سهیلا رضایی آدریانی

شهر دوستدار کودک یکی از نظریات برنامه ریزی شهری، در راستای تخصیص حقوق شهروندی به کودکان و رسیدگی به خواسته ها و نیازهای آن ها، باهدف ایجاد فرصتی برای کودکان در جهت شکل دهی و یا تغییر محیط پیرامونشان است. بررسی وضعیت کنونی شهرها حاکی از بی توجهی و نادیده انگاشتن کودکان درروند برنامه ریزی شهری و طراحی فضاهاست. یکی از مکان های شهری که توجه ویژه ای را در این خصوص می طلبد پارک ها و فضاهای سبز است، چراکه نقش مهمی را در گذران اوقات فراغت کودکان ایفا می کند. هدف از مطالعه حاضر در درجه اول شناسایی شاخص های فضای سبز دوستدار کودک و در گام بعدی سنجش میزان تحقق کودک مداری در فضای سبز ناژوان شهر اصفهان است. برای این منظور با بهره گیری از روش کتابخانه ای و اسنادی و مراجعه به منابع موجود در این حوزه، بنیادهای فکری و تئوری این نظریه موردبررسی قرار گرفت و شاخص های لازم جهت تحقق فضاهای سبز دوستدار کودک شناسایی شد، سپس با بهره گیری از روش میدانی، شامل: مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه محقق ساخته، اطلاعات لازم گردآوری شد. نمونه موردبررسی، بر اساس فرمول کوکران، 384 عدد مشتمل بر 200 کودک و 184 بزرگ سال انتخاب شد. درنهایت تجزیه وتحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS و روش های آماری توصیفی و استنباطی همچون آزمون t و خی دو انجام گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از میزان برخورداری پارک ناژوان از نه مؤلفه تعریف شده است. بر این اساس معیارهای محیط سالم، خلاقیت، برخورداری از فضاهای تعاملاتی، مشارکت و حس تعلق، امنیت، دسترسی، تنوع فضاها، ایمنی و خدمات به ترتیب بیشترین تا کمترین امتیاز را کسب نموده اند، در راستای ارتقای میزان کودک مداری پارک ناژوان اقداماتی نظیر ارتقا سطح خدمات، افزایش زمین های بازی کودکان متناسب با گروه های سنی مختلف و با ایمنی بالا، طراحی و اجرای بازی های فکری، گروهی و متنوع در پارک، بهبود کیفیت دسترسی به پارک از طریق حمل ونقل عمومی، ارتقا امنیت محیط و افزایش مشارکت کودکان پیشنهاد می گردد.

  امروزه مسکن به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای انسان بعد از خوراک و پوشاک مطرح است و به دلیل ماهیت اقتصادی آن یکی از مقوله های اصلی جامعه شهری و روستایی به حساب می آید. با افزایش روزافزون جمعیت و توسعه زندگی شهری نیاز به مسکن نیز افزایش یافته و لزوم برنامه ریزی در این حوزه بارزتر شده است. یکی از ابزارهای کارآمد به منظور سنجش وضعیت، تصمیم گیری و برنامه ریزی در زمینه مسکن شاخص های کمی و کیفی مسکن است. در این پژوهش با استفاده از این شاخص ها به بررسی وضعیت مسکن در شهرستان های استان اصفهان و مقایسه ی این شهرستان ها با یکدیگر پرداخته ایم. اطلاعات مورد نیاز از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 استان اصفهان و اطلاعات مندرج در سایت مرکز آمار استخراج شده است. در نهایت با بهره گیری از تکنیک تاپسیس شهرستان ها از نظر سطح توسعه یافتگی در حوزه مسکن رتبه بندی شده اند و نتایج با بهره گیری از نرم افزار GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. براساس مطالعات صورت گرفته شهرستان اصفهان در رتبه نخست به عنوان توسعه یافته ترین شهرستان و شهرستان فریدونشهر به عنوان محروم ترین شهرستان شناخته شده و سایر شهرستان ها در طیفی مابین این دو قرار گرفته اند، سپس با بهره گیری از تکنیک swot به شناسایی عوامل داخلی و خارجی تأثیرگذار پرداخته و راهکارهایی جهت استفاده از فرصت ها برای غلبه بر نقاط ضعف پیشنهاد گردیده است.

برنامه ریزی شهری با هدف توسعه و کاهش نابرابری از موضوع های مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. لازمه برنامه ریزی شهری، شناسایی جایگاه مناطق و نواحی نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه است .کاهش نابرابری در بهره مندی از منابع، دست آوردها و امکانات جامعه یکی از مهمترین معیارهای توسعه به شمار می آید. مفهوم توسعه علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر می گیرد، توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن تفاوت های ناحیه ای و پراکندگی متناسب جمعیت در سطح شهر است .توسعه متوازن فضاهای جغرافیایی، نیازمند بررسی دقیق و همه جانبه مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شناخت نیازهای جامعه و بهبود آن هاست. به همین جهت از جمله معیارهای معمول در برنامه ریزی شهری، سطح بندی مناطق و نواحی بر اساس برخورداری از شاخص های مختلف توسعه است. در پژوهش حاضر سعی شده با بهره گیری از سه تکنیک تاکسونومی عددی ، موریس و تاپسیس و استفاده از 63 شاخص توسعه در زمینه های محیطی- اکولوژیک، اجتماعی- فرهنگی ،اقتصادی و کالبدی- فضایی به تعیین و تحلیل سطوح توسعه مناطق شهری اصفهان پرداخته شود. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی، تحلیلی و از نوع کاربردی- توسعه ای است. یافته های پژوهش نشان می دهد که منطقه ی سه براساس دو مدل تاپسیس و تاکسونومی در رتبه ی نخست و طبق مدل موریس در رتبه ی دوم توسعه یافتگی قرار می گیرد و منطقه ی یازده براساس نتایج هر سه مدل به عنوان محروم ترین منطقه محسوب می گردد.

شهر خلاق مرکز نوآوری، فناوری و تبدیل ایده به ثروت است. شهر خلاق مفهومی عمیق با دامنه تأثیرگذاری بالا و بر کلیه جنبه ها و ابعاد شهری تأثیرگذار است و از آن ها تأثیر می پذیرد. یکی از ابعاد تأثیرپذیر،  بعد محیطی و مکانی شهر است، بدین معنا که ساختار کالبدی شهر بایستی طوری باشد که جاذب افراد و تسهیل کننده شرایط زندگی آنان باشد. در این صورت شهر محیطی مطلوب برای زندگی طبقه خلاق خواهد شد. برای سنجش میزان خلاقیت شهرها، شاخص های مختلفی ارائه شده است که در تمامی آن ها به کالبد و محیط شهری از یک سو و شرایط اجتماعی، فرهنگی جامعه از سوی دیگر تأکید شده است.هدف این پژوهش شناسایی نقش کالبد و فضا در شکل گیری شهر خلاق ایرانی– اسلامی می باشد. برای این منظور با بهره گیری از دیدگاه هایطلاب و اساتید علوم دینی به شناسایی آن دسته از عوامل کالبدی- فضایی که می تواند زمینه تحقق شهر خلاق ایرانی-اسلامی را در شهرهای ما فراهم کند، پرداخته ایم. این تحقیق مبتنی بر 230 پرسشنامه پنج گزینه ای لیکرت و مصاحبه عمیق می باشد که توسط طلاب علوم دینی در حوزه علمیه اصفهان تکمیل شده است. داده های به دست آمده با بهره گیری از تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل محتوا  در چهار دسته حقوق شهروندی زنان، گردشگری و ارتباطات، توسعه مراکز جدید، حمل ونقل و ترافیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد که 1) کالبد و محیط شهر خلاق می تواند حافظ حقوق بانوان و مناسب حضور آنان در محیط شهر باشد؛ 2) استقرار مراکز تفریحی و گردشگری متنوع و همراه با بهره گیری از فرصت ها و پتانسیل های تاریخی سبب تقویت صنعت گردشگری و جذب طبقه خلاق می شود؛3) توسعه و پراکنش مناسب مراکز علمی پژوهشی نقش مهمی در تحقق شهر خلاق ایفا می کنند و 4) سیستم حمل ونقل و شبکه ی ارتباطی پایدار به عنوان بخش لاینفک کالبد شهری می باشد.