فاطمه فهیم نیا

فاطمه فهیم نیا

مدرک تحصیلی: دانشیار، دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۷۳ مورد.
۱.

ارائه الگوی استقرار مدیریت دانش در نهاد کتابخانه های عمومی کشور ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۵ 162 - 185

کلید واژه ها: مدیریت دانش نهاد کتابخانه های عمومی کشور مدل سازی ساختاری تفسیری استقرار مدیریت دانش روش تاپسیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۴۶
مقدمه: مدیریت دانش یکی از موضوعات علم مدیریت در هزاره جدید است. نهاد کتابخانه های عمومی با داشتن کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی از مستعدترین سازمان ها برای پیاده سازی برنامه های مدیریت دانش است. هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر استقرار مدیریت دانش و سنجش وضعیت بلوغ و میزان آمادگی نهاد کتابخانه های عمومی کشور و ارائه الگوی استقرار مدیریت دانش در آن سازمان است.روش شناسی: در پژوهش حاضر از رویکرد آمیخته استفاده شده است و ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه است. جامعه آماری این پژوهش مدیران، کارکنان اداری، رؤسای شهرستان ها در نهاد کتابخانه های عمومی کشور بوده و نمونه پژوهش شامل 21 خبره است که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند.یافته ها: نتایج فراترکیب منجر به شناسایی 107 کد، 15 شاخص و 4 بعد اصلی فناوری، فرایند، فرهنگ سازمانی و نیروی انسانی در استقرار مدیریت دانش شد.نتیجه: نتایج نشان داد که فناوری بیشترین تأثیر و فرهنگ سازمانی کمترین تأثیر را در استقرار مدیریت دانش در نهاد کتابخانه های عمومی کشور دارد. وضعیت بلوغ مدیریت دانش با کسب نمره ارزیابی 101 در مرحله آغاز قرار داشت. در نهایت الگوی استقرار مدیریت دانش در 6 سطح، که شاخص های فناوری اطلاعات و سامانه های اطلاعات تأثیرگذارترین سطوح و شاخص های فرایندهای کسب اطلاعات و فرایندهای انتقال دانش تأثیرپذیرترین سطوح می باشند. 
۲.

تحلیلی بر رفتار انتخاب کتاب اعضای نوجوان کتابخانه های عمومی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۹ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۳) ۲۳۷-۲۲۰

کلید واژه ها: اعضای نوجوان کتابخانه های عمومی ایران مؤلفه های رفتار انتخاب کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۸۱
هدف: انتخاب صحیح منابع اطلاعاتی در خوانده شدن منبع یافت شده در کتابخانه تأثیری بسزا دارد. ازطرف دیگر، مجموعه سازی، سازمان دهی منابع و چیدمان آن ها در کتابخانه ها و همچنین طراحی رابط کاربری های کارا و کاربرپسند که به اندازه کافی از انتخاب منابع پشتیبانی کنند، نیازمند شناخت کافی از رفتارهای انتخاب منابع توسط کاربران است؛ آنچه در ایران شناخت کافی از آن وجود ندارد. براین اساس، هدف پژوهش حاضر شناخت مؤلفه های رفتار انتخاب کتاب توسط اعضای نوجوان کتابخانه های عمومی ایران است. روش: پژوهش حاضر با رویکرد روش شناختی کیفی انجام شده و روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی مرسوم است. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده اند. مشارکت کنندگان شامل اعضای نوجوان کتابخانه های عمومی زیر پوشش اداره کل کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه در زمستان سال 1399 بودند. نمونه گیری به روشِ هدفمند یا قضاوتی انجام شد و تا اشباع اطلاعات ادامه یافت. برای تجزیه وتحلیل یافته ها، از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده های مصاحبه منجر به شکل گیری 12 کد اصلی و 285 کد فرعی شد که در 5 مقوله و 30 مفهوم طبقه بندی شدند. مقوله های اصلی عبارت بودند از: عوامل مرتبط با کاربر (شامل ویژگی های جمعیت شناختی؛ ویژگی های شخصیتی و فکری؛ علاقه؛ مسائل و وقایع زندگی؛ دانش قبلی؛ تجارب و مهارت ها؛ اهداف انتخاب کتاب در کتابخانه های عمومی؛ زمان و هزینه صرف شده برای انتخاب؛ راهبردهای انتخاب؛ فرایند انتخاب کتاب؛ سنجش اعتبار و کیفیت منابع؛ علل برقراری ارتباط با کتاب و خواندن آن تا انتها؛ و علل نخواندن یا نیمه خواندن کتاب)؛ عوامل مرتبط با کتاب (شامل عناصر ظاهری و فیزیکی؛ عناصر کتاب شناختی؛ عناصر محتوایی؛ و قالب، زبان، بیان و سبک)؛ عوامل مرتبط با کتابخانه (شامل برنامه های کتاب خوانی؛ عوامل محیطی؛ تسهیلات و امکانات؛ و عوامل انسانی)؛ افراد، رسانه ها، تولیدات، مناسبت ها، برنامه ها و فهرست های اثرگذار بر انتخاب کتاب (شامل افراد؛ رسانه ها؛ تولیدات از آثار چاپی؛ مناسبت ها و برنامه ها؛ و فهرست ها)؛ و موانع انتخاب کتاب در کتابخانه های عمومی (شامل کتابخانه ؛ کتاب؛ فرد؛ و جامعه). اصالت/ارزش: رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران نوجوان کتابخانه های عمومی گویای پیچیدگی و تأثیرپذیری این رفتار از عوامل گسترده و متعددی شامل تفاوت های فردی، ویژگی های ظاهری و محتوایی کتاب و عوامل محیطی و کتابخانه ای است. مؤلفه های شناسایی شده در رفتار مذکور می تواند به عنوان مبنایی برای پیمایش گسترده رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران در محیط های فیزیکی و مجازی مورد استفاده قرار گرفته و راهنمای مجموعه سازی، فضاسازی و طراحی خدمات در کتابخانه ها، تدوین منابع و طراحی ظاهری و ساختاری کتاب توسط نویسندگان و ناشران شود.
۳.

بررسی رابطه بین میزان مشارکت در مدیریت دانش با تمایل به تفکر انتقادی کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی دوره ۵۶ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 47 - 58

کلید واژه ها: مدیریت دانش تفکر انتقادی تمایل به تفکر انتقادی کتابخانه های دانشگاهی کتابداران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۴۴
هدف: هدف اصلی از پژوهش حاضر شناسایی رابطه بین میزان مشارکت در مدیریت دانش با تمایل به تفکر انتقادی در بین کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران است. روش پژوهش: این پژوهش از نظر شیوه پژوهش توصیفی همبستگی و از شاخه پیمایشی است؛ و برحسب هدف در دسته پژوهش های کاربردی جای می گیرد. جامعه آماری این پژوهش را کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران که تعداد آنها 210 نفر بود، تشکیل دادند؛ و با استفاده از جدول مورگان تعداد نمونه 136 نفر بدست آمد. برای جمع آوری داده از دو پرسش نامه استاندارد مشارکت کارکنان در مدیریت دانش کالکارنی و همکاران (2006) و پرسش نامه تمایل به تفکر انتقادی کالیفرنیا (1992) استفاده شد. هر دو پرسش نامه از نظر روایی توسط استاد راهنما تایید شدند؛ و پایایی پرسش نامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش نامه میزان مشارکت کارکنان در مدیریت دانش (0.946) و برای پرسش نامه تمایل به تفکر انتقادی (0.933) به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آمار توصیفی و آمار استنباطی با استفاده از نرم افزاز اس. پی. اس. اس. انجام شد. یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد که بین متغیر گرایش به تفکر انتقادی و مشارکت در مدیریت دانش رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: پژوهشگران تفکر انتقادی را در دو بعد مهارت ها و تمایلات تفکر انتقادی تعریف و بررسی می کنند، در پژوهش های قبلی رابطه بین مدیریت دانش و بعد مهارت ها بررسی شده بود اما در این پژوهش به بررسی رابطه بین مشارکت در مدیریت دانش و بعد تمایل به تفکر انتقادی پرداخته شد.
۴.

شناسایی مؤلفه های رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانه های عمومی به روشِ فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۷ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۴) ۷۱-۱۰۱

کلید واژه ها: رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانه های عمومی فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۸۶
هدف: افزایش میزان استفاده از منابع اطلاعاتی کتابخانه ها و ارائه خدمات اطلاعاتی کاربرمحور بدون درک چگونگی انتخاب و جست وجوی منابع اطلاعاتی توسط کاربران غیرممکن است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه ها و ابعاد رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانه های عمومی است. روش: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و به روشِ فراترکیب با استفاده از روش هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو انجام شد. جامعه آماری متشکل از مقالات و پایان نامه های منتشرشده در هفت پایگاه اطلاعاتی فارسی و هشت پایگاه اطلاعاتی بین المللی بین سال های 2000 تا 2020 میلادی و 1379 تا 1399 شمسی بود. از مجموع 7560 منبع شناسایی شده، بر اساس برنامه مهارت های حیاتی ارزیابی، 35 منبع تأیید شد. اطلاعات از منابع استخراج و کدگذاری شدند و پایایی کدگذاری نیز با استفاده از ضریب کاپا سنجش و تأیید شد. یافته ها: در مجموع، 176 کد در 26 مفهوم و 5 مقوله شامل عوامل مرتبط با کاربر، عوامل مرتبط با کتاب، عوامل مرتبط با کتابخانه، موانع و محدودیت ها، و توصیه ها و تولیدات نمایشی از آثار دسته بندی شدند. اصالت/ارزش: رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانه های عمومی گویای پیچیدگی و تأثیرپذیری این رفتار از عوامل گسترده و متعددی شامل تفاوت های فردی، ویژگی های ظاهری و محتوایی کتاب و عوامل محیطی است. مؤلفه های شناسایی شده در رفتار مذکور می تواند به عنوان مبنایی برای پیمایش گسترده رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران در محیط های فیزیکی و مجازی مورد استفاده قرار گرفته و راهنمای مجموعه سازی، فضاسازی و طراحی خدمات در کتابخانه ها و تدوین منابع و طراحی ظاهری و ساختاری کتاب توسط نویسندگان و ناشران شود.
۵.

چارچوبی برای امکان سنجی ایجاد واسپارگاه مدیریت اطلاعات سوانح طبیعی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی دوره ۵۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 26 - 43

کلید واژه ها: واسپارگاه موضوعی دلفی فازی تلوس دسترسی آزاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۶۲
هدف: با توجه به افزایش سوانح طبیعی و تأثیر آن بر روند تولید اطلاعات، طراحی و ایجاد نظام های پایدار اطلاعات برای تسهیل جریان اطلاعات و افزایش به کارگیری اطلاعات اهمیت ویژه ای یافته است و این در حالی است که پژوهش های امکان سنجی در این بافت به لحاظ کمی و کیفی ضعیف است. پژوهش حاضر به هدف طراحی چارچوب و ابزاری برای امکان سنجی واسپارگاهی با دسترسی باز برای مدیریت اطلاعات سوانح طبیعی در ایران انجام گرفته است. روش: پرسشنامه ای خود-تنظیم از اجزای کلیدی یک واسپارگاه با دسترسی آزاد به همراه ابعاد مهم پژوهش های امکان سنجی اعتبارسنجی شد و در اختیار خبرگان حوزه های مدیریت اطلاعات و فناوری و سوانح طبیعی قرار گرفت و داده های گردآوری شده به روش دلفی فازی تحلیل شد. یافته ها: چارچوب نهایی امکان سنجی شامل  هفت بُعد فناورانه، اقتصادی، حقوقی، عملیاتی، زمانی، فرهنگی و رفتاری (تلوس توسعه یافته که با عنوان اختصاری تلوس.سی.بی معرفی شده) برای 44 شاخص اصلی ایجاد واسپارگاه مدیریت اطلاعات سوانح طبیعی اعتبارسنجی شد و به عنوان ابزار ارزیابی امکان ایجاد واسپارگاه به تأیید خبرگان حوزه مدیریت اطلاعات و فناوری سوانح طبیعی رسید. اصالت: چارچوب ارائه شده اولین چارچوب ارائه شده برای امکان سنجی واسپارگاه دسترسی باز در بافت مدیریت اطلاعات سوانح طبیعی ایران است که به شیوه ای نظام مند و علمی و بر پایه نظرات خبرگان حوزه مدیریت اطلاعات و فناوری سوانح طبیعی طراحی و اعتبارسنجی شده است، و ضمن آن، چارچوب توسعه یافته تلوس (تلوس.سی.بی.) به عنوان یکی از ابزارهای اختصاصی امکان سنجی واسپارگاه ها برای آزمودن فناوری های مشابه و بافت های مشابه به جامعه پژوهش های بین المللی حوزه مدیریت اطلاعات معرفی می شود.
۶.

مدل پارادایمی خدمات و برنامه های کاربر محور کتابخانه های عمومی: مطالعه موردی کتابخانه های نهاد کتابخانه های عمومی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بازیابی دانش و نظام های معنایی سال هفتم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 47 - 63

کلید واژه ها: کتابخانه های عمومی خدمات و برنامه ها کاربران کتابخانه های عمومی خواندن توسعه فرهنگی نظریه زمینه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۱۸۳
هدف: بررسی خدمات و برنامه های موردانتظار کاربران از کتابخانه های عمومی از دیدگاه خود آن ها و بررسی نقاط زمینه ساز و عوامل مؤثر بر خواسته های کاربران است. روش شناسی: برای نیل به هدف این مقاله، رویکرد کیفی مدنظر خواهد بود و با توجه به تنوع فرهنگی در استان های مختلف و نبود مدل معتبر قبلی از روش گراندد تئوری با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. جامعه موردنظر در این بخش به دو دسته تقسیم می شوند: تمامی کاربران بالفعل و بالقوه کتابخانه های هدف، کارکنان و کارشناسان: اعم از کارکنان کتابخانه های مراکز استان های انتخابی. برای صحت نمونه گیری از استان های مختلف نمونه ای از کتابخانه های شهری و روستایی انتخاب شده اند. و برای تحلیل داده ها از کدگذاری آزاد استفاده شده است. یافته ها: چالش ها و خدمات کتابخانه های عمومی براساس نظر کاربران و متخصصان در دو رسته کتابخانه های روستایی و شهری گردآوری شد. خدمات موردانتظار در چهار دسته اصلی تقسیم بندی می شوند: خدمات مرجع و اطلاع رسانی(شامل: اطلاع رسانی گزینشی، اطلاع رسانی مجازی، ,...)؛ خدمات تفریحی و سرگرمی (شامل: کافه کتاب، تو ....)؛ آموزش و پرورش(شامل: انواع کلاس و کارگاه های مهارتی و آموزشی، ,... )؛ انگیزه بخشی و جلب رضایت کاربران(شامل: انواع مسابقات علمی ، هنری و فرهنگی، خدمات تخصصی کودکان و نوجوانان، باشگاه های کتابخوانی، دسترسی به اینترنت و کامپیوتر های آزاد برای عموم، تغییر محیط کتابخانه، امکانات آزمایشگاهی،  تشکیل گروه های کتاب خوانی،  و ....، خدمات مناسبتی، افزایش خلاقیت). نتایج: مدل پارادایمی از خدمات کتابخانه های عمومی ارائه شد و براساس آن اولویت خدمات و برنامه های کتابخانه های عمومی از منظر کاربران بالفعل تعیین گردید و همچنین دلایل عدم استفاده از کتابخانه ها براساس نظر کاربران بالقوه و بالفعل نیز با عنوان چالش های کتابخانه های عمومی تحلیل شده است.
۷.

شناسایی شاخص های ارزیابی مخازن سازمانی: بررسی مخزن سازمانی دانشگاه الزهرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی دوره ۵۵ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 21 - 39

کلید واژه ها: مخزن سازمانی شاخصهای مخزن سازمانی میزان انطباق مخزن سازمانی دانشگاه الزهرا با شاخصها ارزیابی مخزن سازمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۵۶
زمینه و هدف: هدف این مقاله شناسایی شاخص های ارزیابی مخازن سازمانی و بررسی میزان انطباق مخزن سازمانی دانشگاه الزهرا با آن است. روش شناسی : این پژوهش از روش کیفی استفاده نموده است که در بخش کیفی برای ایجاد شاخص ها، از روش فراترکیب استفاده شده است و بررسی جامع از ادبیات برای شناسایی شاخص های موجود برای ارزیابی مخازن انجام شد و پنل خبرگان جهت پالایش شاخصها شناسایی شده است و در ادامه از چک لیست محقق ساخته استفاده شده است تا میزان تحقق شاخص های انتخاب شده را با استفاده از آمار توصیفی بررسی کند. یافته ها: در مجموع 70 عنصر تقسیم شده به شش دسته (فناوری، خطی و مشی و رویه، محتوا، بازاریابی، پرسنل و کاربرو کاربرد) جز شاخص های ارزیابی هستند که از فرا ترکیب بدست امده و مخزن سازمانی دانشگاه الزهرا مطابق با این شاخصها مورد ارزیابی قرار گرفت نتیجه گیری: طبق یافته های پژوهش شاخص های مخزن سازمانی در6 بعد فناوری، رویه، محتوا، بازاریابی،پرسنل و کاربرو کاربرد مفهوم سازی شدکه در خدمت تجزیه و تحلیل مخازن سازمانی است. وضعیت مخزن دانشگاه الزهرا از لحاظ استاندارد با 4|3 استاندارد منطبق است. و ضعف کمی در برخی از قسمت ها مانند رویه و خطی و مشی و مدیریت محتوا و فناوری و پرسنل دیده می شود. که باید در حوزهای مضعوف بازنگری و بررسی دقیق صورت گیرد و سعی در ارتقا کیفیت مخزن سازمانی با تطبیق آن با موسسات پیشرو و منطبق با استاندارد و یا با استانداردهای حامی مخزن سازمانی مانند اسپارک داشته باشد.
۸.

ارائه چارچوبی برای بازیابی تعاملی اطلاعات در کتابخانه های دیجیتال مبتنی بر نظریه شناختی-اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۷ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۷) 135-169

کلید واژه ها: کتابخانه های دیجیتالی بازیابی تعاملی اطلاعات تعامل نظریه شناختی - اجتماعی تعامل با اطلاعات تعامل با رابط کاربری تعامل با وظایف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۴۴۲
توجه به ابعاد تعامل به عنوان مفهومی اساسی در محیط های رایانه ای برای درک و ترسیم کارکرد روانی و رفتارهای کاربران و در نتیجه، طراحی بهینه نظام های بازیابی تعاملی اطلاعات ضروری است. از طرف دیگر، مسئله تعامل به دلیل ماهیت پیچیده ای که دارد، توجه همزمان به عوامل شخصی-شناختی، رفتاری و محیطی کاربران در فرایند بازیابی اطلاعات و درک درست این مؤلفه ها را می طلبد. از این رو، هدف پژوهش حاضر ارائه چارچوب و تعیین عناصر اصلی و فرعی تعامل بازیابی اطلاعات مبتنی بر نظریه شناختی اجتماعی «بندورا» و توسعه سیاهه وارسی بعد تعامل بازیابی اطلاعات در کتابخانه های دیجیتال مبتنی بر این نظریه است. پژوهش حاضر در دو مرحله به روش کتابخانه ای و پیمایشی، یعنی نظرسنجی از خبرگان و پانل «دلفی» انجام شده است. نخست، با بررسی متون مختلف، مؤلفه های مختلف تعامل در سامانه های کتابخانه های دیجیتال و همچنین، مؤلفه های تأثیرگذار نظریه شناختی اجتماعی در رفتار اطلاعاتی استخراج و ارزیابی شد. سپس، ابعاد و مؤلفه های تعامل مبتنی بر نظریه شناختی-اجتماعی با استفاده از آرای خبرگان دانشگاهی برآوُرد و در پرسشنامه ای در قالب طیف «لیکرت» پنج گزینه ای تنظیم و اعتبارسنجی گردید. مؤلفه های اصلی شامل سه بعد تعامل با اطلاعات، تعامل با رابط کاربری و تعامل با وظایف، و مؤلفه های فرعیِ هر یک از آن ها گروه معلول، و نظریه شناختی-اجتماعی با سه مؤلفه اصلی شخص، محیط، و رفتار، گروه علت ها را تشکیل می دهند. جامعه خبرگان، بر اساس روش نمونه گیری گلوله برفی، شامل ۱۷ متخصص حوزه بازیابی اطلاعات بود. با توجه به مقادیر بالای ض ریب ت وافقی «کن دال» در دو مؤلفه شخص و رفتار ح دود ۰/۷۷ و ضریب ۰/۷۲ در مؤلفه محیط در مجموع، ۶۰ مؤلفه در این سه بعد مورد توافق و اجماع واقع شد. بر اساس یافته های پژوهش و در ضمن مراحل دوگانه دلفی و پس از حذف مؤلفه هایی با میانگین کمتر از عدد ۳ در طیف «لیکرت»، تعداد ۲۱ مؤلفه در بُعد شخص، ۲۰ مؤلفه در بُعد رفتار و ۱۹ مؤلفه در بُعد محیط مورد تأیید خبرگان پژوهش قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گویه اعتبار در هر سه مولفه شخص، رفتار، و محیط و گویه های جامعیت و پیچیدگی وظیفه کاری عینی در مؤلفه محیط و گویه دشواری وظیفه کاری ذهنی در مؤلفه رفتار از نظر خبرگان پژوهش نیز کم اهمیت بود و در نتیجه، حذف شدند. چارچوب به دست آمده از این پژوهش می تواند به عنوان مبنای پژوهش های آتی در جهت کاربست این مؤلفه ها با تأکید بر سه جنبه اساسی رفتار کاربر در طراحی بهینه نظام های بازیابی تعاملی اطلاعات قرار گیرد. .
۹.

بررسی مانایی ساختار نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با استفاده از مدل سیستم های مانا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی دوره ۵۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 91 - 94

کلید واژه ها: مدل سیستم های مانا سایبرنتیک سازمانی رویکرد سیستمی ساختار سازمانی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۵۸
هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی ظرفیت مانایی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با استفاده از مدل سیستم های مانا است. روش: به منظور دستیابی به این هدف با تلفیق مراحل مختلفی از سه نوع متداول این روش شناسی به تعریف هویت و اهداف و محیط نمایشگاه به منزله یک سیستم پرداخته سپس با تبیین فرایند تبدیل و از هم گشودن پیچیدگی های سیستم دو مدل تکتولوژیکی و مشتری-تأمین کننده ارائه شد و در نهایت با شناسایی زیرسیستم های پنج گانه مدل سیستم های مانا در ساختار فعلی نمایشگاه به بررسی نواقص موجود پرداخته شد. در نهایت نقص های ساختار فعلی جهت دس تیابی به مانایی ک ه رف ع آنها نمایشگاه را برای مواجهه ب ا چالش های محیطی و رسیدن به مانایی کمک می کند، مشخص شد. یافته ها: نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به منظور دستیابی به مانایی نیازمند رفع نواقص موجود در ساختار و ایجاد ساختار متناسب با مدل سیستم های مانا است تا بتواند با وجود تغییرات محیطی، به عنوان یک موجودی ت مس تقل در طول زمان به مانایی و بقا دست یابد. اصالت اثر: به نظر می رسد این پژوهش برای نخستین بار ساختار نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را از منظر مانایی مورد بررسی و سنجش قرار داده است. نتایج این پژوهش می تواند به منظور هماهنگی، برنامه ریزی، سازماندهی و کنترل مورد بهره برداری مدیران نمایشگاه قرار گیرد.
۱۰.

استفاده مجدد از داده های پژوهشی در ایران: شناسایی عناصر و الزامات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۱) 663-692

کلید واژه ها: استفاده مجدد داده های پژوهشی مدیریت داده های پژوهشی مخازن داده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۳ تعداد دانلود : ۵۲۲
محققان در این پژوهش به دنبال شناسایی عناصر و الزامات مورد نیاز برای استفاده مجدد از داده های پژوهشی در بین پژوهشگران ایرانی هستند. پژوهش حاضر از نوع کیفی است و در دو مرحله انجام گرفت، ابتدا با مرور و تحلیل محتوای متون، عناصر اولیه استخراج شد اما با توجه به بومی نبودن عوامل مستخرج، به وسیله ی مصاحبه ی نیمه ساختاریافته، از نظر خبرگان استفاده شد. جامعه آماری در مرحله اول، شامل پژوهش های انجام شده در حوزه استفاده مجدد در پایگاه های اطلاعاتی معتبر است. جامعه آماری مرحله دوم پژوهشگرانی بودند که با بحث استفاده مجدد از داده های پژوهشی آشنایی داشتند . مصاحبه ها با استفاده از نمونه گیری هدفمند شروع شد سپس با استفاده از استراتژی گلوله برفی و نمونه گیری مبتنی بر معرفی مشارکت کننده ادامه پیدا کرد. ابزار گردآوری داده ها، در مرحله اول متون و منابع و در مرحله دوم مصاحبه ی نیمه ساختاریافته است و در نهایت داده ها با نرم افزار مکس.کیو.دا تجزیه و تحلیل شدند. کدها و مقوله هایی در نتیجه تحلیل محتوای متون و مصاحبه با خبرگان شناسایی و در نهایت در ذیلِ سه بعد اصلیِ عوامل انسانی، عوامل سازمانی و زیرساخت ها دسته بندی شدند. سپس مولفه های هر بعد مشخص و در پایان پیشنهاداتی برای به کارگیری استفاده مجدد از داده های پژوهشی موجود در ایران مطرح شد.
۱۱.

تجربه کاربر در وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۶ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 501-532

کلید واژه ها: تجربه کاربری رابط کاربری وبگاه کتابخانه ملی ایران پرس و جوی بافتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۳ تعداد دانلود : ۲۸۹
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تجربه کاربری در محتوای وب کتابخانه ملی ایران، انتظارات و نیازهای کاربران را هنگام استفاده از محتوای وب کتابخانه ملی ایران شناسائی و بررسی کرده است. روش: برای بررسی تجربه کاربری از روش های «پرس وجوی بافتی » و تکمیل جمله استفاده شده است و برای تکمیل و تأیید برخی نتایج به داده های تحلیلی وبگاه (برگرفته از سایت سیمیلاروب) ارجاع شده است. «پرس وجوی بافتی» یک رویکرد کیفی و تفسیری است که در قالب مصاحبه نیم ساختاریافته و به صورت مکالمه با کاربر در محیط واقعی کار وی انجام می شود. روش تکمیل جمله، جملاتی است که مشابه پرسشنامه برخط روی وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران قرار گرفته و توسط کاربران تکمیل شده است. یافته: نتایج بدست آمده نه مقوله کلی و چهل و هشت مقوله فرعی در خصوص انتظارات و تجربه های کاربران در وبگاه کتابخانه ملی ایران بدست داد که مقوله های کلی عبارت از جستجو، پژوهش و دانش افزایی، شخصی سازی و بومی سازی، موقعیت یابی در فضای کتابخانه، دستیابی به منبع، تعامل، رویدادها، معماری اطلاعات، طراحی و ظاهر است. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده پیشنهادهایی است که می تواند مبنای مناسبی برای توسعه وبگاه کتابخانه ملی ایران یا حتی وبگاه ها و نرم افزارهایی با بافت های مشابه قرار بگیرد. این نتایج علاوه بر پیشنهادهایی که برای بهبود تجربه کاربری وبگاه کتابخانه ملی ارائه کرده است برای کارآفرینان و علاقه مندان به راه اندازی کسب و کار و طراحی اپلیکیشن نیز ایده های مناسبی مبتنی بر انتظارات و نیازهای واقعی کاربران بدست می دهد.
۱۲.

بررسی نیازاطلاعاتی مدیران گروه های آموزشی دانشکده های کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی دوره ۵۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 93 - 112

کلید واژه ها: نیاز اطلاعاتی مدیر گروه آموزشی شناسایی منابع اطلاعاتی شناسایی مجرای تهیه و تامین اطلاعات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۵۸
هدف: شناسایی اجزای نیازاطلاعاتی مدیران گروه های آموزشی دانشکده های کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران و کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تربیت مدرس . روش: پژوهش حاضر در زمره پژوهش های پیمایشی و توصیفی به شمار می آید. مدیر گروه های آموزشی دانشکده های کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس به صورت سرشماری نمونه گیری شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که بعد از تائید روایی و پایایی بین نمونه آماری توزیع شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی از جمله آزمون ویلکاکسون استفاده به عمل آمد. یافته ها : مهم ترین انگیزه و هدف نیازاطلاعاتی مدیران گروه آموزشی کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس به ترتیب در نیازهای آموزشی، علمی و پژوهشی و به اطلاعات مربوط به رویه ها و نحوه ی انجام کاراست . همچنین مهم ترین منابع در تأمین نیازهای اطلاعاتی درون دانشگاهی مدیران آموزشی تجربه شخصی و نشست ها و جلسات و مشورت با دیگر همکاران است و مهم ترین منابع در تأمین نیازهای اطلاعاتی برون دانشگاهی مدیران آموزشی در هر دو دانشگاه اینترنت و پایگاه های اطلاعاتی می باشد. میزان رضایت از منابع اطلاعاتی اعم از الکترونیکی و چاپی هر دو دانشگاه در حدود 65 است. اصالت اثر: تا کنون بررسی نیاز اطلاعاتی مدیران گروه های اموزشی در حوزه مدیریت اطلاعات انجام نپذیرفته است.
۱۳.

مطالعه روش های ایجاد هستی شناسی: شناسایی مولفه ها و ویژگی ها بر مبنای تحلیل پژوهش های انجام شده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی دوره ۵۴ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 13 - 39

کلید واژه ها: روش طراحی هستی شناسی چارچوب هستی شناسی فراترکیب روش های هستان نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۶۸
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و طبقه بندی روش های ایجاد هستی شناسی و ویژگی ها و شاخص های مورد توجه در این روش ها برمبنای مطالعات صورت گرفته در این حوزه انجام شده است. روش: به منظور تحقق اهداف مورد نظر، پژوهش پیش رو برای نخستین بار با استفاده از روش فراترکیب به بررسی نظام مند و تحلیل پژوهش های انجام شده در حوزه روش های طراحی و ساخت هستی شناسی پرداخت. برهمین اساس 59 منبع (مقالات پژوهشی و مقالات کنفرانس ها و پایان نامه) از میان منابع موجود جستجو شده، برگزیده و تحلیل شدند. به منظور اعتبارسنجی نتایج از ضریب توافق خبرگی کاپا استفاده شد. سپس بر اساس نتایج حاصل از آن اقدام به ارائه چارچوبی شامل طبقه بندی روش ها و ویژگی ها و مفاهیم مورد توجه در هر یک از منابع مورد بررسی نمود. یافته ها: در نتیجه تحلیل مطالعات 64 مولفه (حاصل از 140 کد اولیه )، 43 مفهوم و 10 مقوله اصلی حاصل شد. اصالت: ویژگی ها و شاخص های حاصل شده، چارچوبی عمومی برای طراحی و ساخت هستی شناسی مبتنی بر پژوهش های صورت گرفته ارائه می دهد و علاوه بر آن با ارائه شمایی از پژوهش هایی که تاکنون در این حوزه صورت گرفته، پژوهشگران حوزه طراحی و ساخت هستی شناسی را تا حد زیادی از جستجو، مطالعه و تحلیل منابع متعدد و پراکنده بی نیاز می گرداند. بدین صورت که با ارائه ویژگی ها و نقاط اصلی این روش ها کار انتخاب روش های ساخت هستی شناسی متناسب با ملزومات حوزه مورد نظر برای سازندگان آن تسهیل شود
۱۴.

رویکردی نو به خدمتی کهن: استفاده از تجربه کاربر در بهبود خدمات کتابخانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۱ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۲) 52 - 64

کلید واژه ها: تجربه کاربر کاربردپذیری رویکردهای نوین علم اطلاعات کتابدار تجربه کاربر فضای کتابخانه وبگاه کتابخانه رابط کاربری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۴ تعداد دانلود : ۳۳۰
هدف: شناسایی معنا و زمینه های کاربردی مفهوم تجربه کاربر در بافت کتابخانه . روش شناسی: داده ها با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی و ردگیری استنادات، منابع معتبر، و مرتبط با تجربه کاربر در بافت کتابخانه گردآوری شد. یافته ها: مطالعات تجربه کاربر نشان می دهد چطور با تمرکز بر رویکرد پژوهش کیفی می توان نیازهای کاربران را تأمین کرد و امکان تعامل بهتر برای کاربران با فضای خدمات و وبگاه کتابخانه فراهم آورد. نتیجه گیری: تجربه کاربر به عنوان تخصصی نوظهور در حرفه کتابداری با منشأ فلسفی همخوان با رسالت کتابخانه ها در حال رشد و گسترش است. با شناخت این رویکرد کتابداران می توانند راه های نو برای ارائه خدمات بهتر در همه اجزای سامانه کتابخانه مطابق با نیاز کاربران بیابند.
۱۵.

مطالعۀ مخاطره های پیشِ روی خدمات کتابخانه های تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۸) 375-403

کلید واژه ها: کتابخانه عمومی مخاطره خدمات مخاطره کتابخانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۲ تعداد دانلود : ۴۶۳
هدف: هدف از پژوهش حاضر مطالعه، شناسایی و ارزیابی مخاطره های خدمات کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی کشور و ارائۀ راهکار بر اساس تئوری مدرن پرتفوی است. روش: پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ روش گردآوری داده ها از نوع پژوهش های کیفی است که با روش فراترکیب انجام شده است. در پژوهش حاضر، برای دستیابی به هدف پژوهش و شناسایی مخاطره های پیشِ روی کتابخانه ها به جستجوی نظام مند در پایگاه های اطلاعاتی ساینس دایرکت، امرالد، نورمگز، مگ ایران، سیویلیکا، پایگاه علوم انسانی و پایگاه مجلات دانشگاه تهران پرداخته شد. در این پژوهش، روش هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو (2007) و در مرحلۀ بعد، برای تعیین ضریب اهمیت و اولویت هریک از مفاهیم کشف شده از روش کمی آنتروپی شانون استفاده شد. همچنین، در پژوهش حاضر به منظور تعیین روایی فراترکیب از ابزار ارزیابی حیاتی گلین استفاده شد. نحوۀ به کارگیری این ابزار در پژوهش حاضر در بخش کنترل کیفیت ارائه می شود. در این پژوهش، کلیۀ مقاله های مرتبط مطالعه و هرکدام از مخاطره های پیشِ روی خدمات کتابخانه های عمومی شناسایی و کدگذاری شدند. برای تعیین پایایی از روش توافق بین دو کدگذار استفاده شد و برای محاسبۀ ضریب توافق دو کدگذار از ضریب کاپا استفاده شد. یافته ها: منابع استخراجی درنهایت مورد ارزیابی قرار گرفتند و تعداد 52 مخاطره در نُه دستۀ ارزش وجودی کتابخانه، مجموعه سازی، فناوری اطلاعات، مسائل مربوط به منابع انسانی، قوانین و مقررات، مدیریت، مسائل مالی، ارزیابی و دسترسی به اطلاعات تقسیم بندی شده اند. نتایج نشان داد که مؤلفۀ تحولات اجتماعی-اقتصادی و درنتیجه، نیازهای همیشه در حال تغییر مشتریان و تأمین نیازهای اطلاعاتی مشتریان منجر به ناتوانی کتابخانه در تأمین حداکثری نیازهای اطلاعاتی مشتریان خواهد شد. همچنین، این مؤلفه بیش از سایر مؤلفه ها مورد توجه قرار گرفته بود. اصالت/ارزش: کتابخانه ها در مسیر ارائۀ خدمات خود همواره با مخاطره هایی مواجه هستند که شناسایی و مدیریت این مخاطره ها به حل بسیاری از مشکلات و معضلات پیشِ روی کتابخانه های عمومی کمک خواهد کرد. بنابراین، پژوهش حاضر در برنامه ریزی و تعیین خط مشی کتابخانه های عمومی کشور در آینده می تواند تاثیر شگرفی داشته باشد.
۱۶.

ارزیابی مدل مفهومی باورپذیری اطلاعات وب: رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۴ بهار ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۷) 993-1022

کلید واژه ها: ارزیابی باورپذیری اطلاعات طراحی مدل رفتار اطلاعاتی باورپذیری اطلاعات وب اعتبارسنجی اطلاعات اعتباریابی مدل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۰ تعداد دانلود : ۵۴۹
پژوهش حاضر با هدف بررسی و مدل سازی معادلات ساختاری ارزیابی باورپذیری اطلاعات موجود در محیط وب توسط کاربران دانشگاهی بر مبنای یک مدل مفهومی بومی و برخاسته از ادبیات پژوهش انجام شده است. پژوهش به شیوه توصیفی-پیمایشی و با کاربرد یک مدل مفهومی تأییدشده توسط خبرگان به عنوان زیرساخت ایجاد ابزار پژوهش در یک نمونه آماری شامل 382 نفر از دانشجویان دانشگاه های برتر کشور به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انجام شد. پرسشنامه ای با 80 گویه و روایی محتوایی و سازه ای مناسب و مقدار آلفای «کرونباخ» 962/. بین شرکت کنندگان توزیع شد. داده های به دست آمده با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزارهای «اس پی اس اس 22» و «لیزرل 7/8» تجزیه و تحلیل شدند . بررسی برازش مدل اندازه گیری و سنجش بارهای عاملی نشان از برازش داده های به دست آمده برای کاربرد مدل برای تحلیل داشتند. تمامی پرسش ها و روابط میان متغیرها در سطح اطمینان 95 درصد معنادار بودند. تمامی شاخص های برازش در دامنه قابل قبول بودند و بنابراین مدل ها تأیید شدند. مقیاس باورپذیری اطلاعات وب فارسی از جنبه برازش مدل اندازه گیری از تناسب و کیفیت خوبی برخوردار بوده و برای بررسی در بسترهای پژوهشی مختلف از اعتبار برخوردار است. ابزار ساخته شده با مقداری مناسب از برازش، متغیرهای فرعی پژوهش، یعنی قابلیت اعتماد و تخصص را نمایندگی و سنجش می کند
۱۷.

به کارگیری متدولوژی سیستم های نرم در آموزش علم اطّلاعات و دانش شناسی و ارائه الگوی جایگزین مبتنی بر هستان نگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۵ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۰) 291-322

کلید واژه ها: الگوی معنایی آموزش فناوری های وب 3 علم اطلاعات و دانش شناسی مدل آموزش مبتنی بر هستان نگاری متدولوژی سیستم های نرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۴۳۲
بازخوانی متون متأخّر و معتبر حوزه علم اطّلاعات و دانش شناسی، از وجود برخی مسائل بنیادین در فرایند آموزش این رشته حکایت دارد. از آنجاکه عوامل مختلفی از جمله اساتید، دانشجویان، گروه های آموزشی و متن و محتوا در این فرایند نقش ایفا می کنند، تصمیم گیری جهت رفع موانع موجود از مسائل پیچیده به شمار می رود. از این رو در فاز اوّل پژوهش حاضر از متدولوژی سیستم های نرم، که تکنیک حل مسائل پیچیده محسوب می گردد، بهره گرفته شد. متدولوژی سیستم های نرم از روش های تحقیق در عملیات (اقدام پژوهی) به شمار می رود و از لحاظ رویکرد پژوهش، روش کیفی است. در فاز اول پژوهش، بر اساس هفت گام چک لند، ابتدا شرایط مسأله ساز شناسایی شد، تصویر گویا بر اساس الگوی عمومی آموزش گیج و برلاینر شکل گرفت. تعاریف ریشه ای در قالب مؤلفه های CATWOE بدست آمد. مدل مفهومی ترسیم و با استفاده از نظرات خبرگان اعتبارسنجی شد. سپس مدل مفهومی با شرایط واقعی تطبیق داده شده و در آخر پیشنهادات لازم جهت اعمال تغییر تبیین ارائه گردید. با بهره مندی از مراحل هفت گانه متدولوژی سیستم های نرم، ابتدا تصویر روشنی از فرایند آموزش رشته و مسائل مبتلابه در اکوسیستم مربوطه به نمایش درآمد و مدل نهایی حاصل از تجمیع سه هستان نگاری فراگیر، مدرّس و محتوای آموزشی حاصل شد. در پایان مدل پیشنهادی با ضریب توافق کاپا بالای 90 درصد مورد تأیید خبرگی قرار گرفت. به منظور اجرایی نمودن مدل کلان حاصل شده، الگوی معنایی مبتنی بر هستان نگاری طراّحی و با زبان OWL 2 پیاده سازی شد. مدل مفهومی بدست آمده از متدولوژی سیستم های نرم با تایید و توافق خبرگی، نتنها قادر خواهد بود مسائل مطرح در آموزش علم اطّلاعات و دانش شناسی را پاسخ دهد بلکه می تواند به عنوان مبنایی برای پژوهش های آتی در جهت طراحی و پیاده سازی نظام آموزش معنایی در رشته های مختلف نیز قرار گیرد. مدل معنایی آموزش، مفهومی با ابعاد و مؤلفه های گوناگون است که کاملاً عملیاتی و قابل پیاده سازی بوده و می تواند مورد توجّه سیاستگذاران، طراحان و بازیگران حوزه آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی در طراحی و ارزیابی نظام های یادگیری-یاددهی قرار گیرد.
۱۸.

استخراج آنتولوژی هویت دیجیتال مبتنی بر تحلیل حوزه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 1669-1700

کلید واژه ها: هویت دیجیتال تحلیل حوزه هستی شناسی(آنتولوژی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۰ تعداد دانلود : ۷۲۶
مقدمه:هویت دیجیتال، تبدیل به یک پارادایم مهم در رشته های متنوعی از جامعه شناسی، روان شناسی و مطالعات اجتماعی تا علم اطلاعات و مهندسی نرم افزار شده است.هویت دیجیتال به عنوان یک حوزه پژوهشی میان رشته ای دارای تعدد مفاهیم و اصطلاحات است، لذا آنتولوژی می تواند ادبیات و پایه شناختی مشترکی را برای محققین و متخصصین فعال در این حوزه که نیاز به اشتراک گذاری اطلاعات دارند، تعریف نماید. مواد و روش ها:در این پژوهش سعی شده است هویت دیجیتال با بکارگیری روش کیفی «تحلیل حوزه» مورد بررسی قرار گیرد و جامعهای بالغ بر 228 منبع اطلاعاتی مشتمل بر بروندادهای علمی اعم از مقالات، پایان نامه ها، کتابها و گزارشها شناسایی شده از پایگاه گوگل اسکولار، دایره المعارفهای برخط، سخنرانیها و فیلمهای آموزشی و سایر منابع آنلاین که قابل دسترسی مبتنی بر جستجوی کلیدواژه ای شامل کلیدواژه های مرتبط با این حوزه بر روی گوگل می باشند که بر روی این منابع، شناسایی و استخراج ابعاد واستخراج آنتولوژی مرتبط با هویت دیجیتال صورت گرفت و آنتولوژی شناسایی شده مبتنی بر زبان آنتولوژی او.دبلیو.ال و با بکارگیری نرم افزارهای OWLGrEd و webvowl ترسیم و ارائه گردید و سپس نظرات صاحبنظران مورد بررسی و بازبینی آنتولوژیک قرار گرفت. یافته ها: با بررسی صورت گرفته کلیدواژه ها و تعاریف مختلف این حوزه شناسایی گردید و نمایش آنتولوژی هویت دیجیتال ارائه شد و ویژگی های هویت دیجیتال در ده جنبه مختلف شامل پارادایمها، محتوای شکل دهنده، تولید کننده ها، داده، بازنمایی هویت، کنترل، دوام - چرخه عمر، آگاهی – اطلاع و سطوح خطر - چالش ها ارائه شد و بر اساس شناسایی روابط بین کلیدواژه ها، آنتولوژی هویت دیجیتال ارائه شد و در نهایت بر اساس آنتولوژی استخراج شده از حوزه، تعریفی جدید از هویت دیجیتال تبیین شد.
۱۹.

طراحی مدل مفهومی خودآموز آنلاین بازی وارشده سواد اطلاعاتی مبتنی بر نظریه خود-تعیینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۹) 107-140

کلید واژه ها: سواد اطلاعاتی خودآموز آنلاین بازی وارسازی یادگیری انگیزه نظریه خود-تعیینی استقلال شایستگی ارتباط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۲ تعداد دانلود : ۵۰۸
با توجه به اهمیت فراگیری مفاهیم و مهارت های سواد اطلاعاتی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان، تحول در شیوه آموزش آن حائز اهمیت فراوان است؛ بنابراین هدف این پژوهش ارائه چارچوب یک خودآموز آنلاین بازی وارشده جهت آموزش سواد اطلاعاتی است تا بدین وسیله انگیزه درونی، مشارکت و سطح یادگیری دانشجویان در فراگیری سواد اطلاعاتی افزایش یابد. رویکرد پژوهش حاضر کیفی است و از روش تحلیل محتوا برای بررسی دو دسته مقالات بازیابی شده از 4 پایگاه اطلاعات علمی استفاده شده است. پس از حذف مقالات تکراری و غیرمرتبط، 18 مقاله مرتبط با عناصر خودآموز آنلاین سواد اطلاعاتی و 17 مقاله ای که به عناصر بازی و راهکارهای انگیزشی بر مبنای برآوردن سه مؤلفه نظریه خود-تعیینی (استقلال، شایستگی و ارتباط) پرداخته اند انتخاب گردید. جهت تعیین محتوای خودآموز نیز 81 خودآموز آنلاین بازیابی شده از پایگاه اطلاعاتی پریمو بررسی شد. پس از بررسی مقالات، 32 قابلیت ضروری برای طراحی خودآموز آنلاین سواد اطلاعاتی در 3 گروه «ساختاری»، «محتوایی» و «آموزشی» طبقه بندی شدند. پس از بررسی مطالعات حوزه بازی وارسازی که بر مبنای نظریه خود-تعیینی انجام شده بود نیز 10 عنصر بازی وارسازی ساختاری و محتوایی و 26 راهکار انگیزشی جهت برآوردن سه نیاز درونی شایستگی، استقلال و ارتباط شناسایی شد. بررسی محتوای خودآموزهای آنلاین سواد اطلاعاتی نیز نشان داد خودآموز آنلاین سواد اطلاعاتی باید در 5 ماژول طراحی شود. چارچوب «خودآموز آنلاین بازی وارشده سواد اطلاعاتی مبتنی بر نظریه خود-تعیینی» به دست آمده از این پژوهش می تواند به عنوان مبنای پژوهش های آتی در جهت ساخت خودآموزهای آنلاین سواد اطلاعاتی قرار گیرد. پیشنهاد می شود خودآموز آنلاین بازی وارشده سواد اطلاعاتی منطبق با چارچوب این پژوهش طراحی و اثربخشی آن بر میزان یادگیری مفاهیم و مهارت های سواد اطلاعاتی و همچنین رفتار خود-تعیینی دانشجویان بررسی گردد.
۲۰.

مرور نظام مند پژوهش های حوزه گسترش پرس وجو در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷)

کلید واژه ها: گسترش پرس وجو زبان فارسی بازخورد ربط ساختارهای دانش اطلاعات وب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۵۸۵
مقدمه: یکی از عوامل عدم موفقیت در بازیابی اطلاعات، ارائه نیاز اطلاعاتی کاربران در پرس وجوهای کوتاه و مبهم به نظام های اطلاعاتی است. گسترش پرس وجو با افزودن اصطلاحات مناسب به پرس وجوهای کاربران، راه حلی مناسب برای حل این مشکل است. هدف پژوهش حاضر مرور نظام مند متون پژوهشی گسترش پرس وجو در زبان فارسی است. روش شناسی: فارسی و انگلیسی منابع اطلاعات علمی با کلیدواژه های مرتبط، تعداد 35 اثر به زبان فارسی و 18 اثر به زبان انگلیسی شناسایی شد. سپس با اعمال پالایش اولیه، معیارهای ورود و خروج از مطالعه و کنترل توسط متخصصان، تعداد شش اثر فارسی و هشت اثر انگلیسی برای ورود به مرور نظام مند انتخاب شدند. با طراحی کاربرگی، استخراج اطلاعات از آثار صورت پذیرفت. در ادامه، یافته های مرور نظام مند در پی دستیابی به چهار هدف پژوهش تحلیل شدند: شناسایی روش ها؛ شناسایی منابع دانشی؛ شناسایی مجموعه آزمون ها؛ و شناسایی شکاف های پژوهشی و ارائه پیشنهادهایی برای پژوهش های آینده در گسترش پرس وجوی زبان فارسی. یافته ها: مرور پژوهش ها نشان داد 14 اثر به گسترش پرس وجوی زبان فارسی پرداخته اند. این آثار براساس منابع دانشی اصطلاحات گسترش به چهار دسته تقسیم شدند: مبتنی بر ربط (هشت اثر)؛ مبتنی بر ساختارهای دانش (دو اثر)، مبتنی بر اطلاعات وب (دو اثر)، و مبتنی بر منابع ترکیبی (دو اثر). اغلب این پژوهش ها بر روی اسناد خبری انجام شده اند و از مجموعه آزمون روزنامه همشهری در نیمی از پژوهش ها به عنوان منبع دانشی اصطلاحات گسترش و نیز مجموعه آزمون استفاده شده است. نتیجه گیری: تحقیقات حوزه گسترش پرس وجو در زبان فارسی نیازمند توسعه کمی با استفاده از روش های متنوع و به ویژه روش های مبتنی بر منابع ترکیبی است. منابع دانشی مختلف به ویژه هستی شناسی ها و منابع وب می بایست برای گسترش پرس وجو در زبان فارسی مورد توجه و استفاده قرار گیرند. همچنین استفاده از مجموعه آزمون های استاندارد برای پژوهشگران این امکان فراهم می کند که بتوانند روش های مختلف را با هم مقایسه کنند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان