شهرام یوسفی فر

شهرام یوسفی فر

مدرک تحصیلی: دکتری تاریخ ایران، دوره اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی
رتبه علمی: استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران
پست الکترونیکی: shyousefifar@ut.ac.ir

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۸۲ مورد.
۴۱.

چگونگی بازنمایی زن و زنانگی در آگهی های تجاری روزنامه اطلاعات (1320-1304ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازنمایی دوره پهلوی اول آگهی های تجاری روزنامه اطلاعات زن و زنانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۹ تعداد دانلود : ۸۷۷
دوره پهلوی اول(1304-1320) از نظر طرح مسائل جدید پیرامون زن، زنانگی، و شکل گیری هویت جدید زن ایرانی، دورانی مهم و تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران می باشد. با توجه به اهمیت و نقش آگهی های تجاری در هدایت افکار عمومی، در این پژوهش، آگهی های تجاری روزنامه اطلاعات، یعنی یکی از مهمترین نشریات دوره پهلوی اول بررسی می شود تا مشخص شود این آگهی ها زن و زنانگی را چگونه و در پیوند با چه مسائلی بازنمایی می کرده است. نتیجه این بررسی که با روش تحلیل محتوا صورت گرفته است، نشان می دهد که این روزنامه با تخصیص بیشترین حجم آگهی های خود به تبلیغ کالاهای مصرفی(تبلیغ انواع لوازم آرایشی و پوشاک) و همچنین خدماتی مانند تبلیغ آرایشگاه و خیاطی زنانه و نمایش تئاتر و کنسرت، تصویری مصرف گرا از زن و زنانگی ارائه داده و در جهت گیری دغدغه های ذهنی زن به مد و آرایش و سبک تازه زندگی اثربخشی هایی داشته است. در متن شرایط اجتماعی و فرهنگی خاص جامعه ایران در دوره مورد نظر، این گونه بازنمایی زن، در پذیرش کالاها و خدمات جدید و ارزش های همراه آنها بی تاثیر نبوده است.
۴۲.

نهاد زندان در دورة وزارت و صدارت میرزا حسین خان (1287-1297ه.ق.)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام قضایی قاجار زندانیان نهاد زندان سپهسالار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
تعداد بازدید : ۱۱۲۶ تعداد دانلود : ۹۱۷
نظام قضایی و نهاد زندان در عصر قاجار به دلیل فقدان قوانین مدوّن از کاستی های بسیاری برخوردار بود که این امر منجر به بروز اندیشه اصلاحات شد. در پژوهش حاضر ضمن پرداختن به وضعیت زندانیان و بررسی اندیشمندانی که در دوره قدرت یابی میرزا حسین خان سپهسالار به ارائه نظریات خود پرداختند، این مسئله مدنظر قرار گرفت که آیا اصلاح نظام قضایی و نهاد زندان تابعی از تغییر در ساختار حقوقی بود یا ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه؛ با این فرض که این نظریات بر اثر تغییر در ساختار سیاسی جامعه مطرح و براثر ناکام ماندن اصلاحات سیاسی این اندیشه ها نیز به مرحله اجرا درنیامدند. نتایج حاصله نشان می دهد سلطه نظام استبداد در جامعه عصر قاجار تا پیش از مشروطه، مانع از ایجاد تحول در ساختار حقوقی بود، بطوریکه مطرح شدن اندیشه اصلاح نظام قضایی در عمل نتوانست صورت اجرایی به خود بگیرد.
۴۷.

فرآیند اسکان شاهسون های دشت مغان در دوره رضا شاه(1310 -1320ش/ 1931-1941م)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایل شاهسون دشت مغان اوراق واگذاری ماموران اسکان اسکان اجباری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۲ تعداد دانلود : ۱۴۴۶
ایل شاهسون از بزرگ ترین اتحادیه های ایلی ایران است که بخش وسیعی از مراتع قشلاقی خود در دشت مغان را در خلال جنگ های ایران و روس از دست داد و دامنه تردد آنان به مراتع دشت مغان(قشلاق) و دامنه های کوه سبلان(ییلاق)محدود شد. سرانجام عده ای از شاهسون ها در دوره رضا شاه به اجبار در دشت مغان اسکان یافتند. این پژوهش داده بنیاد بر اساس روش جمع آوری اطلاعات از کتابخانه ها و مراکز آرشیوی و با روش توصیفی- تحلیلی، بر آن است چگونگی اسکان طوایف شاهسون در دشت مغان، اَرشَق، مراتع ییلاقی سبلان و نواحی مجاور مناطق ذکر شده را تبیین کند. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که طرح واگذاری اراضی دولتی آذربایجان و اخذ تعهد از اشخاص، اقدام جهت ایجاد کانال های آبیاری، ایجاد پست های امنیه جهت جلوگیری از تمرد عشایر، استقرار مامورین اسکان در نواحی اسکان داده شده، سوزاندن ابزار آلات کوچ نشینی، تاسیس مدارس فلاحتی، حذف مالیات علف چر و وضع قوانین دامداری از عوامل اصلی اسکان شاهسون ها در دشت مغان و نواحی مجاور بود.
۴۸.

بررسی تأثیرات عوامل سیاسی در تغییرات سرزمینی ایل شاهسون در دوره قاجاریه (1218ق/1803م – 1304ق/1887م)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دشت مغان ایل شاهسون مراتع قشلاقی مرزهای ایران و روس کوچ های اجباری تغییرات سرزمینی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۰۲۰ تعداد دانلود : ۹۲۷
ایل شاهسون یکی از بزرگترین ایل های ایران است که پس از شکل گیری در دوره صفویه، دشت مغان و دامنه های سبلان را برای قشلاق و ییلاق خود برگزیدند. در دوره قاجاریه، سرزمین اصلی شاهسون ها در دشت مغان یک بار به دلیل اشغال مراتع قشلاقی آنها در جنگ های ایران و روس و بار دیگر به دلیل فشارهای متعدد سیاسی دولت روسیه دچار تغییر گردید. این مقاله بر آن است تا بر اساس گردآوری داده های مرتبط با ایل شاهسون از منابع و اسناد آرشیوی و با استفاده از روش تحقیق تاریخی، تغییرات سرزمینی و کوچ های اجباری ایل شاهسون را بر اساس تاثیرات عوامل سیاسی مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که از دست رفتن مراتع قشلاقی(در بخش شمالی دشت مغان)، رقابت حکام محلی در سلطه بر ایلات، از دست رفتن بازارهای فروش تولیدات دامی در شهرهای مستقر در دشت مغان، اخذ مالیات اضافی، ضعف دولت مرکزی و تشویق دولت روسیه به غارتگری طوایف قدرتمند مرزی برای تحت فشار قرار دادن دولت ایران، درگیری های مرزی طوایف قدرتمند شاهسون و سپس بسته شدن مرزها، از عمده ترین دلایل جابجایی های سرزمینی طوایف گوناگون ایل شاهسون در دوره مورد نظر و ظهور وضعیت های بعدی استقرار آن طوایف در قشلاق های اختصاص یافته از سوی دولت ایران بود.
۵۰.

چگونگی بازنمایی شخصیت آموزگارانِ روستا در داستان های نویسندگان شهری و روستایی دوره ی پهلوی دوم (1357 1340)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: داستان آموزگار تاریخ فرهنگی دوره ی پهلوی دوم گفتمان شهری و روستایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ فرهنگی-اجتماعی-اداری ایران
تعداد بازدید : ۹۸۷ تعداد دانلود : ۹۶۱
هدف نگارندگان در پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی و بازنمایی شخصیت آموزگاران روستا در آثار نویسندگان شهری و روستایی است. در بیشتر آثار داستانی رویکرد مثبتی به معلمان وجود دارد، به ویژه معلمانی که سختی تدریس در روستاهای دورافتاده را تحمل می کردند؛ اما از اواخر دهه ی چهل داستان هایی نوشته شد که در آن ها شخصیت آموزگاران منفی بود. پژوهش حاضر درپی یافتن چگونگی شخصیت پردازی آموزگاران روستایی در داستان ها و علت نگارش داستان هایی با نگاه منفی به آموزگاران در این برهه ی زمانی است. گمان می رود این بازنمایی دوگانه، متأثر از تفاوت در خاستگاه نویسندگان باشد. با بررسی داستان ها و زندگی نویسندگان شان می توان ویژگی دو گفتمان شهری و روستایی را شناسایی کرد و علت پیدایش هریک از این بازنمایی های دوگانه را دریافت. در این پژوهش سی وچهار داستان بررسی شده اند که شخصیت آموزگار در آن ها وجود دارد.
۵۱.

خالصه سازی در مازندران دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زمین داری مازندران تاریخ روستا خالصه قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۴ تعداد دانلود : ۴۲۹
اراضی خالصه یک شکل از انواع تاریخی زمین داری دولتی در ایران است. این نوع زمین داری در ولایت مازندران، بنا به موقعیت طبیعی منحصر به فرد آن، مورد توجه حکومت قاجار بود. دولت بر اساس سیاست های مالی و اداری روال های مختلفی در امور خالصه ها (افزایش و کاهش) در پیش می گرفت و این امر تأثیر عمیقی بر مناسبات ملک داری در آن ولایت داشت. در این پژوهش وضعیت خالصه ها در مازندران دوره قاجار، از نظر سیاست دولت و پیامدهای حقوقی، اقتصادی و اجتماعی آن بررسی می شود. سؤال پژوهش این است: سیاست دولت در امور خالصه در مازندران چگونه بود؟ چرا عملکرد دولت در این زمینه با تغییرات متناوب توأم بود؟ پیامدهای اجتماعی و اقتصادی این تجربه چه بود؟ بررسی و تحلیل داده های مربوط نشان می دهد وضعیت خالصه ها در مازندران تابع شرایط کلی مملکت، دچار دگرگونی هایی بود. در نیمه اول حکومت قاجار سیاست افزایش مساحت (به روش های گوناگون) و تنوع خالصه (معمولی، تیولی،ابتیاعی، ضبطی و دادوستدی) در پیش گرفته شد، سپس به دلایل متعدد (ساختاری: بحران مالی دولت، رفتاری: روش های خالصه داری در ولایت، کاهش نظارت دولت و موارد نظیر آن) در ادوار میانی و پایانی دوره روند کاهش خالصه ها به طرق مختلف (فروش، غصب و. . . ) شتاب گرفت.  در این تحقیق با روش تاریخی، مجموعه داده های مورد نیاز از منابع و مآخذ مربوط (منابع دست اول و دوم تاریخی و اسناد آرشیوی) شناسایی و جمع آوری شد. سپس به شیوه کیفی، موضوع مورد نظر در زمینه تاریخی تحلیل گردید تا االگوهای حاکم بر روند دگرگونی خالصه ها استخراج گردید. دستاورد پژوهش حاضر الگویی برای مطالعات تاریخ زمین داری در ایران پیش می نهد و افزون بر آن می تواند زمینه های جدید مطالعات در این موضوع را نیز معرفی نماید.
۵۲.

مسئله زن و زنانگی در روزنامه اطلاعات در دوره پهلوی اول(1320-1304ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زن و زنانگی روزنامه اطلاعات دوره پهلوی اول افکار عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۳ تعداد دانلود : ۶۳۳
در این پژوهش،مقالات واخبار منتشر شده درباره ی زن و زنانگیدر روزنامه ی اطلاعات در دوره ی رضا شاه بررسی شد تا به این سوال پاسخ داده شود که این روزنامه،چه رویکردی نسبت به مسائل زنان داشته و زن و زنانگی را چگونه و در پیوند با چه مسائلی بازنمایی می کرد و از این رهگذر، چه تاثیراتی بر حوزه ی افکار عمومی و فرهنگ داشت. این پژوهش با روش تحلیل محتوا صورت گرفت و نتیجه آن نشان داد اطلاعات تا 1313 و به ویژه 1314، یعنی تا قبل از آغاز سیاست های حکومت برای اجرای کشف حجاب اجباری، توجه چندانی به زنان و مسائل آنان نداشته و جز بندرت،در این زمینه، مطلبی منتشر نمی کرده است. بعد از 1314 نیز، این روزنامه، بیشتر به اشاعه ی شیوه ها و ابزارهای آرایش و فرهنگ سازی در میان زنان، ونیز تلاش برای پیشبرد سیاست کشف حجاب و تلاش پرداخته و فاقد برنامه و سیاستی در راستای ارتقای فرهنگ عمومی و فکری زنان و نیز بهبود موقعیت اجتماعی زنان بود. با توجه به شرایط اجتماعی و فکری- فرهنگی حاکم بر دوره ی رضاشاه، زمینه نیز برای تأثیرگذاری پیام های این روزنامه در بین مخاطبان فراهم بود.
۵۳.

عوامل مؤثر بر وضعیت تجارت خراسان و ماوراءالنهر در دوران تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تیموریان تجارت خراسان و ماوراءالنهر مراکز تجاری مسیرهای تجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۸ تعداد دانلود : ۸۳۲
نوشتار حاضر به بررسی وضعیت تجارت خراسان و ماوراءالنهر در عهد تیموریان می پردازد که یکی از عناصر تشکیل دهنده اقتصاد تیموریان است. در این نوشتار با اتکای به داده های موجود در منابع و با رویکردی توصیفی – تحلیلی، اوضاع تجارت منطقه، از ظهور تیمور تا انتهای حکمرانی بایقرا موردبررسی قرارگرفته است. مقاله این پرسش اساسی را موردتوجه قرار می دهد که وضعیت تجارت در خراسان و ماوراءالنهر در دوره تیموریان چگونه بود؟ در این نوشتار، نشان داده شده است که توجه به مقوله تجارت در دیدگاه امیران تیموری، موقعیت جغرافیایی خاص این دو منطقه مهم، تنوع کالایی و نیز رشد چندین شهر عمده در این مناطق، مجموعه ای از عوامل مؤثر بر رونق تجارت در خراسان و ماوراءالنهر می باشند. تجارت مناطق مذکور با تکیه بر فاکتورهای فوق و نیز قرار گرفتن در معرض سیاست های اقتصادی امیران تیموری، دارای تجارتی پویا گردید. لذا با رونق نسبی در اجزاء متشکل تجارت منطقه در دوره تیموریان روبروییم
۵۴.

بررسی کارکردهای پنهان آب انبارهای وقفی تهران در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تهران دوره قاجار کارکردهای پنهان آب انبارهای وقفی تأمین آب شرب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
تعداد بازدید : ۸۳۵ تعداد دانلود : ۵۷۵
آب انبارهای وقفی، یکی از تأسیسات عمومی و ضروری شهر تهران در دوره قاجار بوده اند که با هدف تأمین آب شرب مردم شهر در محلات مختلف ساخته می شدند. این تأسیسات آبی، بنابر عللی چون انگیزه های واقفان، باورها و اعتقادات مردم، موقعیّت قرارگیری شان در بافت شهری و رجوع افراد مختلف به آنها، در کنار کارکرد اصلی و حیاتی خود، یعنی تأمین آب شرب مردم، کارکرد های دیگری نیز داشتند. مساله اصلی پژوهش حاضر، بررسی کارکردهای پنهان آب انبارهای عمومی تهران در دوره قاجار می باشد. نتیجه پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با گردآوری داده ها بصورت کتابخانه ای- اسنادی و مصاحبه و مشاهدات میدانی، صورت گرفته، نشان می دهد که کارکردهای پنهان آب انبارها، جنبه های گوناگون فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مختلفی داشته که با روحیّات و اعتقادات و سبک زندگی مردم شهر در ارتباط مستقیم بوده اند. این ابنیه گاه کژکارکردهایی نیز می یافته اند که با نیّت واقفان و هنجارهای جامعه در تعارض بوده است، اما اغلب کارکردهای مثبت داشته اند.
۵۵.

جایگاه اجتماعی اهل ذمه در عصر خلافت عمربن خطاب(13-23 ه .ق) براساس نظریه طرد اجتماعی(مطالعه موردی اهل ذمّه حجاز، شام و عراق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عمربن خطاب ذمیان طرد اجتماعی جایگاه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۲ تعداد دانلود : ۸۸۰
باگسترش فتوحات در سرزمین هایی که ساکنانش در زمره اهل کتاب بودند، مساله جدیدی فراروی دستگاه خلافت قرار گرفت و آن ورود طیف عظیمی از اهل کتاب اعم از یهودی،مسیحی وزرتشتی بود که در این سرزمین ها ساکن بودند. این پژوهش برآنست تا بدین پرسش که ذمیان در جامعه عصر خلافت عمر از چه جایگاه اجتماعی برخوردار بودند و اینکه میزان پذیرش و یا طرد اجتماعی آنها در جامعه به چه میزان و بر اساس چه ملاکهایی بوده است پاسخ دهد. عمر در تعامل با ذمیان دو شیوه کاملا متفاوت داشت. در مواردی براساس ملاکهای قرآنی وبهره مندی از سیره رسول خدا(ص) و در مناطقی همچون شام براساس طرد اجتماعی ذمیان از دسترسی به مشاغل اداری و برقراری محدودیت های اجتماعی و مذهبی درصدد کنترل و نظارت بر رفتارهای اجتماعی آنان برآمده است که این شیوه برخورد در متاثر از شرایط جغرافیایی سکونتگاه ذمیان و تعاملاتی که با پیروان خود در آن سوی مرزهای دولت اسلامی داشته و می توانستند کیان جامعه اسلامی را با مخاطره مواجه سازند.
۵۶.

بررسی و نقد کتاب پیشه وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی: جستارهایی در تاریخ اجتماعی اقتصادی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۷۴۴ تعداد دانلود : ۶۲۰
این نوشتار به نقد و بررسی کتاب پیشه وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی: جستارهایی در تاریخ اجتماعی اقتصادی ایران »، تألیف مهدی کیوانی، اختصاص دارد؛ اثری که در زمان تألیف نخستین کتاب مستقل با این موضوع محسوب می شد. مؤلف به تأثیر از آرای متفکران قرن نوزدهم میلادی اروپای غربی به بررسی تخصصی بخش هایی از تحولات اجتماعی این عصر پرداخته و سعی در اثبات این نظریه دارد که حکومت صفوی مانع شکل گیری اصناف قدرت مند مستقل و در نتیجه پویایی اقتصادی این دوران بود. نوشتار در شش بخش و 31 زیربخش سامان دهی شده است. بعد از بخش نخست، که معرفی کلی اثر را شامل می شود، بخش بررسی و تحلیل ابعاد شکلی اثر و بعد از آن معرفی نویسنده و مترجم قرار دارد. مهم ترین بخش های این بررسی پیشینۀ پژوهش دربارۀ اصناف در ایران و خارج از ایران و تحلیل و بررسی محتوایی اثر است که بخش اخیر در دو قسمت نقد درون ساختاری و برون ساختاری ارائه شده است. این نقد نخستین خروجی «طرح نقد و بررسی آثار حوزۀ پژوهش های تاریخ اجتماعی» است که براساس چهارچوب شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی بازآرایی شده است.
۵۷.

نقش حکومتها در ایجاد شبکه های آبرسانی کشاورزی در گستره شرقی خلافت تا حمله مغول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام آبیاری حکومت آب سالار آبیاری دولتی ویتفوگل دیوان آب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۶ تعداد دانلود : ۹۳۰
دو نظر عمده درباره نقش حکومتهای ایران بر ایجاد نظام های آبرسانی برای کشتزارها و کنترل منابع آبیاری وجود دارد که در تعاقب خود نظریات دیگری را درباره مناسبات تولید کشاورزی و ساختار سیاسی ایران در بین اندیشمندان ایجاد کرده است. دسته ای از پژوهشگران همچون ویتفوگل بر نقش عمده دولتهای ایران در ایجاد شبکه های آبیاری کلان و تسلط بر منابع آبیاری تکیه می کنند و دولتهای ایرانی را نمونه بارز دولتهای «آب سالار» می دانند و دسته ای دیگر منکر نقش عمده دولت در آبرسانی به کشتزارهای فلات ایران هستند. با توجه به نقدهای موجود به مبانی اروپا محور و ایدئولوژیک این نظریات تعمیمی حوزه اقتصاد سیاسی ایران، مساله مقاله حاضر بررسی تاریخی جایگاه و نقش حکومت های ایران در ایجاد و کنترل نظام آبیاری در اقتصاد کشاورزی ایران در دوران میانه، با اتکا بر اطلاعات منابع و تحلیل آماری این اطلاعات است. در این مقاله بر اساس روش تطبیقی تاریخی و مطالعه ای کمی مابین مناطق مختلف بخش شرقی خلافت، علاوه بر اینکه جایگاه و نقش حکومت ها در این امر بازنمایی می گردد، ادعای دیدگاههای متعارض در این موضوع نیز سنجیده می شود.
۵۸.

بررسی جایگاه اداری اهل ذمه در عصر اموی مطالعه موردی؛ اهل ذمه عراق و شام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امویان اهل ذمه موقعیت اجتماعی مناصب و تشکیلات اداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۴ تعداد دانلود : ۵۵۱
به قدرت رسیدن امویان در شام زمینه ای فراهم نمود تا آنان به عنوان خلفای مسلمانان روابط خود را با اهل ذمه که بخش اعظمی از ساکنان شام را تشکیل می دادند، توسعه دهند. ساکنین شام که تا قبل از فتح اسلامی تحت تابعیت دولت روم بودند، اکنون باید پذیرای حاکمیت جدید مسلمانان باشند. بنابراین در این شرایط اهل ذمه باید موقعیت اجتماعی و اداری که در زمان تسلط رومیان داشتند را هم چنان حفظ می کردند، از طرفی خلفای اموی نیز برای اداره قلمرو گسترده خود، نیازمند بهره مندی از تخصص و تجارب اهل ذمه بودند. براین اساس این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی در صدد پاسخ دادن به این پرسش است که اهل ذمه در ساختار اجتماعی دولت اموی چگونه موقعیت اجتماعی خود را حفظ و تثبیت کرده و افزون بر آن توانستند بر ساختار اداری امویان مسلط شوند؟
۵۹.

تحلیل نخستین شاخص های تحول و نوسازی نظام آموزشی ایران در قوانین، مصوبات و مذاکرات مجلس اول مشروطه(1326-1324 ه. /1285-1287 خ. )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشروطه نظام آموزشی نوسازی قوانین مجلس اول شورای ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۲ تعداد دانلود : ۴۷۸
در فرایند نوسازی نظام آموزشی ایران، دوره مشروطه سرآغاز تحولاتی اساسی است. چهره ها، نهادها، انجمن ها و طیف های گوناگونی از مردم در این تحول نقش داشتند، اما نقش نمایندگان مجلس کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این نوشتار ضمن بررسی و تحلیل آراء گوناگون موجود در مجلس اول در حوزه تعلیم و تربیت، به این پرسش های اساسی پاسخ داده خواهد شد، مواضع مجلس اول در حوزه نوسازی نظام آموزشی چه نسبتی با خواسته های اجتماعی و مشکلات ساختار تعلیماتی آن روز ایران داشت. همچنین، تلاش داریم با صورت بندی این آراء و مواضع در قالب شاخص هایی مرتبط با حوزه نوسازی نظام آموزشی امکان پی جویی پیامدها و بررسی استمرار یا گسست آراء و رویکردهای مجلس اول تا دهه های بعدی را فراهم کنیم. از جمله یافته های این پژوهش، تشریح این موضوع است که مجلس دور اول با وجود عمر کمتر ازدو سال، نه تنها منفعلانه با موضوع تغییرات نظام آموزشی برخورد نکرد، بلکه با وجود قرار گرفتن در وضعیتی دوگانه ضمن چالش با هیات وزراء و دربار وکشمکش باطرفداران ساختار سنتی آموزش، توانست با اصلاح برخی از رویه های پیشین، و تثبیت تعدادی از فرایندهایی برآمده از خواست جامعه، ساختاری جدید را پی افکنده و قوانین و فرآیندهایی را بنیان گذارد که تا دهه های متمادی و حتی دوره کنونی در نظام آموزشی ایران همچنان موثر هستند. این پژوهش با اتکا به روش تحلیل تاریخی و بر پایه بررسی و تحلیل محتوای قوانین وصورت مذاکرات نمایندگان دوره مجلس اول(1324-1326 ه. /1287-1285 خ.) صورت پذیرفته است.
۶۰.

واکاوی روابط اقتصادی مسلمانان با یهود مدینه و مدیریت راهبردی رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم برای خودکفایی طی سال های اول و دوم هجری(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم یهود مدینه روابط اقتصادی مسلمانان و یهودیان خودکفایی مسلمانان مدیریت راهبردی پیامبر (ص)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۵ تعداد دانلود : ۵۵۳
یکی از مسائل پیش روی مسلمانان پس از هجرت به مدینه، چگونگی تنظیم روابط اقتصادی با یهودیانی بود که به سبب تسلط بر اقتصاد مدینه مسلمانان را به شیوه های مختلف در تنگنا قرار دادند. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ به این پرسش است که روابط اقتصادی مسلمانان با یهود مدینه در سال های آغازین هجرت چگونه بود و رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم برای کاهش سیطره یهود و رشد زیرساخت های اقتصادی مسلمانان چه راهبردی اتخاذ کردند؟ نتیجه حاکی از آن است که در سال های نخستین، مسلمانان وابستگی اقتصادی شدیدی به یهودیان داشتند؛ اما پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم با تشویق های مکرر و بهره مندی از سازوکارهای مدیریتی، از جمله احیای زمین های بایر، کاشت درختان مثمر، رهاسازی و احیای منابع آبی، اعزام کاروان های تجاری به شام، کارآفرینی و تشویق به مشارکت اقتصادی، برپایی بازار مستقل و حاکم کردن قوانین اسلامی بر معاملات تجاری، توانست موقعیت اقتصادی مسلمانان را در برابر یهودیان ارتقا بخشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان