احمد شاهیوندی

احمد شاهیوندی

مدرک تحصیلی: استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۹ مورد.
۱.

تدوین الگوی نظری کاربست برنامه ریزی فضایی راهبری با رویکرد نهادگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی فضایی راهبری نهادگرایی ظرفیت سازی نهادی طرح های توسعه شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۳
امروزه برنامه ریزی فضایی راهبری در سراسر جهان و در پاسخ به ناکارآمدی روش های برنامه ریزی جامع - سنتی به عنوان راهی برای شکل دهی رشد شهری مورد توجه قرار گرفته است. در کشور ایران نیز با مطرح شدن طرح های ساختاری راهبردی در دهه 70 و همین طور طرح های راهبرد توسعه شهری در دهه 80، تلاش هایی برای تغییر نگرش از برنامه ریزی جامع به راهبردی صورت گرفت؛ این طرح ها هرچند به لحاظ مبانی نظری مبتنی بر برنامه ریزی فضایی راهبری بودند؛ اما به دلایل متعدد ازجمله؛ عدم شناخت درست از محیط نهادی و عوامل مؤثر بر کاربست برنامه ریزی فضایی راهبری و فقدان یک الگوی نظری مناسب، نتوانستند در نظام برنامه ریزی شهری کشور دوام آورده و اثربخش باشند؛ لذا هدف از انجام این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر کاربست برنامه ریزی فضایی راهبری با رویکرد نهادگرایی و تدوین یک الگوی نظری مناسب برای کاربست این نوع از برنامه ریزی است. در پژوهش حاضر باتوجه به ماهیت سؤال اصلی پژوهش (چگونگی الگوی نظری مناسب برای کاربست برنامه ریزی فضایی راهبری) و جهت گیری فلسفی آن، از روش های کیفی تحقیق بهره گرفته و از بین آن ها نیز روش نظریه زمینه ای با توجه به توانایی تفکر انتزاعی و قابلیت نظریه پردازیِ برخاسته از درون داده ها انتخاب شده است. داده ها ازطریق مرور ادبیات نظری، نتایج پژوهش های انجام شده درخصوص عدم موفقیت تلاش های تجربیِ قبلی در کشور و مصاحبه با خبرگان برنامه ریزی شهری جمع آوری گردید و برای تحلیل آن ها از روش مقایسه مداوم طی سه گام: کدگذاری باز، محوری و انتخابی، استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد الگوی نظری پیشنهادی برای کاربست برنامه ریزی فضایی راهبری دارای 21 مقوله اصلی در قالب 5 کلان مقوله شامل: 1. نظم دسترسی باز، 2. خروجی ها، 3. شیوه های برنامه ریزی فضایی راهبری، 4. محتوا و بافتار و 5. ظرفیت سازی نهادی و مشارکت می باشد که تحقق آن درگرو ظرفیت سازی نهادی به منظور ایجاد شرایط نظم با دسترسی باز ازطریق تنظیم راهبردها باتوجه به بافتار و زمینه برنامه ریزی است؛ که پیامد های آن در قالب 5 مقوله اصلی: اثرات اجتماعی، اسناد برنامه، مدیریت شهری، تحقق پذیری و کاهش هزینه های مبادله بروز می نماید.
۲.

سنجش شاخص های خلق حس مکان در توسعه های جدید شهری، نمونه مورد مطالعه: شهرک قدس قم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکان حس مکان توسعه های جدید شهری معادلات ساختاری شهر قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
امروزه تضعیف ماهیت مکان یکی از مهمترین چالش های پیشِ روی شهرهای معاصر است. به گونه ای که ادراکات ساکنان را در رابطه خاصِ بین فرد و محیط، تحت الشعاع قرار داده است. مقاله حاضر در نظر دارد تا با شناسایی شاخص های تأثیر گذار به سنجش حس مکان در توسعه های جدید شهری بپردازد. به این منظور شهرک قدس واقع در شهر قم به عنوان نمونه مطالعاتی این پژهش انتخاب شده است. این مطالعه، ابتدا به تشریح مفهوم حس مکان، سطوح و مؤلفه های تشکیل دهنده آن از دیدگاه صاحبنظران حوزه های مرتبط علمی می پردازد و سپس در قالب چارچوبی مفهومی، متشکل از سه مؤلفه اصلی (کالبد، فعالیت و ادراک)، 12 شاخص و 45 زیرشاخص، به ارزیابی حس مکان در ساکنان شهرک قدس می پردازد. روش تحقیق مقاله حاضر از نوع توصیفی_تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است که از نظام آمیخته بهره می برد. روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی است که در بستری پیمایشی با جامعه آماری 245 نفر از ساکنان شهرک قدس و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انجام شده است. روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز در قالب دو گونه تحلیل توصیفی و استنباطی و با بهره از روش های آماری مدل سازی معادلات ساختاری و آزمون همبستگی پیرسون در نرم افزارهای SPSS23 و Amos Graphic26 صورت گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش از میان سه مؤلفه سازنده حس مکان، مؤلفه های کارکردی_ فعالیتی، ادراکی_معنایی و کالبدی_بصری به ترتیب وزن بیشتری در سنجش حس مکان ساکنان کسب کرده اند. همچنین مطلوبیت برازش مدل مفهومی پژوهش با توجه به شاخص های طرح شده در مدل سازی معادلات ساختاری تأیید می گردد.
۳.

تحلیل ابعاد هویتی شهرک های جدید و اثرگذاری آن بر احساس تعلق شهروندان (مطالعه موردی: سپاهان شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصفهان حس تعلق سپاهان شهر شهرک های جدید هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۸۰
بحران هویت به عنوان یکی از پیامدهای پدیده جهانی شدن به ویژه در شهرهای جدید مشهود است و یکی از موانع جذب جمعیت این شهرهای بی روح است. این شهرها در بهترین حالت خوابگاهی هستند که باعث ایجاد حس تعلق و هویت در ساکنان نمی شود. این موضوع را می توان در اصول اولیه طراحی این شهرها که شامل شکل گیری به صورت نقشه های تفکیکی و به توجهی خصوصیات تاریخی و اقلیمی محیط و شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افرادی است که قرار است در آن ساکن شوند، مشاهده نمود. با ایجاد ویژگی های مکانی و هویتی می توان حس تعلق فرد به مکان یا شهر را ایجاد و تقویت نمود. بر این اساس این پژوهش با هدف تحلیل ابعاد هویت شهری و اثرگذاری آن ها بر حس تعلق شهروندان سپاهان شهر انجام شده و در پی پاسخ به این پرسش است که چه شاخص هایی بر هویت بخشی به شهرک های جدید مؤثر است؟ و این شاخص ها تا چه حد بر افزایش حس تعلق شهروندان اثرگذار است؟ روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی است و تحلیل داده های به دست آمده از توزیع پرسشنامه در بین 150 نفر از ساکنان سپاهان شهر، نیز با روش مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار آموس گرافیک انجام شده است. نتایج نشان می دهد که شاخص های اجتماعی و عملکردی  به ترتیب با بار عاملی 0/683 و 0/430 به صورت مستقیم بر احساس تعلق ساکنان سپاهان شهر و شاخص طبیعی- محیطی با بار عاملی 0/386 بر شاخص عملکردی و شاخص های کالبدی- فضایی و تاریخی- فرهنگی به ترتیب با بار عاملی 0/256 و  0/232بر متغیر اجتماعی و از آن طریق بر احساس تعلق شهروندان اثرگذار هستند.
۴.

تحلیل عوامل موثر بر تنوع پذیری ساختار کالبدی- فعالیتی محلات شهرهای جدید (مطالعه موردی : شهر جدید شاهین شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساختار کالبدی-فعالیتی شهرهای جدید تنوع پذیری شاهین شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۵۷
به دنبال موج صنعتی شدن در کشورهای درحال توسعه ازجمله ایران، افزایش جمعیت شهرنشین و عدم برنامه ریزی صحیح برای استقرار این جمعیت و از همه مهمتر استفاده از سیاست های منطقه بندی، مشکلات متعددی در ساختار شهرها به وجود آمد که از جمله می توان به از دست رفتن تنوع فعالیتی، پویایی و سرزندگی در محلات شهری اشاره کرد. به دنبال این تحولات، محله که در شهرهای سنتی ایران همواره به عنوان نمادی کوچک شده از جامعه  شهری شناخته می شد کارکرد اصلی خود را در شهرهای جدید از دست داد و به خوابگاهی برای ساکنان تبدیل شده است که این موضوع به عنوان یک معضل اساسی در شهرها مطرح است. شاهین شهر به عنوان یکی از شهرهای جدید از این امر مستثنی نبوده، در این شهر عدم تنوع در ساختار کالبدی-فعالیتی محلات باعث شده که برخی از محلات به عنوان خوابگاهی برای ساکنان تبدیل شوند و برخی محلات با تراکم بالای فعالیتی روزانه جمعیت زیادی را به سمت خود جذب کنند. بر این اساس شناسایی عواملی که باعث افزایش تنوع در سطح شهرها می شوند و میزان اثرگذاری این عوامل بر یکدیگر ضروری است. به همین دلیل پژوهش حاضر با هدف تحلیل عوامل موثر بر تنوع کالبدی-عملکردی در محلات شاهین شهر با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. به منظور دستیابی به این هدف، ابتدا شاخص های تنوع پذیری استخراج گردید و تعداد  377 پرسشنامه در بین ساکنان شاهین شهر توزیع و نتایج آن با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار Amos Graphic تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که عوامل دسترسی به کاربری ها، تنوع مسکن، امنیت و ارتباط فیزیکی دارای ارتباط مثبت و معنادار با تنوع هستند. از بین این عوامل، امنیت، دسترسی به کاربری ها و تنوع مسکن به ترتیب با وزن رگرسیونی 0.926، 0.852، 0.783 دارای همبستگی بالا با تنوع و ارتباط فیزیکی با وزن رگرسیونی 0.435 دارای همبستگی متوسط با تنوع است.
۵.

واکاوی قیاسی مفهوم سرزندگی شهری با سرزندگی بومی در پیشینه تاریخی شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرزندگی شهری سرزندگی در پیشینه تاریخی سرزندگی بومی فضای شهری سرزنده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۱۶
سرزندگی شهری مفهومی نو در ادبیات تخصصی شهرسازی است. با وجود تعاریف متعددی سرزندگی توسط صاحب نظران، این تعاریف با توجه به جنبه های متفاوت سرزندگی، معادل خصوصیات اجتماعی فرهنگی سایر کشورها تعریف شده است. اما سرزندگی پیش از شناخته شدن در ادبیات شهرسازی، در شهرها وجود داشته و در هر فرهنگی، تعاریف متفاوت داشته است. در صورتی که ادبیات جهانی سرزندگی بدون شناخت پشتوانه تاریخی آن در ایران، مطالعه شود، این خطر پیش رو است که در راستای خلق سرزندگی شهری، برخی ارزش های بومی و تاریخی سرزندگی ایرانی به فراموشی سپرده شود. به علاوه اینکه بافت های تاریخی که بخش جدانشدنی شهر هستند و محدودیت مداخله دارند، در راستای خلق سرزندگی شهری از تمامیت شهر جدا مانده و افول بیشتر سرزندگی در این بافت ها سبب ترک و رکود بیشتر آن ها گردد. این تحقیق معیارهای بومی خلق سرزندگی شهری را تعریف می نماید. لذا با انتخاب شهر اصفهان به عنوان یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران، به جستجوی سرزندگی در گذشته تاریخی آن پرداخته شده و به این پرسش پاسخ داده می شود که شباهت ها و تفاوت های مفهوم سرزندگی تاریخی و بومی با سرزندگی شهری چیست و مردم بومی چه فضایی در شهر اصفهان را سرزنده می پندارند؟ در این راستا از دو روش تحقیق تحلیلی-تاریخی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد سرزندگی در گذشته تاریخی اصفهان وجود داشته و تمامی شاخص های سرزندگی جهانی در گذشته تاریخی اصفهان مصداق های بومی داشته است. تعریف مردم بومی اصفهان از سرزندگی با ادبیات جهانی آن تطابق دارد، اما چگونگی و شکل و وزن آن متفاوت است، به شکلی که برخی معیارهای سرزندگی در اصفهان بیش از بقیه مورد تأکید است و معیارهای جهانی در این شهر از ارزش گذاری یکسانی برخوردار نیستند. میدان نقش جهان به عنوان سرزنده ترین فضای شهری هم در گذشته تاریخی اصفهان و هم در حال حاضر از دیدگاه مردم بومی این شهر شناخته شد.
۶.

بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای ایمنی گروه های آسیب پذیر در تقاطع های شهری (نمونه موردی: سه راه تهران پارس)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایمنی گروه های آسیب پذیر تقاطع سه راه تهران پارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۴۱
بحران ایمنی معابر شهری و هزینه های ناشی از حوادث رانندگی یکی از چالش های مهم توسعه کشورهاست. در میان کاربران جاده ای، عابران پیاده از آسیب پذیرترین گروه ها شناخته می شوند. تقاطع های کنترل نشده به عنوان محل هایی با نرخ بالای تصادف عابران هستند. سه راه تهران پارس یکی از مهم ترین تقاطع های شرق شهر تهران بوده که حدود نیمی از تصادفات در آن، خسارتی است و عدد قابل توجهی از مصدومیت های عابران پیاده در آن اتفاق می افتد. روند رو به افزایش تعداد تصادفات در محدوده تقاطع، لزوم توجه به آن را بیش ازپیش نمایان می سازد. پژوهش پیش رو ضمن بررسی وضعیت این تقاطع، به تعیین مهم ترین شاخص های مؤثر در ایمنی افراد در آن می پردازد و ازلحاظ روش، در دسته پژوهش های توصیفی-تحلیلی و درعین حال کاربردی قرار دارد. داده های پژوهش در چارچوب مطالعات کتابخانه ای، مشاهدات میدانی و طرح پرسشنامه (جامعه آماری شامل ساکنین منطقه و کاربران فضا با حجم نمونه 333 نفر) گردآوری و مقایسه وضعیت میانگین و انحراف معیار متغیرهای مورد پرسش با وضعیت ایده آل صورت گرفت. همچنین از مدل معادلات ساختاری برای سنجش نحوه ارتباط عوامل مؤثر بر ایمنی افراد استفاده شد. میزان اعمال قانون و نظارت (4/3) بیشترین میانگین را از نگاه افراد داراست. بررسی بارهای عاملی مدل حاصل در عوامل مؤثر بر ایمنی گروه های آسیب پذیر این تقاطع بر ابعاد انسانی (97/0)، کالبدی (96/0) مدیریتی (95/0) و تجهیزات مسیر (908/0) نشان از معناداری این روابط و نقش پررنگ شاخص های معیار انسانی است. ارتباطات موجود میان متغیرهای بیرونی و درونی، معیار کالبدی و متغیر ترکیب کاربری اراضی (بار عاملی 71/0) بیشترین همبستگی را نشان می دهد که انتظار آن می رود در اقدامات پیشنهادی مبنای برنامه ریزی در این تقاطع قرارگیرد.
۷.

شناسایی متغیرهای کلیدی مؤثر بر توسعه میان افزا در بافت های ناکارآمد مرکزی شهر با بهره گیری از آینده پژوهی (مطالعه موردی: محله شهشهان شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه میان افزا بافت ناکارآمد آینده پژوهی متغیرهای کلیدی محله شهشهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۱۸۱
یکی از معضلات بزرگ شهرهای معاصر، رشد ناموزون وگسترش افقی آنهاست که حاصل عدم توجه به توسعه فضاهای درونی شهر می باشد. به همین دلیل، رویکردهایی چون توسعه میان افزا با هدف توسعه مجدد بافت های ناکارآمد مرکزی شهر بیش از پیش اهمیت یافته است. از طرفی، گذر زمان ناکارآمدی شیوه های برنامه ریزی سنتی در تحقق این توسعه را به ما نشان می دهد. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی متغیرهای کلیدی مؤثر بر تحقق توسعه میان افزا در بافت های ناکارآمد مرکزشهر و با تأکید برمحله شهشهان شهر اصفهان با بهره گیری از رویکرد آینده پژوهی به عنوان یکی از رویکردهای نوین برنامه ریزی در حل مسائل غیرقابل پیش بینی و عدم قطعیت ها می باشد. نوع تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت و روش برپایه روش های نوین علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که در دو مرحله شناسایی متغیرهای اولیه از روش دلفی و تعیین متغیرهای کلیدی از روش تحلیل ساختاری به کمک نرم افزار MIC MAC بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان داد که از مجموع 40 متغیر بررسی شده، پنج متغیر بیشترین تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را برکل سیستم دارند و به عنوان متغیرهای کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده توسعه میان افزا و کاهش فرسودگی در محله شهشهان قابل معرفی هستند که عبارتند از: تعدیل نقش و عملکرد فرامحلی محله شهشهان، تناسب مشوق های نوسازی-بهسازی با توان بهره گیری ساکنین از آن، افزایش  مشارکت ساکنین، رفع مشکلات مالکیت زمین و مسکن و بهبود نظام ارتباطات ودسترسی ها در سطح محله. این متغیرها بیشترین نقش را در وضعیت آینده تحقق توسعه میان افزا در محله شهشهان ایفا می کنند و زمینه ساز تدوین سناریوهای توسعه آتی این محله محسوب می شوند.
۸.

اصول سامان دهی حفاظت مبنای معابر تاریخی به روش الگوبرداری قیاسی تجارب سامان دهی ایران و سایر کشورها (مورد پژوهی: سنجش وضعیت سامان دهی یک معبر تاریخی سواره و پیاده اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سامان دهی حفاظت مبنا بافت تاریخی معابر تاریخی الگوبرداری قیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۳۹
معابر، قوی ترین فضاهای شهری و استخوان بندی اصلی شهر و به تبع آن، بافت تاریخی هستند. در گذشته نیز هندسه شهر تاریخی، برگرفته از راسته بازارها و گذرها بود، اما با ورود وسایل نقلیه و به دنبال آن خیابان کشی های شطرنجی در بافت تاریخی، هندسه ارگانیک و سلسله مراتب شبکه معابر، انسجام و ساختار بافت، در هم شکست. مسئله اصلی این پژوهش، تأمین دسترسی مطلوب در عین حفاظت از ارزش های بافت تاریخی بوده که نیازمند تدوین چارچوب حفاظت مبنای سامان دهی معابر تاریخی است تا جوانب حفاظت از هویت تاریخی، روحیه انسانی، مسائل اجتماعی و در عین حال، تأمین دسترسی سواره را پاسخ گو باشد. تجارب سامان دهی معابر تاریخی ایران نشان می دهند دغدغه اصلی، تأمین دسترسی سواره بوده است. ناکارآمدی سامان دهی های گذشته با وجود هزینه هنگفت، این ضرورت را ایجاب می نماید تا با الگوبرداری قیاسی تجارب جهانی در این زمینه مشخص شود که اصول سامان دهی حفاظت مبنای معابر تاریخی چه هستند؟ و شباهت ها و تفاوت های سامان دهی ایران و جهان کدام هستند؟ عدم انجام چنین مطالعه ای، سبب تکرار دور باطل ناکارآمدی سامان دهی معابر تاریخی و عدم حفاظت آنها می شود؛ در حالی که مطالعات نشان می دهند یکی از بیشترین عوامل رکود و متروک شدن بافت تاریخی، ناکارآمدی معابر است. تا کنون دیده نشده در زمینه سامان دهی معابر بافت تاریخی ایران با رویکرد حفاظت مبنا، مطالعات جامعی صورت پذیرند و ضعف ادبیات تحقیق در این زمینه مشهود است. این مقاله برای اولین بار، سامان دهی معابر بافت تاریخی ایران را با روش الگوبرداری قیاسی با تجارب سامان دهی سایر کشورها مقایسه نموده است. هدف پژوهش حاضر، دست یابی به اصول سامان دهی حفاظت مبنای معابر بافت تاریخی است. روش داده اندوزی، کتابخانه ای و میدانی است. نتایج نشان دادند سامان دهی معابر ایران، ناقص و فاقد برنامه و نگرش حفاظتی است. در نمونه مطالعاتی نیز سامان دهی معبر پیاده و سواره، ناقص با درجه کیفی ضعیف بود. در پایان، اصول سامان دهی حفاظت مبنای معابر بافت تاریخی و عصاره معابر تاریخی، به عنوان چارچوب اقدامات آینده ارائه شده اند.
۹.

آینده نگاری تاب آوری مسکن در منطقه 8 اصفهان با استفاده از روش تلفیقی سناریوپردازی و تحلیل اثرات متقاطع(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آینده نگاری تاب آوری تاب آوری مسکن منطقه 8 اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۴۷
با روند افزایش جمعیت شهری، آمادگی مدیریت شهری در برخورد با سوانح طبیعی و افزایش تاب آوری بالاخص در حوزه مسکن به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های تاب آوری در آینده از اهمیت بسیاری برخوردار است. این پژوهش به دنبال شناسایی تأثیرگذارترین شاخص ها و محتمل ترین سناریوها در حوزه تاب آوری مسکن در آینده شهرها است. روش پژوهش از نظر هدف، توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات از طریق اسناد کتابخانه ای و بازبینی متون مدون است. بدین صورت که شاخص های تأثیرگذار در حوزه آینده نگاری تاب آوری مسکن شناسایی شده و در گام نخست با نرم افزار میک مک و استفاده از تکنیک دلفی (تکمیل پرسش نامه توسط 40 نفر از متخصصین حوزه تاب آوری و آینده پژوهی)، تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که شاخص های «قیمت زمین»، «مالکیت»، «ارتفاع» و «پراکنش کاربری ها» بیشترین تأثیر را در آینده تاب آوری مسکن در منطقه 8 شهرداری اصفهان خواهند داشت. این عوامل به عنوان عوامل پایه اصلی در سناریونگاری وارد نرم افزار سناریوویزارد شده و روند تغییرات هر یک از این 4 شاخص تاثیرگذار در حوزه آینده نگاری تاب آوری مسکن بر یکدیگر مورد ارزیابی قرار گرفته و با استفاده از ماتریس تحلیل اثرات متقاطع، 7 سناریوی محتمل در این حوزه شناسایی شده است. بدین صورت در محتمل ترین سناریو برای آینده، شاخص قیمت زمین و میزان مالکیت خصوصی و همچنین ارتفاع ساختمان ها افزایش و پراکنش کاربری ها بدون تغییر خواهد بود که این تغییرات به جز در شاخص ارتفاع ساختمان، دارای مطلوبیت نسبی در افزایش تاب آوری است.
۱۰.

The Analysis of the Ecosystem Capacity of Semirom County in the direction of Return Migration Planning(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Migration Return migration Ecosystem Semirom County

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۴ تعداد دانلود : ۳۱۹
Purpose- Return migration acts as a driving force of development and a key incentive of prosperity in rural areas by fulfilling their potentials. Rapid population displacement in developing countries including Iran, reveals the necessity of return migration planning. Semirom is a county in Isfahan province with the highest rate of emigration based on the 2011 Census enjoying sufficient potentials to change this trend. The overall purpose of this study is to analyze the ecosystem capacity of Semirom in order to develop a return migration planning. Design/methodology/approach- The research method is descriptive-analytical. As such, this study can be categorized as an applied research. The environmental, social, economic, and managerial aspects are hereby considered. The questionnaire of Semirom situation assessment was analyzed using inferential statistics (t-test) by SPSS. Content analysis was conducted by interviewing officials using Atlas.ti software. Internal and external factors evaluation matrix and SOAR model were used to offer strategies. In the end, adaptive strategic alternatives are prioritized using the QSPM planning approach and policies for the realization of the return migration. Statistical population consists of the residents and authorities of Semirom county. Findings- The findings indicate that the most important factors affecting return migration are reinforcement of gardening, related industries and tourism attractions, improving the quality of welfare services, fostering the sense of belonging, and the availability of fertile soil and sufficient irrigation water. Accordingly, the strategy of "appropriate management of tourism and environmental spaces for proper utilization of natural resources" should be given priority. It is also suggested that proper utilization of natural resources and tourism along with the potential of eco-tourism can offer a great opportunity for sustainable employment. This requires efficient management of new approaches and providing a secure environment for investment and entrepreneurship. In other words, considering the potentials of tourism will improve the quality of amenities, infrastructure services and employment, which in turn can boost their quality of local life, and their willingness to stay permanently in their rural residence, which ultimately encourages immigrants to return to their homeland.
۱۱.

ارزیابی پس از بهره برداری یک پاتوق شهری جهت بررسی اثرات آن بر ارتقای سرزندگی (نمونه موردی: پاتوق شهری در معبر تاریخی - طبیعی شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرزندگی فضایشهری پاتوقشهری معبر تاریخی - طبیعی ارزیابی پس از بهره برداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۵
  اگر شهر را به مانند یک موجود زنده فرض کنیم، برای ادامه ی زندگی به سرزندگی نیازمند است. امروزه تأمین سرزندگی شهری به یکی از دغدغه های اصلی مدیریت شهری به ویژه در کشورهای توسعه یافته تبدیل شده است. فضاهای شهری نقشی اثرگذار در ارتقای سرزندگی شهرها دارند؛ اما نقش فضای شهری در کشور ایران روز به روز رو به افول است. از جمله فضاهای شهری می توان به پاتوق های شهری اشاره نمود. پاتوق های شهری فضایی جهت تعامل اجتماعی، استفاده از منظر شهری، باززنده سازی خاطرات جمعی و ایجاد حس تعلق به فضای شهری توسط شهروندان است. در این پژوهش ضمن بیان مبانی نظری سرزندگی فضاهای شهری و مفاهیم مرتبط با آن، سعی می گردد اثرگذاری پاتوق های شهری به عنوان قرارگاه های رفتاری دراعتلای سرزندگی فضاهای عمومی شهر مورد سنجش قرار گیرد. نمونه موردی پاتوق شهری در امتداد معبر تاریخی طبیعی نیاصرم در شهر اصفهان است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده، متغیر مستقل، پاتوق های شهری و متغیر وابسته سرزندگی است. در اثبات فرضیه ی این تحقیق از تکنیک ارزیابی پس از بهره برداری (P.O.E) استفاده شده است.
۱۲.

ارزیابی تأثیرات جریان توزیع اشتغال بر دگرگونی شبکه شهری در مجموعه شهری اصفهان با به کارگیری روش تحلیل شبکه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل شبکه اجتماعی توزیع اشتغال شبکه شهری مجموعه شهری اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۶۶۰
روابط بین شهرهای شبکه شهری به واسطه جریان های جمعیتی و عوامل مؤثر بر آن شکل می گیرد. در این مقاله با بهره گیری از دو انگاشت توزیع اشتغال و شبکه شهری، عوامل مؤثر در ایجاد و تشدید نابرابری های فضایی در شبکه شهری اصفهان ارزیابی شده است. به این منظور، دگرگونی های شاخص های اشتغال در شبکه شهری اصفهان، متشکل از 37 شهر مصوب طرح مجموعه شهری، در سه مقطع زمانی 1375، 1385 و 1395 برپایه فاصله بین شهرها در چارچوب تحلیل شبکه های اجتماعی در نرم افزار (گفی) سنجیده شده است. نوع پژوهش در این مقاله کاربردی است و تحلیل های آن با استفاده از روش های کمی انجام شده است. روش گردآوری داده ها، انجام مطالعات کتابخانه ای و بازبینی اسناد مدون است. برای تحلیل یکپارچه انگاشت اشتغال و ویژگی های شبکه شهری، در هریک از مقاطع زمانی سه گانه، شبکه ای جداگانه ترسیم و تحلیل شده است. یافته های تحلیل ها بیانگر آن است که در شبکه شهری اصفهان، در مقاطع زمانی سه گانه، دگرگونی های جمعیتی در شهرها (پرجمعیت و کم جمعیت) رابطه مستقیمی با جابه جایی جریان اشتغال در شبکه شهری ندارد و شهرهای کم جمعیت همچون دستگرد، بهاران و قهدریجان، در مقاطع زمانی پژوهش، عملکرد درخور توجهی در جذب جریان اشتغال داشتند. در مقابل، شهرهای پرجمعیتی همچون اصفهان، خمینی شهر، نجف آباد و شاهین شهر، در جذب جریان اشتغال، عملکرد ضعیف تری داشتند. شهرهای با جمعیت متوسط در شبکه شهری اصفهان، در جذب جریان اشتغال عملکرد متوسطی نیز داشتند، به گونه ای که می توان گفت رابطه بین جمعیت و جذب جریان اشتغال در این شهرها، رابطه ای مستقیم است. کلان شهر اصفهان با برخورداری از درصد درخور توجهی از امکانات، منابع، گردش های مالی، قدرت سیاسی و جریان های جمعیتی، عملکرد مناسبی در رتبه بندی شهرهای شبکه شهری ازلحاظ جذب جریان های اشتغال ندارد. بنابراین برنامه ریزی توسعه اشتغال در شبکه شهری مجموعه شهری اصفهان نمی تواند تابعی از رتبه بندی سلسله مراتب شهرها باشد و شاخص های بنیادین اقتصادی همچون نرخ مشارکت اقتصادی، نسبت اشتغال، نرخ بیکاری، بار تکفل، ضریب اشتغال و ضریب فعالیت عمومی نقش کلیدی تری دارند.
۱۳.

برنامه ریزی ساختار کالبدی- فعالیتی با تأکید بر تنوع پذیری (مطالعه موردی: محلات شاهین شهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی ساختار کالبدی ساختار فعالیتی تنوع پذیری شاهین شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۲۶۲
رشد بالای جمعیت شهرنشین و عدم برنامه ریزی صحیح برای استقرار آن ها و سیاست های منطقه بندی دوران مدرنیسم باعث بروز مشکلات بسیاری در ساختار شهرها شده است که برای حل آن ها مفاهیمی نظیر توسعه پایدار و کیفیت زندگی اتخاذ شده که بر بازگرداندن تنوع به ساختار کالبدی-فعالیتی تأکید دارند. در شهر جدید شاهین شهر، کمبود فعالیت های متنوع در برخی محلات باعث شده این محلات به خوابگاهی برای ساکنان تبدیل شوند و برخی محلات با تراکم بالای فعالیتی، جمعیت زیادی را به خود جذب کنند. بر این اساس، این پژوهش با هدف برنامه ریزی برای افزایش تنوع ساختار کالبدی-فعالیتی محلات جامی، عطارمیانی و مخابرات شاهین شهر به عنوان محلات مورد مطالعه انجام شده است. برای دستیابی به هدف، ابتدا بیانیه مشکلات ساختار کالبدی-فعالیتی براساس شاخص های تنوع استخراج و پس از تدوین اهداف، با روش AIDA، سناریوهای ممکن برای افزایش تنوع معرفی و با استفاده از ماتریس دستیابی به اهداف مناسب ترین سناریو انتخاب شد (برای تدوین بیانیه مشکلات علاوه بر استفاده از شاخص های آنتروپی، سیمپسون و مرکز ثقل، 377 پرسشنامه در بین ساکنان توزیع و نتایج با آزمون میانگین تحلیل شد). نتایج پژوهش نشان می دهد که مقدار شاخص تنوع مسکن در محله جامی 1.87، در محله عطارمیانی 2.72 و در محله مخابرات 2.26، مقدار شاخص امنیت در محله جامی 2.38، در محله عطارمیانی 2.6 و در محله مخابرات 2.5 و مقدار شاخص ارتباط فیزیکی در محله جامی 3.07 و در محلات مخابرات و عطارمیانی 2.9 است. بنابراین برای افزایش تنوع در ساختار کالبدی-فعالیتی محلات باید سناریویی با 6 عرصه سرزندگی، عدالت اجتماعی، عدالت فضایی، مسکن، شبکه حرکت و امنیت درنظر گرفته شود.
۱۴.

تدوین الگوی برنامه ریزی راهبردی محله محور با تأکید بر رویکرد شهر سالم (مطالعه موردی: محله ساربان شهر بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۴ تعداد دانلود : ۴۶۷
هدف اصلی پژوهش، برنامه ریزی راهبردی مبتنی بر مؤلفه های سلامت در محله ی ساربان می باشد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی صورت پذیرفته و از نوع پژوهش های کاربردی است. بدین منظور ابتدا شاخص های سنجش سلامت محله ای تدوین و سپس داده های حاصل از سنجش مؤلفه های سلامتی به شیوه تحلیل استراتژیک جهت فرآیند برنامه ریزی راهبردی مشخص گردید. برای ارائه راهبردها از روش سوات و برای تعیین اولویت آن ها از ماتریس کمی برنامه ریزی راهبردی(QSPM) استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که برخورداری از سلامت عمومی، درصد پایین افسردگی، موقعیت ممتاز مکانی در شهر، قابلیت ایجاد فضاهای باز و عمومی، امکان یکپارچگی شبکه حمل ونقل همگانی، از مهم ترین نقاط قوت و فرصت، تمایل کم به استفاده از دوچرخه و حمل ونقل عمومی، درصد مشارکت پایین ساکنان، ارزش اقتصادی پایین زمین، نامطلوبیت خدمات و امکانات ساربان محله نسبت به سایر محلات بجنورد نیز از مهم ترین نقاط ضعف و تهدید محله محسوب می شوند. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل این عوامل، برنامه ریزی راهبردی مبتنی بر سلامت در محله ساربان منوط به اتخاذ راهبردهای اقتضایی می باشد که برنامه های اجرایی مناسب آن نگاشته شد. بروز نابرابری در محلات، کیفیت هایی را از شهرهای کنونی دریغ ساخته که شهروندان و محیطی سالم در رأس آن ها قرار دارد. ادامه روند موجود منجر به ازدست رفتن فرصت های شهربجنورد برای دستیابی به توسعه پایدار، پیامدهایی نظیر آلودگی، چالش های مدیریتی، افزایش هزینه های زیرساختی و اثرات منفی بر کل سیستم شهر محسوب می شود .بدین ترتیب لزوم دیدی راهبردی با رویکردی نوین چون شهر سالم را مشخص می کند.
۱۵.

تدوین مدل نظری مولفه های موثر بر سرزندگی اجتماعی خیابان (مورد مطالعه: خیابان تاریخی سپه، اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرزندگی اجتماعی خیابان خیابان سپه اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۲ تعداد دانلود : ۱۴۳
در خیابان های شهری سرزنده، می بایست اجزاء کالبدی و اجتماعی توامان در جهت سلامت و پیشرفت جامعه ی شهری و هر فرد عضو آن جامعه فعالیت کنند. این خیابان ها مرکز زندگی اجتماعی شهر، و محلی برای تامین نیازهای اجتماعی شهروندان محسوب می شوند. با توجه به سبک زندگی جدید و اختصاص بخش اعظم زمان افراد به کار و فعالیت در خارج از منزل، تامین نیازهای اجتماعی در فضای شهری و بویژه خیابان ها ضروری به نظر می رسد. در این راستا تحقیق حاضر با هدف تدوین مدل نظری سرزندگی اجتماعی در خیابان انجام شده است. سؤال تحقیق این است که مدل نظری سرزندگی اجتماعی خیابان، مشتمل بر چه مولفه ها و متغیر هایی است. روش تحقیق همبستگی و از نوع تحلیل عاملی تاییدی می باشد. این روش در جهت تایید هماهنگی میان داده ها با یک ساختار عاملی معین (مدل نظری تحقیق) مورد استفاده قرار گرفته است. مطالعه خیابان سپه که در مرکز تاریخی شهر اصفهان واقع شده و به میزان مطلوبی از سرزندگی اجتماعی برخوردار است، در جهت تایید مدل عاملی تحقیق بوده است. از روش میدانی(پرسشنامه) برای گردآوری اطلاعات و از تحلیل عاملی تاییدی در محیط نرم افزار Amos، برای سنجش مدل عاملی تحقیق استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مدل عاملی تدوین شده با داده برازش خوبی داشته است و رابطه معناداری میان مولفه های طراحی شکل دهنده ی کیفیت سرزندگی اجتماعی با متغیرهای مربوطه در خیابان سپه وجود دارد. بر این اساس، کیفیت سرزندگی اجتماعی، به سه مولفه طراحی شهری شامل؛ مولفه تجربی-زیباشناختی، مولفه عملکردی و مولفه زیست محیطی قابل تجزیه است. مولفه تجربی-زیباشناختی شامل متغیرهای شفافیت جداره، نظارت جمعی، نورپردازی، تناسب با زمینه، کفسازی و مبلمان؛ مولفه زیست محیطی دارای متغیر های رایحه محیط، موقعیت استقرار مبلمان، سایه اندازی مطلوب، پاکیزگی محیط، آلودگی صوتی، فضای سبز جمعی، و مولفه عملکردی مشتمل بر متغیرهای دسترسی به حمل ونقل عمومی، دسترسی به پارکینگ و اختلاط کاربری می باشد.
۱۶.

ارزیابی اثرات رقابت پذیری بر دگرگونی شبکه شهری به کمک روش تحلیل شبکه اجتماعی (مورد مطالعه شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رقابت پذیری شبکه شهری مجموعه شهری اصفهان تحلیل شبکه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۷۹۰
شبکه شهری، مجموعه ای از شهرهای بزرگ و کوچک است که هرکدام برحسب اندازه و عملکرد خود، در روند تکاملی ناحیه، اثر می گذارند. این پژوهش با بهره گیری از دو انگاشت رقابت پذیری و شبکه شهری، در پی بررسی عوامل مؤثر در بروز و تشدید نابرابری ها در شبکه شهری اصفهان است. در همین راستا تغییرات و دگرگونی شبکه شهری اصفهان در سه مقطع زمانی ۱۳۷۵، ۱۳۸۵ و ۱۳۹۵ با در نظر گرفتن شاخص های انگاشت رقابت پذیری و در نظر گرفتن فاصله بین شهرها (مبتنی بر روش تحلیل جریان) و ایجاد ماتریس های رقابت پذیری، با استفاده از ترسیم شبکه شهری در نرم افزار تحلیل شبکه اجتماعی (گفی) سنجیده شده است. روش پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و بازبینی اسناد مدون بوده است. همچنین تجزیه و تحلیل داده ها، به روش کمّی است؛ به طوری که برای هر انگاشت در هر مقطع زمانی، شبکه ای جداگانه، ترسیم و تحلیل شده است. نتایج، حاکی از آن است که در مقاطع زمانی ذکر شده، توزیع انگاشت رقابت پذیری به عنوان جریانی از سرمایه، نیروی کار و اطلاعات در مجموعه شهری اصفهان به صورت ناعادلانه ای بوده است تا آنجا که کلانشهر اصفهان با اختلاف بسیار، شکافی را در سلسله مراتب شهرهای مجموعه شهری براساس انگاشت رقابت پذیری ایجاد کرده است. جایگاه دوم در مقایسه این انگاشت، متعلق به شهر نجف آباد و رتبه سوم متعلق به شهر فلاورجان است. علاوه بر این، به جز چند مورد استثنا، روند تغییرات رقابت پذیری شهرها با روند تغییرات سلسله مراتب شهرها در مقاطع زمانی مشابه، هم سو بوده است. بنابراین می توان گفت الگوی سلسله مراتب شبکه شهرها در مجموعه شهری اصفهان، از رتبه بندی رقابت پذیری پیروی می کند.
۱۷.

ارزیابی میزان آسیب پذیری شهری براساس اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر همدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایمنی آسیب پذیری پدافند غیرعامل تحلیل شبکه شهر همدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۲۲۰
کاهش آسیب پذیری کاربری های شهری با بهره گیری از رویکردهای جدید مدیریت بحران از قبیل پدافند غیرعامل می تواند در ایجاد محیطی ایمن در شهرها و کاهش میزان خسارت مؤثر واقع شود که امروزه یکی از مهم ترین اهدافی ست که  برنامه ریزان و مدیران شهری درصدد اجرای آن می باشند. این پژوهش با هدف بررسی آسیب پذیری شهر همدان از منظر پدافند غیرعامل انجام گرفته است که از حیث هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. در چارچوب پدافند غیرعامل 9 کاربری اراضی اصلی و 23 کاربری اراضی فرعی در محیط نرم افزار Super Decisions مقایسه و امتیاز گذاری شده اند. پس از ارزیابی معیارها و زیرمعیارها، فاصله از معیارها که دوری و نزدیکی به آنها و یا تراکم و پراکندگی از آنها مهم بوده در محیط نرم افزار Arc GIS برآورد شده و پس از طی فرایندهای مذکور، شهر شهرهمدان از نظر میزان آسیب پذیری در 5 طبقه (آسیب پذیری خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم ) از هم طبقه بندی شده است. از مهمترین عوامل خطر ساز شهر همدان، تراکم جمعیت بالا در برخی محلات اطراف رینگ اول شهر همدان، تراکم ساخت و ساز در محلات اطراف میدان سپاه، خضر و خیابان های اطراف خیابان رجایی، ریزدانگی واحد های مسکونی و عدم وجود فضاهای باز و سبز در محلات قدیمی شهر همدان و تراکم و تمرکز ساختمان های اداری در چند نقطه از شهر می باشد.
۱۸.

تدوین معیارهای کاربردی سنجش کیفیت محیط زیست شهری در محله های مرکزی کلان شهر همدان (نمونه مطالعاتی: محله آقاجانی بیگ)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: محیط زیست توسعه پایدار کیفیت محیط شهری محله های مرکزی شهر همدان محله آقاجانی بیگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۴۸۶
برنامه ریزی محیطی با هدف پایداری و ایجاد زمینه های لازم برای کاهش آلودگی های محیط زیست شهری انجام می شود. این نوع برنامه ریزی ازنظر موضوعی و موضعی، ابزاری برای رویارویی با آلودگی های محیط زیست شهرها و محله های شهری است. شکل کلی شهر همدان، شعاعی است و این امر، سبب ازدیاد تردد وسایل نقلیه به حلقه اول شهر شده است. نتیجه تراکم و تعدد رفت و آمد، بروز مشکلات زیست محیطی بسیاری در محله های واقع در محدوده حلقه اول شهر از جمله محله آقاجانی بیگ است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی، ازنظر روش، توصیفی - تحلیلی و هدف آن، برنامه ریزی محیطی برای پایداری محیط زیست محله آقاجانی بیگ است. پس از شناسایی و تدوین ابعاد، شاخص ها و متغیرهای پژوهش به روش کتابخانه ای، اطلاعات هریک از شاخص ها با مطالعه های میدانی (مشاهده) و اندازه گیری معیارهای زیست محیطی مؤثر بر پایداری (به کارگیری داده های ایستگاه ثبت شاخص آلاینده های هوای شهری، اندازه گیری صوت با دستگاه صداسنج Casellacel، نمونه برداری شاخص کیفیت رواناب شهری) جمع آوری شدند. برای جمع آوری اطلاعات، ابتدا با استفاده از شاخص های کیفیت محیطی در مقیاس محله که از مبانی نظری برگرفته شده بودند، مهم ترین شاخص های تأثیرگذار بر پایداری محیط زیست محله آقاجانی بیگ شناسایی و اولویت بندی شدند. شاخص های محیطی بررسی شده در دو دسته کاربری زمین و کیفیت محیطی دسته بندی شدند که شامل آلودگی هوا، آلودگی صوت، آلودگی رواناب های سطحی، برخورداری از فضای سبز، تنوع کاربری زمین، تراکم و دسترسی به خدمات عمومی محلی بودند. ارزش هر شاخص در دامنه ای بین یک تا پنج مشخص شد که نشان دهنده سطوح مختلف پایداری هستند. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهند محدوده مطالعه شده در وضعیت پایداری متوسط با ارزش 3 قرار دارد. علت کسب این ارزش، تأثیر شاخص های مرتبط با کاربری زمین بر شاخص های کیفیت محیط است؛ به گونه ای که سطح پایداری شاخص های کیفیت محیطی محدوده مطالعه شده در وضعیت متوسط پایین (پایدار نیست اما نه به شدت سطح پایین) است و محدوده در وضعیت مطلوبی ازنظر سطح پایداری شاخص های کیفیت محیطی قرار ندارد.
۱۹.

سنجش میزان تاب آوری اجتماعی در مناطق شهری اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ویژگی های اجتماعی تعادل بخشی شهر اصفهان تکنیک تاپسیس تاب آوری اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴۳ تعداد دانلود : ۱۳۵۸
تاب آوری اجتماعی ظرفیت یک جامعه یا اجتماع برای مقابله و انطباق با اختلالات و تغییرات است. تاب آوری اجتماعی به مشخصات اجتماعی یک جامعه از جمله سن، جنس، معلولیت، وضعیت اجتماعی و اقتصادی پرداخته و بحث سرمایه اجتماعی را مطرح می کند. شهر اصفهان علی رغم داشتن پیشینه تاریخی، فرهنگی و اجتماعی از بزهکاری اجتماعی، جرم و بیکاری رنج می برد. هدف این پژوهش سنجش میزان تاب آوری اجتماعی در مناطق پانزده گانه شهر اصفهان است. پس از مروری بر مبانی نظری 22 شاخص استخراج  شده و به عنوان مبنای سنجش تاب آوری اجتماعی محسوب می شوند. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی است. داده ها از طریق سرشماری 1390، سالنامه آماری1394، نتایج برخی از طرح های پژوهشی (طرح نیازسنجی عمومی شهروندان، شهرداری اصفهان) و مقالات مرتبط جمع آوری شده است. تکنیک سنجش و ارزیابی، تکنیک Topsis و نرم افزار Topsis Solver می باشد. نتایج نشان می دهد که تاب آوری اجتماعی، منطقه 3 اصفهان به دلیل تعداد مطلوب مراکز مذهبی- تاریخی، مراکز بهداشتی-درمانی، رضایت از دسترسی به حمل ونقل عمومی، خدمات اینترنتی و امنیت؛ خیلی بالا است و به عنوان بهترین منطقه تاب آور اجتماعی محسوب می شود و پس از آن مناطق 5 و 1 در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. مناطق 2 و 6 به دلیل بیکاری، جرائم و رفتار اجتماعی نامناسب، به عنوان ضعیف ترین منطقه، سایر مناطق دارای تاب آوری اجتماعی ضعیفی می باشند.
۲۰.

الگوی توزیع فضایی جرائم شهری و عوامل زمینه ای مؤثر بر آن (موردمطالعه: کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جرم مشهد مدل سازی پلیس معادلات ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۵ تعداد دانلود : ۱۴۸۴
شهر مشهد، به عنوان دومین کلان شهر ایران دارای تنوع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و محیطی زیادی است. این تنوع همه جانبه از طرفی فرصت هایی را برای توسعه شهر فراهم می آورد و از طرف دیگر باعث حضور مهاجران داخلی و خارجی و بروز برخی از ناهنجاری های اجتماعی خواهد شد. هدف این پژوهش، شناسایی ویژگی های مکانی و زمانی جرائم، توزیع فضایی گونه های مختلف جرائم در حوزه های استحفاظی نیروی انتظامی و سنجش عوامل زمینه ای در وقوع جرائم می باشد. جامعه آماری این پژوهش همه زندانیان حبس شده در زندان ها و یا بازداشتگاه های شهر مشهد می باشد، با توجه به جامعه آماری تعداد 236 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شد و تحلیل های زمینه ای مؤثر بر ارتکاب جرم بر روی آن ها انجام گرفت. علاوه بر نظرات زندانیان، برای بررسی الگوهای توزیع فضایی جرائم از داده ها و اطلاعات آماری مربوط به حوزه های استحفاظی نیروی انتظامی شهر مشهد استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل های آماری ArcGIS مانند لکة داغ جرائم، بیضی انحراف استاندارد، رگرسیون فضایی و نقشه سه بعدی TIN کمک گرفته و برای بررسی عوامل نهادی مؤثر بر جرم از مدل سازی معادلات ساختاری در محیط Amos Graphic استفاده شد. نتایج پژوهش نشان دهنده عدم یکنواختی توزیع جرائم ازنظر تعداد و تنوع در شهر مشهد و بین محله های مانند طبرسی، رجایی، کوی پلیس، فیاض بخش و امام رضا(ع) می باشد. حوزه استحفاظی طبرسی به عنوان نقطه اصلی ارتکاب جرائم شناخته شده است همچنین توزیع فضایی انواع جرم به صورت نقشه های انحراف استاندارد نشان داده شده اند. از بین شرایط محیطی مؤثر بر ارتکاب جرم، نقش خلوتی مکان، مناسب بودن شرایط و عدم حضور به موقع پلیس بیشتر از سایر عوامل محیطی می باشد. در بعد اقتصادی نقش بیکاری و نابرابری های اقتصادی بیشترین اهمیت را داشته، در بعد اجتماعی- فردی، عامل های بی سوادی و بی اعتقادی نقش مهم تری داشتند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان