زهرا عسگری

ادبیّات پایداری، گونه ای مهم و تاثیرگذار از انواع ادبی در ایران است که در طول تاریخ این کشور، نقش مؤثری را در بیان و القای مفاهیم مقاومتی، ایفا نموده است. شاهنامة فردوسی به عنوان پلی برای آشنایی با ریشه های کهن این گونة ادبی در آثار کلاسیک فارسی، به سبب برخورداری از روح حماسه و منش پهلوانی، بیانگر رابطه ای معنادار میان حماسه های خود و مضامین ادبیّات پایداری است که با استناد به روش تحلیل محتوا، این مضامین در بخش میانی شاهنامه، دربردارندة  مضامینی چون: دعوت به اتّحاد و همدلی، میهن دوستی، ظلم ستیزی، بیان جنایت و بیداد گری، هشدار و...  می باشد که شامل مضامین شاخص و کلی ادبیّات پایداری در میان آثار مقاومتی تمامی ملّت هاست که با تطبیق این مضامین در بخش یاد شده و ارائة شاهد مثال های مرتبط با موضوع، بی شک شاهنامة فردوسی از نخستین و کامل ترین منابع مقاومتی ایرانیان در حوزة  ادبیّات پایداری است.

نادر ابراهیمی نمایشنامه نویس، مستندساز، ترانه سرا و یکی از داستان نویسان برجسته معاصر است که افزون بر داستان های کوتاه خود و دیگر آثارش، رمان هفت جلدی آتش بدون دودرا نوشت که با نگارش آن جایزه "نویسنده برگزیده ادبیات داستانی ۲۰ سال بعد از انقلاب" را به خود اختصاص داد. علاوه بر قدرت داستان نویسی، انتخاب زبان ادبی و نثر شاعرانه، یکی از برجستگی های آتش بدون دودو دیگر آثار ابراهیمی است که وی را به عنوان داستان نویسی صاحب سبک معرفی کرده است. نگارنده این مقاله می کوشد با بررسی توصیفی- تحلیلی این رمان و استخراج شواهد و ویژگی های ادبی و سبک ساز آن به این سؤال پاسخ دهد که چه عواملی موجب شاعرانگی نثر آتش بدون دود وبرجستگی سبک آن شده است. چنین استدلال می شود که  ابراهیمی در آتش بدون دودبا نوشتن داستانی واقع گرایانه درباره مردم ترکمن صحرا و ستم هایی که نسبت به آنها اعمال شده است با انتخاب نثر شاعرانه، زبان ادبی، عناصر موسیقایی و آشنایی زدایی، زبان ساده و آمیخته به لغات گویشی خاص منطقه، ترکیب سازی های ابتکاری، باستانگرایی های قاموسی و نحوی و استفاده از امکانات شعر منثور و شعر کهن، چنان رستاخیزی در کلمات داستان خود ایجادکرده که در کنار محتوای دلنشین داستان، زبان زیبا و شاعرانه داستانش را در خاطر خواننده جاودانه کند.

هر فردی در زندگی خود لزوماً با درد و رنج مواجه می شود؛ تا آنجا که می توان رنج را زبان مشترک انسان ها نامید. با توجه به اینکه این لحظه ها سخت ترین و غامض ترین تجربه های هر فرد است؛ تاثیرات عمیق و اساسی در زندگی و تربیت او به دنبال دارد. در این پژوهش، با روش توصیفی - تحلیلی، پس از مروری کلی بر جایگاه رنج در تاریخ اندیشه، سه رویکرد مختلف در مواجهه با رنج معرفی و تحلیل شده است: در رویکرد انفعالی، رنج چالشی غیر قابل تغییر در زندگی انسان محسوب می شود که آدمی باید از مواجهه با آن بگریزد. در رویکرد تدافعی، رنج مانعی برای رشد و تربیت انسان در نظر گرفته می شود که باید با آن مبارزه کرد. در رویکرد تکاملی، رنج بستری لازم برای تعالی انسان دانسته می شود که موجب یالفعل شدن استعدادهای وجودی آدمی است. نتیجه پژوهش نشان داد که رویکردهای انفعالی و تدافعی، نگاه جامع و واقع بینانه ای نسبت به رنج ندارند و تنها در رویکرد تکاملی می توان نقش تربیتی فعال و واقع بینانه ای برای رنج متصور شد.

از آنجا که قرآن کریم بهترین پناه است در این پژوهش، فلسفه وجودی محرومیت و تأثیر آن در رشد و تربیت انسان از دیدگاه این کتاب آسمانی بررسی می شود؛ بدین منظور ابتدا با استفاده از روش تحلیل محتوا آیات مرتبط با محرومیت به عنوان واحدهای تحلیل مشخص می شود؛ سپس واحدهای تحلیل در سه مقوله اصلی و نه مقوله فرعی مورد بحث قرار می گیرد و در نهایت تأثیر محرومیت در رشد و تربیت انسان بیان می شود. نتیجه پژوهش نشان می دهد از دیدگاه قرآن کریم، یگانه مسیر بالفعل کردن استعدادهای بالقوه آدمی تلاشی آمیخته با رنج و سختی است که لزوما بر بستری از محرومیت شکل می گیرد. چنین تلاشی هویت انسان را شکل می دهد و چگونگی شخصیت او را مشخص می کند. همان گونه که ورزیدگی تن تنها در نتیجه ورزش و سختی دادن به جسم به دست می آید، رشد معنوی و تربیت انسان هم لزوما در رویارویی با سختی ها پدید می آید.

هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین بازپردازش خود آگاه و عملکرد ورزشی تحت فشار روانشناختی بود. 24 دانش آموز دبیرستانی داوطلب، مقیاس بازپردازش خود آگاه ویژه حرکت (MSRQ) را تکمیل نمودند و بر اساس نمره آن در دو گروه باز پردازشگر آگاهانه بالاتر (الف) و پایین تر(ب) قرار گرفتند. پس از اجرای 300 کوشش مهارت تاپ اسپین تنیس روی میز در مرحله اکتساب و بدون ارائه دستورالعمل (یادگیری اکتشافی)، آزمون یادداری فوری و انتقال تحت فشار روانشناختی اجرا شد. پس از پایان آزمون انتقال، پروتکل راهبردی اخباری و پرسش نامه اضطراب حالتی رقابتی در دو مرحله (قبل از جلسه سوم اکتساب و پس از آزمون انتقال) توسط هر یک از شرکت کنندگان تکمیل شد. مقایسه گروه ها در مرحله اکتساب با آزمون تحلیل واریانس مختلط (3×2) (جلسه×گروه)، در مراحل آزمون و فاکتور های روانشناختی با آزمون tمستقل و در مقایسه بین مراحل با آزمون tوابسته صورت گرفت. تحلیل های آماری و رسم نمودار با استفاده از نرم-افزار های SPSS 11.5 و Exell صورت گرفت. نتایج، تفاوت معناداری را بین گروه ها در مراحل اکتساب و آزمون یادداری فوری نشان نداد در حالی که در هر گروه پیشرفت عملکرد در مراحل اکتساب مشاهده شد. در آزمون انتقال، عملکرد گروه ب نسبت به گروه الف بهتر بود و به علاوه بر خلاف گروه ب، گروه الف در مقایسه با آزمون یادداری فوری افت عملکرد را در آزمون انتقال تحت استرس روانشناختی تجربه کردند. مقایسه پرسش نامه اضطراب حالتی رقابتی قبل و بعد از مداخله استرس نشان داد که مداخله استرس اثر بخش بود. بین نمره پرسش نامه بازپردازش خود آگاه هر دو گروه با شمار قواعد کلامی و عملکردشان تحت فشار همبستگی معنادار (و به ترتیب مثبت و منفی) وجود داشت. نتایج حاکی از این بود که مقیاس باز-پردازشگر خود آگاه ویژه حرکت با افت عملکرد تحت فشار روانشناختی همبستگی منفی دارد و بازپردازش خود آگاه دانش آشکار مرتبط با مهارت، مسئول افت عملکرد تحت فشار روانشناختی بود که به نظر می رسد این عامل ویژگی فردی به شمار می آید.

هدف پژوهش حاضر، مقایسة عملکرد گروه های یادگیری قیاسی (پنهان) آشکار و اکتشافی در یادداری و انتقال مهارت تاپ اسپین تنیس روی میز تخت فشار روانشناختی بود. به این منظور 36 دانش آموز دبیرستانی داوطلب به طور تصادفی در سه گروه آزمایشی یادگیری آشکار، قیاسی و اکتشافی قرار گرفتند. پس از اجرای 300 کوشش در مرحلة اکتساب، آزمون یادداری فوری و انتقال تحت فشار روانشناختی اجرا شد. قبل از مرحلة اکتساب پرسشنامة بازپردازش خودآگاه، پس از پایان مرحلة آزمون پروتکل راهبردی اخباری و پرسشنامة اضطراب حالتی رقابتی در دو مرحله توسط هر یک از شرکت کنندگان تکمیل شد. نتایج تفاوت معنی داری را بین گروه ها در آزمون یادداری فوری نشان نداد. در آزمون انتقال عملکرد قیاسی بالاتر از دو گروه آشکار و اکتشافی بود. به علاوه بر خلاف گروه قیاسی، این دو گروه در مقایسه با آزمون یادداری فوری افت عملکرد را در آزمون انتقال تجربه کردند و بین نمرة پرسشنامة بازپردازش خودآگاه آنها با شمار قواعد کلامی و عملکردشان تحت فشار همبستگی معنی دار (و به ترتیب مثبت و منفی) وجود داشت. به نظر می رسد که پردازش قالب در یادگیری اکتشافی، پردازش آشکار است و نیز در دامنه ای از زمان یادگیری پنهان و آشکار به لحاظ کمی مشابه ولی به لحاظ کیفی یادگیری متفاوتی را ایجاد می کنند. بنابراین به کار بردن یادگیری قیاسی اجراکنندگان را از مزایای مقاوت در برابر افت عملکرد تحت فشار روانشناختی بهره مند می سازد.

هدف تحقیق حاضر مقایسه تبحر حرکتی کودکان کار و همتایان مدرسه ای آن هاست. 48 دختر و پسر دبستانی 10- 11 ساله به طور تصادفی از دو مدرسه منطقه چهار تهران و 29 دختر و پسر کار 11- 9 ساله از نمونه در دسترس کودکان کار تهران انتخاب شدند و آزمون تبحر حرکتی برونینگس - اوزرتسکی روی آن ها اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس دوسویه و پس از مشاهده تفاوت معنی دار بین گروهی، برای تعیین محل اختلاف معنی داری از آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد (05/0 >p ). نتایج نشان داد کودکان کار به طور معنی داری در زمینه تبحر حرکتی، مهارت های حرکتی ظریف و مهارت های حرکتی درشت از کودکان مدرسه ضعیف ترند و دختران کار، در مقایسه با گروه های دیگر ضعیف ترین عملکرد را در تمام مهارت ها از خود نشان دادند. به طور کلی می توان گفت دختران و پسران کار از نظر تبحر حرکتی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند.

پژوهش حاضر به مقایسه تأثیر یادگیری آشکار، قیاسی و اکتشافی بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت تاپ اسپین تنیس روی میز می پردازد. 36 دانش آموز دبیرستانی به طور تصادفی در سه گروه آزمایشی یادگیری آشکار، قیاسی و اکتشافی قرار گرفتند. پس از اجرای 300 کوشش تکلیف مهارت تاپ اسپین در مرحله اکتساب، مرحله آزمون به ترتیب شامل آزمون یادداری1، انتقال تحت تکلیف ثانویه شناختی و یادداری2 اجرا شد. پس از پایان مرحله آزمون، شرکت کنندگان پروتکل راهبردی اخباری را پر کردند. تحلیل داده-های مرحله ی اکتساب و آزمون (یادداری فوری1، انتقال1، یادداری فوری2) با روش تحلیل واریانس مختلط (3×3) صورت گرفت. برای مقایسه عملکرد هرگروه در دو مرحله آزمون، از آزمون t وابسته و نیز مقایسه بین گروه ها در مراحل آزمون از آزمون تحلیل واریانس یک سویه استفاده شد. نتایج تفاوت معنی داری بین گروه ها در پیش آزمون، سه جلسه اکتساب، آزمون یادداری فوری 1و2 و اجرای تکلیف ثانویه شناختی نشان نداد. در آزمون انتقال تحت تکلیف ثانویه، گروه یادگیری قیاسی عملکرد بهتری نسبت به گروه آشکار نشان دادند (001/0=P).، همچنین بر خلاف دو گروه دیگر، گروه آشکار در آزمون انتقال نسبت به آزمون یادداری فوری1 افت عملکرد داشت (007/0=P). شمار قواعد کلامی گزارش شده در پروتکل کلامی-راهبردی در گروه قیاسی کمتر از دو گروه دیگر بود (009/0=P) درحالی که بین دو گروه آشکار و اکتشافی تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتایج حاکی از اثربخشی قیاس دامنه کوه جهت فراخوانی پردازش پنهان و بهره مندی از مزایای یادگیری پنهان مانند مقاومت در برابر افت عملکرد تحت فشار تکلیف ثانویه است.

تحقیق حاضر با هدف مقایسة ارائه بازخورد به صورت مسدود تصادفی و اختصاصی به دشوارترین بخش مهارت سرویس بلند بدمینتون بر اکتساب و یادداری کل و بخش دشوار مهارت انجام شد. به این منظور در مرحلة اول 10 بازیکن نخبة بدمینتون انتخاب شدند و 10 کوشش از سرویس بلند را به تنهایی و 10 کوشش را با تکلیف ثانویه کاوش اجرا کردند. با کسر امتیازهای دو مرحله برای هر بازیکن دشوارترین بخش مهارت – توجه طلب ترین بخش – شناسایی شد. در مرحلة دوم 33 آزمودنی به صورت تصادفی ساده در یکی از گروه تمرینی بازخورد به صورت مسدود به تمام بخش های مهارت، بازخورد به صورت تصادفی به همة بخش های مهارت و بازخورد به دشوارترین بخش، قرار گرفتند. مرحلة اکتساب شامل سه بلوک 50 کوششی بود و در پایان هر 50 کوشش یک بلوک 10 کوششی به عنوان آزمون اکتساب انجام شد. 10 دقیقه پس از پایان مراحل اکتساب آزمون یادداری فوری کیفی، 24 ساعت بعد آزمون یادداری تأخیری کیفی و آزمون کمی اسکات و فاکس به عمل آمد. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل واریانس مرکب (بلوک 3) ? (3 گروه) و تحلیل واریانس یکسویه نشان داد تنها در مرحلة یادداری تأخیری کل مهارت تفاوت معناداری بین گروه ها وجو دارد (05/0 ? ?) . نتایج این تحقیق نشان داد در یادگیری کل مهارت استفاده از بازخورد تصادفی به عملکرد یادداری بهتری می انجامد، اما در یادگیری بخش دشوار مهارت تفاوتی بین گروه ها وجود ندارد.

یکی از اهداف مهم تربیت بدنی مدارس، ترغیب دانش آموزان به شرکت در فعالیت های بدنی و حفظ آن در سبک زندگی فعال است. تحقیقات نشان می دهد لذت از تربیت بدنی، عاملی کلیدی در تحقق این هدف است و از آن جا که پژوهش در هر زمینه، نیازمند ابزار معتبر و مناسب است؛ هدف از تحقیق حاضر، اعتباریابی پرسشنامة فرآیندهای لذت از تربیت بدنی است. 488 دانش آموز مقطع دبیرستان (375 دختر و 113 پسر) با دامنة سنی 15 تا 18 سال پرسشنامة فرآیندهای لذت از تربیت بدنی را تکمیل کردند. از تحلیل عاملی تأییدی برای آزمون روایی سازة پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ برای آزمون پایایی درونی سؤالات هر عامل و ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی همبستگی بین عوامل استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی، شش عامل شایستگی دگرمرجع (4 سؤال)، هیجان ایجاد شده توسط مربی (4 سؤال)، تعامل با هم تیمی (5 سؤال)، مشارکت والدین (4 سؤال)، شایستگی خودمرجع (4 سؤال) و هیجان برخاسته از فعالیت (5 سؤال) در پرسشنامه لذت از تربیت بدنی را تأیید کرد. تحلیل همبستگی ها نشان داد که تمام عوامل، همبستگی مثبت بالایی با لذت از تربیت بدنی دارند (65/0≤rs، 01/0>p). نتایج آزمون آلفای کرونباخ نشان دهندة همسانی درونی مناسب سؤالات هر خرده مقیاس بود (68/0≤αs). نتایج این تحلیل نشان می دهد این پرسشنامه ابزار مناسبی برای مطالعه لذت از تربیت بدنی در میان دانش آموزان دبیرستان است.