علیرضا علی صوفی

علیرضا علی صوفی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۰ مورد.
۱.

کنش های فراقانونی در بازتفسیر اصل 82 متمم قانون اساسی مشروطه در دوران رضاشاه

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال هفتم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 179 - 203
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۸
سیاست های حکومت رضاشاه در رابطه با دستگاه قضائی و عدلیه را می توان در راستای تحقق دولت مطلقه مدرن که به نوعی بازآفرینی و بازتعریف نظم سنتی قبل از مشروطه بود، مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. بنابراین، دخالت آمرانه قوه مجریه در امور عدلیه و بی توجهی به اصول 81 و 82 را می بایست تداوم مناقشات بین استبداد سنتی و نظم دموکراتیک و مشروطه خواهی به شمار آورد. اصول 81 و 82 متمم قانون اساسی در جریان انحلال و بازگشایی عدلیه در اوایل این دوره به طور گسترده نقض شد و در سال های بعدی نیز ادامه یافت و منجر به ارائه بازتفسیری از اصل 82 گردید. این تفسیر که دو اصل 81 و 82 را به طور یکجا بی اثر می کرد راهکاری به ظاهر قانونی در اختیار وزیر عدلیه قرار می داد تا استقلال و انفکاک عدلیه از دولت را نادیده گرفته و اقدام به تغییر و تبدیل مداخله جویانه قضات نماید. این پژوهش با بهره گیری از منابع اسنادی و کتابخانه ای معتبر و با هدف بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در قانونی کردن تسلط دولت بر محاکم صورت گرفته و در صدد یافتن پاسخ به این پرسش اساسی است که عمده ترین عوامل در تفسیر اصل 82 از سوی رژیم کدامند؟ یافته های تحقیق نشان می دهند که ماهیت اقتدارگرایانه حکومت، باعث تحت فشار قرار گرفتن محاکم جهت صدور رأی فرمایشی بود و از آنجا که برخی از قضات حاضر به همکاری در چارچوب تمرکز قدرت نبودند؛ لذا برای رفع موانع قانونی جهت کنار زدن آنها، قانون تفسیر اصل 82 تدوین و تصویب گردید. 
۲.

نان و عدالت در ایران روزگار قاجار؛ اقتصاد اخلاقی، بازار آزاد و تهیدستان گرسنه

نویسنده: مترجم:
منبع: پژوهش در تاریخ سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۸ 47 - 102
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۹۲
این تحقیق به طور خاص، شواهدی را بررسی می کند که از این ایده حمایت می کند که ایران در دهه ۱۸۹۰ م و اوایل دهه ۱۹۰۰م، یعنی درست قبل از وقوع انقلاب مشروطه، یک "عصر طلایی" از شورش های نان را تجربه کرده بود؛ امری که در واقع در وقوع آن انقلاب نیز تأثیر داشت. این پژوهش در مورد ارتباط بین تخریب مقررات بازار در ایران با افزایش خشم و تلخی افرادی که بیش از همه تحت تأثیر قرار گرفته اند، فقرای شهری، و آمادگی نهایی تعداد زیادی از آن ها برای مشارکت در انقلاب بحث می کند. سپس شدت درگیری های مردمی بر سر نان در شهرهای ایران در اواخر قرن نوزدهم به موازات انگلستان قرن هجدهم بررسی می شود. اگرچه زمانی به اندازه یک قرن این دو مورد را از هم جدا می کند، اما هر دو کشور در بخش های مختلفشان، فروپاشی مشابهی را در نظام اجتماعی - اقتصادی و سیاسی قیم مآبی قدیمی که تنظیم بازار در مرکزیتشان بود، و جایگزینی شان با سرمایه داری مدرن که نمونه آن بازار آزاد است، تجربه کردند. در هر کشور، این امر واکنش مشابهی را از سوی فقرای شهری برانگیخت. شورش ایرانی و خاورمیانه ای نان به طور منطقی در زمینه های سیاسی و اقتصادی پیش از مدرن، جایی که سیاست های مذاکره هنوز در آن برجسته بود، عمل کرده بود. ازآنجاکه بازار آزاد جایگزین قیم مآبی شد، بنابراین معارضه طبقاتی بدون واسطه نیز جایگزین روش های قدیمی چانه زنی، اگرچه گاه با شورش، در بین شرکای نابرابر در یک پیمان اجتماعی شد.
۳.

The Influence of the Centrality of Sultanieh on the Political and Religious Situation of Dargazin

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 101 - 122
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۵۶
Sultanieh has been one of the places which in Ilkhanid's period came to centrality and till many years after the downfall of Ilkhanids has been influential to its surrounding areas and has been influenced in return as well. One of such nearby areas which grew in light of the centrality and the political and economical importance of Sultanieh was in Dargazin to the west of Sultanieh. The economical and security needs of the capital, and the gaining support of the religious groups and scholars, have been three main factors in paying attention to the surrounding areas.The findings show that the necessity of ensuring the security of the capital and its economical needs, along with the geographical and political location of Dargazin, has played an important role on the interconnection of these two areas and the historical evolution of Dargazin. This study tries to benefit from the historical sources in order to examine the effect of Sultanieh centrality on the situation in Dargazin, and to determine the historical connection between the two cities in the political and social fields, and to explain some changes in this regard. This study is a library and source analysis research and the information is organized and analyzed after being collected.
۴.

بررسی علل شکل گیری بنادر بوشهر، دیلم و ریگ در دوره صفوی

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۴ ۳۳-۶۴
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۵۲۴
در این تحقیق دلایل شکل گیری بوشهر، بندر دیلم و بندر ریگ در دوره صفوی از منابع تاریخی و جغرافیایی استخراج و تحلیل گردیده است. بررسی زمینه های پیدایش هم زمان این سه بندر و اثر گذاری شان در تحولات خلیج فارس از دوره صفویه تا قاجار علت انجام این پژوهش بود. این تحقیق به روش تحلیلی و کتابخانه ای همراه با بررسی های پیمایشی میدانی به رشته تحریر درآمد. نویافته های این پژوهش نشان می دهد برآمدن این بنادر از موارد ذیل نشات می گیرد: افول بنادر مجاور این سه بندر، حضور استعمار در دهانه خلیج فارس، جاذبه های اقلیمی این سواحل، مهاجرت های درون فلاتی، مسیر دریایی کشتی ها و پناه گاه ها و بازارها، ضرورت مبارزه با استعمارگران. لذا پیدایش این سه بندر دخیل در ترمیم و احیای اقتدار دریایی ایران در خلیج فارس بوده است و اهمیت این بنادر در زمینه توسعه تجارت دریایی، توسعه توان نظامی کشور و مقابله با استعمارگران و توسعه اداری _ سیاسی و اجتماعی شهرهای ساحلی آشکار می گردد.
۵.

تحلیل چالش تفکیک قوا در دور ﮤ پهلوی دوم؛ نمونه پژوهی: تفسیر اصل 82 متمم قانون اساسی

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 15 - 32
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۲۱۸
تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی از مصوبات چالش برانگیز دورﮤ رضاشاه بود که با زیر پا گذاشتن اصل تفکیک قوا، اختیار تغییر قضات را به دولت تفویض کرد. پس از استعفای رضاشاه، مصوﺑﮥ مذکور دستخوش چالش های حقوقی و سیاسی گوناگونی شد. هدف این پژوهش تحلیل فرازونشیب هایی است که تفسیر مذکور طی کرد؛ بنابراین پژوهش درصدد است با رویکرد توصیفی تحلیلی و به روش اسنادی و کتابخانه ای، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چه عواملی بروز چالش در اجرای تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی را موجب شد. چنین فرض می شود که ساختار قدرت سیاسی پس از جنگ جهانی دوم و تمایل به تمرکز قدرت در نهاد پادشاهی، در تعیین سرنوشت تفسیر این اصل از قانون اساسی عامل مؤثری بود. نتایج پژوهش نشان می دهد پیش از لغو تفسیر اصل مزبور، اجرای تمهیدات و اصلاحات پیچیده و دشواری ضرورت داشت و بدون انجام آنها، الغای تفسیر مذکور نتایج منفی به دنبال می آورد. از طرف دیگر، در فضای بی ثبات اوایل دورﮤ پهلوی دوم در عمل، انجام اصلاحات ضروری امکان پذیر نبود؛ بنابراین لغو آن سال ها به تأخیر افتاد. در سال 1331ش/1952م این تفسیر به طور کامل لغو شد؛ ولی در سال های 1333و1335ش/1955و1956م، بنابر علت های سیاسی، دو قانون دیگر وضع شد که قانون نخست این تفسیر را تعدیل می کرد و قانون دوم آن را به طور غیرمستقیم احیا می کرد.
۶.

زمینه و پیامدهای اجتماعی اقتصادی حضور سالارالدوله در همدان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 245 - 258
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۵۹
با صدور فرمان مشروطیت و بر تخت نشستن محمدعلی شاه قاجار، اوضاع سیاسی ایران وارد مرحله جدیدی از حوادث و آشوب ها شد. از مهم ترین حوادث این دوره ظهور و حضور ابوالفتح میرزا سالارالدوله، پسر سوم مظفرالدین شاه، در صحنه سیاسی منطقه غرب کشور است. همدان از جمله مناطقی بود که در این واقعه صدمات فراوان دید. این شهر که بر سر راه های مواصلاتی، بازرگانی و تجارتی غرب ایران قرار داشت پیامدهای این حضور ویرانگر را با خرابی، قتل و غارت، قحطی و ناامنی تجربه کرد. علت حضور سالارالدوله در همدان چه بوده و چه تأثیری بر وضعیت معیشت مردم داشته است؟ چرایی و چگونگی حضور سالارالدوله در همدان و پیامدهای اجتماعی  اقتصادی مترتب بر آن در سال های 1325و 1329 تا 1331ق موضوع اصلی تحقیق پیش رو است که با روشی توصیفی   تحلیلی و با بهره گیری از اسناد و منابع موجود کتابخانه ای سعی شده تا ابعاد این حوادث مورد بررسی جدیدی قرار گیرد. با توجه به مسئله اصلی این تحقیق، نتایج به دست آمده گویای این واقعیت است و فرضیه اصلی هم مبین آن است که هرچند همدان پایگاه اصلی حملات سالارالدوله نبوده اما غارت چند باره و استقرار طولانی، قتل و غارت توسط عشایر کرد و لر و کلهر و بختیاری و ناامنی ناشی از حملات راهزنان، رونق اقتصادی منطقه شهری و روستایی را از بین برده و فقدان امنیت اجتماعی خسارات جبران ناپذیریرا در منطقه همدان بر جای گذارده است.
۷.

انقلاب اکتبر و تقابل نیروهای انگلیسی با نیروی قزاق در شمال ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال سوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۰) 47 - 65
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۲۱۹
  با آغاز جنگ جهانی اول دو کشور روس و انگلیس درصدد گسترش قدرت نظامی خود در ایران برآمدند. انگلیسی ها پلیس جنوب را تأسیس کردند و روس ها هم بریگاد قزاق را به سطح دیویزیون ارتقا دادند. به دنبال انقلاب اکتبر و به قدرت رسیدن بلشویک ها در روسیه، قوای روس خاک ایران را ترک کردند و انگلیسی ها درصدد گسترش نفوذ در شمال ایران و قفقاز و پر کردن خلاء حاصل از خروج روس ها برآمدند، این در حالی بود که دیویزیون قزاق تحت فرماندهی استاروسلسکی خود را حافظ منافع روسیه درشمال ایران می دانست. هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که انگلیسی ها برای گسترش نفوذ خود در شمال ایران به چه اقداماتی دست زدند و در این رابطه به چه شکل با دیویزیون قزاق برخورد کردند؟ مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی موضوع پرداخته و به این نتیجه رسیده که انگلیسی ها تلاش کردند از طریق قرارداد 1919 کلیه قوای نظامی ایران از جمله دیویزیون قزاق را در اختیار خود گیرند اما بواسطه مقاومت استاروسلسکی در برابر آنان و همچنین گسترش خطر پیشروی بلشویک ها به داخل ایران، صلاح کار را در خروج قوای خود از ایران، اخراج افسران روس از دیویزیون قزاق و سپردن رهبری آن به فرماندهان ایرانی مورد اعتماد دیدند.
۸.

تحلیل اصلاحات امیرکبیر و سپهسالار در نظام قضایی عصر ناصری

نویسنده:
منبع: پژوهش حقوق عمومی سال بیستم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۹ 192 - 218
تعداد بازدید : ۱۰۳۶ تعداد دانلود : ۴۱۶
در عهد ناصری، امیرکبیر و سپهسالار، دارای برنامه های اصلاحی در سازمان قضایی هستند. در زمان این دو، مهم ترین چالش های قضایی، محاکم عرف و شرع، میزان و نحوه دخالت روحانیون در قضاوت و تغییر نگرش در حوزه قضا است. در این مقاله، نسبت این دو اصلاح نظام قضایی، بررسی شده است. نتیجه مطالعه، نشان می دهد اصلاحات عمده امیرکبیر در نظام قضایی شامل: اصلاح محضر شرع، ایجاد دیوان خانه عدالت، الغای سنت بست نشینی و کاهش مواجب و حقوق علما؛ بوده و نیز سمت و سوی اصلاحات سپهسالار در نظام قضایی اعلان و اجرای کتابچه دستورالعمل دیوانخانه عدلیه، نگارش تعدادی قانون برای حمایت از حقوق رعیّت و تحدید قدرت حکام و ایجاد ساختار قضایی مدرن بوده است. هر دو اصطلاحگر تلاش داشتند تا محکمه عرف را در برابر محکمه شرع قوت ببخشند. به نظر می رسد گذشته از شباهت این دو، عملاً دو رویکرد متفاوت برای اصلاح داشته اند. امیر به دنبال اجرای عدالت به معنای کلاسیک آن با انجام اصلاحاتی تحت تأاثیر غرب بوده است. اما سپهسالار، سعی دارد تا  ایجاد قانون، بعنوان موتور محرکه بخش های دیگر جامعه در جهت ترقی و تجدد استفاده شود.
۹.

بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی در استان فارس (مطالعه موردی؛ روستای قلات)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 129 - 144
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۲۴۴
اصلاحات ارضی نخستین لایحه از لوایح شش گانه انقلاب سفید (انقلاب شاه و ملت) بود که توسط محمّدرضا شاه پهلوی در سال 1340 با اهداف مختلف به اجرا گذاشته شد. برانداختن ملوک الطوایفی و از بین بردن نظام ارباب و رعیتی از جمله اهداف اصلاحات ارضی بود. استان فارس  که در این برهه از آن به عنوان استان هفتم یاد می شد  و به عنوان یکی از مهم ترین و وسیع ترین استان های زراعی ایران به حساب می آمد، در جریان قانون اصلاحات ارضی مورد توجه حکومت پهلوی دوم قرار گرفت. با آغاز اجرای قانون اصلاحات ارضی، مالکین که با اجرای این قانون املاک خویش را به نفع زارعین از دست می دادند، مخالفت های خویش را با تحقق آن آغاز نمودند. در این تحقیق با رویکردی توصیفی  تحلیلی و با بهره گیری از اسناد، به دنبال پاسخ برای این پرسش اساسی هستیم که با تصویب قانون اصلاحات ارضی رویکرد مالکین و زارعین روستای قلات و همچنین نحوه نگرش مأموران حکومت دوم نسبت به اجرای این قانون چگونه بود. فرض غالب بر این است که با تصویب قانون اصلاحات ارضی، مالکین قلات نسبت به واگذاری زمین به رعایا خودداری می نمودند و مأموران حکومتی نیز با وجود تلاش در جهت تثبیت اوضاع نتوانستند اصلاحات ارضی را در قلات عملی کنند.
۱۰.

رضاشاه و پروژه تاریخ نویسی ناسیونالیستی در ایران

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 46-77
تعداد بازدید : ۹۶۳ تعداد دانلود : ۲۷۴
رضاشاه به دلیل ایجاد اصلاحات، تشکیل دولت مطلقه مدرن و یکسان سازی فرهنگی مورد نظر خود نیازمند به بازسازی هویت ملی جدید بود و به همین جهت برای رسیدن به مقصودش بسیاری از مورخان ایندوره را موظف ساخت تا با بهره گیری از روش تاریخ نگاری ناسیونالیستی به این کار بپردازند؛ به همین دلیل این نوع تاریخ نگاری در دوره رضاشاه پهلوی بسیارمورد اهمیت قرار گرفته است. نظریه ناسیونالیستی تاریخ نگاری مانند بسیاری دیگر از نظریه های تاریخ نگارانه ترکیبی است از استدلال هایی که بیانگر اشتراکاتی از ایران و نشانه های آن روایت پیوسته و متداوم از گذشته سرزمین ایران، تاریخ پرعظمت ایران باستان، تقدیس ارزش های ناسیونالیستی مانند استقلال خواهی و تصویر و تصور ایران یکپارچه که همگان به آن نگاهی یکسان و ستایش آمیز دارند. در پژوهش حاضر تلاش شده تا این نوع تاریخ نگاری مورد بررسی قرار گرفته و ضمن تأکید نگاه ناسیونالیستی حاکم بر این دوره، برخی ازمتون نگارش یافته در این مقطع تاریخی نیز مورد توجه واقع شوند. ارائه نوعی تفسیر و تحلیل ویژه از ترکیب ها و اشتراکات ملی و مذهبی که به صورت بارز و آشکار در آثار تاریخی ایندوره به چشم می خورد که تغییر نگارش تاریخ ایران و تغییر سبک و نگاه به آن را به روشنی نمایان می سازد.
۱۱.

تأثیر مجادلات اهل طریقت و اهل شریعت بر تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهر کرمان در دوره قاجار از 1210 تا 1264ق

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: کرمان قاجاریه اهل طریقت اهل شریعت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۵۸۹ تعداد دانلود : ۵۹۳
همزمان با رقابت عناصر عشیره ای افشاریه، زندیه و قاجاریه، نزاع دو جبهه فکری شیعی اهل طریقت نعمت اللهیه و اهل شریعت به سردمداری مجتهدان اصولی در شهر کرمان تشدید یافت و به قتل مشتاق علیشاه و یکی از ابدالش انجامید. این دودستگی بر رخدادهای بعدی شهر کرمان بسیار تأثیرگذار بود. قاجاریه در مرحله تثبیت که مقارن عصر فتحعلیشاه بود، ناگزیر خود را به نهادهای شهری که علما و روحانیون از قدرتمندترین آن ها محسوب می شدند، نزدیک کرد؛ اتخاذ این سیاست، صوفیه را در معرض فشار و تهدید قرار داد. در دوره سلطنت محمدشاه، اهل شریعت شهرکرمان با اجرای شریعت، تفوق اهل طریقت را به چالشگرفتند. توضیح وقایع و بیان آثار و پیامدهای این دودستگی، موضوع پژوهش حاضر است. بررسی منابع و اسناد و تحلیل داده های تاریخی، نشان از مجادله و مخاصمه این دو گروه متنفذ شهرکرمان در دوران سلطنت سه پادشاه اول سلسله قاجار دارد.
۱۲.

علل وپیامدهای قحطی ناشی از جنگ جهانی اول در همدان

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: همدان خشکسالی روس جنگ جهانی اول عثمانی انگلیس قحطی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۷۴۱ تعداد دانلود : ۹۹۱
با آغاز جنگ جهانی اول در ماه اوت 1914م ، همدان از جمله شهرهایی بود که در این واقعه جهانی دچارصدمات فراوانی گردید. این شهر که بر سر راه های مواصلاتی ، بازرگانی و زیارتی غرب کشور قرار داشتپیامدهای این جنگ را با مشکلاتی نظیر قحطی ویرانگر ، مرگ ومیر فراوان انسانی و کاهش قابل ملا حظه جمعیت شهری و روستایی ، خرابی زمین های کشاورزی و نابودی فعالیتهای اقتصادی – اجتماعی تجربه کرد.چرایی وچگونگی ایجاد قحطی و پیامدهای اجتماعی مترتب بر آن در واپسین سالهای حکومت قاجاریه موضوع اصلی تحقیق پیش رو است که با روشی توصیفی – تحلیلی وبا تکیه بر اسناد و مدارک موجود  سعی شده تا ابعاد تازه ای از این رویداد سیاسی – اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به مساله بنیادین این تحقیق در خصوص علت شنا سی شکل گیری پدیده قحطی در همدان ، نتایج پژوهش گویای این واقعیت است که هرچند علت اساسی آن را باید در جنگ وحضور بیگانگان در منطقه جستجو کرد اماعواملی از قبیل احتکار، خشکسالی ، بیماری و فقدان امنیت اجتماعی نیز مزید بر علت بوده است.
۱۳.

نصراله فلسفی و تاریخ نگاری جدید در ایران

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۹ (پیاپی ۱۰۴) 31 - 54
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۲۴۰
ورود علم جدید به ایران و تأثیرگذاری آن بر فرهنگ و تمدّن و تاریخ نگاری ایرانیان، دارای زوایای مختلفی است.  نصراله فلسفی به عنوان مورّخ، مدرس، مترجم و روزنامه نگار، یکی از  بنیان گذاران تاریخ نگاری علمی و انتقال دهندگان دانش جدید به ایران است. چگونگی دیدگاه های تاریخیِ نصراله فلسفی، و جایگاه وی در انتقال تاریخ علمی و دانش جدید به ایران، پرسشی است که مورد واکاوی مستقل قرار نگرفته است. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از روش کتابخانه ای و توصیف و تحلیل روش و بینش تاریخ نگارانه فلسفی، جایگاه و تأثیرگذاری او را در تاریخ علمی و دانش جدید بررسی نماید. فلسفی به خاطر داشتن اطلاعات گسترده تاریخی و ادبی و آشنایی به علم جدید غرب، با تلفیق تاریخ نویسی سنتی و جدید، در تحولات علمی معاصر ایران تأثیرگذار بود. با این حال در تاریخ نویسی تحت تأثیر شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه ایران، بیشتر با بینش ملی گرایی به نخبه گرایی پرداخته است.
۱۴.

تبعات اجتماعی گسترش طبقة متوسط جدید در ایران(1342-1357)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۶ (پیاپی ۱۲۶)

کلید واژه ها: دانشگاه اصلاحات ارضی دیوان سالاری طبقه متوسط جدید اقشار تحصیل کرده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۶ تعداد دانلود : ۳۶۰
مقالة حاضر به مفهوم طبقة متوسط جدید و نحوة گسترش و کارکرد آن در فاصلة زمانی سال های 1342 تا 1357 می پردازد. فرضیة مقاله آن است که این طبقه به موازات رشدِ خود، جایگاه درخور توجهی در مشارکت سیاسی و اجتماعی نیافت و به همین دلیل برخلاف اهدافی که حکومت قبل داشت، به ضد آن حکومت مُبدّل شد. در این راستا دیدگاه های مختلف دربارة مفهوم طبقة متوسط و طبقة متوسط جدید ارائه شده و سپس فرایند تاریخیِ گسترش آن در دوره زمانی مورد بحث این مقاله تبیین شده است. روش تحقیق این مقاله توصیفی تحلیلی است و از نمودارهای مختلف برای بیان بهتر بحث استفاده شده است. در این مقاله تلاش شده تا از مفاهیم و مباحث رایج در جامعه شناسی دربارة طبقات اجتماعی، برای تبیین تحولات تاریخی دورة مورد بحث استفاده شود. منابع این تحقیق هم مطالعات تاریخی و پژوهش های جامعه شناسی و هم برخی منابع اقتصادی هستند. پس این مقاله مضمونی بین رشته ای داشته و می کوشد افقی تاریخی ترسیم نماید تا مبحث مورد نظر، بهتر شناخته شود.
۱۵.

نهادهای تمدنی جدید در دوره رضاشاه پهلوی

نویسنده:
منبع: تاریخ نو بهار ۱۳۹۶ شماره ۱۸

کلید واژه ها: نوسازی پهلوی اول نهادهای جدید تمدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲۸ تعداد دانلود : ۳۳۶۶
تشکیل دولت پهلوی اول در سال 1304 ه ش و روی کار آمدن رضاشاه در تاریخ معاصر ایران تحولی عظیم بود. چرا که نام این حکومت بر خلاف سلسله های پیش از خود با نوسازی کشور عجین شد. کاری که سلسله های پیشین نتوانستند انجام دهند. بنابراین می توان از رضاشاه به عنوان بنیان گذار ایران نوین یاد کرد. لذا این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای و شیوه ی توصیفی- تحلیلی به بیان اقدامات اصلاحی حکومت پهلوی اول و ایجاد نهادهای جدید تمدنی در این دوره می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد «نیاز» در کشور که حاصل تجدد و نوگرایی بود زمینه های نوسازی را در این دوره فراهم کرد و نوسازی کشور بدون وجود ارتش کارآمد میسر نبود. به طوری که ارتش و ماهیت نظامی دولت پهلوی اول تأثیر زیادی بر ایجاد نهادهای جدید تمدنی گذاشت.
۱۶.

واکاوی پیامدهای سیاسی اصلاحات ارضی در فارس

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و ششم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۱)

کلید واژه ها: فارس زارعان اصلاحات ارضی محمدرضا شاه مالکان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۰۱۹ تعداد دانلود : ۵۳۹
هدف: محمدرضا شاه پهلوی در دورة دوم حکومت خویش و با تثبیت قدرت مرکزی در صدد برآمد تا اصلاحاتی را در کشور انجام دهد. از جمله اصلاحات وی می توان به اصلاحات شش گانة انقلاب سفید اشاره کرد. این اصلاحات شامل اصلاحات ارضی، ملی کردن جنگل ها، سپاه دانش، و برخی دیگر بود. هدف این پژوهش بررسی پیامدهای سیاسیِ یکی از اصلاحات شش گانة فوق، یعنی اصلاحات ارضی، در ایالت فارس است. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد و مدارک آرشیوی اجرا شده است. یافته ها و نتایج: اجرای سیاست اصلاحات ارضی در فارس موفقیت آمیز نبود. با وجود اجرای لایحة اصلاحات ارضی در نقاط مختلف فارس، مأموران اصلاحات ارضی و مالکان، در تقسیم اراضی بین کشاورزان کارشکنی و از تقسیم زمین بین زارعان جلوگیری کردند.
۱۷.

جنبش دهقانی گیلان در عصر مشروطه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: گیلان احزاب جنبش دهقان ارباب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار مشروطه
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۰۴۷ تعداد دانلود : ۴۹۰
مشخص نبودن منابع دهقانان در سطح ملی و مشکلات سازماندهی آنان در روستاهای جدا و پراکندة ایران مانع از آن شد که دهقانان به عنوان یک طبقه در جریان انقلاب مشروطیت شرکت داشته باشند اما در عصر مشروطه، جنبشهای دهقانی چندی در برخی از مناطق کشور رخ داد. سرزمین گیلان یکی از مناطقی بود که دهقانان آن، بهطور جدی، تقریباً در سراسر منطقه، درگیر جنبش دهقانی بر علیه اربابان بودند. دهقانان در طی جنبش اقدامات متفاوتی جهت مبارزه با اربابان انجام دادند و از حمایت گروهها و احزاب سیاسی همچون اجتماعیون عامیون، انجمن عباسی و سوسیال دموکراتهای گیلان بهرهمند شدند . هدف مقاله بررسی مسئلة تحقیق، یعنی چگونگی اقدامات دهقانان در طی جنبش بر علیه اربابان، با توجه به حمایتهای احزاب سیاسی، براساس منابع تاریخی و برخی از روزنامههای عصر مشروطه به روش توصیفی تحلیلی است. دستاوردهای تحقیق نشان داد دهقانان طی مراحل مختلف جنبش، به اقداماتی نظیر نپرداختن بهرة مالکانه، زدوخورد و درگیری با مالکان و اخراج آنان ازروستاها، و تشکیل انجمنهای روستایی دست زدند. پس از دوسال درگیری دهقانان با مالکان، علیرغم پیروزیهای موقت دهقانان، بهدلیل عدم حمایت مجلس و انجمن ولایتی گیلان از دهقانان، جنبش دهقانی با شکست به پایان رسید و بار دیگر نظام ارباب رعیتی بر گیلان حکمفرما شد#,
۱۸.

در ضرورت و اهمیت شناخت اسناد تاریخی: واکاوی عقدنامههای ازدواج عهد قاجار

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۸

کلید واژه ها: شهود قاجار عقدنامه ازدواج داده های تاریخی ساختار عقدنامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۸ تعداد دانلود : ۴۱۸
در این پژوهش سعی شده است با واکاوی عقدنامه های ازدواج و بررسی اجزای آن، داده های پایه جهت شناخت تاریخ عهد قاجار به دست آید. این پژوهش از چند منظر حائز اهمیت است: نخست اینکه مطالعه عقدنامه های قاجار چه فواید و تأثیری بر شناخت تاریخ این دورة زمانی دارد. از سوی دیگر، این بررسی آشکار می سازد تاریخ عهد قاجار را از جنبه های مختلف از جمله: اجتماعی، مذهبی، اقتصادی و... با تکیه بر بررسی عقدنامه ها می توان مورد مطالعه قرار داد. نگارندگان می کوشند با بررسی انجام گرفته در این زمینه، یافته های جدیدی را باتکیه بر اسناد و عقدنامه های ازدواج و مقررات مربوط به آن ارائه دهند. دستاوردهای تحقیق در این پژوهش شامل تأثیر شرایط محیطی عهد قاجار بر قباله های نکاح می باشد. بدین شکل که محیط مذهبی عهد قاجار ازدواج را سنتی الهی دانسته که بزرگان دین مبین اسلام بر اجرای آن تأکید نموده است. مذهب و قوانین آن بر تمام جنبه های حقوقی این اسناد اشراف داشته است. جایگاه اجتماعی زوجین و والدینشان با ذکر القاب آنها در متن عقدنامه ها که در آن زمان نشانه جایگاه اجتماعی افراد بوده است، مشخص می شود. همچنین وضعیت اقتصادی طرفین ازدواج، نوع وجه رایج مملکتی، مشخصات جغرافیایی املاک در عهد قاجار با بررسی اسناد ازدواج مشخص می گردد. باتوجه به ماهیت موضوع، روش تحقی ق دراین پژوهش توصیفی می باشد؛ بر این اساس که ابتدا موضوع مورد بحث توصیف و تشریح و سرانجام ابعاد و زوایای تاریخی مستخرج شده از عقدنامه های قاجاری تبیین می شود. بدیهی است که روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش عمدتاً کتابخانه ای و اسنادی است.
۱۹.

فراز و فرود کشف حجاب در همدان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلید واژه ها: کشف حجاب همدان پهلوی اول چادر علینقی بیگلری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ فرهنگ و تمدن
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۷۰۳ تعداد دانلود : ۵۶۰
با انقراض سلسله قاجار و استقرار دولت پهلوی اول ، مناسبات دولت و مردم دچار تغییرات عمدهای گردید . تجدد گرایی و نوسازی از اهدافی بود که رضاشاه و مشاوران غربگرای او در پی اعمال آن در جامعه اسلامی و سنتی ایران بودند. کشف حجاب یکی از این اهداف غربگرایانه بود که با شدت و خشونت از سوی رژیم بر مردم مسلمان تحمیل گردی د ت ا ب ا تغیی ر ظاه ر زنان زمینه ورود آنان به جامعه فراهم گردد. موافقتها و مخالفتها در برابر این قانون در شهرهای مختلف یکی از حوادث مهم و پردافعه تاریخ معاصر ایران است. در همدان نیز روند کشف حجاب با حوادثی اکثراً تلخ همراه بوده است. در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و براساس منابع تاریخی و بررسی اسناد معتبر، نخست به روند آغاز قضیه کشف حجاب در همدان پرداخته شده است و در ادامه موارد خاص پدید آمده در پی اعلام این قانون در همدان مورد بررسی قرار گرفته است.
۲۰.

لوطیان و نقش آنان در حوادث و آشوب های تهران در دوره ی مشروطیت

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴

کلید واژه ها: تهران نقش مشروطیت شورش لوطیان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار مشروطه
تعداد بازدید : ۸۷۴ تعداد دانلود : ۹۹۸
«لوطی» و «لوطی گری» در فرهنگ و مناسبات اجتماعی شهری ایران، تاریخی دیرپا و بنیاد و آبشخور این پدیده اجتماعی و فرهنگی عمری به درازای تاریخ «جوانمردی» دارد. لوطیان به عنوان میراث زوال یافته «عیاری» و «فتوت» عامل همیشه حاضر در بسیاری از آشوب ها و حوادث سیاسی دوره ی قاجار، به ویژه حوادث مشروطیت بودند. پژوهش حاضر ضمن بررسی پایگاه اجتماعی لوطیان، کارکردهای آنان در دوره ی قاجار را مورد بررسی قرار داده و دلایل مشارکت و انگیزه های آنان در فرایندهای سیاسی را تحلیل نماید. در ضمن، سعی دارد دو رویکرد لوطیان بر حوادث مشروطه تهران و حامیان آنها را مورد نقد و مطالعه قرار دهد؛ یافته های پژوهش نشان می دهد ساختار حکومتی دولت قاجار و نیز بافت و ساخت سنتی شهرهای ایران به همراه دسته بندی های سیاسی و مذهبی جامعه و سنت های برآمده از فرهنگ سنتی لوطیان، یکی از مهم ترین دلایل حضور آنان در آشوب های شهری بوده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان