل وجود اقامتگاه با میانگین 89/3 است. نتیجه آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که سه شاخص امنیت اجتماعی-فرهنگی، امنیت اقتصادی و شاخص امنیتی اقامتگاه های گردشگری، در سطح کمتر از 05/0 بر مدت زمان اقامت گردشگران نقش دارد. همچنین نتیجه رگرسیون نیز از تاثیرگذاری شاخص امنیت اقتصادی 32 درصد، شاخص امنیت اجتماعی و فرهنگی 25 درصد و شاخص امنیت اقامتگاه های گردشگری 21 درصد بر متغیر مدت زمان اقامت گردشگران اشاره دارد. سنجش وضعیت مولفه امنیت در مناطق گردشگری نیز با سطح معناداری کمتر از 05/0 و میانگین 29/3 تایید می نماید که وضعیت مولفه امنیت متوسط ارزیابی شده است.
۸.

توسعه اقتصادی با تاکید بر زیرساخت های ضروری، با محوریت راهبرد مهندسی جغرافیایی فضا (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان شفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه اقتصادی زیرساخت راهبرد مهندسی جغرافیایی فضا ش‍ف‍ت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۸۵
پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی - تحلیلی است، و به دنبال بررسی توسعه اقتصادی با تاکید بر زیرساخت های ضروری با محوریت راهبرد مهندسی جغرافیایی فضا در روستا های شهرستان شفت می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل های وزن دهی شانون و استخراج صفحه برازش، و FARAS، و نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن و مدل شانون نشان داد، در تمامی روستاهای محدوده مطالعاتی به استثنای تعدادی از روستاهای غیر منطبق بر رفتار مدل های ارائه شده رابطه مستقیمی بین توسعه اقتصاد روستایی و زیر ساخت های ضروری وجود دارد، اما در بررسی موارد استثناء هم نکاتی به چشم خورد که حائز اهمیت است و می توان از آن به عنوان نقصان ناشی از نادیده گرفتن نقش جغرافیایی نواحی در برنامه ریزی توسعه ای روستایی در مقیاس دهستانی در محدوده مطالعاتی مورد بررسی قرار داد. همچنین نتایج مدل آراس فازی نشان داد، به ترتیب: توسعه سرمایه گذاری بخش دولتی در شهر با مقدار وزن 519/0، افزایش عرضه نیروی کار با مقدار وزن 422/0، ارتقای رضایت از درآمد با مقدار وزن 400/0، ارتقای رضایت شغلی با مقدار وزن 384/0، ارتقای امید به آینده شغلی در روستا با مقدار وزن 344/0، افزایش پس انداز با مقدار 323/0، ایجاد بازار های نو برای فروش محصولات داخلی با مقدار وزن 312/0، ارتقای سلامت ناشی از کار با مقدار وزن 313/0، توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی در شهر با مقدار 310/0، بیشترین و کمترین میزان تاثیرپذیری را از زیرساخت ها به خود اختصاص داده اند.
۹.

تحلیل تاثیر تغییرات آب و هوایی بر امنیت (مورد مطالعه: استان کردستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییرات آب و هوایی بارش دما امنیت استان کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۰
تغییرات آب و هوایی، چالش هایی اساسی را برای امنیت انسانی در سراسر جهان ایجاد کرده اند که امروزه، به یکی از مهمترین دغدغه های بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده اند. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل تاثیر تغییرات آب و هوایی بر امنیت استان کردستان، می باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کمی و نوع تحقیق کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات پژوهش از دو طریق کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) جمع آوری شده است. در این تحقیق از 10 نمایه فرین تحت تغییرات آب و هوایی به همراه 5 بعد امنیتی که در مجموع 50 شاخص را تشکیل داده اند استفاده شده است. در این پژوهش به منظور ارزیابی شرایط آب و هوایی آینده استان کردستان از مدل HadGEM2-ES مبتنی روش ریزمقاس نمایی MARKSIM طی دوره 2010 تا 2095 میلادی تحت دو سناریوی RCP4.5 و RCP8.5 مورد استفاده قرار گرفته است. جهت تحلیل داده های پرسشنامه از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که تغییرات آب و هوایی می تواند بر تمامی ابعاد امنیت به صورت مستقیم و غیر مستقیم در مقیاس های محلی و منطقه ای بخصوص در استان کردستان تاثیرگذار باشد. این تاثیرات در ابعاد مختلف به صورت های متفاوت (مثبت و منفی) قابل مشاهده می باشد.
۱۰.

بررسی الگوی علی مؤلفه های مؤثر در مدیریت بحران مناطق شهری (مورد مطالعه: شهر شیروان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت بحران شهری توانمندسازی حمایت دولت شهرشیروان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۶۲
برنامه ریزی و مدیریت سوانح و حوادث طبیعی که سبب تحمیل خسارت های جانی، مالی و محیطی به فضاها و ساکنان مناطق شهری می شود باید به منزله ی یک راهبرد اساسی در همه مراحل برنامه ریزی و برنامه های توسعه ی شهری مد نظر قرار گرفته شود. شهرها اغلب محل تراکم بسیار زیاد جمعیت و پدیده های انسان ساخت هستند. به همین دلیل در صورت نبود آمادگی برای مقابله بابحران، احتمال بروز خسارات جانی و مالی بالا است. در این بین مباحث برنامه ریزی شهری و ارتباط آن با مدیریت بحران از موضوعات مهم و قابل تأمل مبحث خطرپذیری سیستم شهری می باشد. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی الگوی علمی مولفه های موثر در مدیریت بحران مناطق شهری تدوین شد. روش به کار رفته در این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیلی است. جامعه ی آماری این پژوهش را خبرگان و اساتید جغرافیاو برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی شهری و منطقه ای در شهر شیروان تشکیل می دادند. خبرگان به روش گلوله برفی و از میان اساتید دانشگاهی و پژوهشگران فعال در زمینه مدیریت بحران شهری انتخاب شدند. حجم نمونه در نظر گرفته شده برای تکمیل پرسشنامه 25 نفر از اساتید دانشگاهی و متخصصان حوزه پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه مبتنی بر دیماتل فازی بود از آنجا که پرسشنامه مورد استفاده، برپایه ی معیارهای شناسایی شده در پیشینه پژوهش و دیدگاه کارشناسان و صاحب نظران تهیه شده بود، روایی پرسشنامه، خود به خود تایید می شود. به منظور سنجش پایایی پرسشنامه، از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد، و میزان آن 80/0 به دست آمد این میزان، نشان دهنده پایایی مناسب پرسشنامه است. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که در مرحله بیش از بحران از میان شاخص های مورد مطالعه براساس مقدار D-R، شاخص ظرفیت و توانمندسازی با مقدار 255/1 به عنوان تاثیرگذارترین شاخص در مرحله پیش از بحران، در مرحله حین بحران شاخص امداد و پاسخگویی با توجه مقدار 953/1، و در مرحله بعد از بحران شاخص حمایت دولت با بیشترین مقدار D-R 932/1 به عنوان تاثیرگذارترین شاخص در شناسایی شدند. در یک نتیجه گیری کلی می توان عنوان نمود که مدیریت بحران در شهر شیروان نیازمند دیدگاهی ساختاری و جامع است و نیاز است که برنامه ریزی در راستای مدیریت بحران شهر مورد مطالعه به مولفه های شناسایی شده در این پژوهش توجه ویژه ای شود.
۱۱.

واکاوی عوامل پیش برنده و اثرگذار بر توسعه کارآفرینی روستایی (مورد مطالعه: شهر الشتر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عوامل پیش برنده (پیشران) کارآفرینی روستایی توسعه روستایی شهرستان الشتر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۷۶
امروزه نواحی روستایی به دلیل شرایط خاص اکولوژیکی و اقتصادی - اجتماعی با مسائل و مشکلات متعدد و متنوعی مواجه هستند که فقر و محرومیت از مهمترین آنهاست. در این راستا،کارآفرینی با خلق فرصتهای جدید اشتغال و کسب درآمد،می تواند نقش مؤثری در بهبود وضع اقتصادی و معیشتی روستاها داشته باشد؛ بنابراین، سنجش وضعیت کارآفرینی روستاییان و تلاش برای توسعه و تقویت آن در فرایند توسعه روستایی از طریق شناسایی عوامل پیش برنده آن، اهمیت ویژ ه ای دارد.پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشران های موثر بر وضعیت آینده توسعه کارآفرینی روستایی در شهرستان الشتر و چگونگی تأثیرگذاری این پیشران ها بر یکدیگر انجام شده است. این پژوهش از نظر ماهیت، بر اساس روش علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی و بر اساس هدف کاربردی است که در دو مرحله تعیین شاخص های کلیدی از طریق روش دلفی و شناسایی پیشران ها بر اساس نظرخواهی از نخبگان اجرایی و دانشگاهی متخصص در حوزه کارآفرینی با استفاده از نرم افزار MicMac و بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع انجام شده است. یافته ها بر اساس وضعیت صفحه پراکندگی عوامل نشان داد، سیستم ناپایدار است و بیشتر عوامل در اطراف محور قطری صفحه پراکنده هستند. همچنین نتایج نشان داد که از بین 24 عامل در نظر گرفته شده، در نهایت با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذار و تأثیرپذیری مستقیم 14 عامل به عنوان خروجی میک مک ، در آینده توسعه کارآفرینی روستایی شهرستان نیر تأثیرگذار هستند. نتایج نشان داد که از بین 14 عامل پیشران، عوامل دسترسی به بازار مناسب برای عرضه تولیدات محلی و بومی به مصرف کنندگان، ایجاد و توسعه نهادها و سازمان های محلی مرتبط با کارآفرینی، سرمایه گذاری در خدمات آموزشی، ترویجی و اطلاع رسانی، دسترسی به اعتبارات بانکی و تسهیلات دولتی، تأثیرگذاری بالاتری بوده و از اهمیت بیشتری برخوردار بودند. در نهایت با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت که توجه کافی به عوامل کلیدی و تاثیرگذار، اولویت بندی و مدنظر قرار دادن روابط آن ها با یکدیگر می تواند زمینه ساز تحقق و توسعه و تکامل مطلوب و الگومدار توسعه کارآفرینی روستایی در شهرستان الشتر باشد.
۱۲.

سازوکار شکل گیری باد گپ منجیل از دیدگاه همدید-دینامیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پرفشار آزور کم فشار حرارتی ایران باد گپ باد منجیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱ تعداد دانلود : ۱۰۲
باد منجیل یکی از پدیده های آب وهوایی ایران است که در پهنه ای کوچک از جنوب غربی دریای کاسپین و شمال ایران می وزد. رفتار روزانه به نسبه ثابت این باد که با جهت مشخص و شدت بالا می وزد، سبب شده که نخستین نیروگاه بادی کشور برای بهر ه گیری از انرژی بادی در این منطقه احداث شود. در این مطالعه برای شناسایی سامانه های همدید موثر بر وزش این باد داده های واکاوی مجدد مرکز جو و اقیانوس شناسی ایالات متحده در طی دوره 2020-1980 مورد استفاده قرار گرفت. در ابتدا با استفاده از این داده ها گرادیان فشاری تراز دریا بین شمال و جنوب البرز به صورت روزانه استخراج و با داده های شدت باد در ایستگاه منجیل مورد مقایسه قرار گرفت. سپس الگوی همدید باد در طی ماه های مختلف سال استخراج شد. میانگین درازمدت الگوی فشار تراز دریا در مقیاس همدید نشان می دهد نفوذ زبانه سامانه پرفشار سیبری به نیمه شمالی ایران در ماه های سرد سال و نفوذ زبانه سامانه پرفشار آزور از سمت غرب اروپا به سواحل جنوبی دریای کاسپین در ماه های گرم، عامل شکل گیری جریان های شمال سوی در مسیر دره سفیدرود است. در دوره گرم سال گسترش نصف النهاریِ کم فشار موسمی پاکستان و کم فشار حرارتی عربستان تا نیمه فلات ایران، موجب تقویت کم فشار حرارتی فلات ایران و افزایش شیو فشاری و تندی وزش باد می شود. تغییرهای فشاری درازمدت برای ساعت های بیشینه تندی باد (12 UTC) و کمینه تندی باد (00 UTC )، تاثیرپذیری سازوکار شکل گیری باد منجیل را از شرایط حرارتی و تابش دریافتی دو سوی رشته کوه البرز به ویژه گرمایش فلات ایران طی ساعت های روز نشان می دهد. تنگ شدگی دره سفیدرود به عنوان واداشت ثانویه، عامل اصلی کانالیزه شدن و تندی وزش باد منجیل است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۶