سعید محمدزاده

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی تمایلات رفتاری باغداران نسبت به حفاظت از آب با استفاده از تئوری ارزش- باور- هنجار استرن است. روش: جامعه آماری این پژوهش را باغداران شهرستان دشتستان تشکیل می دهند که از ۳۰۰ نفر آن ها به شیوه نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی، اطلاعات گردآوری شد. این پژوهش به شیوه پیمایش و با ابزار پرسش نامه صورت گرفته است. روایی پرسش نامه توسط اعضای هیأت علمی بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه رامین خوزستان و پایایی آن از طریق مطالعه راهنما (۹۲/۰- ۶۰/۰) تأیید شد. یافته ها: نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد، ارزش های بوم گرایانه به طور مستقیم و معنی داری بر روی باورهای زیست محیطی باغداران (یعنی یک جهان بینی اکولوژیکی، آگاهی از پیامدها، انتساب مسؤولیت) تأثیر می گذارند. باورهای زیست محیطی، هنجارهای اخلاقی را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می دهند و هنجارهای اخلاقی نیز به طور مستقیم و معنی داری بر روی تمایلات رفتاری باغداران تأثیر می گذارند (۴۶/۰ R۲=). محدودیت ها: از محدودیت ها و مشکلات این پژوهش می توان به مشکلات تردد به باغ های مورد مطالعه، زمان بربودن جهت توزیع و جمع آوری پرسش نامه و دشواربودن تکمیل پرسش نامه با توجه به مشغله کاری اکثر باغداران اشاره کرد. راه کارهای عملی: شناسایی و معرفی الگوهای باغداران موفق در زمینه فعالیت های حفاظت از محیط زیست و فرآهم آوردن فرصت ملاقات آن ها با سایر باغداران که می تواند نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی باغداران از این گونه فعالیت ها، تقویت حس مسؤولیت پذیری و در نهایت، افزایش تمایلات رفتاری آن ها در راستای حفاظت از محیط زیست، به خصوص منابع طبیعی هم چون آب داشته باشد، از مهم ترین پیشنهادهای این مطالعه می باشد. اصالت و ارزش: نوآوری این مقاله در بررسی و شناسایی عواملی است که می تواند تمایلات رفتاری کشاورزان را نسبت به حفاظت از آب افزایش دهد. از آن جا که تا کنون تحقیقات بسیار کمی در این زمینه در ایران انجام شده است، نتایج حاصل می تواند راه گشای اتخاذ تصمیمات و اقدامات سیاست گذاران در سازمان دهی و حل مسائل مربوط به بحران کم آبی به وجود آمده در کشورمان شود.

تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر رفتارهای سازگارانه کشاورزان برای مقابله با بحران آب های زیرزمینی در استان بوشهر (شهرستان دیر) انجام گرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه، شامل همه 1100 کشاورز آبی کار شهرستان دیر است. نمونه ای مشتمل بر 305 نفر با استفاده از جدول تاکمن محاسبه و به روش نمونه گیری انتساب متناسب انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای بود که روایی آن با نظر استادان و صاحب نظران تأیید گردید و به منظور تعیین پایایی آن با انجام آزمون مقدماتی، ضریب آلفای کرونباخ 71/0 تا 86/0 برای بخش های مختلف پرسشنامه به دست آمد. نتایج تحقیق حاکی از آن اند که منطقه آبدان از نظر وضعیت بحران آبی و کیفیت زندگی کشاورزان در بدترین وضعیت به سر می برد و منطقه بردخون در بهترین وضعیت. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه حاکی از آن اند که 5/79 درصد از واریانس متغیر وابسته سازگاری غیرکشاورزی کشاورزان را این شش متغیر مستقل تعیین می کنند: آسیب پذیری کشاورزان، کیفیت زندگی آنان، عضویت شان در گروه های اجتماعی، وضعیت چاه کشاورزی، سرمایه طبیعی و نوع مالکیت کشاورزان.

در آینده، عرصهٔ مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه، به حوزه های متنوعی از اجتماعات محلی، ملی و بین المللی گسترش خواهد یافت. حضور توأم با مسئولیت پذیری اجتماعی آموزش عالی در روند تحولات آینده، نیازمند رویکردی آینده نگارانه است تا امکان کنشگری در رخدادهای آینده را فراهم سازد. بنابراین، هدف این مقاله، آینده نگاری مسئولیت پذیری اجتماعی آموزش عالی کشاورزی است. مطالعهٔ حاضر در سه گام اصلی انجام شد. ابتدا بر مبنای روش گروه کانونی، به شناسایی پیشران های مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه در آموزش عالی کشاورزی پرداخته شد. سپس با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل و با بهره گیری از نرم افزار MicMac، از میان 14پیشران شناسایی شدهٔ مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه، 5 پیشران کلیدی انتخاب شد. برای این عوامل کلیدی بر اساس ایدهٔ سناریونویسی21 وضعیت ممکن و محتمل در آیندهٔ مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه با نظر خبرگان تعریف گردید و با تشکیل ماتریس21*21 و بهره گیری از دانش خبرگان در ارزیابی میزان تأثیرات وقوع هر یک از وضعیت ها بر وقوع یا عدم وقوع وضعیت های دیگر در آیندهٔ مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه با استفاده از قابلیت های نرم افزار Scenario Wizard 4.31، دو سناریو متضاد (ققنوس و طاووس) به عنوان سناریوهای قوی و 104 سناریو با احتمال وقوع پایین و ضعیف استخراج شد. سناریو ققنوس نمایان گر تحقق مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه در راستای توسعهٔ پایدار محلی و منطقه ای بوده و سناریو طاووس مبین آن است که دانشگاه به عنوان تافته ای جدابافته، فاقد مسئولیت پذیری اجتماعی است. این سناریوها چشم انداز آیندهٔ مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه را نشان می دهند.

یکی از روش های مطالعۀ رفتار حفاظتی انسان و عوامل پیش بینی کنندۀ آن، کاربرد مدل های اجتماعی- روان شناختی است. هدف از این پژوهش به کارگیری و مقایسۀ دو نظریۀ رفتار برنامه ریزی شده و مدل فعال سازی هنجار در پیش بینی رفتار نخل داران عضو تعاونی تولید شهرستان دشتستان در زمینۀ حفاظت از آب و تعیین عوامل مؤثر بر آن بود. در پژوهش حاضر، داده ها با فن پیمایش و از طریق پرسش نامه جمع آوری شد. روایی صوری پرسش نامه با بهره گیری از نظر استادان و متخصصان امر و پایایی آن از طریق محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ (70/0 تا 86/0) برای متغیرهای مختلف تحقیق به تأیید رسید. جامعۀ مورد مطالعه شامل نخل داران عضو تعاونی تولید شهرستان دشتستان به تعداد 1400 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای، 300 نفر از آنها انتخاب شدند. یافته ها نشان داد در نظریۀ رفتار برنامه ریزی شده متغیرهای نگرش، هنجار ذهنی، خودکارآمدی و هنجار اخلاقی بر نیت نخل داران در زمینۀ حفاظت از آب تأثیر گذارند و نیت در نهایت قادر است 45 درصد از تغییرات رفتار نخل داران نسب به حفاظت از آب را   پیش بینی کند. همچنین بر اساس مدل فعال سازی هنجار، متغیرهای آگاهی از پیامدها، آگاهی از نیاز، انتساب مسئولیت، خودکارآمدی و کارآمدی نتیجه بر هنجار اخلاقی نخل داران در زمینۀ حفاظت از آب تأثیر گذارند و در نهایت، 3 متغیر هنجار اخلاقی، احساس گناه و احساس غرور در مجموع قادرند 24 درصد از تغییرات رفتار نخل داران نسبت به حفاظت از آب را پیش بینی کنند. نتایج همچنین نشان داد که هر دو نظریه پتانسیل پیش بینی رفتار نخل داران را دارند، اما قدرت پیش بینی نظریۀ رفتار برنامه ریزی شده بالاتر از مدل فعال سازی هنجار است. از دیدگاه سیاست گذاری، مطالعۀ حاضر توجیهی برای استفاده از سازه های این مدل ها در سیاست و تصمیم گیری ای است که منجر به تشویق کشاورزان به حفظ و مصرف بهتر آب شود.

رشد سریع جمعیت، استفاده بیش از حد از آب های زیرزمینی و تغییرات آب و هوایی سبب گسترش جهانی بحران مدیریت منابع آب برای کشاورزی شده است. بنابراین تشویق کشاورزان به مدیریت منابع آب با استفاده از رهیافت هایی که مشارکت جامعه و اقدامات داوطلبانه آنان را می طلبد، مسئله ای مهم برای دولت است.  یکی از شیوه های موثردر این راستا، مشارکت آن ها از طریق تشکیل تشکل های آب بران است. هدف این پژوهش بررسی مشارکت کشاورزان در تشکل های آب بران از طریق بکارگیری سرمایه اجتماعی است. نمونه این تحقیق 360 نفر از کشاورزان شهرستان الشتر می باشندکه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات در این پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخت انجام شد. پس از تهیه پرسشنامه و تأیید روایی صوری آن توسط متخصصان امر، پایایی آن از طریق محاسبه مقادیر آلفا کرونباخ برای متغیرهای مختلف تحقیق مورد تایید قرار گرفت. جهت تعیین عوامل اجتماعی موثر بر تمایل کشاورزان به تشکیل و عضویت در تشکل های آب بران از تحلیل رگرسیون به روش اینتر استفاده گردید. نتایج نشان داد، سه متغیر مشارکت در جامعه محلی، اعتماد قوی و تحمل تنوع قادر به پیش بینی بخش قابل توجهی (412/0 =R 2 ) از تغییرات در متغیر تمایل به تشکیل تشکل های آب بران می باشند. علاوه براین، چهار متغیر مشارکت در جامعه محلی، اعتماد قوی، ارتباطات برون محلی و مشارکت مدنی همسایگان قادر به پیش بینی بخش قابل توجهی (51/0 =R 2 ) از تغییرات در متغیر تمایل به عضویت در تشکل های آب بران می باشند. در انتهای مقاله، به منظور افزایش تمایل کشاورزان به تشکیل تشکل آب بران و افزایش مشارکت ایشان پیشنهادهایی ارائه گردیده است. 

هدف اصلی تحقیق حاضر تحلیل کیفیت نتایج حاصل از دوره های کارآموزی دانشجویان دوره کارشناسی مهندسی کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین اهواز واقع در ملاثانی بود. این مطالعه به روش پیمایشی انجام شد و جامعه آماری آن مشتمل بر دانشجویان سال چهارم دوره کارشناسی دانشگاه کشاورزی و منابع رامین اهواز در سال تحصیلی92-1391 به تعداد 235 نفر بود. حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از جدول مورگان تعداد 145 نفر بود که به شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم طبقه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن را پانل متخصصان گروه ترویج و آموزش کشاورزی تأیید کردند و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 96/0 محاسبه شد. یافته ها نشان داد که از نظر پاسخگویان کیفیت نتایج حاصل از کارآموزی نسبتاً مطلوب است. با استفاده از تحلیل عاملی نتایج حاصل از دوره های کارآموزی در چهار عامل: توسعه شناختی، آگاهی از فرصتهای شغلی و قوانین و مقررات سازمانی، تقویت رفتار حرفه ای اجتماعی و  بهبود مهارتهای شغلی خلاصه شد. این عوامل در مجموع 35/66 درصد واریانس کل نتایج (دستاوردهای) حاصل از دوره های کارآموزی را تبیین می کنند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی پیش بایست ها، تسهیل کننده ها و موانع مشارکت فعال دانشگاهی  دانشجویان در آموزش عالی کشاورزی ایران بود.روش پژوهش: این پژوهش دارای رویکرد کیفی بوده که به روش پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت کنندگان در این مطالعه شامل 16 مدیر دانشگاهی و عضو هیئت علمی و 22 دانشجوی سال های سوم و چهارم مقطع کارشناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان و دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس بودند که براساس نمونه گیری مبتنی بر هدف با حداکثر تنوع انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بود و تحلیل داده ها براساس راهبرد هفت مرحله ای کلایزی انجام شد.یافته ها: تحلیل یادداشت های حاصل از مصاحبه به شناسایی 182 گزاره مفهومی منجر شد. یافته ها مشتمل بر شش فرا مضمون مربوط به پیش بایست های مشارکت فعال شامل خط مشی گذاری دانشجو محور، امکانات فیزیکی، نظارت و مدیریت کارآمد، ویژگی های فردی، شهروندی فعال و فرهنگ سازی؛ شش فرا مضمون مربوط به تسهیل کننده ها شامل سیستم مالی، سیستم اجرایی پویا، عوامل شناختی، نظام ارزیابی، نظام اطلاعات و ارتباطات؛ و پنج فرا مضمون مربوط به موانع مشارکت فعال دانشجویان شامل موانع فردی، ساختاری/آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی طبقه بندی شدند.نتیجه گیری: براساس نتایج، الگوی مبتنی بر پیش بایست ها، تسهیل کننده ها و موانع مشارکت فعال دانشجویان در دانشگاه می تواند راهگشای برنامه ریزان دانشگاه در جهت جلب مشارکت بیشتر دانشجویان در فعالیت های دانشگاهی باشد تا از این طریق در جهت فراهم سازی پیش بایست ها، افزایش تسهیل کننده ها و رفع موانع موجود گام های صحیح، سریع، نظام مند و در عین حال بدون شتاب زدگی برداشته شود.